| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೧೦. ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
೬೫೭. ದೇಥಾವುಸೋ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಹೋತಿ ನ ಹೋತೀತಿ? ಹೋತಿ, ಯದಿ ಏವಂ ಅಞ್ಞಾತಕವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಚ ಇಮಸ್ಸ ಚ ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣನ್ತಿ? ತಂ ಅಞ್ಞಾತಕಅಪ್ಪವಾರಿತೇಯೇವ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತಸ್ಸ, ಇದಂ ಞಾತಕಪವಾರಿತೇಪಿ, ತಂ ಅನಚ್ಛಿನ್ನಚೀವರಸ್ಸೇವ, ಇದಂ ತಸ್ಸಪಿ, ತಂ ಚೀವರಂಯೇವ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತಸ್ಸ, ಇದಂ ಅಚೀವರಮ್ಪಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಇದಂ ತಂ ಅನ್ತೋಕತ್ವಾ ಠಿತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ? ಇಮಿನಾ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಇಮಸ್ಸ ನಿಪ್ಪದೇಸತೋತಿ ಏಕೇ। ದ್ವೀಹಿಪಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅಙ್ಗಸಿದ್ಧಿತೋತಿ ಏಕೇ। ಇಮಾನಿ ತಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾನಿ ವಿಕಪ್ಪನುಪಗಚೀವರತಾ, ಸಮಯಾಭಾವೋ, ಅಞ್ಞಾತಕವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ತಾಯ ಚ ಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಚತ್ತಾರಿ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಸಙ್ಘೇ ಪರಿಣತಭಾವೋ, ಞತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮನಂ, ಪಟಿಲಾಭೋತಿ ತೀಣಿ। ಏತ್ಥ ಪಠಮೋ ವಾದೋ ಅಯುತ್ತೋ ಕತ್ವಾಪಿ ಓಕಾಸಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ, ಪರಿವಾರೇ ಚ ಅವಿಚಾರಿತತ್ತಾ। ಯದಿ ಏವಂ ತತ್ಥ ಅಙ್ಗೇಸು ‘‘ಅನಞ್ಞಪರಿಣತತಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೇ? ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಅತ್ಥತೋ ಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದದ್ವಯಸಿದ್ಧಿತೋ, ಪರಿಣತಸಞ್ಞಿತೋ, ಆಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ಚ ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ದೇಥಾ’’ತಿ ವದತಿ, ‘‘ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಅನುದ್ದಿಟ್ಠಂ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ…ಪೇ॰… ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ, ಯತೋ ಸುದ್ಧಪಾಚಿತ್ತಿಯವಸೇನ ಆಗತತ್ತಾ। ‘‘ಅಞ್ಞಚೇತಿಯಸ್ಸಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಚೇತಿಯತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾಯೇವ ‘‘ಚೇತಿಯಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ…ಪೇ॰… ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಅಞ್ಞಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಞ್ಞಪುಗ್ಗಲಸ್ಸಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಯತೋ ತಥಾ ಇಧ ಚ ‘ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ…ಪೇ॰… ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’ತಿ ಏತ್ಥ ಚ ‘ಅತ್ತನೋಪೀ’ತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಸಮ್ಭವತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತಂ ಪನ ಇಧ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮನಾಧಿಕಾರತ್ತಾ ಇಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಏಕೇ। ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೫೨೬) ಪದಂ ವಿಯಾತಿ ಏಕೇ। ತಂ ನ, ಏತ್ಥ ಪುಗ್ಗಲಪರಿಣಾಮನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅವುತ್ತತ್ತಾ। ಧಮ್ಮಸಿರಿತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ –
