Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੦. ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
10. Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā
ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਹੁ ਚਿਨ੍ਤਾਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਇਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਗਤਮੇવ। ਤਾ ਚ ਗਾਥਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਰਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਚਿਨ੍ਤਾਯ ਪਕਾਸਨવਸੇਨ ਭਾਸਿਤਾ। ਇਮਾ ਪਨ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਤਦਾ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨવਸੇਨ ਭਾਸਿਤਾ। ਤਤ੍ਥ –
Samaṇassaahu cintātiādikā āyasmato pārāpariyattherassa gāthā. Imassa vatthu heṭṭhā āgatameva. Tā ca gāthā satthari dharante attano puthujjanakāle manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ niggaṇhanacintāya pakāsanavasena bhāsitā. Imā pana aparabhāge satthari parinibbute attano ca parinibbāne upaṭṭhite tadā āyatiñca bhikkhūnaṃ uddhammapaṭipattiyā pakāsanavasena bhāsitā. Tattha –
੯੨੦.
920.
‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਹੁ ਚਿਨ੍ਤਾ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਮ੍ਹਿ ਮਹਾવਨੇ।
‘‘Samaṇassa ahu cintā, pupphitamhi mahāvane;
ਏਕਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਪવਿવਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਯਿਨੋ’’ਤਿ॥ –
Ekaggassa nisinnassa, pavivittassa jhāyino’’ti. –
ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰੇਹਿ ਠਪਿਤਾ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੋવ। ਅਯਂ ਪਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇਸੁ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਮਹਾਥੇਰੇਸੁ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਸੁ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕੇ ਪਾવਚਨੇ ਸੁਬ੍ਬਚੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਦੁਲ੍ਲਭੇਸੁ, ਦੁਬ੍ਬਚੇਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਚ ਜਾਤੇਸੁ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਸਾਲવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪવਿવਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਸ੍ਸ ਝਾਯਨਸੀਲਸ੍ਸ, ਸਮਿਤਪਾਪਤਾਯ ਸਮਣਸ੍ਸ, ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਿਨ੍ਤਾ વੀਮਂਸਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਇਤਰਾ –
Ayaṃ gāthā saṅgītikārehi ṭhapitā. Tassattho heṭṭhā vuttanayova. Ayaṃ pana sambandho – satthari aggasāvakesu ekaccesu mahātheresu ca parinibbutesu atītasatthuke pāvacane subbacesu sikkhākāmesu bhikkhūsu dullabhesu, dubbacesu micchāpaṭipattibahulesu bhikkhūsu ca jātesu supupphite mahante sālavane nisinnassa pavivittassa ekaggassa jhāyanasīlassa, samitapāpatāya samaṇassa, pārāpariyattherassa paṭipattiṃ nissāya cintā vīmaṃsā ahosīti itarā –
੯੨੧.
921.
‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ ਲੋਕਨਾਥਮ੍ਹਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੇ।
‘‘Aññathā lokanāthamhi, tiṭṭhante purisuttame;
ਇਰਿਯਂ ਆਸਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ॥
Iriyaṃ āsi bhikkhūnaṃ, aññathā dāni dissati.
੯੨੨.
922.
‘‘ਸੀਤવਾਤਪਰਿਤ੍ਤਾਣਂ, ਹਿਰਿਕੋਪੀਨਛਾਦਨਂ।
‘‘Sītavātaparittāṇaṃ, hirikopīnachādanaṃ;
ਮਤ੍ਤਟ੍ਠਿਯਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਇਤਰੀਤਰੇ॥
Mattaṭṭhiyaṃ abhuñjiṃsu, santuṭṭhā itarītare.
੯੨੩.
923.
‘‘ਪਣੀਤਂ ਯਦਿ વਾ ਲੂਖਂ, ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਯਦਿ વਾ ਬਹੁਂ।
‘‘Paṇītaṃ yadi vā lūkhaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;
ਯਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ, ਅਗਿਦ੍ਧਾ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤਾ॥
Yāpanatthaṃ abhuñjiṃsu, agiddhā nādhimucchitā.
੯੨੪.
924.
‘‘ਜੀવਿਤਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ, ਭੇਸਜ੍ਜੇ ਅਥ ਪਚ੍ਚਯੇ।
‘‘Jīvitānaṃ parikkhāre, bhesajje atha paccaye;
ਨ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਉਸ੍ਸੁਕਾ ਆਸੁਂ, ਯਥਾ ਤੇ ਆਸવਕ੍ਖਯੇ॥
Na bāḷhaṃ ussukā āsuṃ, yathā te āsavakkhaye.
੯੨੫.
925.
‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਸੁ, ਕਨ੍ਦਰਾਸੁ ਗੁਹਾਸੁ ਚ।
‘‘Araññe rukkhamūlesu, kandarāsu guhāsu ca;
વਿવੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਨ੍ਤਾ, વਿਹਂਸੁ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਾ॥
Vivekamanubrūhantā, vihaṃsu tapparāyaṇā.
੯੨੬.
926.
‘‘ਨੀਚਾ ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਸੁਭਰਾ, ਮੁਦੂ ਅਥਦ੍ਧਮਾਨਸਾ।
‘‘Nīcā niviṭṭhā subharā, mudū athaddhamānasā;
ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਾ ਅਮੁਖਰਾ, ਅਤ੍ਥਚਿਨ੍ਤਾવਸਾਨੁਗਾ॥
Abyāsekā amukharā, atthacintāvasānugā.
੯੨੭.
927.
‘‘ਤਤੋ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਆਸਿ, ਗਤਂ ਭੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸੇવਿਤਂ।
‘‘Tato pāsādikaṃ āsi, gataṃ bhuttaṃ nisevitaṃ;
ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਤੇਲਧਾਰਾવ, ਅਹੋਸਿ ਇਰਿਯਾਪਥੋ॥
Siniddhā teladhārāva, ahosi iriyāpatho.
੯੨੮.
928.
‘‘ਸਬ੍ਬਾਸવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ , ਮਹਾਝਾਯੀ ਮਹਾਹਿਤਾ।
‘‘Sabbāsavaparikkhīṇā , mahājhāyī mahāhitā;
ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਦਾਨਿ ਤੇ ਥੇਰਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸਾ॥
Nibbutā dāni te therā, parittā dāni tādisā.
੯੨੯.
929.
‘‘ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ।
‘‘Kusalānañca dhammānaṃ, paññāya ca parikkhayā;
ਸਬ੍ਬਾਕਾਰવਰੂਪੇਤਂ, ਲੁਜ੍ਜਤੇ ਜਿਨਸਾਸਨਂ॥
Sabbākāravarūpetaṃ, lujjate jinasāsanaṃ.
੯੩੦.
930.
