Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૬. પાસરાસિસુત્તં
6. Pāsarāsisuttaṃ
૨૭૨. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય સાવત્થિં પિણ્ડાય પાવિસિ. અથ ખો સમ્બહુલા ભિક્ખૂ યેનાયસ્મા આનન્દો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચું – ‘‘ચિરસ્સુતા નો, આવુસો આનન્દ, ભગવતો સમ્મુખા ધમ્મી કથા. સાધુ મયં, આવુસો આનન્દ, લભેય્યામ ભગવતો સમ્મુખા ધમ્મિં કથં સવનાયા’’તિ. ‘‘તેન હાયસ્મન્તો યેન રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો તેનુપસઙ્કમથ; અપ્પેવ નામ લભેય્યાથ ભગવતો સમ્મુખા ધમ્મિં કથં સવનાયા’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો આનન્દસ્સ પચ્ચસ્સોસું.
272. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho sambahulā bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ – ‘‘cirassutā no, āvuso ānanda, bhagavato sammukhā dhammī kathā. Sādhu mayaṃ, āvuso ānanda, labheyyāma bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ savanāyā’’ti. ‘‘Tena hāyasmanto yena rammakassa brāhmaṇassa assamo tenupasaṅkamatha; appeva nāma labheyyātha bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ savanāyā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ.
અથ ખો ભગવા સાવત્થિયં પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘આયામાનન્દ, યેન પુબ્બારામો મિગારમાતુપાસાદો તેનુપસઙ્કમિસ્સામ દિવાવિહારાયા’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મતા આનન્દેન સદ્ધિં યેન પુબ્બારામો મિગારમાતુપાસાદો તેનુપસઙ્કમિ દિવાવિહારાય. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘આયામાનન્દ, યેન પુબ્બકોટ્ઠકો તેનુપસઙ્કમિસ્સામ ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિતુ’’ન્તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ.
Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami divāvihārāya. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkamissāma gattāni parisiñcitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
૨૭૩. અથ ખો ભગવા આયસ્મતા આનન્દેન સદ્ધિં યેન પુબ્બકોટ્ઠકો તેનુપસઙ્કમિ ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિતું. પુબ્બકોટ્ઠકે ગત્તાનિ પરિસિઞ્ચિત્વા પચ્ચુત્તરિત્વા એકચીવરો અટ્ઠાસિ ગત્તાનિ પુબ્બાપયમાનો. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અયં, ભન્તે, રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો અવિદૂરે. રમણીયો, ભન્તે, રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો; પાસાદિકો, ભન્તે, રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો. સાધુ, ભન્તે, ભગવા યેન રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો તેનુપસઙ્કમતુ અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન.
273. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno. Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, rammakassa brāhmaṇassa assamo avidūre. Ramaṇīyo, bhante, rammakassa brāhmaṇassa assamo; pāsādiko, bhante, rammakassa brāhmaṇassa assamo. Sādhu, bhante, bhagavā yena rammakassa brāhmaṇassa assamo tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
અથ ખો ભગવા યેન રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમો તેનુપસઙ્કમિ. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમે ધમ્મિયા કથાય સન્નિસિન્ના હોન્તિ. અથ ખો ભગવા બહિદ્વારકોટ્ઠકે અટ્ઠાસિ કથાપરિયોસાનં આગમયમાનો. અથ ખો ભગવા કથાપરિયોસાનં વિદિત્વા ઉક્કાસિત્વા અગ્ગળં આકોટેસિ. વિવરિંસુ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો દ્વારં. અથ ખો ભગવા રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમં પવિસિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કાયનુત્થ, ભિક્ખવે, એતરહિ કથાય સન્નિસિન્ના? કા ચ પન વો અન્તરાકથા વિપ્પકતા’’તિ ? ‘‘ભગવન્તમેવ ખો નો, ભન્તે, આરબ્ભ ધમ્મી કથા વિપ્પકતા, અથ ભગવા અનુપ્પત્તો’’તિ. ‘‘સાધુ, ભિક્ખવે! એતં ખો, ભિક્ખવે, તુમ્હાકં પતિરૂપં કુલપુત્તાનં સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતાનં યં તુમ્હે ધમ્મિયા કથાય સન્નિસીદેય્યાથ. સન્નિપતિતાનં વો, ભિક્ખવે, દ્વયં કરણીયં – ધમ્મી વા કથા, અરિયો વા તુણ્હીભાવો’’.