657.Dethāvusoamhākanti ettha akataviññatti hoti na hotīti? Hoti, yadi evaṃ aññātakaviññattisikkhāpadassa ca imassa ca kiṃ nānākaraṇanti? Taṃ aññātakaappavāriteyeva viññāpentassa, idaṃ ñātakapavāritepi, taṃ anacchinnacīvarasseva, idaṃ tassapi, taṃ cīvaraṃyeva viññāpentassa, idaṃ acīvarampi. Evaṃ sante idaṃ taṃ antokatvā ṭhitaṃ hoti, tasmā dvinnampi aṅgasampattiyā sati kena bhavitabbanti? Iminā bhavitabbaṃ imassa nippadesatoti eke. Dvīhipi bhavitabbaṃ ubhinnampi aṅgasiddhitoti eke. Imāni tassa aṅgāni vikappanupagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti cattāri. Imassa pana saṅghe pariṇatabhāvo, ñatvā attano pariṇāmanaṃ, paṭilābhoti tīṇi. Ettha paṭhamo vādo ayutto katvāpi okāsaṃ aṭṭhakathāyaṃ, parivāre ca avicāritattā. Yadi evaṃ tattha aṅgesu ‘‘anaññapariṇatatā’’ti vattabbanti ce? Na vattabbaṃ, atthato siddhattā. Pariṇatasikkhāpadadvayasiddhito, pariṇatasaññito, āpattisambhavato ca ‘‘mayhampi dethā’’ti vadati, ‘‘vaṭṭatī’’ti anuddiṭṭhaṃ, ‘‘amhākampi atthī’’ti vuttattā vaṭṭati. ‘‘Saṅghassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti ettha ‘‘puggalassā’’ti na vuttaṃ, yato suddhapācittiyavasena āgatattā. ‘‘Aññacetiyassā’’ti na vuttaṃ saṅghassa acetiyattā, tasmāyeva ‘‘cetiyassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti etthāpi ‘‘aññasaṅghassa aññapuggalassā’’ti na vuttaṃ. ‘‘Yato tathā idha ca ‘puggalassa pariṇataṃ…pe… āpatti dukkaṭassā’ti ettha ca ‘attanopī’ti kiñcāpi na vuttaṃ, tathāpi sambhavatī’’ti vadanti. Taṃ pana idha attano pariṇāmanādhikārattā imassa sikkhāpadassa na vuttanti eke. Tatuttarisikkhāpade ‘‘aññassatthāyā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.526) padaṃ viyāti eke. Taṃ na, ettha puggalapariṇāmanasikkhāpade avuttattā. Dhammasiritthero panāha –
‘‘ಅತ್ತನೋ ಅಞ್ಞತೋ ಲಾಭಂ, ಸಙ್ಘಸ್ಸಞ್ಞಸ್ಸ ವಾ ನತಂ।
‘‘Attano aññato lābhaṃ, saṅghassaññassa vā nataṃ;
ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ॥
Pariṇāmeyya nissaggi, pācittiyampi dukkaṭa’’nti.
ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ। ತದೇವ ಅಞ್ಞತೋ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪರಿಣತಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪರಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಣಾಮೇಯ್ಯ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಾತಕವಿಞ್ಞತ್ತಿಆದೀಸು ವುತ್ತಾಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ಇಧ ಪರಿಣತದ್ವಯೇ ‘‘ಅತ್ತನೋ’’ತಿ ಪದಂ ನ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ವುತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಮತ್ತಪ್ಪಸಙ್ಗೋ ಸಿಯಾ, ಅವುತ್ತೇ ಪನೇತೇಸು ವುತ್ತಾಪತ್ತೀನಂ ಯಥಾಗಮಮಞ್ಞತರಾ ಚ ಇಧ ಅವುತ್ತಸಿದ್ಧಿ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಏಕತೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ವಿನಯಧರಾನಂ ಅನವಸೇಸಞಾಣಸ್ಸ ಓಕಾಸೋ ಕತೋ ಹೋತೀತಿ।
Tassattho – saṅghassa pariṇataṃ attano pariṇāmeyya nissaggiyaṃ. Tadeva aññato pariṇāmeyya pācittiyaṃ. Aññassa pariṇataṃ attano vā parassa vā pariṇāmeyya dukkaṭanti, tasmā aññātakaviññattiādīsu vuttāpattisambhavato idha pariṇatadvaye ‘‘attano’’ti padaṃ na vuttaṃ. Tasmiñhi vutte dukkaṭamattappasaṅgo siyā, avutte panetesu vuttāpattīnaṃ yathāgamamaññatarā ca idha avuttasiddhi dukkaṭañcāti dve āpattiyo ekato hontīti vinayadharānaṃ anavasesañāṇassa okāso kato hotīti.
ಇತಿ ತಿಂಸಕಕಣ್ಡಂ ಸಾರಮಣ್ಡಂ,
Iti tiṃsakakaṇḍaṃ sāramaṇḍaṃ,
ಅಲಮೇತಂ ವಿನಯಸ್ಸ ಸಾರಮಣ್ಡೇ।
Alametaṃ vinayassa sāramaṇḍe;
ಇಧ ನಿಟ್ಠಿತಸಬ್ಬಸಾರಮಣ್ಡಂ,
Idha niṭṭhitasabbasāramaṇḍaṃ,
ವಿನಯವಸೇನ ಪುನಾತಿ ಸಾರಮಣ್ಡನ್ತಿ॥
Vinayavasena punāti sāramaṇḍanti.
ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತೋ ಪತ್ತವಗ್ಗೋ ತತಿಯೋ।
Niṭṭhito pattavaggo tatiyo.
ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nissaggiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧೦. ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 10. Pariṇatasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೦. ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೦. ಪರಿಣತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