‘‘ਪਾਪਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਯੋ ਉਤੁ।
‘‘Pāpakānañca dhammānaṃ, kilesānañca yo utu;
ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ વਿવੇਕਾਯ, ਯੇ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਸਕਾ॥
Upaṭṭhitā vivekāya, ye ca saddhammasesakā.
੯੩੧.
931.
‘‘ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਾ, ਆવਿਸਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਜਨਂ।
‘‘Te kilesā pavaḍḍhantā, āvisanti bahuṃ janaṃ;
ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਬਾਲੇਹਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੇਹਿવ ਰਕ੍ਖਸਾ॥
Kīḷanti maññe bālehi, ummattehiva rakkhasā.
੯੩੨.
932.
‘‘ਕਿਲੇਸੇਹਾਭਿਭੂਤਾ ਤੇ, ਤੇਨ ਤੇਨ વਿਧਾવਿਤਾ।
‘‘Kilesehābhibhūtā te, tena tena vidhāvitā;
ਨਰਾ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਸੁ, ਸਸਙ੍ਗਾਮੇવ ਘੋਸਿਤੇ॥
Narā kilesavatthūsu, sasaṅgāmeva ghosite.
੯੩੩.
933.
‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਭਣ੍ਡਰੇ।
‘‘Pariccajitvā saddhammaṃ, aññamaññehi bhaṇḍare;
ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਨ੍વੇਨ੍ਤਾ, ਇਦਂ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮਞ੍ਞਰੇ॥
Diṭṭhigatāni anventā, idaṃ seyyoti maññare.
੯੩੪.
934.
‘‘ਧਨਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਂ ਭਰਿਯਞ੍ਚ, ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਨਿਗ੍ਗਤਾ।
‘‘Dhanañca puttaṃ bhariyañca, chaḍḍayitvāna niggatā;
ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਹੇਤੂਪਿ, ਅਕਿਚ੍ਛਾਨਿ ਨਿਸੇવਰੇ॥
Kaṭacchubhikkhahetūpi, akicchāni nisevare.
੯੩੫.
935.
‘‘ਉਦਰਾવਦੇਹਕਂ ਭੁਤ੍વਾ, ਸਯਨ੍ਤੁਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਾ।
‘‘Udarāvadehakaṃ bhutvā, sayantuttānaseyyakā;
ਕਥਾ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਾ, ਯਾ ਕਥਾ ਸਤ੍ਥੁਗਰਹਿਤਾ॥
Kathā vaḍḍhenti paṭibuddhā, yā kathā satthugarahitā.
੯੩੬.
936.
‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਰੁਕਸਿਪ੍ਪਾਨਿ, ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾਨ ਸਿਕ੍ਖਰੇ।
‘‘Sabbakārukasippāni, cittiṃ katvāna sikkhare;
ਅવੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋਤਿਅਚ੍ਛਤਿ॥
Avūpasantā ajjhattaṃ, sāmaññatthotiacchati.
੯੩੭.
937.
‘‘ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਤੇਲਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚ, ਉਦਕਾਸਨਭੋਜਨਂ।
‘‘Mattikaṃ telacuṇṇañca, udakāsanabhojanaṃ;
ਗਿਹੀਨਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਬਹੁਤ੍ਤਰਂ॥
Gihīnaṃ upanāmenti, ākaṅkhantā bahuttaraṃ.
੯੩੮.
938.
‘‘ਦਨ੍ਤਪੋਨਂ ਕਪਿਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਪੁਪ੍ਫਂ ਖਾਦਨਿਯਾਨਿ ਚ।
‘‘Dantaponaṃ kapitthañca, pupphaṃ khādaniyāni ca;
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਅਮ੍ਬੇ ਆਮਲਕਾਨਿ ਚ॥
Piṇḍapāte ca sampanne, ambe āmalakāni ca.
੯੩੯.
939.
‘‘ਭੇਸਜ੍ਜੇਸੁ ਯਥਾ વੇਜ੍ਜਾ, ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇ ਯਥਾ ਗਿਹੀ।
‘‘Bhesajjesu yathā vejjā, kiccākicce yathā gihī;
ਗਣਿਕਾવ વਿਭੂਸਾਯਂ, ਇਸ੍ਸਰੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਯਥਾ॥
Gaṇikāva vibhūsāyaṃ, issare khattiyā yathā.
੯੪੦.
940.
‘‘ਨੇਕਤਿਕਾ વਞ੍ਚਨਿਕਾ, ਕੂਟਸਕ੍ਖੀ ਅਪਾਟੁਕਾ।
‘‘Nekatikā vañcanikā, kūṭasakkhī apāṭukā;
ਬਹੂਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਹਿ, ਆਮਿਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਰੇ॥
Bahūhi parikappehi, āmisaṃ paribhuñjare.
੯੪੧.
941.
‘‘ਲੇਸਕਪ੍ਪੇ ਪਰਿਯਾਯੇ, ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨੁਧਾવਿਤਾ।
‘‘Lesakappe pariyāye, parikappenudhāvitā;
ਜੀવਿਕਤ੍ਥਾ ਉਪਾਯੇਨ, ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਧਨਂ॥
Jīvikatthā upāyena, saṅkaḍḍhanti bahuṃ dhanaṃ.
੯੪੨.
942.
‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਂ, ਕਮ੍ਮਤੋ ਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਤੋ।
‘‘Upaṭṭhāpenti parisaṃ, kammato no ca dhammato;
ਧਮ੍ਮਂ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਤੋ ਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ॥
Dhammaṃ paresaṃ desenti, lābhato no ca atthato.
੯੪੩.
943.
‘‘ਸਙ੍ਘਲਾਭਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾ।
‘‘Saṅghalābhassa bhaṇḍanti, saṅghato paribāhirā;
ਪਰਲਾਭੋਪਜੀવਨ੍ਤਾ, ਅਹਿਰੀਕਾ ਨ ਲਜ੍ਜਰੇ॥
Paralābhopajīvantā, ahirīkā na lajjare.
੯੪੪.
944.
‘‘ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਏਕੇ, ਮੁਣ੍ਡਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤਾ।
‘‘Nānuyuttā tathā eke, muṇḍā saṅghāṭipārutā;
ਸਮ੍ਭਾવਨਂਯੇવਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਮੁਚ੍ਛਿਤਾ॥
Sambhāvanaṃyevicchanti, lābhasakkāramucchitā.
੯੪੫.
945.
‘‘ਏવਂ ਨਾਨਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਸੁਕਰਂ ਤਥਾ।
‘‘Evaṃ nānappayātamhi, na dāni sukaraṃ tathā;
ਅਫੁਸਿਤਂ વਾ ਫੁਸਿਤੁਂ, ਫੁਸਿਤਂ વਾਨੁਰਕ੍ਖਿਤੁਂ॥
Aphusitaṃ vā phusituṃ, phusitaṃ vānurakkhituṃ.