Atha kho bhagavā yena rammakassa brāhmaṇassa assamo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū rammakassa brāhmaṇassa assame dhammiyā kathāya sannisinnā honti. Atha kho bhagavā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi kathāpariyosānaṃ āgamayamāno. Atha kho bhagavā kathāpariyosānaṃ viditvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivariṃsu kho te bhikkhū bhagavato dvāraṃ. Atha kho bhagavā rammakassa brāhmaṇassa assamaṃ pavisitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāyanuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā? Kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti ? ‘‘Bhagavantameva kho no, bhante, ārabbha dhammī kathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti. ‘‘Sādhu, bhikkhave! Etaṃ kho, bhikkhave, tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe dhammiyā kathāya sannisīdeyyātha. Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ – dhammī vā kathā, ariyo vā tuṇhībhāvo’’.
૨૭૪. ‘‘દ્વેમા, ભિક્ખવે, પરિયેસના – અરિયા ચ પરિયેસના, અનરિયા ચ પરિયેસના.
274. ‘‘Dvemā, bhikkhave, pariyesanā – ariyā ca pariyesanā, anariyā ca pariyesanā.
‘‘કતમા ચ, ભિક્ખવે, અનરિયા પરિયેસના? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મંયેવ પરિયેસતિ, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મંયેવ પરિયેસતિ, અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મંયેવ પરિયેસતિ, અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મંયેવ પરિયેસતિ, અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મંયેવ પરિયેસતિ, અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, anariyā pariyesanā? Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati, attanā jarādhammo samāno jarādhammaṃyeva pariyesati, attanā byādhidhammo samāno byādhidhammaṃyeva pariyesati, attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhammaṃyeva pariyesati, attanā sokadhammo samāno sokadhammaṃyeva pariyesati, attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, જાતિધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, જાતિધમ્મં, દાસિદાસં જાતિધમ્મં, અજેળકં જાતિધમ્મં, કુક્કુટસૂકરં જાતિધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં જાતિધમ્મં, જાતરૂપરજતં જાતિધમ્મં. જાતિધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો 1 મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Kiñca, bhikkhave, jātidhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, jātidhammaṃ, dāsidāsaṃ jātidhammaṃ, ajeḷakaṃ jātidhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ jātidhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ jātidhammaṃ, jātarūparajataṃ jātidhammaṃ. Jātidhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito 2 mucchito ajjhāpanno attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, જરાધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, જરાધમ્મં, દાસિદાસં જરાધમ્મં, અજેળકં જરાધમ્મં, કુક્કુટસૂકરં જરાધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં જરાધમ્મં , જાતરૂપરજતં જરાધમ્મં. જરાધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Kiñca, bhikkhave, jarādhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, jarādhammaṃ, dāsidāsaṃ jarādhammaṃ, ajeḷakaṃ jarādhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ jarādhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ jarādhammaṃ , jātarūparajataṃ jarādhammaṃ. Jarādhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā jarādhammo samāno jarādhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, બ્યાધિધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, બ્યાધિધમ્મં, દાસિદાસં બ્યાધિધમ્મં, અજેળકં બ્યાધિધમ્મં, કુક્કુટસૂકરં બ્યાધિધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં બ્યાધિધમ્મં. બ્યાધિધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Kiñca, bhikkhave, byādhidhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, byādhidhammaṃ, dāsidāsaṃ byādhidhammaṃ, ajeḷakaṃ byādhidhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ byādhidhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ byādhidhammaṃ. Byādhidhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā byādhidhammo samāno byādhidhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, મરણધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, મરણધમ્મં, દાસિદાસં મરણધમ્મં, અજેળકં મરણધમ્મં, કુક્કુટસૂકરં મરણધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં મરણધમ્મં. મરણધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Kiñca, bhikkhave, maraṇadhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, maraṇadhammaṃ, dāsidāsaṃ maraṇadhammaṃ, ajeḷakaṃ maraṇadhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ maraṇadhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ maraṇadhammaṃ. Maraṇadhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, સોકધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, સોકધમ્મં, દાસિદાસં સોકધમ્મં, અજેળકં સોકધમ્મં, કુક્કુટસૂકરં સોકધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં સોકધમ્મં. સોકધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મંયેવ પરિયેસતિ.
