Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi |
౧౮. పారాయనానుగీతిగాథానిద్దేసో
18. Pārāyanānugītigāthāniddeso
౧౦౨.
102.
పారాయనమనుగాయిస్సం , [ఇచ్చాయస్మా పిఙ్గియో]
Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]
యథాద్దక్ఖి తథాక్ఖాసి, విమలో భూరిమేధసో;
Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;
నిక్కామో నిబ్బనో నాగో, కిస్స హేతు ముసా భణే.
Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe.
పారాయనమనుగాయిస్సన్తి గీతమనుగాయిస్సం కథితమనుకథయిస్సం 1 భణితమనుభణిస్సం లపితమనులపిస్సం భాసితమనుభాసిస్సన్తి – పారాయనమనుగాయిస్సం. ఇచ్చాయస్మా పిఙ్గియోతి. ఇచ్చాతి పదసన్ధి…పే॰… పదానుపుబ్బతాపేతం – ఇచ్చాతి. ఆయస్మాతి పియవచనం గరువచనం సగారవసప్పతిస్సాధివచనమేతం – ఆయస్మాతి. పిఙ్గియోతి తస్స థేరస్స నామం సఙ్ఖా సమఞ్ఞా పఞ్ఞత్తి వోహారో నామం నామకమ్మం నామధేయ్యం నిరుత్తి బ్యఞ్జనం అభిలాపోతి – ఇచ్చాయస్మా పిఙ్గియో.
Pārāyanamanugāyissanti gītamanugāyissaṃ kathitamanukathayissaṃ 2 bhaṇitamanubhaṇissaṃ lapitamanulapissaṃ bhāsitamanubhāsissanti – pārāyanamanugāyissaṃ. Iccāyasmā piṅgiyoti. Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti. Piṅgiyoti tassa therassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpoti – iccāyasmā piṅgiyo.
యథాద్దక్ఖి తథాక్ఖాసీతి యథా అద్దక్ఖి తథా అక్ఖాసి ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసి. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి యథా అద్దక్ఖి తథా అక్ఖాసి ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసి. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి యథా అద్దక్ఖి తథా అక్ఖాసి ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసీతి – యథాద్దక్ఖి తథాక్ఖాసి.
Yathāddakkhi tathākkhāsīti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti yathā addakkhi tathā akkhāsi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yathāddakkhi tathākkhāsi.
విమలో భూరిమేధసోతి. విమలోతి రాగో మలం, దోసో మలం, మోహో మలం, కోధో… ఉపనాహో…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా మలా. తే మలా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. అమలో బుద్ధో విమలో నిమ్మలో మలాపగతో మలవిప్పహీనో మలవిముత్తో సబ్బమలవీతివత్తో. భూరి వుచ్చతి పథవీ. భగవా తాయ 3 పథవిసమాయ పఞ్ఞాయ విపులాయ విత్థతాయ సమన్నాగతో. మేధా వుచ్చతి పఞ్ఞా. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. భగవా ఇమాయ మేధాయ పఞ్ఞాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, తస్మా బుద్ధో సుమేధసోతి – విమలో భూరిమేధసో.
Vimalo bhūrimedhasoti. Vimaloti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, kodho… upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā malā. Te malā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Amalo buddho vimalo nimmalo malāpagato malavippahīno malavimutto sabbamalavītivatto. Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya 4 pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – vimalo bhūrimedhaso.
నిక్కామో నిబ్బనో నాగోతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. బుద్ధస్స భగవతో వత్థుకామా పరిఞ్ఞాతా కిలేసకామా పహీనా వత్థుకామానం పరిఞ్ఞాతత్తా కిలేసకామానం పహీనత్తా. భగవా న కామే కామేతి న కామే ఇచ్ఛతి న కామే పత్థేతి న కామే పిహేతి న కామే అభిజప్పతి. యే కామే కామేన్తి కామే ఇచ్ఛన్తి కామే పత్థేన్తి కామే పిహేన్తి కామే అభిజప్పన్తి తే కామకామినో రాగరాగినో సఞ్ఞసఞ్ఞినో. భగవా న కామే కామేతి న కామే ఇచ్ఛతి న కామే పత్థేతి న కామే పిహేతి న కామే అభిజప్పతి. తస్మా బుద్ధో అకామో నిక్కామో చత్తకామో వన్తకామో ముత్తకామో పహీనకామో పటినిస్సట్ఠకామో వీతరాగో విగతరాగో చత్తరాగో వన్తరాగో ముత్తరాగో పహీనరాగో పటినిస్సట్ఠరాగో నిచ్ఛాతో నిబ్బుతో సీతిభూతో సుఖప్పటిసంవేదీ బ్రహ్మభూతేన అత్తనా విహరతీతి – నిక్కామో.
Nikkāmonibbano nāgoti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā kilesakāmā pahīnā vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Ye kāme kāmenti kāme icchanti kāme patthenti kāme pihenti kāme abhijappanti te kāmakāmino rāgarāgino saññasaññino. Bhagavā na kāme kāmeti na kāme icchati na kāme pattheti na kāme piheti na kāme abhijappati. Tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – nikkāmo.
నిబ్బనోతి రాగో వనం, దోసో వనం, మోహో వనం, కోధో వనం, ఉపనాహో వనం…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా వనా. తే వనా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో అవనో వివనో నిబ్బనో వనాపగతో వనవిప్పహీనో వనవిముత్తో సబ్బవనవీతివత్తోతి – నిబ్బనో. నాగోతి నాగో; భగవా ఆగుం న కరోతీతి నాగో, న గచ్ఛతీతి నాగో, న ఆగచ్ఛతీతి నాగో…పే॰… ఏవం భగవా న ఆగచ్ఛతీతి నాగోతి – నిక్కామో నిబ్బనో నాగో.
Nibbanoti rāgo vanaṃ, doso vanaṃ, moho vanaṃ, kodho vanaṃ, upanāho vanaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā vanā. Te vanā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho avano vivano nibbano vanāpagato vanavippahīno vanavimutto sabbavanavītivattoti – nibbano. Nāgoti nāgo; bhagavā āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo…pe… evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti – nikkāmo nibbano nāgo.
కిస్స హేతు ముసా భణేతి. కిస్స హేతూతి కిస్స హేతు కింహేతు కింకారణా కింనిదానా కింపచ్చయాతి – కిస్స హేతు. ముసా భణేతి ముసా భణేయ్య కథేయ్య దీపేయ్య వోహరేయ్య; ముసా భణేతి మోసవజ్జం భణేయ్య, ముసావాదం భణేయ్య, అనరియవాదం భణేయ్య. ఇధేకచ్చో సభాగతో 5 వా పరిసాగతో 6 వా ఞాతిమజ్ఝగతో వా పూగమజ్ఝగతో వా రాజకులమజ్ఝగతో వా అభినీతో సక్ఖిపుట్ఠో – ‘‘ఏహమ్భో 7 పురిస, యం జానాసి తం వదేహీ’’తి, సో అజానం వా ఆహ – ‘‘జానామీ’’తి , జానం వా ఆహ – ‘‘న జానామీ’’తి, అపస్సం వా ఆహ – ‘‘పస్సామీ’’తి, పస్సం వా ఆహ – ‘‘న పస్సామీ’’తి. ఇతి అత్తహేతు వా పరహేతు వా ఆమిసకిఞ్చిక్ఖహేతు వా సమ్పజానముసా భాసతి, ఇదం వుచ్చతి మోసవజ్జం.
Kissa hetu musā bhaṇeti. Kissa hetūti kissa hetu kiṃhetu kiṃkāraṇā kiṃnidānā kiṃpaccayāti – kissa hetu. Musā bhaṇeti musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyya; musā bhaṇeti mosavajjaṃ bhaṇeyya, musāvādaṃ bhaṇeyya, anariyavādaṃ bhaṇeyya. Idhekacco sabhāgato 8 vā parisāgato 9 vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho 10 purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti , jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsati, idaṃ vuccati mosavajjaṃ.
అపి చ, తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి – ఇమేహి తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి. అపి చ, చతూహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి, వినిధాయ దిట్ఠిం – ఇమేహి చతూహాకారేహి ముసావాదో హోతి. అపి చ, పఞ్చహాకారేహి…పే॰… ఛహాకారేహి… సత్తహాకారేహి… అట్ఠహాకారేహి ముసావాదో హోతి. పుబ్బేవస్స హోతి – ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి – ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి – ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి, వినిధాయ దిట్ఠిం, వినిధాయ ఖన్తిం, వినిధాయ రుచిం, వినిధాయ సఞ్ఞం, వినిధాయ భావం – ఇమేహి అట్ఠహాకారేహి ముసావాదో హోతి మోసవజ్జం. కిస్స హేతు ముసా భణేయ్య కథేయ్య దీపేయ్య వోహరేయ్యాతి – కిస్స హేతు ముసా భణే. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Api ca, tīhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti – imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca, catūhākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ – imehi catūhākārehi musāvādo hoti. Api ca, pañcahākārehi…pe… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Pubbevassa hoti – ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti – ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti – ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya saññaṃ, vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti mosavajjaṃ. Kissa hetu musā bhaṇeyya katheyya dīpeyya vohareyyāti – kissa hetu musā bhaṇe. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘పారాయనమనుగాయిస్సం, [ఇచ్చాయస్మా పిఙ్గియో]
‘‘Pārāyanamanugāyissaṃ, [iccāyasmā piṅgiyo]
యథాద్దక్ఖి తథాక్ఖాసి, విమలో భూరిమేధసో;
Yathāddakkhi tathākkhāsi, vimalo bhūrimedhaso;
నిక్కామో నిబ్బనో నాగో, కిస్స హేతు ముసా భణే’’తి.
Nikkāmo nibbano nāgo, kissa hetu musā bhaṇe’’ti.
౧౦౩.
103.
పహీనమలమోహస్స, మానమక్ఖప్పహాయినో;
Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;
హన్దాహం కిత్తయిస్సామి, గిరం వణ్ణూపసంహితం.
Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ.
పహీనమలమోహస్సాతి . మలన్తి రాగో మలం, దోసో మలం, మోహో మలం, మానో మలం, దిట్ఠి మలం, కిలేసో మలం, సబ్బదుచ్చరితం మలం, సబ్బభవగామికమ్మం మలం.
Pahīnamalamohassāti . Malanti rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho malaṃ, māno malaṃ, diṭṭhi malaṃ, kileso malaṃ, sabbaduccaritaṃ malaṃ, sabbabhavagāmikammaṃ malaṃ.
మోహోతి యం దుక్ఖే అఞ్ఞాణం…పే॰… అవిజ్జాలఙ్గీ మోహో అకుసలమూలం. అయం వుచ్చతి మోహో. మలఞ్చ మోహో చ బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో పహీనమలమోహోతి – పహీనమలమోహస్స.
Mohoti yaṃ dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ. Ayaṃ vuccati moho. Malañca moho ca buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho pahīnamalamohoti – pahīnamalamohassa.
మానమక్ఖప్పహాయినోతి. మానోతి ఏకవిధేన మానో – యా చిత్తస్స ఉన్నతి 11. దువిధేన మానో – అత్తుక్కంసనమానో, పరవమ్భనమానో. తివిధేన మానో – సేయ్యోహమస్మీతి మానో, సదిసోహమస్మీతి మానో, హీనోహమస్మీతి మానో. చతుబ్బిధేన మానో – లాభేన మానం జనేతి, యసేన మానం జనేతి, పసంసాయ మానం జనేతి, సుఖేన మానం జనేతి. పఞ్చవిధేన మానో – లాభిమ్హి మనాపికానం రూపానన్తి మానం జనేతి, లాభిమ్హి మనాపికానం సద్దానం…పే॰… గన్ధానం… రసానం… ఫోట్ఠబ్బానన్తి మానం జనేతి. ఛబ్బిధేన మానో – చక్ఖుసమ్పదాయ మానం జనేతి, సోతసమ్పదాయ…పే॰… ఘానసమ్పదాయ… జివ్హాసమ్పదాయ… కాయసమ్పదాయ… మనోసమ్పదాయ మానం జనేతి. సత్తవిధేన మానో – మానో, అతిమానో, మానాతిమానో, ఓమానో, అవమానో, అస్మిమానో, మిచ్ఛామానో. అట్ఠవిధేన మానో – లాభేన మానం జనేతి, అలాభేన ఓమానం జనేతి, యసేన మానం జనేతి, అయసేన ఓమానం జనేతి, పసంసాయ మానం జనేతి, నిన్దాయ ఓమానం జనేతి, సుఖేన మానం జనేతి , దుక్ఖేన ఓమానం జనేతి. నవవిధేన మానో – సేయ్యస్స సేయ్యోహమస్మీతి మానో, సేయ్యస్స సదిసోహమస్మీతి మానో, సేయ్యస్స హీనోహమస్మీతి మానో, సదిసస్స సేయ్యోహమస్మీతి మానో, సదిసస్స సదిసోహమస్మీతి మానో, సదిసస్స హీనోహమస్మీతి మానో, హీనస్స సేయ్యోహమస్మీతి మానో, హీనస్స సదిసోహమస్మీతి మానో, హీనస్స హీనోహమస్సీతి మానో. దసవిధేన మానో – ఇధేకచ్చో మానం జనేతి జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన 12 వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునా. యో ఏవరూపో మానో మఞ్ఞనా మఞ్ఞితత్తం ఉన్నతి ఉన్నమో ధజో సమ్పగ్గాహో కేతుకమ్యతా చిత్తస్స – అయం వుచ్చతి మానో.