੯੪੬.
946.
‘‘ਯਥਾ ਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ, ਚਰੇਯ੍ਯ ਅਨੁਪਾਹਨੋ।
‘‘Yathā kaṇṭakaṭṭhānamhi, careyya anupāhano;
ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਨ, ਏવਂ ਗਾਮੇ ਮੁਨੀ ਚਰੇ॥
Satiṃ upaṭṭhapetvāna, evaṃ gāme munī care.
੯੪੭.
947.
‘‘ਸਰਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਕੇ ਯੋਗੀ, ਤੇਸਂ વਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਸਰਂ।
‘‘Saritvā pubbake yogī, tesaṃ vattamanussaraṃ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਾਲੋ, ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਅਮਤਂ ਪਦਂ॥
Kiñcāpi pacchimo kālo, phuseyya amataṃ padaṃ.
੯੪੮.
948.
‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਸਾਲવਨੇ, ਸਮਣੋ ਭਾવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ।
‘‘Idaṃ vatvā sālavane, samaṇo bhāvitindriyo;
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਇਸਿ ਖੀਣਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ॥ –
Brāhmaṇo parinibbāyī, isi khīṇapunabbhavo’’ti. –
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਥੇਰੇਨੇવ ਭਾਸਿਤਾ।
Imā gāthā thereneva bhāsitā.
ਤਤ੍ਥ ਇਰਿਯਂ ਆਸਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੇ ਲੋਕਨਾਥਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ਧਰਨ੍ਤੇ ਏਤਰਹਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਰਿਯਂ ਚਰਿਤਂ ਅਹੋਸਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਰਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਯਾਥਾવਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ।
Tattha iriyaṃ āsi bhikkhūnanti purisuttame lokanāthamhi sammāsambuddhe tiṭṭhante dharante etarahi paṭipattibhāvato. Aññathā aññena pakārena bhikkhūnaṃ iriyaṃ caritaṃ ahosi yathānusiṭṭhaṃ paṭipattibhāvato. Aññathā dāni dissatīti idāni pana tato aññathā bhikkhūnaṃ iriyaṃ dissati ayāthāvapaṭipattibhāvatoti adhippāyo .
ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਰਨ੍ਤੇ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੀਤવਾਤਪਰਿਤ੍ਤਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਟ੍ਠਿਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਤ੍ਤਂ ਪਯੋਜਨਂ। ਯਾવਦੇવ ਸੀਤવਾਤਪਰਿਤ੍ਤਾਣਂ, ਯਾવਦੇવ ਹਿਰੀਕੋਪੀਨਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਕਥਂ? ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਇਤਰੀਤਰੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ વਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਨ੍ਤੋਸਂ ਆਪਨ੍ਨਾ।
Idāni satthari dharante yenākārena bhikkhūnaṃ paṭipatti ahosi, taṃ tāva dassetuṃ ‘‘sītavātaparittāṇa’’ntiādi vuttaṃ. Tattha mattaṭṭhiyanti taṃ mattaṃ payojanaṃ. Yāvadeva sītavātaparittāṇaṃ, yāvadeva hirīkopīnapaṭicchādanaṃ katvā cīvaraṃ paribhuñjiṃsu. Kathaṃ? Santuṭṭhā itarītare yasmiṃ tasmiṃ hīne paṇīte vā yathāladdhe paccaye santosaṃ āpannā.
ਪਣੀਤਨ੍ਤਿ ਉਲ਼ਾਰਂ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਨਾ ਸਂਸਟ੍ਠਂ, ਤਦਭਾવੇਨ ਲੂਖਂ। ਅਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਪਞ੍ਚਾਲੋਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਬਹੁਂ ਯਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੂਤਿ ਪਣੀਤਂ ਬਹੁਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਆਹਾਰਂ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਏવ ਅਗਿਦ੍ਧਾ ਗੇਧਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ। ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਨ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਅਕ੍ਖਬ੍ਭਞ੍ਜਨਂ વਿਯ ਸਾਕਟਿਕਾ, વਣਲੇਪਨਂ વਿਯ વਣਿਨੋ ਅਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ।
Paṇītanti uḷāraṃ sappiādinā saṃsaṭṭhaṃ, tadabhāvena lūkhaṃ. Appanti, catupañcālopamattampi. Bahuṃ yāpanatthaṃ abhuñjiṃsūti paṇītaṃ bahuṃ bhuñjantāpi yāpanamattameva āhāraṃ bhuñjiṃsu. Tato eva agiddhā gedhaṃ anāpannā. Nādhimucchitā na ajjhositā akkhabbhañjanaṃ viya sākaṭikā, vaṇalepanaṃ viya vaṇino abhuñjiṃsu.
ਜੀવਿਤਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ, ਭੇਸਜ੍ਜੇ ਅਥ ਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ਜੀવਿਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭੂਤੇ ਭੇਸਜ੍ਜਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇ। ਯਥਾ ਤੇਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਪੁਰਿਮਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸવਕ੍ਖਯੇ ਉਸ੍ਸੁਕਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਆਸੁਂ, ਤਥਾ ਤੇ ਰੋਗਾਭਿਭੂਤਾਪਿ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਅਤਿવਿਯ ਉਸ੍ਸੁਕਾ ਨਾਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Jīvitānaṃparikkhāre, bhesajje atha paccayepi jīvitānaṃ pavattiyā parikkhārabhūte bhesajjasaṅkhāte paccaye gilānapaccaye. Yathā teti yathā te purimakā bhikkhū āsavakkhaye ussukā yuttā āsuṃ, tathā te rogābhibhūtāpi gilānapaccaye bāḷhaṃ ativiya ussukā nāhesunti attho.
ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਾਤਿ વਿવੇਕਪਰਾਯਣਾ વਿવੇਕਪੋਣਾ। ਏવਂ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਂ ਭਾવਨਾਭਿਰਤਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਅਰਿਯવਂਸਪਟਿਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ।
Tapparāyaṇāti vivekaparāyaṇā vivekapoṇā. Evaṃ catūhi gāthāhi catupaccayasantosaṃ bhāvanābhiratiñca dassentena tesaṃ ariyavaṃsapaṭipadā dassitā.