‘‘Kiñca, bhikkhave, sokadhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, sokadhammaṃ, dāsidāsaṃ sokadhammaṃ, ajeḷakaṃ sokadhammaṃ, kukkuṭasūkaraṃ sokadhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ sokadhammaṃ. Sokadhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā sokadhammo samāno sokadhammaṃyeva pariyesati.
‘‘કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, સંકિલેસધમ્મં વદેથ? પુત્તભરિયં, ભિક્ખવે, સંકિલેસધમ્મં, દાસિદાસં સંકિલેસધમ્મં, અજેળકં સંકિલેસધમ્મં , કુક્કુટસૂકરં સંકિલેસધમ્મં, હત્થિગવાસ્સવળવં સંકિલેસધમ્મં, જાતરૂપરજતં સંકિલેસધમ્મં. સંકિલેસધમ્મા હેતે, ભિક્ખવે, ઉપધયો. એત્થાયં ગથિતો મુચ્છિતો અજ્ઝાપન્નો અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મંયેવ પરિયેસતિ. અયં, ભિક્ખવે, અનરિયા પરિયેસના.
‘‘Kiñca, bhikkhave, saṃkilesadhammaṃ vadetha? Puttabhariyaṃ, bhikkhave, saṃkilesadhammaṃ, dāsidāsaṃ saṃkilesadhammaṃ, ajeḷakaṃ saṃkilesadhammaṃ , kukkuṭasūkaraṃ saṃkilesadhammaṃ, hatthigavāssavaḷavaṃ saṃkilesadhammaṃ, jātarūparajataṃ saṃkilesadhammaṃ. Saṃkilesadhammā hete, bhikkhave, upadhayo. Etthāyaṃ gathito mucchito ajjhāpanno attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesati. Ayaṃ, bhikkhave, anariyā pariyesanā.
૨૭૫. ‘‘કતમા ચ, ભિક્ખવે, અરિયા પરિયેસના? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ, અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અબ્યાધિં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ, અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અમતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ, અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસોકં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ, અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસતિ. અયં, ભિક્ખવે, અરિયા પરિયેસના.
275. ‘‘Katamā ca, bhikkhave, ariyā pariyesanā? Idha, bhikkhave, ekacco attanā jātidhammo samāno jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā jarādhammo samāno jarādhamme ādīnavaṃ viditvā ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā byādhidhammo samāno byādhidhamme ādīnavaṃ viditvā abyādhiṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhamme ādīnavaṃ viditvā amataṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā sokadhammo samāno sokadhamme ādīnavaṃ viditvā asokaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati, attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesati. Ayaṃ, bhikkhave, ariyā pariyesanā.
૨૭૬. ‘‘અહમ્પિ સુદં, ભિક્ખવે, પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધો બોધિસત્તોવ સમાનો અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મંયેવ પરિયેસામિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘કિં નુ ખો અહં અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો…પે॰… બ્યાધિધમ્મો સમાનો… મરણધમ્મો સમાનો… સોકધમ્મો સમાનો… અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મંયેવ પરિયેસામિ? યંનૂનાહં અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્યં, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્યં, અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અબ્યાધિં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્યં, અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અમતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્યં, અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસોકં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્યં, અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસેય્ય’ન્તિ.
276. ‘‘Ahampi sudaṃ, bhikkhave, pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesāmi, attanā jarādhammo samāno jarādhammaṃyeva pariyesāmi, attanā byādhidhammo samāno byādhidhammaṃyeva pariyesāmi, attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhammaṃyeva pariyesāmi, attanā sokadhammo samāno sokadhammaṃyeva pariyesāmi, attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesāmi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ attanā jātidhammo samāno jātidhammaṃyeva pariyesāmi, attanā jarādhammo samāno…pe… byādhidhammo samāno… maraṇadhammo samāno… sokadhammo samāno… attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhammaṃyeva pariyesāmi? Yaṃnūnāhaṃ attanā jātidhammo samāno jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyyaṃ, attanā jarādhammo samāno jarādhamme ādīnavaṃ viditvā ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyyaṃ, attanā byādhidhammo samāno byādhidhamme ādīnavaṃ viditvā abyādhiṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyyaṃ, attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhamme ādīnavaṃ viditvā amataṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyyaṃ, attanā sokadhammo samāno sokadhamme ādīnavaṃ viditvā asokaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyyaṃ, attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyeseyya’nti.