Mānamakkhappahāyinoti. Mānoti ekavidhena māno – yā cittassa unnati 13. Duvidhena māno – attukkaṃsanamāno, paravambhanamāno. Tividhena māno – seyyohamasmīti māno, sadisohamasmīti māno, hīnohamasmīti māno. Catubbidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti. Pañcavidhena māno – lābhimhi manāpikānaṃ rūpānanti mānaṃ janeti, lābhimhi manāpikānaṃ saddānaṃ…pe… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānanti mānaṃ janeti. Chabbidhena māno – cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya…pe… ghānasampadāya… jivhāsampadāya… kāyasampadāya… manosampadāya mānaṃ janeti. Sattavidhena māno – māno, atimāno, mānātimāno, omāno, avamāno, asmimāno, micchāmāno. Aṭṭhavidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti , dukkhena omānaṃ janeti. Navavidhena māno – seyyassa seyyohamasmīti māno, seyyassa sadisohamasmīti māno, seyyassa hīnohamasmīti māno, sadisassa seyyohamasmīti māno, sadisassa sadisohamasmīti māno, sadisassa hīnohamasmīti māno, hīnassa seyyohamasmīti māno, hīnassa sadisohamasmīti māno, hīnassa hīnohamassīti māno. Dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena 14 vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.
మక్ఖోతి యో మక్ఖో మక్ఖాయనా మక్ఖాయితత్తం నిట్ఠురియం నిట్ఠురియకమ్మం 15 – అయం వుచ్చతి మక్ఖో. బుద్ధస్స భగవతో మానో చ మక్ఖో చ పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో మానమక్ఖప్పహాయీతి – మానమక్ఖప్పహాయినో.
Makkhoti yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ 16 – ayaṃ vuccati makkho. Buddhassa bhagavato māno ca makkho ca pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho mānamakkhappahāyīti – mānamakkhappahāyino.
హన్దాహం కిత్తయిస్సామి గిరం వణ్ణూపసంహితన్తి. హన్దాహన్తి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా పదానుపుబ్బతాపేతం – హన్దాహన్తి. కిత్తయిస్సామి గిరం వణ్ణూపసంహితన్తి వణ్ణేన ఉపేతం సముపేతం ఉపాగతం సముపాగతం ఉపపన్నం సముపపన్నం సమన్నాగతం వాచం గిరం బ్యప్పథం ఉదీరణం 17 కిత్తయిస్సామి దేసేస్సామి పఞ్ఞపేస్సామి పట్ఠపేస్సామి వివరిస్సామి విభజిస్సామి ఉత్తానీకరిస్సామి పకాసేస్సామీతి – హన్దాహం కిత్తయిస్సామి గిరం వణ్ణూపసంహితం. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti. Handāhanti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – handāhanti. Kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitanti vaṇṇena upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ vācaṃ giraṃ byappathaṃ udīraṇaṃ 18 kittayissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti – handāhaṃ kittayissāmi giraṃ vaṇṇūpasaṃhitaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘పహీనమలమోహస్స, మానమక్ఖప్పహాయినో;
‘‘Pahīnamalamohassa, mānamakkhappahāyino;
హన్దాహం కిత్తయిస్సామి, గిరం వణ్ణూపసంహిత’’న్తి.
Handāhaṃ kittayissāmi, giraṃ vaṇṇūpasaṃhita’’nti.
౧౦౪.
104.
తమోనుదో బుద్ధో సమన్తచక్ఖు, లోకన్తగూ సబ్బభవాతివత్తో;
Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;
అనాసవో సబ్బదుక్ఖప్పహీనో, సచ్చవ్హయో బ్రహ్మే ఉపాసితో మే.
Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me.
తమోనుదో బుద్ధో సమన్తచక్ఖూతి. తమోనుదోతి రాగతమం దోసతమం మోహతమం మానతమం దిట్ఠితమం కిలేసతమం దుచ్చరితతమం అన్ధకరణం అఞ్ఞాణకరణం పఞ్ఞానిరోధికం విఘాతపక్ఖికం అనిబ్బానసంవత్తనికం నుది పనుది పజహి వినోదేసి బ్యన్తీఅకాసి అనభావం గమేసి. బుద్ధోతి యో సో భగవా…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి; యదిదం బుద్ధోతి. సమన్తచక్ఖు వుచ్చతి సబ్బఞ్ఞుతఞాణం…పే॰… తథాగతో తేన సమన్తచక్ఖూతి – తమోనుదో బుద్ధో సమన్తచక్ఖు.
Tamonudobuddho samantacakkhūti. Tamonudoti rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti; yadidaṃ buddhoti. Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – tamonudo buddho samantacakkhu.
లోకన్తగూ సబ్బభవాతివత్తోతి. లోకోతి ఏకో లోకో – భవలోకో. ద్వే లోకా – భవలోకో చ సమ్భవలోకో చ; సమ్పత్తిభవలోకో చ సమ్పత్తిసమ్భవలోకో చ; విపత్తిభవలోకో చ విపత్తిసమ్భవలోకో చ 19. తయో లోకా – తిస్సో వేదనా. చత్తారో లోకా – చత్తారో ఆహారా. పఞ్చ లోకా – పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా. ఛ లోకా – ఛ అజ్ఝత్తికాని ఆయతనాని. సత్త లోకా – సత్తవిఞ్ఞాణట్ఠితియో . అట్ఠ లోకా – అట్ఠ లోకధమ్మా. నవ లోకా – నవ సత్తావాసా. దస లోకా – దస ఆయతనాని. ద్వాదస లోకా – ద్వాదసాయతనాని. అట్ఠారస లోకా – అట్ఠారస ధాతుయో. లోకన్తగూతి భగవా లోకస్స అన్తగతో అన్తప్పత్తో కోటిగతో కోటిప్పత్తో… నిబ్బానగతో నిబ్బానప్పత్తో. సో వుత్థవాసో చిణ్ణచరణో… జాతిమరణసంసారో నత్థి తస్స పునబ్భవోతి – లోకన్తగూ.
Lokantagū sabbabhavātivattoti. Lokoti eko loko – bhavaloko. Dve lokā – bhavaloko ca sambhavaloko ca; sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca; vipattibhavaloko ca vipattisambhavaloko ca 20. Tayo lokā – tisso vedanā. Cattāro lokā – cattāro āhārā. Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā. Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni. Satta lokā – sattaviññāṇaṭṭhitiyo . Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā. Nava lokā – nava sattāvāsā. Dasa lokā – dasa āyatanāni. Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni. Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo. Lokantagūti bhagavā lokassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto… nibbānagato nibbānappatto. So vutthavāso ciṇṇacaraṇo… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – lokantagū.
సబ్బభవాతివత్తోతి. భవాతి ద్వే భవా – కమ్మభవో చ పటిసన్ధికో చ పునబ్భవో. కతమో కమ్మభవో? పుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారో అపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారో ఆనేఞ్జాభిసఙ్ఖారో – అయం కమ్మభవో. కతమో పటిసన్ధికో పునబ్భవో? పటిసన్ధికా రూపా వేదనా సఞ్ఞా సఙ్ఖారా విఞ్ఞాణం – అయం పటిసన్ధికో పునబ్భవో. భగవా కమ్మభవఞ్చ పటిసన్ధికఞ్చ పునబ్భవం అతివత్తో 21 అతిక్కన్తో వీతివత్తోతి – లోకన్తగూ సబ్బభవాతివత్తో.
Sabbabhavātivattoti. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhagavā kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ ativatto 22 atikkanto vītivattoti – lokantagū sabbabhavātivatto.
అనాసవో సబ్బదుక్ఖప్పహీనోతి. అనాసవోతి చత్తారో ఆసవా – కామాసవో, భవాసవో, దిట్ఠాసవో, అవిజ్జాసవో. తే ఆసవా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో అనాసవో. సబ్బదుక్ఖప్పహీనోతి సబ్బం తస్స పటిసన్ధికం జాతిదుక్ఖం జరాదుక్ఖం బ్యాధిదుక్ఖం మరణదుక్ఖం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసదుక్ఖం …పే॰… దిట్ఠిబ్యసనదుక్ఖం పహీనం సముచ్ఛిన్నం వూపసన్తం పటిప్పస్సద్ధం అభబ్బుప్పత్తికం ఞాణగ్గినా దడ్ఢం. తస్మా బుద్ధో సబ్బదుక్ఖప్పహీనోతి – అనాసవో సబ్బదుక్ఖప్పహీనో.
Anāsavo sabbadukkhappahīnoti. Anāsavoti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavo. Sabbadukkhappahīnoti sabbaṃ tassa paṭisandhikaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ …pe… diṭṭhibyasanadukkhaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭippassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ. Tasmā buddho sabbadukkhappahīnoti – anāsavo sabbadukkhappahīno.
సచ్చవ్హయో బ్రహ్మే ఉపాసితో మేతి. సచ్చవ్హయోతి సచ్చవ్హయో సదిసనామో సదిసవ్హయో సచ్చసదిసవ్హయో. విపస్సీ భగవా, సిఖీ భగవా, వేస్సభూ భగవా, కకుసన్ధో భగవా, కోణాగమనో భగవా, కస్సపో భగవా. తే బుద్ధా భగవన్తో సదిసనామా సదిసవ్హయా. భగవాపి సక్యముని తేసం బుద్ధానం భగవన్తానం సదిసనామో సదిసవ్హయోతి – తస్మా బుద్ధో సచ్చవ్హయో.
Saccavhayobrahme upāsito meti. Saccavhayoti saccavhayo sadisanāmo sadisavhayo saccasadisavhayo. Vipassī bhagavā, sikhī bhagavā, vessabhū bhagavā, kakusandho bhagavā, koṇāgamano bhagavā, kassapo bhagavā. Te buddhā bhagavanto sadisanāmā sadisavhayā. Bhagavāpi sakyamuni tesaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sadisanāmo sadisavhayoti – tasmā buddho saccavhayo.
బ్రహ్మే ఉపాసితో మేతి సో మయా భగవా ఆసితో ఉపాసితో పయిరుపాసితో పరిపుచ్ఛితో పరిపఞ్హితోతి – సచ్చవ్హయో బ్రహ్మే ఉపాసితో మే. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Brahme upāsito meti so mayā bhagavā āsito upāsito payirupāsito paripucchito paripañhitoti – saccavhayo brahme upāsito me. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘తమోనుదో బుద్ధో సమన్తచక్ఖు, లోకన్తగూ సబ్బభవాతివత్తో;
‘‘Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;
అనాసవో సబ్బదుక్ఖప్పహీనో, సచ్చవ్హయో బ్రహ్మే ఉపాసితో మే’’తి.
Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me’’ti.
౧౦౫.
105.
దిజో యథా కుబ్బనకం పహాయ, బహుప్ఫలం కాననమావసేయ్య;
Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;
ఏవమహం అప్పదస్సే పహాయ, మహోదధిం హంసోరివ అజ్ఝపత్తో 23 .
Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto24.
దిజో యథా కుబ్బనకం పహాయ, బహుప్ఫలం కాననమావసేయ్యాతి . దిజో వుచ్చతి పక్ఖీ. కింకారణా దిజో వుచ్చతి పక్ఖీ? ద్విక్ఖత్తుం జాయతీతి దిజో, మాతుకుచ్ఛిమ్హా చ అణ్డకోసమ్హా చ. తంకారణా దిజో వుచ్చతి పక్ఖీతి – దిజో. యథా కుబ్బనకం పహాయాతి యథా దిజో కుబ్బనకం పరిత్తవనకం అప్పఫలం అప్పభక్ఖం అప్పోదకం పహాయ జహిత్వా అతిక్కమిత్వా సమతిక్కమిత్వా వీతివత్తేత్వా అఞ్ఞం బహుప్ఫలం బహుభక్ఖం బహూదకం 25 మహన్తం కాననం వనసణ్డం అధిగచ్ఛేయ్య విన్దేయ్య పటిలభేయ్య, తస్మిఞ్చ వనసణ్డే వాసం కప్పేయ్యాతి – దిజో యథా కుబ్బనకం పహాయ బహుప్ఫలం కాననం ఆవసేయ్య.
Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyyāti . Dijo vuccati pakkhī. Kiṃkāraṇā dijo vuccati pakkhī? Dvikkhattuṃ jāyatīti dijo, mātukucchimhā ca aṇḍakosamhā ca. Taṃkāraṇā dijo vuccati pakkhīti – dijo. Yathā kubbanakaṃ pahāyāti yathā dijo kubbanakaṃ parittavanakaṃ appaphalaṃ appabhakkhaṃ appodakaṃ pahāya jahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā aññaṃ bahupphalaṃ bahubhakkhaṃ bahūdakaṃ 26 mahantaṃ kānanaṃ vanasaṇḍaṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, tasmiñca vanasaṇḍe vāsaṃ kappeyyāti – dijo yathā kubbanakaṃ pahāya bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya.