ਨੀਚਾਤਿ ‘‘ਮਯਂ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਪਰવਮ੍ਭਨਾਨਿ ਅਕਤ੍વਾ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਨਿવਾਤવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿવਿਟ੍ਠਾਤਿ ਸਾਸਨੇ ਨਿવਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧਾ। ਸੁਭਰਾਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਭਾવੇਨ ਸੁਪੋਸਾ। ਮੁਦੂਤਿ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਕਲੇ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ ਮੁਦੂ, ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਸੁવਣ੍ਣਂ વਿਯ વਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖਮਾ। ਮੁਦੂਤਿ વਾ ਅਭਾਕੁਟਿਕਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੁਖਾ ਪੁਪ੍ਫਿਤਮੁਖੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰવੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਸੁਤਿਤ੍ਥਂ વਿਯ ਸੁਖਾવਹਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥਦ੍ਧਮਾਨਸਾਤਿ ਅਕਥਿਨਚਿਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਸੁਬ੍ਬਚਭਾવਮਾਹ। ਅਬ੍ਯਾਸੇਕਾਤਿ ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸਾਭਾવਤੋ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਸੇਕਰਹਿਤਾ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਦੀਹਿ ਅવੋਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਮੁਖਰਾਤਿ ਨ ਮੁਖਰਾ, ਨ ਮੁਖੇਨ ਖਰਾ વਚੀਪਾਗਬ੍ਭਿਯਰਹਿਤਾਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਥਚਿਨ੍ਤਾવਸਾਨੁਗਾਤਿ ਹਿਤਚਿਨ੍ਤਾવਸਾਨੁਗਾਹਿਤਚਿਨ੍ਤਾવਸਿਕਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਹਿਤਚਿਨ੍ਤਮੇવ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਨਕਾ।
Nīcāti ‘‘mayaṃ paṃsukūlikā piṇḍapātikā’’ti attukkaṃsanaparavambhanāni akatvā nīcavuttino, nivātavuttinoti attho. Niviṭṭhāti sāsane niviṭṭhasaddhā. Subharāti appicchatādibhāvena suposā. Mudūti vattapaṭipattiyaṃ sakale ca brahmacariye mudū, suparikammakatasuvaṇṇaṃ viya viniyogakkhamā. Mudūti vā abhākuṭikā uttānamukhā pupphitamukhena paṭisanthāravuttino, sutitthaṃ viya sukhāvahāti vuttaṃ hoti. Athaddhamānasāti akathinacittā tena subbacabhāvamāha. Abyāsekāti sativippavāsābhāvato kilesabyāsekarahitā, antarantarā taṇhādiṭṭhimānādīhi avokiṇṇāti attho. Amukharāti na mukharā, na mukhena kharā vacīpāgabbhiyarahitāti vā attho. Atthacintāvasānugāti hitacintāvasānugāhitacintāvasikā, attano paresañca hitacintameva anuparivattanakā.
ਤਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਾਦਿਹੇਤੁ। ਪਾਸਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਪਸਾਦਜਨਿਕਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਸਾਦਾવਹਂ। ਗਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਰਿવਤ੍ਤਨਾਦਿਗਮਨਂ। ਗਤਨ੍ਤਿ વਾ ਕਾਯવਾਚਾਪવਤ੍ਤਿ। ਭੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗੋ। ਨਿਸੇવਿਤਨ੍ਤਿ ਗੋਚਰਨਿਸੇવਨਂ। ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਤੇਲਧਾਰਾવਾਤਿ ਯਥਾ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਤਾ ਕੁਸਲਜਨਾਭਿਸਿਞ੍ਚਿਤਾ ਸવਨ੍ਤੀ ਤੇਲਧਾਰਾ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਮਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤੇਸਂ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੋ ਸਣ੍ਹੋ ਮਟ੍ਠੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਅਹੋਸਿ।
Tatoti tasmā nīcavuttādihetu. Pāsādikanti pasādajanikaṃ paṭipattiṃ passantānaṃ suṇantānañca pasādāvahaṃ. Gatanti abhikkantapaṭikkantaparivattanādigamanaṃ. Gatanti vā kāyavācāpavatti. Bhuttanti catupaccayaparibhogo. Nisevitanti gocaranisevanaṃ. Siniddhāteladhārāvāti yathā anivattitā kusalajanābhisiñcitā savantī teladhārā avicchinnā siniddhā maṭṭhā dassanīyā pāsādikā hoti, evaṃ tesaṃ ākappasampannānaṃ iriyāpatho acchiddo saṇho maṭṭho dassanīyo pāsādiko ahosi.
ਮਹਾਝਾਯੀਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਝਾਯਨਸੀਲਾ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਝਾਯੀ। ਤਤੋ ਏવ ਮਹਾਹਿਤਾ, ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਹਿਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇ ਥੇਰਾਤਿ ਤੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਰਾਯਣਾ ਥੇਰਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸਾਤਿ ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ ਤਾਦਿਸਾ ਤਥਾਰੂਪਾ ਥੇਰਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਕਾ ਕਤਿਪਯਾ ਏવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Mahājhāyīti mahantehi jhānehi jhāyanasīlā, mahantaṃ vā nibbānaṃ jhāyantīti mahājhāyī. Tato eva mahāhitā, mahantehi hitehi samannāgatāti attho. Te therāti te yathāvuttappakārā paṭipattiparāyaṇā therā idāni parinibbutāti attho. Parittā dāni tādisāti idāni pacchime kāle tādisā tathārūpā therā parittā appakā katipayā evāti vuttaṃ hoti.
ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ વਿવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਾਤਿ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ। ਪਰਿਕ੍ਖਯਾਤਿ ਅਭਾવਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਪਿ ਸਿਯਾ ਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾ, ਬਹੁਕਾਰਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨਸ੍ਸਾ વਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਯਥਾ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰવਰੂਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਤਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਆਕਾਰવਰੇਹਿ ਪਕਾਰવਿਸੇਸੇਹਿ ਉਪੇਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਜਿਨਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Kusalānañcadhammānanti vivaṭṭassa upanissayabhūtānaṃ vimokkhasambhārānaṃ anavajjadhammānaṃ. Paññāya cāti tathārūpāya paññāya ca. Parikkhayāti abhāvato anuppattito. Kāmañcettha paññāpi siyā anavajjadhammā, bahukārabhāvadassanatthaṃ panassā visuṃ gahaṇaṃ yathā puññañāṇasambhārāti. Sabbākāravarūpetanti ādikalyāṇatādīhi sabbehi ākāravarehi pakāravisesehi upetaṃ yuttaṃ jinassa bhagavato sāsanaṃ lujjati vinassatīti attho.
ਪਾਪਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਯੋ ਉਤੂਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲੋਭਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਯੋ ਉਤੁ ਯੋ ਕਾਲੋ, ਸੋ ਅਯਂ વਤ੍ਤਤੀਤਿ વਚਨਸੇਸੋ। ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ વਿવੇਕਾਯ, ਯੇ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਸਕਾਤਿ ਯੇ ਪਨ ਏવਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਉਪਧਿવਿવੇਕਤ੍ਥਾਯ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ, ਤੇ ਚ ਸੇਸਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਾਚਾਰਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਇਦਾਨਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਣ੍ਠਾਪਨਂ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾવਿਧਾਨਂ, ਮਹਾਪਲਿਬੋਧੂਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਖੁਦ੍ਦਕਪਲਿਬੋਧੂਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਏવਮਾਦਿਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਭਾવਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸੇਸਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਕਾ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ।
Pāpakānañca dhammānaṃ, kilesānañca yo utūti kāyaduccaritādīnaṃ pāpadhammānaṃ lobhādīnañca kilesānaṃ yo utu yo kālo, so ayaṃ vattatīti vacanaseso. Upaṭṭhitā vivekāya, ye ca saddhammasesakāti ye pana evarūpe kāle kāyacittaupadhivivekatthāya upaṭṭhitā āraddhavīriyā, te ca sesapaṭipattisaddhammakā honti. Ayañhettha adhippāyo – suvisuddhasīlācārāpi samānā idāni ekacce bhikkhū iriyāpathasaṇṭhāpanaṃ, samathavipassanābhāvanāvidhānaṃ, mahāpalibodhūpacchedo, khuddakapalibodhūpacchedoti evamādipubbakiccaṃ sampādetvā bhāvanamanuyuñjanti. Te sesapaṭipattisaddhammakā, paṭipattiṃ matthakaṃ pāpetuṃ na sakkontīti.
ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪવਡ੍ਢਨ੍ਤਾਤਿ ਯੇ ਭਗવਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਤਦਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਮਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਤੇ ਏਤਰਹਿ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾ। ਆવਿਸਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਜਨਨ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਬਹੁਲਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲਜਨਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅવਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਆવਿਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂਭੂਤਾ ਚ ਤੇ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਬਾਲੇਹਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੇਹਿવ ਰਕ੍ਖਸਾ, ਯਥਾ ਨਾਮ ਕੇਲ਼ਿਸੀਲਾ ਰਕ੍ਖਸਾ ਭਿਸਕ੍ਕਰਹਿਤੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੇ ਆવਿਸਿਤ੍વਾ ਤੇ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਿਸਕ੍ਕਰਹਿਤੇ ਅਨ੍ਧਬਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆવਿਸਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Te kilesā pavaḍḍhantāti ye bhagavato orasaputtehi ca tadā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gamitā kilesā, te etarahi laddhokāsā bhikkhūsu vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantā. Āvisanti bahuṃ jananti kalyāṇamittarahitaṃ ayonisomanasikārabahulaṃ andhabālajanaṃ abhibhavitvā avasaṃ karontā āvisanti santānaṃ anupavisanti. Evaṃbhūtā ca te kīḷanti maññe bālehi, ummattehiva rakkhasā, yathā nāma keḷisīlā rakkhasā bhisakkarahite ummatte āvisitvā te anayabyasanaṃ āpādentā tehi kīḷanti, evaṃ te kilesā sammāsambuddhabhisakkarahite andhabāle bhikkhū āvisitvā tesaṃ diṭṭhadhammikādibhedaṃ anatthaṃ uppādentā tehi saddhiṃ kīḷanti maññe, kīḷantā viya hontīti attho.
ਤੇਨ ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਗੇਨ। વਿਧਾવਿਤਾਤਿ વਿਰੂਪਂ ਧਾવਿਤਾ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪવਸੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾ। ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਸੂਤਿ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਾ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾવਤੋ ਕਿਲੇਸਾવ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਨਿ, ਤੇਸੁ ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਮੂਹਿਤੇਸੁ। ਸਸਙ੍ਗਾਮੇવ ਘੋਸਿਤੇਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ਧਨਂ વਿਪ੍ਪਕਿਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਯਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਗਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਾਮਘੋਸਨਾ ਸਸਙ੍ਗਾਮਘੋਸਨਾ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਯੋ ਯੋ ਕਿਲੇਸੋ ਯਂ ਯਂ ਸਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਅਭਿਭવਤਿ, ਸੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਕਿਲੇਸਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਮਾਰੇਨ ਸਸਙ੍ਗਾਮੇ ਘੋਸਿਤੇ વਿਯ। ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਭਿਭੂਤਾ ਤੇ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਗੇਨ વਿਧਾવਿਤਾ વੋਸਿਤਾਤਿ।
Tenatenāti tena tena ārammaṇabhāgena. Vidhāvitāti virūpaṃ dhāvitā asāruppavasena paṭipajjantā. Kilesavatthūsūti paṭhamaṃ uppannaṃ kilesā pacchā uppajjanakānaṃ kāraṇabhāvato kilesāva kilesavatthūni, tesu kilesavatthūsu samūhitesu. Sasaṅgāmeva ghositeti hiraññasuvaṇṇamaṇimuttādikaṃ dhanaṃ vippakiritvā ‘‘yaṃ yaṃ hiraññasuvaṇṇādi yassa yassa hatthagataṃ, taṃ taṃ tassa tasseva hotū’’ti evaṃ kāmaghosanā sasaṅgāmaghosanā nāma. Tatthāyamattho – kilesavatthūsu ‘‘yo yo kileso yaṃ yaṃ sattaṃ gaṇhāti abhibhavati, so so tassa tassa hotū’’ti kilesasenāpatinā mārena sasaṅgāme ghosite viya. Tehi tehi kilesehi abhibhūtā te bālaputhujjanā tena tena ārammaṇabhāgena vidhāvitā vositāti.
ਤੇ ਏવਂ વਿਧਾવਿਤਾ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਭਣ੍ਡਰੇ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਹੇਤੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਹਿ ਭਣ੍ਡਰੇ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨੀਤਿ ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥੇવ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ, ‘‘ਯਥਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਸਭਾવਧਮ੍ਮਾਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ ਚ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੇ ਅਨ੍વੇਨ੍ਤਾ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਇਦਂ ਸੇਯ੍ਯੋ ਇਦਮੇવ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ।
Te evaṃ vidhāvitā kiṃ karontīti āha ‘‘pariccajitvā saddhammaṃ, aññamaññehi bhaṇḍare’’ti. Tassattho – paṭipattisaddhammaṃ chaḍḍetvā āmisakiñjakkhahetu aññamaññehi bhaṇḍare kalahaṃ karontīti. Diṭṭhigatānīti ‘‘viññāṇamattameva atthi, nattheva rūpadhammā’’ti, ‘‘yathā puggalo nāma paramatthato natthi, evaṃ sabhāvadhammāpi paramatthato natthi, vohāramattamevā’’ti ca evamādīni diṭṭhigatāni micchāgāhe anventā anugacchantā idaṃ seyyo idameva seṭṭhaṃ, aññaṃ micchāti maññanti.
