| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
સેખિયકણ્ડં
Sekhiyakaṇḍaṃ
૧. પરિમણ્ડલસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘અન્તરઘરે’’તિ વિસેસેત્વા ન વુત્તત્તા ‘‘આરામેપિ અન્તરઘરેપિ સબ્બત્થા’’તિ વુત્તં. આરામેપીતિ બુદ્ધૂપટ્ઠાનાદિકાલં સન્ધાય વુત્તં. યથા ‘‘તત્રિમે ચત્તારો પારાજિકા ધમ્મા ઉદ્દેસં આગચ્છન્તી’’તિઆદિના તત્થ તત્થ પરિચ્છેદો કતો, એવમેત્થાપિ ‘‘તત્રિમે પઞ્ચસત્તતિ સેખિયા ધમ્મા ઉદ્દેસં આગચ્છન્તી’’તિ કસ્મા પરિચ્છેદો ન કતોતિ આહ ‘‘એત્થ ચા’’તિઆદિ. વત્તક્ખન્ધકે વુત્તવત્તાનિપીતિ આગન્તુકાવાસિકગમિકાનુમોદનભત્તગ્ગપિણ્ડચારિકારઞ્ઞસેનાસનજન્તાઘરવચ્ચકુટિઉપજ્ઝાચરિયસદ્ધિવિહારિકઅન્તેવાસિકવત્તાનિ. ઇદઞ્ચ નિદસ્સનમત્તં અઞ્ઞેસમ્પિ ખન્ધકવત્તાનં એત્થેવ સઙ્ગહસ્સ ઇચ્છિતબ્બત્તા. અયઞ્હેત્થ અધિપ્પાયો – સેખિયગ્ગહણેન ચેત્થ વત્તક્ખન્ધકાદીસુ (ચૂળવ॰ ૩૫૬ આદયો) આગતવત્તાદીનમ્પિ ગહણં. તેપિ હિ સિક્ખિતબ્બટ્ઠેન ‘‘સેખિયા’’તિ ઇચ્છિતા. તસ્મા માતિકાયં પારાજિકાદીનં વિય સેખિયાનં પરિચ્છેદો ન કતોતિ. ન કેવલં વત્તક્ખન્ધકાદીસુ (ચૂળવ॰ ૩૫૬ આદયો) આગતવત્તાદીનં ગહણત્થમેવાતિ આહ ‘‘ચારિત્તવિનયદસ્સનત્થઞ્ચા’’તિ. એત્થાપિ પરિચ્છેદો ન કતોતિ આનેત્વા યોજેતબ્બં. માતિકાય ‘‘દુક્કટ’’ન્તિ અવુત્તે કથં પનેત્થ દુક્કટન્તિ વેદિતબ્બન્તિ આહ ‘‘યો પના’’તિઆદિ.
‘‘Antaraghare’’ti visesetvā na vuttattā ‘‘ārāmepi antaragharepi sabbatthā’’ti vuttaṃ. Ārāmepīti buddhūpaṭṭhānādikālaṃ sandhāya vuttaṃ. Yathā ‘‘tatrime cattāro pārājikā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’tiādinā tattha tattha paricchedo kato, evametthāpi ‘‘tatrime pañcasattati sekhiyā dhammā uddesaṃ āgacchantī’’ti kasmā paricchedo na katoti āha ‘‘ettha cā’’tiādi. Vattakkhandhake vuttavattānipīti āgantukāvāsikagamikānumodanabhattaggapiṇḍacārikāraññasenāsanajantāgharavaccakuṭiupajjhācariyasaddhivihārikaantevāsikavattāni. Idañca nidassanamattaṃ aññesampi khandhakavattānaṃ ettheva saṅgahassa icchitabbattā. Ayañhettha adhippāyo – sekhiyaggahaṇena cettha vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnampi gahaṇaṃ. Tepi hi sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sekhiyā’’ti icchitā. Tasmā mātikāyaṃ pārājikādīnaṃ viya sekhiyānaṃ paricchedo na katoti. Na kevalaṃ vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnaṃ gahaṇatthamevāti āha ‘‘cārittavinayadassanatthañcā’’ti. Etthāpi paricchedo na katoti ānetvā yojetabbaṃ. Mātikāya ‘‘dukkaṭa’’nti avutte kathaṃ panettha dukkaṭanti veditabbanti āha ‘‘yo panā’’tiādi.
અટ્ઠઙ્ગુલમત્તન્તિ પકતઙ્ગુલેન અટ્ઠઙ્ગુલમત્તં. યો પન સુક્ખજઙ્ઘો વા મહાપિણ્ડિકમંસો વા હોતિ, તસ્સ સારુપ્પત્થાય અટ્ઠઙ્ગુલાધિકમ્પિ ઓતારેત્વા નિવાસેતું વટ્ટતિ.
Aṭṭhaṅgulamattanti pakataṅgulena aṭṭhaṅgulamattaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā mahāpiṇḍikamaṃso vā hoti, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati.
પાસન્તન્તિ પાસસ્સ અન્તં, દસામૂલન્તિ અત્થો.
Pāsantanti pāsassa antaṃ, dasāmūlanti attho.
અપરિમણ્ડલં નિવાસેસ્સામીતિ ‘‘પુરતો વા પચ્છતો વા ઓલમ્બેત્વા નિવાસેસ્સામી’’તિ એવં અસઞ્ચિચ્ચ. કિઞ્ચાપિ પરિમણ્ડલં નિવાસેતું અજાનન્તસ્સ અનાપત્તિ, તથાપિ નિવાસનવત્તં સાધુકં ઉગ્ગહેતબ્બમેવ. સઞ્ચિચ્ચ અનુગ્ગહણઞ્હિ અનાદરિયં સિયાતિ આહ ‘‘અપિચ નિવાસનવત્તં ઉગ્ગહેતબ્બ’’ન્તિ.
Aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmīti ‘‘purato vā pacchato vā olambetvā nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca. Kiñcāpi parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, tathāpi nivāsanavattaṃ sādhukaṃ uggahetabbameva. Sañcicca anuggahaṇañhi anādariyaṃ siyāti āha ‘‘apica nivāsanavattaṃ uggahetabba’’nti.
પરિમણ્ડલસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