ఏవమహం అప్పదస్సే పహాయ, మహోదధిం హంసోరివ అజ్ఝపత్తోతి. ఏవన్తి ఓపమ్మసమ్పటిపాదనం. అప్పదస్సే పహాయాతి యో చ బావరీ బ్రాహ్మణో యే చఞ్ఞే తస్స ఆచరియా బుద్ధం భగవన్తం ఉపాదాయ అప్పదస్సా పరిత్తదస్సా థోకదస్సా ఓమకదస్సా లామకదస్సా ఛతుక్కదస్సా 27 వా. తే అప్పదస్సే పరిత్తదస్సే థోకదస్సే ఓమకదస్సే లామకదస్సే ఛతుక్కదస్సే పహాయ పజహిత్వా అతిక్కమిత్వా సమతిక్కమిత్వా వీతివత్తేత్వా బుద్ధం భగవన్తం అప్పమాణదస్సం అగ్గదస్సం సేట్ఠదస్సం విసేట్ఠదస్సం పామోక్ఖదస్సం ఉత్తమదస్సం పవరదస్సం అసమం అసమసమం అప్పటిసమం అప్పటిభాగం అప్పటిపుగ్గలం దేవాతిదేవం నరాసభం పురిససీహం పురిసనాగం పురిసాజఞ్ఞం పురిసనిసభం పురిసధోరయ్హం దసబలధారిం 28 అధిగచ్ఛిం విన్దిం పటిలభిం. యథా చ హంసో మహన్తం మానసకం 29 వా సరం అనోతత్తం వా దహం మహాసముద్దం వా అక్ఖోభం అమితోదకం జలరాసిం అధిగచ్ఛేయ్య విన్దేయ్య పటిలభేయ్య, ఏవమేవ బుద్ధం భగవన్తం అక్ఖోభం అమితతేజం పభిన్నఞాణం వివటచక్ఖుం పఞ్ఞాపభేదకుసలం అధిగతపటిసమ్భిదం చతువేసారజ్జప్పత్తం సుద్ధాధిముత్తం సేతపచ్చత్తం అద్వయభాణిం తాదిం తథాపటిఞ్ఞం అపరిత్తం మహన్తం గమ్భీరం అప్పమేయ్యం దుప్పరియోగాహం పహూతరతనం సాగరసమం ఛళఙ్గుపేక్ఖాయ సమన్నాగతం అతులం విపులం అప్పమేయ్యం, తం తాదిసం పవదతం మగ్గవాదినం 30 మేరుమివ నగానం గరుళమివ దిజానం సీహమివ మిగానం ఉదధిమివ అణ్ణవానం అధిగచ్ఛిం, తం సత్థారం జినపవరం మహేసిన్తి – ఏవమహం అప్పదస్సే పహాయ మహోదధిం హంసోరివ అజ్ఝపత్తో. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapattoti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Appadasse pahāyāti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā buddhaṃ bhagavantaṃ upādāya appadassā parittadassā thokadassā omakadassā lāmakadassā chatukkadassā 31 vā. Te appadasse parittadasse thokadasse omakadasse lāmakadasse chatukkadasse pahāya pajahitvā atikkamitvā samatikkamitvā vītivattetvā buddhaṃ bhagavantaṃ appamāṇadassaṃ aggadassaṃ seṭṭhadassaṃ viseṭṭhadassaṃ pāmokkhadassaṃ uttamadassaṃ pavaradassaṃ asamaṃ asamasamaṃ appaṭisamaṃ appaṭibhāgaṃ appaṭipuggalaṃ devātidevaṃ narāsabhaṃ purisasīhaṃ purisanāgaṃ purisājaññaṃ purisanisabhaṃ purisadhorayhaṃ dasabaladhāriṃ 32 adhigacchiṃ vindiṃ paṭilabhiṃ. Yathā ca haṃso mahantaṃ mānasakaṃ 33 vā saraṃ anotattaṃ vā dahaṃ mahāsamuddaṃ vā akkhobhaṃ amitodakaṃ jalarāsiṃ adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya, evameva buddhaṃ bhagavantaṃ akkhobhaṃ amitatejaṃ pabhinnañāṇaṃ vivaṭacakkhuṃ paññāpabhedakusalaṃ adhigatapaṭisambhidaṃ catuvesārajjappattaṃ suddhādhimuttaṃ setapaccattaṃ advayabhāṇiṃ tādiṃ tathāpaṭiññaṃ aparittaṃ mahantaṃ gambhīraṃ appameyyaṃ duppariyogāhaṃ pahūtaratanaṃ sāgarasamaṃ chaḷaṅgupekkhāya samannāgataṃ atulaṃ vipulaṃ appameyyaṃ, taṃ tādisaṃ pavadataṃ maggavādinaṃ 34 merumiva nagānaṃ garuḷamiva dijānaṃ sīhamiva migānaṃ udadhimiva aṇṇavānaṃ adhigacchiṃ, taṃ satthāraṃ jinapavaraṃ mahesinti – evamahaṃ appadasse pahāya mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘దిజో యథా కుబ్బనకం పహాయ, బహుప్ఫలం కాననమావసేయ్య;
‘‘Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya, bahupphalaṃ kānanamāvaseyya;
ఏవమహం అప్పదస్సే పహాయ, మహోదధిం హంసోరివ అజ్ఝపత్తో’’తి.
Evamahaṃ appadasse pahāya, mahodadhiṃ haṃsoriva ajjhapatto’’ti.
౧౦౬.
106.
యే మే పుబ్బే వియాకంసు,
Ye me pubbe viyākaṃsu,
హురం గోతమసాసనా ‘ఇచ్చాసి ఇతి భవిస్సతి’;
Huraṃ gotamasāsanā ‘iccāsi iti bhavissati’;
సబ్బం తం ఇతిహీతిహం, సబ్బం తం తక్కవడ్ఢనం.
Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ.
యే మే పుబ్బే వియాకంసూతి. యేతి యో చ బావరీ బ్రాహ్మణో యే చఞ్ఞే తస్స ఆచరియా, తే సకం దిట్ఠిం సకం ఖన్తిం సకం రుచిం సకం లద్ధిం సకం అజ్ఝాసయం సకం అధిప్పాయం బ్యాకంసు ఆచిక్ఖింసు దేసయింసు పఞ్ఞపింసు పట్ఠపింసు వివరింసు విభజింసు ఉత్తానీఅకంసు పకాసేసున్తి – యే మే పుబ్బే వియాకంసు.
Ye me pubbe viyākaṃsūti. Yeti yo ca bāvarī brāhmaṇo ye caññe tassa ācariyā, te sakaṃ diṭṭhiṃ sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ sakaṃ ajjhāsayaṃ sakaṃ adhippāyaṃ byākaṃsu ācikkhiṃsu desayiṃsu paññapiṃsu paṭṭhapiṃsu vivariṃsu vibhajiṃsu uttānīakaṃsu pakāsesunti – ye me pubbe viyākaṃsu.
హురం గోతమసాసనాతి హురం గోతమసాసనా, పరం గోతమసాసనా, పురే గోతమసాసనా, పఠమతరం గోతమసాసనా బుద్ధసాసనా జినసాసనా తథాగతసాసనా 35 అరహన్తసాసనాతి – హురం గోతమసాసనా.
Huraṃ gotamasāsanāti huraṃ gotamasāsanā, paraṃ gotamasāsanā, pure gotamasāsanā, paṭhamataraṃ gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā 36 arahantasāsanāti – huraṃ gotamasāsanā.
ఇచ్చాసి ఇతి భవిస్సతీతి ఏవం కిర ఆసి, ఏవం కిర భవిస్సతీతి – ఇచ్చాసి ఇతి భవిస్సతి.
Iccāsi iti bhavissatīti evaṃ kira āsi, evaṃ kira bhavissatīti – iccāsi iti bhavissati.
సబ్బం తం ఇతిహీతిహన్తి సబ్బం తం ఇతిహీతిహం ఇతికిరాయ పరమ్పరాయ పిటకసమ్పదాయ తక్కహేతు నయహేతు ఆకారపరివితక్కేన దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తియా న సామం సయమభిఞ్ఞాతం న అత్తపచ్చక్ఖం ధమ్మం యం కథయింసూతి – సబ్బం తం ఇతిహీతిహం.
Sabbaṃtaṃ itihītihanti sabbaṃ taṃ itihītihaṃ itikirāya paramparāya piṭakasampadāya takkahetu nayahetu ākāraparivitakkena diṭṭhinijjhānakkhantiyā na sāmaṃ sayamabhiññātaṃ na attapaccakkhaṃ dhammaṃ yaṃ kathayiṃsūti – sabbaṃ taṃ itihītihaṃ.
సబ్బం తం తక్కవడ్ఢనన్తి సబ్బం తం తక్కవడ్ఢనం వితక్కవడ్ఢనం సఙ్కప్పవడ్ఢనం కామవితక్కవడ్ఢనం బ్యాపాదవితక్కవడ్ఢనం విహింసావితక్కవడ్ఢనం ఞాతివితక్కవడ్ఢనం జనపదవితక్కవడ్ఢనం అమరావితక్కవడ్ఢనం పరానుదయతాపటిసంయుత్తవితక్కవడ్ఢనం లాభసక్కారసిలోకపటిసంయుత్తవితక్కవడ్ఢనం అనవఞ్ఞత్తిపటిసంయుత్తవితక్కవడ్ఢనన్తి – సబ్బం తం తక్కవడ్ఢనం. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhananti sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ vitakkavaḍḍhanaṃ saṅkappavaḍḍhanaṃ kāmavitakkavaḍḍhanaṃ byāpādavitakkavaḍḍhanaṃ vihiṃsāvitakkavaḍḍhanaṃ ñātivitakkavaḍḍhanaṃ janapadavitakkavaḍḍhanaṃ amarāvitakkavaḍḍhanaṃ parānudayatāpaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ anavaññattipaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhananti – sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘యే మే పుబ్బే వియాకంసు, హురం గోతమసాసనా;
‘‘Ye me pubbe viyākaṃsu, huraṃ gotamasāsanā;
‘ఇచ్చాసి ఇతి భవిస్స’తి;
‘Iccāsi iti bhavissa’ti;
సబ్బం తం ఇతిహీతిహం, సబ్బం తం తక్కవడ్ఢన’’న్తి.
Sabbaṃ taṃ itihītihaṃ, sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhana’’nti.
౧౦౭.
107.
ఏకో తమోనుదాసీనో, జుతిమా సో పభఙ్కరో;
Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;
గోతమో భూరిపఞ్ఞాణో, గోతమో భూరిమేధసో.
Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso.
ఏకో తమోనుదాసీనోతి. ఏకోతి భగవా పబ్బజ్జసఙ్ఖాతేన ఏకో, అదుతియట్ఠేన ఏకో, తణ్హాయ పహానట్ఠేన ఏకో, ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో, ఏకన్తవీతదోసోతి ఏకో, ఏకన్తవీతమోహోతి ఏకో, ఏకన్తనిక్కిలేసోతి ఏకో, ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో, ఏకో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి ఏకో.
Eko tamonudāsīnoti. Ekoti bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
కథం భగవా పబ్బజ్జసఙ్ఖాతేన ఏకో? భగవా దహరోవ సమానో సుసు కాళకేసో భద్రేన యోబ్బనేన సమన్నాగతో పఠమేన వయసా అకామకానం మాతాపితూనం అస్సుముఖానం రోదన్తానం విలపన్తానం ఞాతిసఙ్ఘం సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా పుత్తదారపలిబోధం ఛిన్దిత్వా ఞాతిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా మిత్తామచ్చపలిబోధం ఛిన్దిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిత్వా అకిఞ్చనభావం ఉపగన్త్వా ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతి. ఏవం భగవా పబ్బజ్జసఙ్ఖాతేన ఏకో.
Kathaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko? Bhagavā daharova samāno susu kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rodantānaṃ vilapantānaṃ ñātisaṅghaṃ sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā pabbajjasaṅkhātena eko.
కథం భగవా అదుతియట్ఠేన ఏకో? ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవతి అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని 37 పటిసల్లానసారుప్పాని 38. సో ఏకో గచ్ఛతి, ఏకో తిట్ఠతి, ఏకో నిసీదతి , ఏకో సేయ్యం కప్పేతి, ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసతి, ఏకో అభిక్కమతి, ఏకో పటిక్కమతి, ఏకో రహో నిసీదతి, ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠాతి, ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతి. ఏవం భగవా అదుతియట్ఠేన ఏకో.
Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko? Evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 39 paṭisallānasāruppāni 40. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati , eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko.
‘‘తణ్హాదుతియో పురిసో, దీఘమద్ధాన సంసరం;
‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ఇత్థభావఞ్ఞథాభావం, సంసారం నాతివత్తతి.
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.
వీతతణ్హో అనాదానో, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే’’తి.
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
ఏవం భగవా తణ్హాయ పహానట్ఠేన ఏకో.
Evaṃ bhagavā taṇhāya pahānaṭṭhena eko.
కథం భగవా ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో? రాగస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో, దోసస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతదోసోతి ఏకో, మోహస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతమోహోతి ఏకో, కిలేసానం పహీనత్తా ఏకన్తనిక్కిలేసోతి ఏకో.
Kathaṃ bhagavā ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko.
కథం భగవా ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో? ఏకాయనమగ్గో వుచ్చతి చత్తారో సతిపట్ఠానా…పే॰… అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో.
Kathaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
‘‘ఏకాయనం జాతిఖయన్తదస్సీ, మగ్గం పజానాతి హితానుకమ్పీ;
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ఏతేన మగ్గేన తరింసు 49 పుబ్బే, తరిస్సన్తి యే చ తరన్తి ఓఘ’’న్తి.
Etena maggena tariṃsu 50 pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.
ఏవం భగవా ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో.
Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.