ਨਿਗ੍ਗਤਾਤਿ ਗੇਹਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ। ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਹੇਤੂਪੀਤਿ ਕਟਚ੍ਛੁਮਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ। ਤਂ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਸਂਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਅਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਿਸੇવਰੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
Niggatāti gehato nikkhantā. Kaṭacchubhikkhahetūpīti kaṭacchumattabhikkhānimittampi. Taṃ dadantassa gahaṭṭhassa ananulomikasaṃsaggavasena akiccāni pabbajitena akattabbāni kammāni nisevare karonti.
ਉਦਰਾવਦੇਹਕਂ ਭੁਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਊਨੂਦਰੋ ਮਿਤਾਹਾਰੋ’’ਤਿ (ਥੇਰਗਾ॰ ੯੮੨; ਮਿ॰ ਪ॰ ੬.੫.੧੦) વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਦਰਪੂਰਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ। ਸਯਨ੍ਤੁਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਾਤਿ ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੯; વਿਭ॰ ੫੧੯) વੁਤ੍ਤવਿਧਾਨਂ ਅਨਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕਾ ਸਯਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਕਥਾ ਸਤ੍ਥੁਗਰਹਿਤਾਤਿ ਰਾਜਕਥਾਦਿਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ।
Udarāvadehakaṃ bhutvāti ‘‘ūnūdaro mitāhāro’’ti (theragā. 982; mi. pa. 6.5.10) vuttavacanaṃ acintetvā udarapūraṃ bhuñjitvā. Sayantuttānaseyyakāti ‘‘dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno’’ti (a. ni. 8.9; vibha. 519) vuttavidhānaṃ ananussaritvā uttānaseyyakā sayanti. Yā kathā satthugarahitāti rājakathāditiracchānakathaṃ sandhāya vadati.
ਸਬ੍ਬਕਾਰੁਕਸਿਪ੍ਪਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ વੇਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਕਾਰੁਕੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਭਤ੍ਤਤਾਲવਣ੍ਟਕਰਣਾਦੀਨਿ ਹਤ੍ਥਸਿਪ੍ਪਾਨਿ। ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਾਦਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਅવੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸવੂਪਸਮਾਭਾવਤੋ ਗਦ੍ਦੁਹਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਧਾਨਾਭਾવਤੋ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਾ, ਅવੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮੋ। ਅਤਿਅਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਆਜੀવਕਿਚ੍ਚਪਸੁਤਤਾਯ ਏਕਦੇਸਮ੍ਪਿ ਅਫੁਸਨਤੋ વਿਸੁਂਯੇવ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਅਨਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Sabbakārukasippānīti sabbehi vessādīhi kārukehi kattabbāni bhattatālavaṇṭakaraṇādīni hatthasippāni. Cittiṃ katvānāti sakkaccaṃ sādaraṃ katvā. Avūpasantā ajjhattanti kilesavūpasamābhāvato gadduhanamattampi samādhānābhāvato ca ajjhattaṃ avūpasantā, avūpasantacittāti attho. Sāmaññatthoti samaṇadhammo. Atiacchatīti tesaṃ ājīvakiccapasutatāya ekadesampi aphusanato visuṃyeva nisīdati, anallīyatīti vuttaṃ hoti.
ਮਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਪਾਕਤਿਕਂ વਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਂ વਾ ਗਿਹੀਨਂ વਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖਮਂ ਮਤ੍ਤਿਕਂ। ਤੇਲਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚਾਤਿ ਪਾਕਤਿਕਂ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ વਾ ਤੇਲਞ੍ਚ ਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚ। ਉਦਕਾਸਨਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਉਦਕਞ੍ਚ ਆਸਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਞ੍ਚ। ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਬਹੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦਿਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਲ਼੍ਹਭਤ੍ਤਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਜਾਤਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਗਿਹੀਨਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Mattikanti pākatikaṃ vā pañcavaṇṇaṃ vā gihīnaṃ viniyogakkhamaṃ mattikaṃ. Telacuṇṇañcāti pākatikaṃ, abhisaṅkhataṃ vā telañca cuṇṇañca. Udakāsanabhojananti udakañca āsanañca bhojanañca. Ākaṅkhantā bahuttaranti bahuṃ piṇḍapātādiuttaruttaraṃ ākaṅkhantā ‘‘amhehi mattikādīsu dinnesu manussā daḷhabhattikā hutvā bahuṃ uttaruttaraṃ catupaccayajātaṃ dassantī’’ti adhippāyena gihīnaṃ upanāmentīti attho.
ਦਨ੍ਤੇ ਪੁਨਨ੍ਤਿ ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦਨ੍ਤਪੋਨਂ, ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ। ਕਪਿਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਕਪਿਤ੍ਥਫਲਂ। ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਸੁਮਨਚਮ੍ਪਕਾਦਿਪੁਪ੍ਫਂ। ਖਾਦਨੀਯਾਨੀਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸવਿਧੇਪਿ ਖਜ੍ਜਕવਿਸੇਸੇ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਤਿ વਣ੍ਣਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਓਦਨવਿਸੇਸੇ। ‘‘ਅਮ੍ਬੇ ਆਮਲਕਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਫਲਾਨਿ ਅવੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਗਿਹੀਨਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਬਹੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Dante punanti sodhenti etenāti dantaponaṃ, dantakaṭṭhaṃ. Kapitthanti kapitthaphalaṃ. Pupphanti sumanacampakādipupphaṃ. Khādanīyānīti aṭṭhārasavidhepi khajjakavisese. Piṇḍapāte ca sampanneti vaṇṇādisampayutte odanavisese. ‘‘Ambe āmalakāni cā’’ti ca-saddena mātuluṅgatālanāḷikerādiphalāni avuttāni saṅgaṇhāti. Sabbattha gihīnaṃ upanāmenti ākaṅkhantā bahuttaranti yojanā.
ਭੇਸਜ੍ਜੇਸੁ ਯਥਾ વੇਜ੍ਜਾਤਿ ਗਿਹੀਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਪ੍ਪਯੋਗੇਸੁ ਯਥਾ વੇਜ੍ਜਾ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇ ਯਥਾ ਗਿਹੀਤਿ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇવ ਮਹਨ੍ਤੇ ਚ ਕਿਚ੍ਚੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਗਿਹੀ વਿਯ। ਗਣਿਕਾવ વਿਭੂਸਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ વਿਭੂਸਨੇ ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨਿਯੋ વਿਯ। ਇਸ੍ਸਰੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਯਥਾਤਿ ਇਸ੍ਸਰੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਪવਤ੍ਤਨੇ ਯਥਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਏવਂ ਕੁਲਪਤੀ ਹੁਤ੍વਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Bhesajjesu yathā vejjāti gihīnaṃ bhesajjappayogesu yathā vejjā, tathā bhikkhū paṭipajjantīti adhippāyo. Kiccākicce yathā gihīti gahaṭṭhānaṃ khuddake ceva mahante ca kicce kattabbe gihī viya. Gaṇikāva vibhūsāyanti attano sarīrassa vibhūsane rūpūpajīviniyo viya. Issare khattiyā yathāti issare issariyapavattane yathā khattiyā, evaṃ kulapatī hutvā vattantīti attho.
