Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
੭. ਸੇਖਿਯਕਣ੍ਡਂ
7. Sekhiyakaṇḍaṃ
੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਾਦਿਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਤਾਦਿਨਾ।
Sekhiyesu sikkhitasikkhenāti catūhi maggehi tisso sikkhā sikkhitvā ṭhitena, sabbaso pariniṭṭhitakiccenāti vuttaṃ hoti. Tādināti aṭṭhahi lokadhammehi akampiyaṭṭhena tādinā.
੫੭੬. ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਰਣੀਯਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਾਮੇਪਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ વਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ વੁਤ੍ਤવਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੇਖਿਯਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ વਿਯ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਕਤੋ, ਚਾਰਿਤ੍ਤਨਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਓਲਮ੍ਬੇਨ੍ਤੋ ਨਿવਾਸੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਨਾਮੇਨ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਪਾਲ਼ਿ ਆਰੋਪਿਤਾ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਦਰਿਯਕਰਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਮੇવ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭੋਪੇਤੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਾਦਾ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਨਿવਾਸਨਦੋਸਾ।
576.Sikkhā karaṇīyāti ‘‘evaṃ nivāsessāmī’’ti ārāmepi antaragharepi sabbattha sikkhā kattabbā. Ettha ca yasmā vattakkhandhake vuttavattānipi sikkhitabbattā sekhiyāneva honti, tasmā pārājikādīsu viya paricchedo na kato, cārittanayadassanatthañca ‘‘yo pana bhikkhu olambento nivāseyya, dukkaṭa’’nti evaṃ āpattināmena avatvā ‘‘sikkhā karaṇīyā’’ti evaṃ sabbasikkhāpadesu pāḷi āropitā. Padabhājane pana ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā sabbattha anādariyakaraṇe dukkaṭaṃ veditabbaṃ. Vuttanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Yasmā aṭṭhaṅgulamattaṃ otāretvā nivatthameva nisinnassa caturaṅgulamattaṃ hoti, tasmā ubhopete aṭṭhakathāvādā ekaparicchedā. Te sabbeti nivāsanadosā.
ਤਂ ਪਨਾਤਿ ਤਂ ਅਨਾਦਰਿਯਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿવਾਦਂ ਪਚ੍ਛਾ વਦਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਨਿવਾਸਨવਤ੍ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਸਿਯਾ। ਤੇਨੇવ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਨਿવਾਸਨવਤ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
Taṃ panāti taṃ anādariyaṃ. Kiñcāpi kurundivādaṃ pacchā vadantena ‘‘parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpattī’’ti ayamattho patiṭṭhāpito, tathāpi nivāsanavattaṃ sādhukaṃ uggahetabbameva. Sañcicca anuggaṇhantassa anādariyaṃ siyā. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ajānantassāti parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, apica nivāsanavattaṃ uggahetabba’’nti.
ਸਚਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁવਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਿਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ ‘‘ਅਨਾਦਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿ વਿਯ ਨਿવਾਸਨਦੋਸੋ ਲੋਕਗਰਹਿਤੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ। ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਾਦਰਿਯવਸੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕੇવਲਂ ਅਕੁਸਲਮੇવ, ਤਞ੍ਚ ਪਕਤਿਯਾ વਜ੍ਜਂ, ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਨਾਦਰਿਯਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਭਾવੋ, ਅਪਰਿਮਣ੍ਡਲਨਿવਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਕਰਣਞ੍ਚਾਤਿ ਤੀਣਿਯੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Sacittakanti vatthuvijānanacittena paṇṇattivijānanacittena ca sacittakaṃ ‘‘anādariyaṃ paṭiccā’’ti vuttattā. ‘‘Pāṇātipātādi viya nivāsanadoso lokagarahito na hotīti paṇṇattivajja’’nti phussadevatthero āha. Upatissatthero pana ‘‘yasmā anādariyavaseneva āpajjitabbattā kevalaṃ akusalameva, tañca pakatiyā vajjaṃ, sañcicca vītikkamanañca domanassitasseva hoti, tasmā lokavajjaṃ akusalacittaṃ dukkhavedana’’nti āha. Anādariyaṃ, anāpattikāraṇābhāvo, aparimaṇḍalanivāsananti imāni panettha tīṇi aṅgāni. Yathā cettha, evaṃ sabbattha purimāni dve tattha tattha vuttapaṭipakkhakaraṇañcāti tīṇiyeva honti.
੫੭੭. ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਗਿਹਿਪਾਰੁਤਨ੍ਤਿ ਸੇਤਪਟਪਾਰੁਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਾਰੁਤਂ ਏਕਸਾਟਕਪਾਰੁਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਂ ਗਿਹਿਪਾਰੁਤਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਖਨ੍ਧਕੇਯੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। વਿਹਾਰੇਪੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
577. Dutiyādīsu anekappakāraṃ gihipārutanti setapaṭapārutaṃ paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutantiādi anekappabhedaṃ gihipārutaṃ. Tassattho khandhakeyeva āvi bhavissati. Vihārepīti buddhupaṭṭhānādikālaṃ sandhāya vuttaṃ.
੫੭੮. ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਤੋ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ।
578. ‘‘Suppaṭicchanno’’ti vuttattā ‘‘sasīsaṃ pāruto sabbathā suppaṭicchannattā suppaṭicchanno nāma hotī’’ti yassa siyā, taṃ sandhāyāha ‘‘na sasīsaṃ pārutenā’’tiādi.
੫੮੨. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਲਭਤਿਯੇવ, ਤਥਾ ਗਾਮੇ ਪੂਜ’’ਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ।
582.Ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvāti ettha ‘‘gacchantopi parissayābhāvaṃ oloketuṃ labhatiyeva, tathā gāme pūja’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗੋ • 1. Parimaṇḍalavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Parimaṇḍalavaggavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲવਗ੍ਗ-ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ • 1. Parimaṇḍalavagga-atthayojanā