కథం భగవా ఏకో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి ఏకో. బోధి వుచ్చతి చతూసు మగ్గేసు ఞాణం పఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియం పఞ్ఞాబలం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గో వీమంసా విపస్సనా సమ్మాదిట్ఠి . భగవా తేన బోధిఞాణేన ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి బుజ్ఝి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి బుజ్ఝి. అథ వా, యం బుజ్ఝితబ్బం అనుబుజ్ఝితబ్బం పటిబుజ్ఝితబ్బం సమ్బుజ్ఝితబ్బం అధిగన్తబ్బం ఫస్సితబ్బం సచ్ఛికాతబ్బం సబ్బం తం తేన బోధిఞాణేన బుజ్ఝి అనుబుజ్ఝి పటిబుజ్ఝి సమ్బుజ్ఝి అధిగచ్ఛి ఫస్సేసి సచ్ఛాకాసి. ఏవం భగవా ఏకో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి ఏకో.
Kathaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko. Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi . Bhagavā tena bodhiñāṇena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi. Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ sabbaṃ taṃ tena bodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsi. Evaṃ bhagavā eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
తమోనుదోతి భగవా రాగతమం దోసతమం మోహతమం దిట్ఠితమం కిలేసతమం దుచ్చరితతమం అన్ధకరణం అచక్ఖుకరణం అఞ్ఞాణకరణం పఞ్ఞానిరోధికం విఘాతపక్ఖికం అనిబ్బానసంవత్తనికం నుది పనుది పజహి వినోదేసి బ్యన్తీఅకాసి అనభావం గమేసి. ఆసీనోతి నిసిన్నో భగవా పాసాణకే చేతియేతి – ఆసీనో 51.
Tamonudoti bhagavā rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ duccaritatamaṃ andhakaraṇaṃ acakkhukaraṇaṃ aññāṇakaraṇaṃ paññānirodhikaṃ vighātapakkhikaṃ anibbānasaṃvattanikaṃ nudi panudi pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃ gamesi. Āsīnoti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno 52.
నగస్స పస్సే ఆసీనం, మునిం దుక్ఖస్స పారగుం;
Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
సావకా పయిరుపాసన్తి, తేవిజ్జా మచ్చుహాయినోతి.
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.
ఏవమ్పి భగవా ఆసీనో…పే॰… అథ వా, భగవా సబ్బోస్సుక్కపటిప్పస్సద్ధత్తా ఆసీనో సో వుత్థవాసో చిణ్ణచరణో…పే॰… జాతిమరణసంసారో నత్థి తస్స పునబ్భవోతి, ఏవమ్పి భగవా ఆసీనోతి – ఏకో తమోనుదాసీనో.
Evampi bhagavā āsīno…pe… atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti, evampi bhagavā āsīnoti – eko tamonudāsīno.
జుతిమా సో పభఙ్కరోతి. జుతిమాతి జుతిమా మతిమా పణ్డితో పఞ్ఞవా బుద్ధిమా ఞాణీ విభావీ మేధావీ. పభఙ్కరోతి పభఙ్కరో ఆలోకకరో ఓభాసకరో దీపఙ్కరో పదీపకరో ఉజ్జోతకరో పజ్జోతకరోతి – జుతిమా సో పభఙ్కరో.
Jutimā so pabhaṅkaroti. Jutimāti jutimā matimā paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Pabhaṅkaroti pabhaṅkaro ālokakaro obhāsakaro dīpaṅkaro padīpakaro ujjotakaro pajjotakaroti – jutimā so pabhaṅkaro.
గోతమో భూరిపఞ్ఞాణోతి గోతమో భూరిపఞ్ఞాణో ఞాణపఞ్ఞాణో పఞ్ఞాధజో పఞ్ఞాకేతు పఞ్ఞాధిపతేయ్యో విచయబహులో పవిచయబహులో ఓక్ఖాయనబహులో సమోక్ఖాయనధమ్మో విభూతవిహారీ తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యో.
Gotamobhūripaññāṇoti gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyo.
రాజా రట్ఠస్స పఞ్ఞాణం, భత్తా పఞ్ఞాణమిత్థియాతి.
Rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ, bhattā paññāṇamitthiyāti.
ఏవమేవ గోతమో భూరిపఞ్ఞాణో ఞాణపఞ్ఞాణో పఞ్ఞాధజో పఞ్ఞాకేతు పఞ్ఞాధిపతేయ్యో విచయబహులో పవిచయబహులో ఓక్ఖాయనబహులో సమోక్ఖాయనధమ్మో విభూతవిహారీ తచ్చరితో తబ్బహులో తగ్గరుకో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యోతి – గోతమో భూరిపఞ్ఞాణో.
Evameva gotamo bhūripaññāṇo ñāṇapaññāṇo paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo samokkhāyanadhammo vibhūtavihārī taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – gotamo bhūripaññāṇo.
గోతమో భూరిమేధసోతి భూరి వుచ్చతి పథవీ. భగవా తాయ పథవిసమాయ పఞ్ఞాయ విపులాయ విత్థతాయ సమన్నాగతో. మేధా వుచ్చతి పఞ్ఞా. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. భగవా ఇమాయ మేధాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, తస్మా బుద్ధో సుమేధసోతి 55 – గోతమో భూరిమేధసో. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Gotamo bhūrimedhasoti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti 56 – gotamo bhūrimedhaso. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘ఏకో తమోనుదాసీనో, జుతిమా సో పభఙ్కరో;
‘‘Eko tamonudāsīno, jutimā so pabhaṅkaro;
గోతమో భూరిపఞ్ఞాణో, గోతమో భూరిమేధసో’’తి.
Gotamo bhūripaññāṇo, gotamo bhūrimedhaso’’ti.
౧౦౮.
108.
యో మే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.
యో మే ధమ్మదేసేసీతి. యోతి యో సో భగవా సయమ్భూ అనాచరియకో పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు సామం సచ్చాని అభిసమ్బుజ్ఝి, తత్థ చ సబ్బఞ్ఞుతం పత్తో బలేసు చ వసీభావం. ధమ్మమదేసేసీతి. ధమ్మన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం, చత్తారో సతిపట్ఠానే…పే॰… అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం నిబ్బానఞ్చ నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదం ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసీతి – యో మే ధమ్మమదేసేసి.
Yo me dhammadesesīti. Yoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne…pe… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.
సన్దిట్ఠికమకాలికన్తి సన్దిట్ఠికం అకాలికం ఏహిపస్సికం ఓపనేయ్యికం పచ్చత్తం వేదితబ్బం విఞ్ఞూహీతి – ఏవం సన్దిట్ఠికం. అథ వా, యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి, తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతీతి, ఏవమ్పి సన్దిట్ఠికం. అకాలికన్తి యథా మనుస్సా కాలికం ధనం దత్వా అనన్తరా న లభన్తి కాలం ఆగమేన్తి, నేవాయం ధమ్మో. యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి, తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతి, న పరత్థ న పరలోకే, ఏవం అకాలికన్తి – సన్దిట్ఠికమకాలికం.
Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.
తణ్హక్ఖయమనీతికన్తి. తణ్హాతి రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. తణ్హక్ఖయన్తి తణ్హక్ఖయం రాగక్ఖయం దోసక్ఖయం మోహక్ఖయం గతిక్ఖయం ఉపపత్తిక్ఖయం పటిసన్ధిక్ఖయం భవక్ఖయం సంసారక్ఖయం వట్టక్ఖయం. అనీతికన్తి ఈతి వుచ్చన్తి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. ఈతిప్పహానం ఈతివూపసమం ఈతిపటినిస్సగ్గం ఈతిపటిప్పస్సద్ధిం అమతం నిబ్బానన్తి – తణ్హక్ఖయమనీతికం.
Taṇhakkhayamanītikanti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.
యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీతి. యస్సాతి నిబ్బానస్స. నత్థి ఉపమాతి ఉపమా నత్థి, ఉపనిధా నత్థి, సదిసం నత్థి, పటిభాగో నత్థి న సతి న సంవిజ్జతి నుపలబ్భతి. క్వచీతి క్వచి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘యో మే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీ’’తి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.
౧౦౯.
109.
కిం ను తమ్హా విప్పవసి, ముహుత్తమపి పిఙ్గియ;
Kiṃ nu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా, గోతమా భూరిమేధసా.
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.
కిం ను తమ్హా విప్పవసీతి కిం ను బుద్ధమ్హా విప్పవసి అపేసి అపగచ్ఛి 57 వినా హోసీతి – కిం ను తమ్హా విప్పవసి.
Kiṃ nu tamhā vippavasīti kiṃ nu buddhamhā vippavasi apesi apagacchi 58 vinā hosīti – kiṃ nu tamhā vippavasi.
ముహుత్తమపి పిఙ్గియాతి ముహుత్తమ్పి ఖణమ్పి లయమ్పి వయమ్పి అద్ధమ్పీతి – ముహుత్తమపి. పిఙ్గియాతి బావరీ తం నత్తారం నామేన ఆలపతి.
Muhuttamapi piṅgiyāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti – muhuttamapi. Piṅgiyāti bāvarī taṃ nattāraṃ nāmena ālapati.
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణాతి గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా ఞాణపఞ్ఞాణా పఞ్ఞాధజా పఞ్ఞాకేతుమ్హా పఞ్ఞాధిపతేయ్యమ్హా విచయబహులా పవిచయబహులా ఓక్ఖాయనబహులా సమోక్ఖాయనధమ్మా విభూతవిహారిమ్హా తచ్చరితా తబ్బహులా తగ్గరుకా తన్నిన్నా తప్పోణా తప్పబ్భారా తదధిముత్తా తదధిపతేయ్యమ్హాతి – గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా.
Gotamābhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.
గోతమా భూరిమేధసాతి భూరి వుచ్చతి పథవీ. భగవా తాయ పథవిసమాయ పఞ్ఞాయ విపులాయ విత్థతాయ సమన్నాగతో. మేధా వుచ్చతి పఞ్ఞా. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. భగవా ఇమాయ మేధాయ పఞ్ఞాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, తస్మా బుద్ధో సుమేధసోతి – గోతమా భూరిమేధసా. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘కింను తమ్హా విప్పవసి, ముహుత్తమపి పిఙ్గియ;
‘‘Kiṃnu tamhā vippavasi, muhuttamapi piṅgiya;
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా, గోతమా భూరిమేధసా’’తి.
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.
౧౧౦.
110.
యో తే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.
యో తే ధమ్మమదేసేసీతి యో సో భగవా…పే॰… తత్థ చ సబ్బఞ్ఞుతం పత్తో బలేసు చ వసీభావం. ధమ్మమదేసేసీతి ధమ్మన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం…పే॰… నిబ్బానఞ్చ నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదం ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసీతి – యో తే ధమ్మమదేసేసి.
Yo te dhammamadesesīti yo so bhagavā…pe… tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ…pe… nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo te dhammamadesesi.
సన్దిట్ఠికమకాలికన్తి సన్దిట్ఠికం అకాలికం ఏహిపస్సికం ఓపనేయ్యికం పచ్చత్తం వేదితబ్బం విఞ్ఞూహీతి – ఏవం సన్దిట్ఠికం. అథ వా, యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి, తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతీతి – ఏవమ్పి సన్దిట్ఠికం. అకాలికన్తి యథా మనుస్సా కాలికం ధనం దత్వా అనన్తరా న లభన్తి, కాలం ఆగమేన్తి, నేవాయం ధమ్మో. యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి; తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతి, న పరత్థ న పరలోకే, ఏవం అకాలికన్తి – సన్దిట్ఠికమకాలికం.
Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti – evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti; tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.
తణ్హక్ఖయమనీతికన్తి . తణ్హాతి రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. తణ్హక్ఖయన్తి తణ్హక్ఖయం రాగక్ఖయం దోసక్ఖయం మోహక్ఖయం గతిక్ఖయం ఉపపత్తిక్ఖయం పటిసన్ధిక్ఖయం భవక్ఖయం సంసారక్ఖయం వట్టక్ఖయం. అనీతికన్తి ఈతి వుచ్చన్తి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. ఈతిప్పహానం ఈతివూపసమం ఈతిపటినిస్సగ్గం ఈతిపటిప్పస్సద్ధిం అమతం నిబ్బానన్తి – తణ్హక్ఖయమనీతికం.
Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭinissaggaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.
యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీతి. యస్సాతి నిబ్బానస్స. నత్థి ఉపమాతి ఉపమా నత్థి, ఉపనిధా నత్థి, సదిసం నత్థి, పటిభాగో నత్థి న సతి న సంవిజ్జతి నుపలబ్భతి. క్వచీతి క్వచి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘యో తే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
‘‘Yo te dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీ’’తి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.
౧౧౧.
111.
నాహం తమ్హా విప్పవసామి, ముహుత్తమపి బ్రాహ్మణ;
Nāhaṃtamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా, గోతమా భూరిమేధసా.
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā.
నాహం తమ్హా విప్పవసామీతి నాహం బుద్ధమ్హా విప్పవసామి అపేమి అపగచ్ఛామి వినా హోమీతి – నాహం తమ్హా విప్పవసామి.
Nāhaṃ tamhā vippavasāmīti nāhaṃ buddhamhā vippavasāmi apemi apagacchāmi vinā homīti – nāhaṃ tamhā vippavasāmi.
ముహుత్తమపి బ్రాహ్మణాతి ముహుత్తమ్పి ఖణమ్పి లయమ్పి వయమ్పి అద్ధమ్పీతి ముహుత్తమపి. బ్రాహ్మణాతి గారవేన మాతులం ఆలపతి.
Muhuttamapi brāhmaṇāti muhuttampi khaṇampi layampi vayampi addhampīti muhuttamapi. Brāhmaṇāti gāravena mātulaṃ ālapati.