ਨੇਕਤਿਕਾਤਿ ਨਿਕਤਿਯਂ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਮਣਿਂਯੇવ ਮਣਿਂ, ਅਸੁવਣ੍ਣਂਯੇવ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਰੂਪਸਾਚਿਯੋਗਨਿਰਤਾ। વਞ੍ਚਨਿਕਾਤਿ ਕੂਟਮਾਨਾਦੀਹਿ વਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਕਾ। ਕੂਟਸਕ੍ਖੀਤਿ ਅਯਾਥਾવਸਕ੍ਖਿਨੋ। ਅਪਾਟੁਕਾਤਿ વਾਮਕਾ, ਅਸਂਯਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬਹੂਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਹੀਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਬਹੂਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ।
Nekatikāti nikatiyaṃ niyuttā, amaṇiṃyeva maṇiṃ, asuvaṇṇaṃyeva suvaṇṇaṃ katvā paṭirūpasāciyoganiratā. Vañcanikāti kūṭamānādīhi vippalambakā. Kūṭasakkhīti ayāthāvasakkhino. Apāṭukāti vāmakā, asaṃyatavuttīti attho. Bahūhi parikappehīti yathāvuttehi aññehi ca bahūhi micchājīvappakārehi.
ਲੇਸਕਪ੍ਪੇਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਲੇਸੇ ਕਪ੍ਪਿਯਪਟਿਰੂਪੇ। ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ, ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਯੋਗੇ। ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ વਡ੍ਢਿਆਦਿવਿਕਪ੍ਪਨੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਸਯੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਨੁਧਾવਿਤਾਤਿ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਦੀਹਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨੁਧਾવਿਤਾ વੋਸਿਤਾ। ਜੀવਿਕਤ੍ਥਾ ਜੀવਿਕਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਆਜੀવਹੇਤੁਕਾ। ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਪਰਿਕਥਾਦਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਾਦਨਨਯੇਨ। ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਸਂਹਰਨ੍ਤਿ।
Lesakappeti kappiyalese kappiyapaṭirūpe. Pariyāyeti, paccayesu pariyāyassa yoge. Parikappeti vaḍḍhiādivikappane, sabbattha visaye bhummaṃ. Anudhāvitāti mahicchatādīhi pāpadhammehi anudhāvitā vositā. Jīvikatthā jīvikappayojanā ājīvahetukā. Upāyenāti parikathādinā upāyena paccayuppādananayena. Saṅkaḍḍhantīti saṃharanti.
ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਾਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਪਰਿਸਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਪਰਿਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਮ੍ਮਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਹੇਤੁ। ਤੇ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬવੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨੋ ਚ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਨਸਭਾવਸਣ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਤੇਨ ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਾਭਤੋਤਿ ਲਾਭਹੇਤੁ, ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ, ਭਾਣਕੋ, ‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ’ਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨੋ ਮਯ੍ਹਂ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੇ ਉਪਨਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਲਾਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ। ਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਯੋ ਸੋ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇ ਠਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਤਂਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਭੇਦਹਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Upaṭṭhāpenti parisanti parisāya attānaṃ upaṭṭhapenti, yathā parisā attānaṃ upaṭṭhapenti, evaṃ parisaṃ saṅgaṇhantīti attho. Kammatoti kammahetu. Te hi attano kattabbaveyyāvaccanimittaṃ upaṭṭhapenti. No ca dhammatoti dhammanimittaṃ no ca upaṭṭhapenti. Yo satthārā ullumpanasabhāvasaṇṭhitāya parisāya saṅgaho anuññāto, tena na saṅgaṇhantīti attho. Lābhatoti lābhahetu, ‘‘ayyo bahussuto, bhāṇako, ‘dhammakathiko’ti evaṃ sambhāvento mahājano mayhaṃ lābhasakkāre upanayissatī’’ti icchācāre ṭhatvā lābhanimittaṃ paresaṃ dhammaṃ desenti. No ca atthatoti yo so vimuttāyatanasīse ṭhatvā saddhammaṃ kathentena pattabbo attho, na taṃdiṭṭhadhammikādibhedahitanimittaṃ dhammaṃ desentīti attho.
ਸਙ੍ਘਲਾਭਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਲਾਭਹੇਤੁ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਤੁਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਤੋ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾਤਿ, ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਤੋ ਬਹਿਭੂਤਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੇ ਤਦਭਾવਤੋ। ਪਰਲਾਭੋਪਜੀવਨ੍ਤਾਤਿ ਸਾਸਨੇ ਲਾਭਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਹਿ ਪਰੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸੇਕ੍ਖੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ਪਰਲਾਭਂ, ਪਰਤੋ વਾ ਦਾਯਕਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਲਾਭਂ ਉਪਜੀવਨ੍ਤਾ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਅਹਿਰਿਕਾ ਸਮਾਨਾ ਚ ‘‘ਮਯਂ ਪਰਲਾਭਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮ, ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਜੀવਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਨ ਲਜ੍ਜਰੇ ਨ ਹਿਰੀਯਨ੍ਤਿ।
Saṅghalābhassa bhaṇḍantīti saṅghalābhahetu bhaṇḍanti ‘‘mayhaṃ pāpuṇāti, na tuyha’’ntiādinā kalahaṃ karonti. Saṅghato paribāhirāti, ariyasaṅghato bahibhūtā ariyasaṅghe tadabhāvato. Paralābhopajīvantāti sāsane lābhassa andhabālaputhujjanehi pare sīlādiguṇasampanne sekkhe uddissa uppannattā taṃ paralābhaṃ, parato vā dāyakato laddhabbalābhaṃ upajīvantā bhaṇḍanakārakā bhikkhū pāpajigucchāya abhāvato ahirikā samānā ca ‘‘mayaṃ paralābhaṃ bhuñjāma, parapaṭibaddhajīvikā’’tipi na lajjare na hirīyanti.
ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਣਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾਤਿ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਾ ਬਨ੍ਧਨਕਾਰਕਾਦਯੋ, ਤਥਾ। ਏਕੇਤਿ ਏਕਚ੍ਚੇ। ਮੁਣ੍ਡਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਾਰੁਤਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਮੁਣ੍ਡਿਤਕੇਸਤਾਯ ਮੁਣ੍ਡਾ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡੇਹਿ ਸਙ੍ਘਟਿਤਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਸਙ੍ਘਾਟੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਚੀવਰੇਨ ਪਾਰੁਤਸਰੀਰਾ। ਸਮ੍ਭਾવਨਂਯੇવਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਮੁਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਸਾਯ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ, ‘‘ਪੇਸਲੋ ਧੁਤવਾਦੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ’’ਤਿ વਾ ਮਧੁਰવਚਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਰਿਯੋ’’ਤਿ ਚ ਕੇવਲਂ ਸਮ੍ਭਾવਨਂ ਬਹੁਮਾਨਂਯੇવ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਗੁਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Nānuyuttāti samaṇakaraṇehi dhammehi ananuyuttā. Tathāti yathā pubbe vuttā bandhanakārakādayo, tathā. Eketi ekacce. Muṇḍā saṅghāṭipārutāti kevalaṃ muṇḍitakesatāya muṇḍā pilotikakhaṇḍehi saṅghaṭitaṭṭhena ‘‘saṅghāṭī’’ti laddhanāmena cīvarena pārutasarīrā. Sambhāvanaṃyevicchanti, lābhasakkāramucchitāti lābhasakkārāsāya mucchitā ajjhositā hutvā, ‘‘pesalo dhutavādo bahussuto’’ti vā madhuravacanamanuyuttā ‘‘ariyo’’ti ca kevalaṃ sambhāvanaṃ bahumānaṃyeva icchanti esanti, na tannimitte guṇeti attho.
ਏવਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ। ਨਾਨਪ੍ਪਯਾਤਮ੍ਹੀਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇ ਭੇਦਨਧਮ੍ਮੇ ਪਯਾਤੇ ਸਮਕਤੇ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ વਾ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇ ਪਯਾਤੁਂ ਪવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ। ਨ ਦਾਨਿ ਸੁਕਰਂ ਤਥਾਤਿ ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਲ੍ਲਭਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਦੁਲ੍ਲਭਸਪ੍ਪਾਯਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨੇ ਚ ਕਾਲੇ ਯਥਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਰਨ੍ਤੇ ਅਫੁਸਿਤਂ ਅਫੁਟ੍ਠਂ, ਅਨਧਿਗਤਂ ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਂ ਫੁਸਿਤੁਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ, ਫੁਸਿਤਂ વਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਂ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਮੇવ વਾ ਅਹੁਤ੍વਾ ਯਥਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਅਨੁਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਪਾਲੇਤੁਂ ਸੁਕਰਂ, ਤਥਾ ਨ ਸੁਕਰਂ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Evanti ‘‘kusalānañca dhammānaṃ paññāya ca parikkhayā’’ti vuttanayena. Nānappayātamhīti nānappakāre bhedanadhamme payāte samakate, nānappakārena vā saṃkilesadhamme payātuṃ pavattituṃ āraddhe. Na dāni sukaraṃ tathāti idāni imasmiṃ dullabhakalyāṇamitte dullabhasappāyasaddhammassavane ca kāle yathā satthari dharante aphusitaṃ aphuṭṭhaṃ, anadhigataṃ jhānavipassanaṃ phusituṃ adhigantuṃ, phusitaṃ vā hānabhāgiyaṃ ṭhitibhāgiyameva vā ahutvā yathā visesabhāgiyaṃ hoti, tathā anurakkhituṃ pāletuṃ sukaraṃ, tathā na sukaraṃ, tathā sampādetuṃ na sakkāti attho.
ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਓવਾਦੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਕਣ੍ਟਕਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੋ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਪਯੋਜਨੇਨ ਕਣ੍ਟਕਨਿਚਿਤੇ ਪਦੇਸੇ ਅਨੁਪਾਹਨੋ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾ ਮਂ ਕਣ੍ਟਕੋ વਿਜ੍ਝੀ’’ਤਿ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾવ વਿਚਰਤਿ, ਏવਂ ਕਿਲੇਸਕਣ੍ਟਕਨਿਚਿਤੇ ਗੋਚਰਗਾਮੇ ਪਯੋਜਨੇਨ ਚਰਨ੍ਤੋ ਮੁਨਿ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋવ ਚਰੇਯ੍ਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Idāni attano parinibbānakālassa āsannattā saṃkhittena ovādena sabrahmacāriṃ ovadanto ‘‘yathā kaṇṭakaṭṭhānamhī’’tiādimāha. Tassattho – yathā puriso kenacideva payojanena kaṇṭakanicite padese anupāhano vicaranto ‘‘mā maṃ kaṇṭako vijjhī’’ti satiṃ upaṭṭhapetvāva vicarati, evaṃ kilesakaṇṭakanicite gocaragāme payojanena caranto muni satiṃ upaṭṭhapetvāna satisampajaññayutto appamattova careyya kammaṭṭhānaṃ avijahantoti vuttaṃ hoti.
ਸਰਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਕੇ ਯੋਗੀ, ਤੇਸਂ વਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਕੇ ਯੋਗੇ ਭਾવਨਾਯ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਯੋਗੀ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕੇ ਸਰਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ વਤ੍ਤਂ ਆਗਮਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਨਾવਿਧਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਯਥਾਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਾਲੋਤਿ ਯਦਿਪਾਯਂ ਅਤੀਤਸਤ੍ਥੁਕੋ ਚਰਿਮੋ ਕਾਲੋ, ਤਥਾਪਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਮੇવ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਨ੍ਤੋ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਅਮਤਂ ਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ।
Saritvā pubbake yogī, tesaṃ vattamanussaranti purimake yoge bhāvanāya yuttatāya yogī āraddhavipassake saritvā tesaṃ vattaṃ āgamānusārena sammāpaṭipattibhāvanāvidhiṃ anussaranto dhuranikkhepaṃ akatvā yathāpaṭipajjanto. Kiñcāpi pacchimo kāloti yadipāyaṃ atītasatthuko carimo kālo, tathāpi yathādhammameva paṭipajjanto vipassanaṃ ussukkāpento phuseyya amataṃ padaṃ nibbānaṃ adhigaccheyya.
ਇਦਂ વਤ੍વਾਤਿ, ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸવੋਦਾਨੇਸੁ ਇਮਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿવਿਧਿਂ ਕਥੇਤ੍વਾ। ਅਯਞ੍ਚ ਓਸਾਨਗਾਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰੇਹਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Idaṃ vatvāti, yathādassitaṃ saṃkilesavodānesu imaṃ paṭipattividhiṃ kathetvā. Ayañca osānagāthā saṅgītikārehi therassa parinibbānaṃ pakāsetuṃ vuttāti veditabbā.
ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pārāpariyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
વੀਸਤਿਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vīsatinipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੦. ਪਾਰਾਪਰਿਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 10. Pārāpariyattheragāthā