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణాతి గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా ఞాణపఞ్ఞాణా పఞ్ఞాధజా పఞ్ఞాకేతుమ్హా పఞ్ఞాధిపతేయ్యమ్హా విచయబహులా పవిచయబహులా ఓక్ఖాయనబహులా సమోక్ఖాయనధమ్మా విభూతవిహారిమ్హా తచ్చరితా తబ్బహులా తగ్గరుకా తన్నిన్నా తప్పోణా తప్పబ్భారా తదధిముత్తా తదధిపతేయ్యమ్హాతి – గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా.
Gotamā bhūripaññāṇāti gotamā bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā paññādhajā paññāketumhā paññādhipateyyamhā vicayabahulā pavicayabahulā okkhāyanabahulā samokkhāyanadhammā vibhūtavihārimhā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyamhāti – gotamā bhūripaññāṇā.
గోతమా భూరిమేధసాతి భూరి వుచ్చతి పథవీ. భగవా తాయ పథవిసమాయ పఞ్ఞాయ విపులాయ విత్థతాయ సమన్నాగతో. మేధా వుచ్చతి పఞ్ఞా. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. భగవా ఇమాయ మేధాయ పఞ్ఞాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో. తస్మా బుద్ధో సుమేధసోతి – గోతమా భూరిమేధసా. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Gotamā bhūrimedhasāti bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgato. Medhā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho sumedhasoti – gotamā bhūrimedhasā. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘నాహం తమ్హా విప్పవసామి, ముహుత్తమపి బ్రాహ్మణ;
‘‘Nāhaṃ tamhā vippavasāmi, muhuttamapi brāhmaṇa;
గోతమా భూరిపఞ్ఞాణా, గోతమా భూరిమేధసా’’తి.
Gotamā bhūripaññāṇā, gotamā bhūrimedhasā’’ti.
౧౧౨.
112.
యో మే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
Yome dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం , యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvaci.
యో మే ధమ్మమదేసేసీతి యో సో భగవా సయమ్భూ అనాచరియకో పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు సామం సచ్చాని అభిసమ్బుజ్ఝి, తత్థ చ సబ్బఞ్ఞుతం పత్తో బలేసు చ వసీభావం. ధమ్మమదేసేసీతి. ధమ్మన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం, చత్తారో సతిపట్ఠానే చత్తారో సమ్మప్పధానే చత్తారో ఇద్ధిపాదే పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలాని సత్త బోజ్ఝఙ్గే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం నిబ్బానఞ్చ నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదం ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసీతి – యో మే ధమ్మమదేసేసి.
Yo me dhammamadesesīti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto balesu ca vasībhāvaṃ. Dhammamadesesīti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesīti – yo me dhammamadesesi.
సన్దిట్ఠికమకాలికన్తి సన్దిట్ఠికం అకాలికం ఏహిపస్సికం ఓపనేయ్యికం పచ్చత్తం వేదితబ్బం విఞ్ఞూహీతి, ఏవం సన్దిట్ఠికం. అథ వా, యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి, తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతీతి, ఏవమ్పి సన్దిట్ఠికం. అకాలికన్తి యథా మనుస్సా కాలికం ధనం దత్వా అనన్తరా న లభన్తి, కాలం ఆగమేన్తి, నేవాయం ధమ్మో. యో దిట్ఠేవ ధమ్మే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం భావేతి, తస్స మగ్గస్స అనన్తరా సమనన్తరా అధిగచ్ఛతేవ ఫలం విన్దతి పటిలభతి, న పరత్థ న పరలోకే, ఏవం అకాలికన్తి – సన్దిట్ఠికమకాలికం.
Sandiṭṭhikamakālikanti sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti, evaṃ sandiṭṭhikaṃ. Atha vā, yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhatīti, evampi sandiṭṭhikaṃ. Akālikanti yathā manussā kālikaṃ dhanaṃ datvā anantarā na labhanti, kālaṃ āgamenti, nevāyaṃ dhammo. Yo diṭṭheva dhamme ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāveti, tassa maggassa anantarā samanantarā adhigacchateva phalaṃ vindati paṭilabhati, na parattha na paraloke, evaṃ akālikanti – sandiṭṭhikamakālikaṃ.
తణ్హక్ఖయమనీతికన్తి . తణ్హాతి రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. తణ్హక్ఖయన్తి తణ్హక్ఖయం రాగక్ఖయం దోసక్ఖయం మోహక్ఖయం గతిక్ఖయం ఉపపత్తిక్ఖయం పటిసన్ధిక్ఖయం భవక్ఖయం సంసారక్ఖయం వట్టక్ఖయం. అనీతికన్తి ఈతి వుచ్చన్తి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. ఈతిప్పహానం ఈతివూపసమం ఈతిపటిప్పస్సద్ధిం అమతం నిబ్బానన్తి – తణ్హక్ఖయమనీతికం.
Taṇhakkhayamanītikanti . Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhakkhayanti taṇhakkhayaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ gatikkhayaṃ upapattikkhayaṃ paṭisandhikkhayaṃ bhavakkhayaṃ saṃsārakkhayaṃ vaṭṭakkhayaṃ. Anītikanti īti vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Ītippahānaṃ ītivūpasamaṃ ītipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – taṇhakkhayamanītikaṃ.
యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీతి. యస్సాతి నిబ్బానస్స. నత్థి ఉపమాతి ఉపమా నత్థి, ఉపనిధా నత్థి, సదిసం నత్థి, పటిభాగో నత్థి న అత్థి న సంవిజ్జతి నుపలబ్భతి. క్వచీతి క్వచి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Yassa natthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi na atthi na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘యో మే ధమ్మమదేసేసి, సన్దిట్ఠికమకాలికం;
‘‘Yo me dhammamadesesi, sandiṭṭhikamakālikaṃ;
తణ్హక్ఖయమనీతికం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీ’’తి.
Taṇhakkhayamanītikaṃ, yassa natthi upamā kvacī’’ti.
౧౧౩.
113.
పస్సామి నం మనసా చక్ఖునావ, రత్తిన్దివం బ్రాహ్మణ అప్పమత్తో;
Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;
నమస్సమానో వివసేమి 59 రత్తిం, తేనేవ మఞ్ఞామి అవిప్పవాసం.
Namassamāno vivasemi60rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsaṃ.
పస్సామి నం మనసా చక్ఖునావాతి యథా చక్ఖుమా పురిసో ఆలోకే రూపగతాని పస్సేయ్య దక్ఖేయ్య ఓలోకేయ్య నిజ్ఝాయేయ్య ఉపపరిక్ఖేయ్య, ఏవమేవాహం బుద్ధం భగవన్తం మనసా పస్సామి దక్ఖామి ఓలోకేమి నిజ్ఝాయామి ఉపపరిక్ఖామీతి – పస్సామి నం మనసా చక్ఖునావ.
Passāmi naṃ manasā cakkhunāvāti yathā cakkhumā puriso āloke rūpagatāni passeyya dakkheyya olokeyya nijjhāyeyya upaparikkheyya, evamevāhaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ manasā passāmi dakkhāmi olokemi nijjhāyāmi upaparikkhāmīti – passāmi naṃ manasā cakkhunāva.
రత్తిన్దివం బ్రాహ్మణ అప్పమత్తోతి రత్తిఞ్చ దివా చ బుద్ధానుస్సతిం మనసా భావేన్తో అప్పమత్తోతి – రత్తిన్దివం బ్రాహ్మణ అప్పమత్తో.
Rattindivaṃ brāhmaṇa appamattoti rattiñca divā ca buddhānussatiṃ manasā bhāvento appamattoti – rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto.
నమస్సమానో వివసేమి రత్తిన్తి. నమస్సమానోతి కాయేన వా నమస్సమానో, వాచాయ వా నమస్సమానో, చిత్తేన వా నమస్సమానో, అన్వత్థపటిపత్తియా వా నమస్సమానో, ధమ్మానుధమ్మపటిపత్తియా వా నమస్సమానో సక్కారమానో గరుకారమానో మానయమానో పూజయమానో రత్తిన్దివం వివసేమి అతినామేమి అతిక్కమేమీతి – నమస్సమానో వివసేమి రత్తిం.
Namassamāno vivasemi rattinti. Namassamānoti kāyena vā namassamāno, vācāya vā namassamāno, cittena vā namassamāno, anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkāramāno garukāramāno mānayamāno pūjayamāno rattindivaṃ vivasemi atināmemi atikkamemīti – namassamāno vivasemi rattiṃ.
తేనేవ మఞ్ఞామి అవిప్పవాసన్తి తాయ బుద్ధానుస్సతియా భావేన్తో అవిప్పవాసోతి తం మఞ్ఞామి, అవిప్పవుట్ఠోతి తం మఞ్ఞామి జానామి. ఏవం జానామి ఏవం ఆజానామి ఏవం విజానామి ఏవం పటివిజానామి ఏవం పటివిజ్ఝామీతి – తేనేవ మఞ్ఞామి అవిప్పవాసం. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Teneva maññāmi avippavāsanti tāya buddhānussatiyā bhāvento avippavāsoti taṃ maññāmi, avippavuṭṭhoti taṃ maññāmi jānāmi. Evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmīti – teneva maññāmi avippavāsaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘పస్సామి నం మనసా చక్ఖునావ, రత్తిన్దివం బ్రాహ్మణ అప్పమత్తో;
‘‘Passāmi naṃ manasā cakkhunāva, rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto;
నమస్సమానో వివసేమి రత్తిం, తేనేవ మఞ్ఞామి అవిప్పవాస’’న్తి.
Namassamāno vivasemi rattiṃ, teneva maññāmi avippavāsa’’nti.
౧౧౪.
114.
సద్ధా చ పీతి చ మనో సతి చ, నాపేన్తిమే గోతమసాసనమ్హా;
Saddhāca pīti ca mano sati ca,nāpentimegotamasāsanamhā;
యం యం దిసం వజతి భూరిపఞ్ఞో, స తేన తేనేవ నతోహమస్మి.
Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmi.
సద్ధా చ పీతి చ మనో సతి చాతి. సద్ధాతి యా చ భగవన్తం ఆరబ్భ సద్ధా సద్దహనా 61 ఓకప్పనా అభిప్పసాదో సద్ధా సద్ధిన్ద్రియం సద్ధాబలం. పీతీతి యా భగవన్తం ఆరబ్భ పీతి పామోజ్జం 62 మోదనా ఆమోదనా పమోదనా హాసో పహాసో విత్తి తుట్ఠి ఓదగ్యం అత్తమనతా చిత్తస్స. మనోతి యఞ్చ భగవన్తం ఆరబ్భ చిత్తం మనో మానసం హదయం పణ్డరం మనో మనాయతనం మనిన్ద్రియం విఞ్ఞాణం విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో తజ్జా మనోవిఞ్ఞాణధాతు. సతీతి యా భగవన్తం ఆరబ్భ సతి అనుస్సతి సమ్మాసతీతి – సద్ధా చ పీతి చ మనో సతి చ.
Saddhā ca pīti ca mano sati cāti. Saddhāti yā ca bhagavantaṃ ārabbha saddhā saddahanā 63 okappanā abhippasādo saddhā saddhindriyaṃ saddhābalaṃ. Pītīti yā bhagavantaṃ ārabbha pīti pāmojjaṃ 64 modanā āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti tuṭṭhi odagyaṃ attamanatā cittassa. Manoti yañca bhagavantaṃ ārabbha cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Satīti yā bhagavantaṃ ārabbha sati anussati sammāsatīti – saddhā ca pīti ca mano sati ca.
నాపేన్తిమే గోతమసాసనమ్హాతి ఇమే చత్తారో ధమ్మా గోతమసాసనా బుద్ధసాసనా జినసాసనా తథాగతసాసనా అరహన్తసాసనా నాపేన్తి న గచ్ఛన్తి న విజహన్తి న వినాసేన్తీతి – నాపేన్తిమే గోతమసాసనమ్హా.
Nāpentime gotamasāsanamhāti ime cattāro dhammā gotamasāsanā buddhasāsanā jinasāsanā tathāgatasāsanā arahantasāsanā nāpenti na gacchanti na vijahanti na vināsentīti – nāpentime gotamasāsanamhā.
యం యం దిసం వజతి భూరిపఞ్ఞోతి. యం యం దిసన్తి పురత్థిమం వా దిసం పచ్ఛిమం వా దిసం దక్ఖిణం వా దిసం ఉత్తరం వా దిసం వజతి గచ్ఛతి కమతి అభిక్కమతి. భూరిపఞ్ఞోతి భూరిపఞ్ఞో మహాపఞ్ఞో తిక్ఖపఞ్ఞో పుథుపఞ్ఞో హాసపఞ్ఞో జవనపఞ్ఞో నిబ్బేధికపఞ్ఞో . భూరి వుచ్చతి పథవీ. భగవా తాయ పథవిసమాయ పఞ్ఞాయ విపులాయ విత్థతాయ సమన్నాగతోతి – యం యం దిసం వజతి భూరిపఞ్ఞో.
Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripaññoti. Yaṃ yaṃ disanti puratthimaṃ vā disaṃ pacchimaṃ vā disaṃ dakkhiṇaṃ vā disaṃ uttaraṃ vā disaṃ vajati gacchati kamati abhikkamati. Bhūripaññoti bhūripañño mahāpañño tikkhapañño puthupañño hāsapañño javanapañño nibbedhikapañño . Bhūri vuccati pathavī. Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgatoti – yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño.
స తేన తేనేవ నతోహమస్మీతి సో యేన బుద్ధో తేన తేనేవ నతో తన్నిన్నో తప్పోణో తప్పబ్భారో తదధిముత్తో తదధిపతేయ్యోతి – స తేన తేనేవ నతోహమస్మి. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Sa tena teneva natohamasmīti so yena buddho tena teneva nato tanninno tappoṇo tappabbhāro tadadhimutto tadadhipateyyoti – sa tena teneva natohamasmi. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘సద్ధా చ పీతి చ మనో సతి చ, నాపేన్తిమే గోతమసాసనమ్హా;
‘‘Saddhā ca pīti ca mano sati ca, nāpentime gotamasāsanamhā;
యం యం దిసం వజతి భూరిపఞ్ఞో, స తేన తేనేవ నతోహమస్మీ’’తి.
Yaṃ yaṃ disaṃ vajati bhūripañño, sa tena teneva natohamasmī’’ti.
౧౧౫.
115.
జిణ్ణస్స మే దుబ్బలథామకస్స, తేనేవ కాయో న పలేతి తత్థ;
Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa,teneva kāyo na paleti tattha;
సఙ్కప్పయన్తాయ వజామి నిచ్చం, మనో హి మే బ్రాహ్మణ తేన యుత్తో.
Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto.
జిణ్ణస్స మే దుబ్బలథామకస్సాతి జిణ్ణస్స వుడ్ఢస్స మహల్లకస్స అద్ధగతస్స వయోఅనుప్పత్తస్స. దుబ్బలథామకస్సాతి దుబ్బలథామకస్స అప్పథామకస్స పరిత్తథామకస్సాతి – జిణ్ణస్స మే దుబ్బలథామకస్స.
Jiṇṇassa me dubbalathāmakassāti jiṇṇassa vuḍḍhassa mahallakassa addhagatassa vayoanuppattassa. Dubbalathāmakassāti dubbalathāmakassa appathāmakassa parittathāmakassāti – jiṇṇassa me dubbalathāmakassa.
తేనేవ కాయో న పలేతి తత్థాతి కాయో యేన బుద్ధో తేన న పలేతి న వజతి న గచ్ఛతి నాతిక్కమతీతి – తేనేవ కాయో న పలేతి తత్థ.
Tenevakāyo na paleti tatthāti kāyo yena buddho tena na paleti na vajati na gacchati nātikkamatīti – teneva kāyo na paleti tattha.
సఙ్కప్పయన్తాయ వజామి నిచ్చన్తి సఙ్కప్పగమనేన వితక్కగమనేన ఞాణగమనేన పఞ్ఞాగమనేన బుద్ధిగమనేన వజామి గచ్ఛామి అతిక్కమామీతి – సఙ్కప్పయన్తాయ వజామి నిచ్చం.
Saṅkappayantāyavajāmi niccanti saṅkappagamanena vitakkagamanena ñāṇagamanena paññāgamanena buddhigamanena vajāmi gacchāmi atikkamāmīti – saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ.
మనో హి మే బ్రాహ్మణ తేన యుత్తోతి. మనోతి యం చిత్తం మనో మానసం…పే॰… తజ్జా మనోవిఞ్ఞాణధాతు. మనో హి మే బ్రాహ్మణ తేన యుత్తోతి మనో యేన బుద్ధో తేన యుత్తో పయుత్తో సంయుత్తోతి – మనో హి మే బ్రాహ్మణ తేన యుత్తో. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti. Manoti yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātu. Mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti mano yena buddho tena yutto payutto saṃyuttoti – mano hi me brāhmaṇa tena yutto. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘జిణ్ణస్స మే దుబ్బలథామకస్స, తేనేవ కాయో న పలేతి తత్థ;
‘‘Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa, teneva kāyo na paleti tattha;
సఙ్కప్పయన్తాయ వజామి నిచ్చం, మనో హి మే బ్రాహ్మణ తేన యుత్తో’’తి.
Saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ, mano hi me brāhmaṇa tena yutto’’ti.
౧౧౬.
116.
పఙ్కే సయానో పరిఫన్దమానో, దీపా దీపం ఉపల్లవిం;
Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;
అథద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, ఓఘతిణ్ణమనాసవం.
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ.
పఙ్కే సయానో పరిఫన్దమానోతి. పఙ్కే సయానోతి కామపఙ్కే కామకద్దమే కామకిలేసే కామబళిసే కామపరిళాహే కామపలిబోధే సేమానో సయమానో వసమానో ఆవసమానో పరివసమానో 65 తి – పఙ్కే సయానో. పరిఫన్దమానోతి తణ్హాఫన్దనాయ ఫన్దమానో, దిట్ఠిఫన్దనాయ ఫన్దమానో , కిలేసఫన్దనాయ ఫన్దమానో, పయోగఫన్దనాయ ఫన్దమానో, విపాకఫన్దనాయ ఫన్దమానో, మనోదుచ్చరితఫన్దనాయ ఫన్దమానో, రత్తో రాగేన ఫన్దమానో, దుట్ఠో దోసేన ఫన్దమానో, మూళ్హో మోహేన ఫన్దమానో, వినిబన్ధో మానేన ఫన్దమానో, పరామట్ఠో దిట్ఠియా ఫన్దమానో, విక్ఖేపగతో ఉద్ధచ్చేన ఫన్దమానో, అనిట్ఠఙ్గతో విచికిచ్ఛాయ ఫన్దమానో, థామగతో అనుసయేహి ఫన్దమానో, లాభేన ఫన్దమానో, అలాభేన ఫన్దమానో, యసేన ఫన్దమానో, అయసేన ఫన్దమానో, పసంసాయ ఫన్దమానో, నిన్దాయ ఫన్దమానో, సుఖేన ఫన్దమానో, దుక్ఖేన ఫన్దమానో, జాతియా ఫన్దమానో, జరాయ ఫన్దమానో, బ్యాధినా ఫన్దమానో, మరణేన ఫన్దమానో, సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసేహి ఫన్దమానో, నేరయికేన దుక్ఖేన ఫన్దమానో, తిరచ్ఛానయోనికేన దుక్ఖేన ఫన్దమానో, పేత్తివిసయికేన దుక్ఖేన ఫన్దమానో, మానుసికేన దుక్ఖేన…పే॰… గబ్భోక్కన్తిమూలకేన దుక్ఖేన… గబ్భట్ఠితిమూలకేన దుక్ఖేన… గబ్భవుట్ఠానమూలకేన దుక్ఖేన… జాతస్సూపనిబన్ధకేన దుక్ఖేన… జాతస్స పరాధేయ్యకేన దుక్ఖేన… అత్తూపక్కమేన దుక్ఖేన… పరూపక్కమేన దుక్ఖేన… సఙ్ఖారదుక్ఖేన… విపరిణామదుక్ఖేన… చక్ఖురోగేన దుక్ఖేన… సోతరోగేన దుక్ఖేన… ఘానరోగేన దుక్ఖేన… జివ్హారోగేన దుక్ఖేన… కాయరోగేన దుక్ఖేన… సీసరోగేన దుక్ఖేన… కణ్ణరోగేన దుక్ఖేన… ముఖరోగేన దుక్ఖేన… దన్తరోగేన దుక్ఖేన… ఓట్ఠరోగేన దుక్ఖేన… కాసేన… సాసేన… పినాసేన… డాహేన 66 … జరేన… కుచ్ఛిరోగేన… ముచ్ఛాయ… పక్ఖన్దికాయ… సూలాయ… విసూచికాయ… కుట్ఠేన… గణ్డేన… కిలాసేన… సోసేన… అపమారేన … దద్దుయా… కణ్డుయా… కచ్ఛుయా… రఖసాయ… వితచ్ఛికాయ… లోహితపిత్తేన 67 … మధుమేహేన… అంసాయ… పిళకాయ… భగన్దలేన 68 … పిత్తసముట్ఠానేన ఆబాధేన… సేమ్హసముట్ఠానేన ఆబాధేన… వాతసముట్ఠానేన ఆబాధేన… సన్నిపాతికేన ఆబాధేన… ఉతుపరిణామజేన ఆబాధేన… విసమపరిహారజేన ఆబాధేన… ఓపక్కమికేన ఆబాధేన… కమ్మవిపాకజేన ఆబాధేన… సీతేన… ఉణ్హేన… జిఘచ్ఛాయ … పిపాసాయ… ఉచ్చారేన… పస్సావేన… డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సేన దుక్ఖేన… మాతుమరణేన దుక్ఖేన… పితుమరణేన దుక్ఖేన… పుత్తమరణేన దుక్ఖేన… ధీతుమరణేన దుక్ఖేన… ఞాతిబ్యసనేన దుక్ఖేన… భోగబ్యసనేన దుక్ఖేన… రోగబ్యసనేన దుక్ఖేన… సీలబ్యసనేన దుక్ఖేన… దిట్ఠిబ్యసనేన దుక్ఖేన ఫన్దమానో పరిఫన్దమానో పవేధమానో సమ్పవేధమానోతి – పఙ్కే సయానో పరిఫన్దమానో.
Paṅkesayāno pariphandamānoti. Paṅke sayānoti kāmapaṅke kāmakaddame kāmakilese kāmabaḷise kāmapariḷāhe kāmapalibodhe semāno sayamāno vasamāno āvasamāno parivasamāno 69 ti – paṅke sayāno. Pariphandamānoti taṇhāphandanāya phandamāno, diṭṭhiphandanāya phandamāno , kilesaphandanāya phandamāno, payogaphandanāya phandamāno, vipākaphandanāya phandamāno, manoduccaritaphandanāya phandamāno, ratto rāgena phandamāno, duṭṭho dosena phandamāno, mūḷho mohena phandamāno, vinibandho mānena phandamāno, parāmaṭṭho diṭṭhiyā phandamāno, vikkhepagato uddhaccena phandamāno, aniṭṭhaṅgato vicikicchāya phandamāno, thāmagato anusayehi phandamāno, lābhena phandamāno, alābhena phandamāno, yasena phandamāno, ayasena phandamāno, pasaṃsāya phandamāno, nindāya phandamāno, sukhena phandamāno, dukkhena phandamāno, jātiyā phandamāno, jarāya phandamāno, byādhinā phandamāno, maraṇena phandamāno, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamāno, nerayikena dukkhena phandamāno, tiracchānayonikena dukkhena phandamāno, pettivisayikena dukkhena phandamāno, mānusikena dukkhena…pe… gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena dukkhena… gabbhavuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… saṅkhāradukkhena… vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena dukkhena… ghānarogena dukkhena… jivhārogena dukkhena… kāyarogena dukkhena… sīsarogena dukkhena… kaṇṇarogena dukkhena… mukharogena dukkhena… dantarogena dukkhena… oṭṭharogena dukkhena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena 70 … jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena … dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitapittena 71 … madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena 72 … pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya … pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātibyasanena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… sīlabyasanena dukkhena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamāno pariphandamāno pavedhamāno sampavedhamānoti – paṅke sayāno pariphandamāno.
దీపా దీపం ఉపల్లవిన్తి సత్థారతో సత్థారం ధమ్మక్ఖానతో ధమ్మక్ఖానం గణతో గణం దిట్ఠియా దిట్ఠిం పటిపదాయ పటిపదం మగ్గతో మగ్గం పల్లవిం ఉపల్లవిం సమ్పల్లవిన్తి – దీపా దీపం ఉపల్లవిం.
Dīpā dīpaṃ upallavinti satthārato satthāraṃ dhammakkhānato dhammakkhānaṃ gaṇato gaṇaṃ diṭṭhiyā diṭṭhiṃ paṭipadāya paṭipadaṃ maggato maggaṃ pallaviṃ upallaviṃ sampallavinti – dīpā dīpaṃ upallaviṃ.
అథద్దసాసిం సమ్బుద్ధన్తి. అథాతి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా పదానుపుబ్బతాపేతం – అథాతి. అద్దసాసిన్తి అద్దసం అద్దక్ఖిం అపస్సిం పటివిజ్ఝిం. బుద్ధోతి యో సో భగవా సయమ్భూ అనాచరియకో…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం బుద్ధోతి – అథద్దసాసిం సమ్బుద్ధం.
Athaddasāsiṃ sambuddhanti. Athāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – athāti. Addasāsinti addasaṃ addakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhiṃ. Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – athaddasāsiṃ sambuddhaṃ.
ఓఘతిణ్ణమనాసవన్తి. ఓఘతిణ్ణన్తి భగవా కామోఘం తిణ్ణో, భవోఘం తిణ్ణో, దిట్ఠోఘం తిణ్ణో, అవిజ్జోఘం తిణ్ణో, సబ్బసంసారపథం తిణ్ణో ఉత్తిణ్ణో నిత్థిణ్ణో అతిక్కన్తో సమతిక్కన్తో వీతివత్తో, సో వుత్థవాసో చిణ్ణచరణో…పే॰… జాతిమరణసంసారో, నత్థి తస్స పునబ్భవోతి – ఓఘతిణ్ణం. అనాసవన్తి చత్తారో ఆసవా – కామాసవో, భవాసవో, దిట్ఠాసవో, అవిజ్జాసవో. తే ఆసవా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో అనాసవాతి – ఓఘతిణ్ణమనాసవం. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Oghatiṇṇamanāsavanti. Oghatiṇṇanti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto, so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – oghatiṇṇaṃ. Anāsavanti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavāti – oghatiṇṇamanāsavaṃ. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘పఙ్కే సయానో పరిఫన్దమానో, దీపా దీపం ఉపల్లవిం;
‘‘Paṅke sayāno pariphandamāno, dīpā dīpaṃ upallaviṃ;
అథద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, ఓఘతిణ్ణమనాసవ’’న్తి.
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsava’’nti.
౧౧౭.
117.
యథా అహూ వక్కలి ముత్తసద్ధో, భద్రావుధో ఆళవిగోతమో చ;
Yathā ahū vakkali muttasaddho,bhadrāvudho āḷavigotamo ca;
ఏవమేవ త్వమ్పి పముఞ్చస్సు సద్ధం, గమిస్ససి త్వం పిఙ్గియ మచ్చుధేయ్యస్స పారం.
Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ, gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.
యథా అహూ వక్కలి ముత్తసద్ధో, భద్రావుధో ఆళవిగోతమో చాతి యథా వక్కలిత్థేరో 73 సద్ధో సద్ధాగరుకో సద్ధాపుబ్బఙ్గమో సద్ధాధిముత్తో సద్ధాధిపతేయ్యో అరహత్తప్పత్తో, యథా భద్రావుధో థేరో సద్ధో సద్ధాగరుకో సద్ధాపుబ్బఙ్గమో సద్ధాధిముత్తో సద్ధాధిపతేయ్యో అరహత్తప్పత్తో, యథా ఆళవిగోతమో థేరో సద్ధో సద్ధాగరుకో సద్ధాపుబ్బఙ్గమో సద్ధాధిముత్తో సద్ధాధిపతేయ్యో అరహత్తప్పత్తోతి – యథా అహూ వక్కలి ముత్తసద్ధో భద్రావుధో ఆళవిగోతమో చ.
Yathāahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo cāti yathā vakkalitthero 74 saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā bhadrāvudho thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappatto, yathā āḷavigotamo thero saddho saddhāgaruko saddhāpubbaṅgamo saddhādhimutto saddhādhipateyyo arahattappattoti – yathā ahū vakkali muttasaddho bhadrāvudho āḷavigotamo ca.
ఏవమేవ త్వమ్పి పముఞ్చస్సు సద్ధన్తి ఏవమేవ త్వం సద్ధం ముఞ్చస్సు పముఞ్చస్సు సమ్పముఞ్చస్సు అధిముఞ్చస్సు ఓకప్పేహి. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి సద్ధం ముఞ్చస్సు పముఞ్చస్సు సమ్పముఞ్చస్సు అధిముఞ్చస్సు ఓకప్పేహి. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి సద్ధం ముఞ్చస్సు పముఞ్చస్సు సమ్పముఞ్చస్సు అధిముఞ్చస్సు ఓకప్పేహి… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి సద్ధం ముఞ్చస్సు పముఞ్చస్సు, సమ్పముఞ్చస్సు అధిముఞ్చస్సు ఓకప్పేహీతి – ఏవమేవ త్వమ్పి పముఞ్చస్సు సద్ధం.
Evameva tvampi pamuñcassu saddhanti evameva tvaṃ saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi. ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu sampamuñcassu adhimuñcassu okappehi… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saddhaṃ muñcassu pamuñcassu, sampamuñcassu adhimuñcassu okappehīti – evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.
గమిస్ససి త్వం పిఙ్గియ మచ్చుధేయ్యస్స పారన్తి మచ్చుధేయ్యం వుచ్చన్తి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. మచ్చుధేయ్యస్స పారం వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం, యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. గమిస్ససి త్వం పిఙ్గియ మచ్చుధేయ్యస్స పారన్తి త్వం పారం గమిస్ససి, పారం అధిగమిస్ససి, పారం ఫస్సిస్ససి, పారం సచ్ఛికరిస్ససీతి – గమిస్ససి త్వం పిఙ్గియ మచ్చుధేయ్యస్స పారం. తేనాహ భగవా –
Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti maccudheyyaṃ vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Maccudheyyassa pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāranti tvaṃ pāraṃ gamissasi, pāraṃ adhigamissasi, pāraṃ phassissasi, pāraṃ sacchikarissasīti – gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘యథా అహూ వక్కలి ముత్తసద్ధో, భద్రావుధో ఆళవిగోతమో చ;
‘‘Yathā ahū vakkali muttasaddho, bhadrāvudho āḷavigotamo ca;
ఏవమేవ త్వమ్పి పముఞ్చస్సు సద్ధం,
Evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ,
గమిస్ససి త్వం పిఙ్గియ మచ్చుధేయ్యస్స పార’’న్తి.
Gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāra’’nti.
౧౧౮.
118.
ఏస భియ్యో పసీదామి, సుత్వాన మునినో వచో;
Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;
ఏస భియ్యో పసీదామీతి ఏస భియ్యో పసీదామి, భియ్యో భియ్యో సద్దహామి, భియ్యో భియ్యో ఓకప్పేమి, భియ్యో భియ్యో అధిముచ్చామి; ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి భియ్యో భియ్యో పసీదామి, భియ్యో భియ్యో సద్దహామి , భియ్యో భియ్యో ఓకప్పేమి, భియ్యో భియ్యో అధిముచ్చామి; ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి భియ్యో భియ్యో పసీదామి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి భియ్యో భియ్యో పసీదామి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి భియ్యో భియ్యో పసీదామి, భియ్యో భియ్యో సద్దహామి, భియ్యో భియ్యో ఓకప్పేమి, భియ్యో భియ్యో అధిముచ్చామీతి – ఏస భియ్యో పసీదామి.
Esa bhiyyo pasīdāmīti esa bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi , bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmi; ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bhiyyo bhiyyo pasīdāmi, bhiyyo bhiyyo saddahāmi, bhiyyo bhiyyo okappemi, bhiyyo bhiyyo adhimuccāmīti – esa bhiyyo pasīdāmi.
సుత్వాన మునినో వచోతి. మునీతి మోనం వుచ్చతి ఞాణం…పే॰… సఙ్గజాలమతిచ్చ సో ముని. సుత్వాన మునినో వచోతి తుయ్హం వచనం బ్యప్పథం దేసనం అనుసాసనం అనుసిట్ఠం సుత్వాన ఉగ్గహేత్వాన ఉపధారయిత్వాన ఉపలక్ఖయిత్వానాతి – సుత్వాన మునినో వచో.
Sutvāna munino vacoti. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Sutvāna munino vacoti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvāna uggahetvāna upadhārayitvāna upalakkhayitvānāti – sutvāna munino vaco.
వివటచ్ఛదో సమ్బుద్ధోతి. ఛదనన్తి పఞ్చ ఛదనాని – తణ్హాఛదనం, దిట్ఠిఛదనం, కిలేసఛదనం, దుచ్చరితఛదనం, అవిజ్జాఛదనం. తాని ఛదనాని బుద్ధస్స భగవతో వివటాని విద్ధంసితాని సముగ్ఘాటితాని పహీనాని సముచ్ఛిన్నాని వూపసన్తాని పటిప్పస్సద్ధాని అభబ్బుప్పత్తికాని ఞాణగ్గినా దడ్ఢాని. తస్మా బుద్ధో వివటచ్ఛదో. బుద్ధోతి యో సో భగవా…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం బుద్ధోతి – వివటచ్ఛదో సమ్బుద్ధో.
Vivaṭacchado sambuddhoti. Chadananti pañca chadanāni – taṇhāchadanaṃ, diṭṭhichadanaṃ, kilesachadanaṃ, duccaritachadanaṃ, avijjāchadanaṃ. Tāni chadanāni buddhassa bhagavato vivaṭāni viddhaṃsitāni samugghāṭitāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. Tasmā buddho vivaṭacchado. Buddhoti yo so bhagavā…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ buddhoti – vivaṭacchado sambuddho.
అఖిలో పటిభానవాతి. అఖిలోతి రాగో ఖిలో, దోసో ఖిలో, మోహో ఖిలో, కోధో ఖిలో, ఉపనాహో…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా ఖిలా. తే ఖిలా బుద్ధస్స భగవతో పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థుకతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. తస్మా బుద్ధో అఖిలో.
Akhilo paṭibhānavāti. Akhiloti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Te khilā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho akhilo.
పటిభానవాతి తయో పటిభానవన్తో – పరియత్తి పటిభానవా, పరిపుచ్ఛాపటిభానవా, అధిగమపటిభానవా. కతమో పరియత్తిపటిభానవా? ఇధేకచ్చస్స బుద్ధవచనం 79 పరియాపుతం 80 హోతి సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా ఉదానం ఇతివుత్తకం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లం. తస్స పరియత్తిం నిస్సాయ పటిభాతి 81 – అయం పరియత్తిపటిభానవా.
Paṭibhānavāti tayo paṭibhānavanto – pariyatti paṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa buddhavacanaṃ 82 pariyāputaṃ 83 hoti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ. Tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāti 84 – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā.
కతమో పరిపుచ్ఛాపటిభానవా? ఇధేకచ్చో పరిపుచ్ఛితా హోతి అత్థే చ ఞాయే చ లక్ఖణే చ కారణే చ ఠానాఠానే చ. తస్స పరిపుచ్ఛం నిస్సాయ పటిభాతి – అయం పరిపుచ్ఛాపటిభానవా.
Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitā hoti atthe ca ñāye ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca. Tassa paripucchaṃ nissāya paṭibhāti – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā.
కతమో అధిగమపటిభానవా? ఇధేకచ్చస్స అధిగతా హోన్తి చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా, అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, చత్తారో అరియమగ్గా, చత్తారి సామఞ్ఞఫలాని, చతస్సో పటిసమ్భిదాయో, ఛ అభిఞ్ఞాయో. తస్స అత్థో ఞాతో, ధమ్మో ఞాతో, నిరుత్తి ఞాతా. అత్థే ఞాతే అత్థో పటిభాతి, ధమ్మే ఞాతే ధమ్మో పటిభాతి, నిరుత్తియా ఞాతాయ నిరుత్తి పటిభాతి. ఇమేసు తీసు ఞాణేసు ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదా. భగవా ఇమాయ పటిభానపటిసమ్భిదాయ ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో. తస్మా బుద్ధో పటిభానవా. యస్స పరియత్తి నత్థి, పరిపుచ్ఛా నత్థి, అధిగమో నత్థి, కిం తస్స పటిభాయిస్సతీతి – అఖిలో పటిభానవా . తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, cattāro ariyamaggā, cattāri sāmaññaphalāni, catasso paṭisambhidāyo, cha abhiññāyo. Tassa attho ñāto, dhammo ñāto, nirutti ñātā. Atthe ñāte attho paṭibhāti, dhamme ñāte dhammo paṭibhāti, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāti. Imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. Bhagavā imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. Tasmā buddho paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi, paripucchā natthi, adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – akhilo paṭibhānavā . Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘ఏస భియ్యో పసీదామి, సుత్వాన మునినో వచో;
‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvāna munino vaco;
వివటచ్ఛదో సమ్బుద్ధో, అఖిలో పటిభానవా’’తి.
Vivaṭacchado sambuddho, akhilo paṭibhānavā’’ti.
౧౧౯.
119.
పఞ్హానన్తకరో సత్థా, కఙ్ఖీనం పటిజానతం.
Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.
అధిదేవే అభిఞ్ఞాయాతి. దేవాతి తయో దేవా – సమ్ముతిదేవా 89, ఉపపత్తిదేవా, విసుద్ధిదేవా. కతమే సమ్ముతిదేవా? సమ్ముతిదేవా వుచ్చన్తి రాజానో 90 చ రాజకుమారో చ దేవియో చ. ఇమే వుచ్చన్తి సమ్ముతిదేవా. కతమే ఉపపత్తిదేవా? ఉపపత్తిదేవా వుచ్చన్తి చాతుమహారాజికా దేవా తావతింసా దేవా…పే॰… బ్రహ్మకాయికా దేవా, యే చ దేవా తదుత్తరి. ఇమే వుచ్చన్తి ఉపపత్తిదేవా. కతమే విసుద్ధిదేవా? విసుద్ధిదేవా వుచ్చన్తి తథాగతా తథాగతసావకా అరహన్తో ఖీణాసవా, యే చ పచ్చేకసమ్బుద్ధా. ఇమే వుచ్చన్తి విసుద్ధిదేవా. భగవా సమ్ముతిదేవే అధిదేవాతి అభిఞ్ఞాయ ఉపపత్తిదేవే అధిదేవాతి అభిఞ్ఞాయ, విసుద్ధిదేవే అధిదేవాతి అభిఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – అధిదేవే అభిఞ్ఞాయ.
Adhideve abhiññāyāti. Devāti tayo devā – sammutidevā 91, upapattidevā, visuddhidevā. Katame sammutidevā? Sammutidevā vuccanti rājāno 92 ca rājakumāro ca deviyo ca. Ime vuccanti sammutidevā. Katame upapattidevā? Upapattidevā vuccanti cātumahārājikā devā tāvatiṃsā devā…pe… brahmakāyikā devā, ye ca devā taduttari. Ime vuccanti upapattidevā. Katame visuddhidevā? Visuddhidevā vuccanti tathāgatā tathāgatasāvakā arahanto khīṇāsavā, ye ca paccekasambuddhā. Ime vuccanti visuddhidevā. Bhagavā sammutideve adhidevāti abhiññāya upapattideve adhidevāti abhiññāya, visuddhideve adhidevāti abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – adhideve abhiññāya.
సబ్బం వేది పరోపరన్తి భగవా అత్తనో చ పరేసఞ్చ అధిదేవకరే ధమ్మే వేది అఞ్ఞాసి అఫస్సి పటివిజ్ఝి. కతమే అత్తనో అధిదేవకరా ధమ్మా? సమ్మాపటిపదా అనులోమపటిపదా అపచ్చనీకపటిపదా అన్వత్థపటిపదా ధమ్మానుధమ్మపటిపదా సీలేసు పరిపూరకారితా ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతా భోజనే మత్తఞ్ఞుతా జాగరియానుయోగో సతిసమ్పజఞ్ఞం చత్తారో సతిపట్ఠానా…పే॰… అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో. ఇమే వుచ్చన్తి అత్తనో అధిదేవకరా ధమ్మా.
Sabbaṃvedi paroparanti bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhi. Katame attano adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā anulomapaṭipadā apaccanīkapaṭipadā anvatthapaṭipadā dhammānudhammapaṭipadā sīlesu paripūrakāritā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti attano adhidevakarā dhammā.
కతమే పరేసం అధిదేవకరా ధమ్మా? సమ్మాపటిపదా…పే॰… అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో. ఇమే వుచ్చన్తి పరేసం అధిదేవకరా ధమ్మా. ఏవం భగవా అత్తనో చ పరేసఞ్చ అధిదేవకరే ధమ్మే వేది అఞ్ఞాసి అఫస్సి పటివిజ్ఝీతి – సబ్బం వేది పరోపరం.
Katame paresaṃ adhidevakarā dhammā? Sammāpaṭipadā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ime vuccanti paresaṃ adhidevakarā dhammā. Evaṃ bhagavā attano ca paresañca adhidevakare dhamme vedi aññāsi aphassi paṭivijjhīti – sabbaṃ vedi paroparaṃ.
పఞ్హానన్తకరో సత్థాతి భగవా పారాయనికపఞ్హానం అన్తకరో పరియన్తకరో పరిచ్ఛేదకరో పరివటుమకరో; సభియపఞ్హానం 93 అన్తకరో పరియన్తకరో పరిచ్ఛేదకరో పరివటుమకరో; సక్కపఞ్హానం…పే॰… సుయామపఞ్హానం… భిక్ఖుపఞ్హానం… భిక్ఖునీపఞ్హానం… ఉపాసకపఞ్హానం… ఉపాసికాపఞ్హానం… రాజపఞ్హానం… ఖత్తియపఞ్హానం… బ్రాహ్మణపఞ్హానం… వేస్సపఞ్హానం… సుద్దపఞ్హానం… దేవపఞ్హానం… బ్రహ్మపఞ్హానం అన్తకరో పరియన్తకరో పరిచ్ఛేదకరో పరివటుమకరోతి – పఞ్హానన్తకరో. సత్థాతి భగవా సత్థవాహో. యథా సత్థవాహో సత్థే కన్తారం తారేతి, చోరకన్తారం తారేతి, వాళకన్తారం తారేతి, దుబ్భిక్ఖకన్తారం తారేతి, నిరుదకకన్తారం తారేతి ఉత్తారేతి నిత్థారేతి 94 పతారేతి, ఖేమన్తభూమిం సమ్పాపేతి; ఏవమేవ భగవా సత్థవాహో సత్తే కన్తారం తారేతి, జాతికన్తారం తారేతి, జరాకన్తారం…పే॰… బ్యాధికన్తారం… మరణకన్తారం… సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసకన్తారం తారేతి, రాగకన్తారం తారేతి, దోసకన్తారం… మోహకన్తారం… మానకన్తారం… దిట్ఠికన్తారం… కిలేసకన్తారం… దుచ్చరితకన్తారం తారేతి, రాగగహనం తారేతి, దోసగహనం తారేతి, మోహగహనం… దిట్ఠిగహనం… కిలేసగహనం… దుచ్చరితగహనం తారేతి ఉత్తారేతి నిత్థారేతి పతారేతి; ఖేమన్తం అమతం నిబ్బానం సమ్పాపేతీతి – ఏవమ్పి భగవా సత్థవాహో.
Pañhānantakaro satthāti bhagavā pārāyanikapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sabhiyapañhānaṃ 95 antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaro; sakkapañhānaṃ…pe… suyāmapañhānaṃ… bhikkhupañhānaṃ… bhikkhunīpañhānaṃ… upāsakapañhānaṃ… upāsikāpañhānaṃ… rājapañhānaṃ… khattiyapañhānaṃ… brāhmaṇapañhānaṃ… vessapañhānaṃ… suddapañhānaṃ… devapañhānaṃ… brahmapañhānaṃ antakaro pariyantakaro paricchedakaro parivaṭumakaroti – pañhānantakaro. Satthāti bhagavā satthavāho. Yathā satthavāho satthe kantāraṃ tāreti, corakantāraṃ tāreti, vāḷakantāraṃ tāreti, dubbhikkhakantāraṃ tāreti, nirudakakantāraṃ tāreti uttāreti nitthāreti 96 patāreti, khemantabhūmiṃ sampāpeti; evameva bhagavā satthavāho satte kantāraṃ tāreti, jātikantāraṃ tāreti, jarākantāraṃ…pe… byādhikantāraṃ… maraṇakantāraṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ tāreti, rāgakantāraṃ tāreti, dosakantāraṃ… mohakantāraṃ… mānakantāraṃ… diṭṭhikantāraṃ… kilesakantāraṃ… duccaritakantāraṃ tāreti, rāgagahanaṃ tāreti, dosagahanaṃ tāreti, mohagahanaṃ… diṭṭhigahanaṃ… kilesagahanaṃ… duccaritagahanaṃ tāreti uttāreti nitthāreti patāreti; khemantaṃ amataṃ nibbānaṃ sampāpetīti – evampi bhagavā satthavāho.
అథ వా, భగవా నేతా వినేతా అనునేతా పఞ్ఞపేతా నిజ్ఝాపేతా పేక్ఖతా పసాదేతాతి, ఏవం భగవా సత్థవాహో. అథ వా, భగవా అనుప్పన్నస్స మగ్గస్స ఉప్పాదేతా, అసఞ్జాతస్స మగ్గస్స సఞ్జనేతా, అనక్ఖాతస్స మగ్గస్స అక్ఖాతా, మగ్గఞ్ఞూ మగ్గవిదూ మగ్గకోవిదో మగ్గానుగా చ పన ఏతరహి సావకా విహరన్తి పచ్ఛా సమన్నాగతాతి, ఏవమ్పి భగవా సత్థవాహోతి – పఞ్హానన్తకరో సత్థా.
Atha vā, bhagavā netā vinetā anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhatā pasādetāti, evaṃ bhagavā satthavāho. Atha vā, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatāti, evampi bhagavā satthavāhoti – pañhānantakaro satthā.
కఙ్ఖీనం పటిజానతన్తి సకఙ్ఖా ఆగన్త్వా నిక్కఙ్ఖా సమ్పజ్జన్తి, సల్లేఖా ఆగన్త్వా నిల్లేఖా సమ్పజ్జన్తి, సద్వేళ్హకా ఆగన్త్వా నిద్వేళహకా సమ్పజ్జన్తి, సవిచికిచ్ఛా ఆగన్త్వా నిబ్బిచికిచ్ఛా సమ్పజ్జన్తి, సరాగా ఆగన్త్వా వీతరాగా సమ్పజ్జన్తి, సదోసా ఆగన్త్వా వీతదోసా సమ్పజ్జన్తి, సమోహా ఆగన్త్వా వీతమోహా సమ్పజ్జన్తి, సకిలేసా ఆగన్త్వా నిక్కిలేసా సమ్పజ్జన్తీతి – కఙ్ఖీనం పటిజానతం. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti sakaṅkhā āgantvā nikkaṅkhā sampajjanti, sallekhā āgantvā nillekhā sampajjanti, sadveḷhakā āgantvā nidveḷahakā sampajjanti, savicikicchā āgantvā nibbicikicchā sampajjanti, sarāgā āgantvā vītarāgā sampajjanti, sadosā āgantvā vītadosā sampajjanti, samohā āgantvā vītamohā sampajjanti, sakilesā āgantvā nikkilesā sampajjantīti – kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘అధిదేవే అభిఞ్ఞాయ, సబ్బం వేది పరోపరం;
‘‘Adhideve abhiññāya, sabbaṃ vedi paroparaṃ;
పఞ్హానన్తకరో సత్థా, కఙ్ఖీనం పటిజానత’’న్తి.
Pañhānantakaro satthā, kaṅkhīnaṃ paṭijānata’’nti.
౧౨౦.
120.
అసంహీరం అసంకుప్పం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి;
Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ,yassa natthi upamā kvaci;
అద్ధా గమిస్సామి న మేత్థ కఙ్ఖా, ఏవం మం ధారేహి అధిముత్తచిత్తం.
Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ.
అసంహీరం అసంకుప్పన్తి అసంహీరం వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. అసంహీరన్తి రాగేన దోసేన మోహేన కోధేన ఉపనాహేన మక్ఖేన పళాసేన ఇస్సాయ మచ్ఛరియేన మాయాయ సాఠేయ్యేన థమ్భేన సారమ్భేన మానేన అతిమానేన మదేన పమాదేన సబ్బకిలేసేహి సబ్బదుచ్చరితేహి సబ్బపరిళాహేహి సబ్బాసవేహి సబ్బదరథేహి సబ్బసన్తాపేహి సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారేహి అసంహారియం నిబ్బానం నిచ్చం ధువం సస్సతం అవిపరిణామధమ్మన్తి – అసంహీరం.
Asaṃhīraṃ asaṃkuppanti asaṃhīraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Asaṃhīranti rāgena dosena mohena kodhena upanāhena makkhena paḷāsena issāya macchariyena māyāya sāṭheyyena thambhena sārambhena mānena atimānena madena pamādena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbapariḷāhehi sabbāsavehi sabbadarathehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi asaṃhāriyaṃ nibbānaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti – asaṃhīraṃ.
యస్స నత్థి ఉపమా క్వచీతి. యస్సాతి నిబ్బానస్స. నత్థి ఉపమాతి ఉపమా నత్థి, ఉపనిధా నత్థి, సదిసం నత్థి, పటిభాగో నత్థి, న సతి న సంవిజ్జతి నుపలబ్భతి. క్వచీతి క్వచి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి.
Yassanatthi upamā kvacīti. Yassāti nibbānassa. Natthi upamāti upamā natthi, upanidhā natthi, sadisaṃ natthi, paṭibhāgo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati. Kvacīti kvaci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – yassa natthi upamā kvaci.
అద్ధా గమిస్సామి న మేత్థ కఙ్ఖాతి. అద్ధాతి ఏకంసవచనం నిస్సంసయవచనం నిక్కఙ్ఖవచనం అద్వేజ్ఝవచనం అద్వేళ్హకవచనం నియోగవచనం అపణ్ణకవచనం అవిరద్ధవచనం అవత్థాపనవచనమేతం – అద్ధాతి. గమిస్సామీతి గమిస్సామి అధిగమిస్సామి ఫస్సిస్సామి సచ్ఛికరిస్సామీతి – అద్ధా గమిస్సామి. న మేత్థ కఙ్ఖాతి. ఏత్థాతి నిబ్బానే కఙ్ఖా నత్థి, విచికిచ్ఛా నత్థి, ద్వేళ్హకం నత్థి, సంసయో నత్థి, న సతి న సంవిజ్జతి నుపలబ్భతి, పహీనో సముచ్ఛిన్నో వూపసన్తో పటిప్పస్సద్ధో అభబ్బుప్పత్తికో ఞాణగ్గినా దడ్ఢోతి – అద్ధా గమిస్సామి న మేత్థ కఙ్ఖా.
Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhāti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Gamissāmīti gamissāmi adhigamissāmi phassissāmi sacchikarissāmīti – addhā gamissāmi. Na mettha kaṅkhāti. Etthāti nibbāne kaṅkhā natthi, vicikicchā natthi, dveḷhakaṃ natthi, saṃsayo natthi, na sati na saṃvijjati nupalabbhati, pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍhoti – addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā.
ఏవం మం ధారేహి అధిముత్తచిత్తన్తి. ఏవం మం ధారేహీతి ఏవం మం ఉపలక్ఖేహి. అధిముత్తచిత్తన్తి నిబ్బాననిన్నం నిబ్బానపోణం నిబ్బానపబ్భారం నిబ్బానాధిముత్తన్తి – ఏవం మం ధారేహి అధిముత్తచిత్తన్తి. తేనాహ థేరో పిఙ్గియో –
Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Evaṃ maṃ dhārehīti evaṃ maṃ upalakkhehi. Adhimuttacittanti nibbānaninnaṃ nibbānapoṇaṃ nibbānapabbhāraṃ nibbānādhimuttanti – evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti. Tenāha thero piṅgiyo –
‘‘అసంహీరం అసంకుప్పం, యస్స నత్థి ఉపమా క్వచి;
‘‘Asaṃhīraṃ asaṃkuppaṃ, yassa natthi upamā kvaci;
అద్ధా గమిస్సామి న మేత్థ కఙ్ఖా, ఏవం మం ధారేహి అధిముత్తచిత్త’’న్తి.
Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā, evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti.
పారాయనానుగీతిగాథానిద్దేసో అట్ఠారసమో.
Pārāyanānugītigāthāniddeso aṭṭhārasamo.
పారాయనవగ్గో సమత్తో.
Pārāyanavaggo samatto.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ౧౮. పారాయనానుగీతిగాథానిద్దేసవణ్ణనా • 18. Pārāyanānugītigāthāniddesavaṇṇanā