૨૭૭. ‘‘સો ખો અહં, ભિક્ખવે, અપરેન સમયેન દહરોવ સમાનો સુસુકાળકેસો , ભદ્રેન યોબ્બનેન સમન્નાગતો પઠમેન વયસા અકામકાનં માતાપિતૂનં અસ્સુમુખાનં રુદન્તાનં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિં. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો કિં કુસલગવેસી 3 અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં. ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો કાલામ, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, આળારો કાલામો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા; તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ થેરવાદઞ્ચ, ‘જાનામિ પસ્સામી’તિ ચ પટિજાનામિ અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ; અદ્ધા આળારો કાલામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહરતી’તિ.
277. ‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, aparena samayena daharova samāno susukāḷakeso , bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃ kusalagavesī 4 anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā; tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, bhikkhave, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, bhikkhave, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti; addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’ti.
‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ 5? એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, આળારો કાલામો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ વીરિયં, મય્હંપત્થિ વીરિયં; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સતિ, મય્હંપત્થિ સતિ; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ સમાધિ, મય્હંપત્થિ સમાધિ; ન ખો આળારસ્સેવ કાલામસ્સ અત્થિ પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા. યંનૂનાહં યં ધમ્મં આળારો કાલામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેતિ, તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં.
‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti 6? Evaṃ vutte, bhikkhave, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi paññā, mayhaṃpatthi paññā. Yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti, tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, bhikkhave, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, યેન આળારો કાલામો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા આળારં કાલામં એતદવોચં –
‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ –
‘એત્તાવતા નો, આવુસો કાલામ, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ?
‘Ettāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti?
‘એત્તાવતા ખો અહં, આવુસો, ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમી’તિ.
‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti.
‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ.
‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti.
‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ. ઇતિ યાહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ. યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ તમહં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેમિ. ઇતિ યાહં ધમ્મં જાનામિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ, યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ તમહં ધમ્મં જાનામિ. ઇતિ યાદિસો અહં તાદિસો તુવં, યાદિસો તુવં તાદિસો અહં. એહિ દાનિ, આવુસો, ઉભોવ સન્તા ઇમં ગણં પરિહરામા’તિ. ઇતિ ખો, ભિક્ખવે, આળારો કાલામો આચરિયો મે સમાનો (અત્તનો) 7 અન્તેવાસિં મં સમાનં અત્તના 8 સમસમં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.
‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ. Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti. Iti kho, bhikkhave, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano) 9 antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā 10 samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, bhikkhave, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
૨૭૮. ‘‘સો ખો અહં, ભિક્ખવે, કિં કુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો યેન ઉદકો 11 રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘ઇચ્છામહં, આવુસો 12, ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’ન્તિ. એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, ઉદકો રામપુત્તો મં એતદવોચ – ‘વિહરતાયસ્મા; તાદિસો અયં ધમ્મો યત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો નચિરસ્સેવ સકં આચરિયકં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં પરિયાપુણિં. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, તાવતકેનેવ ઓટ્ઠપહતમત્તેન લપિતલાપનમત્તેન ઞાણવાદઞ્ચ વદામિ થેરવાદઞ્ચ, ‘જાનામિ પસ્સામી’તિ ચ પટિજાનામિ અહઞ્ચેવ અઞ્ઞે ચ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામો ઇમં ધમ્મં કેવલં સદ્ધામત્તકેન સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસિ; અદ્ધા રામો ઇમં ધમ્મં જાનં પસ્સં વિહાસી’તિ.
278. ‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, kiṃ kusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako 13 rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso 14, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā; tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti. So kho ahaṃ, bhikkhave, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ, bhikkhave, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi; addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti.
‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં – ‘કિત્તાવતા નો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસી’તિ? એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, ઉદકો રામપુત્તો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં પવેદેસિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સદ્ધા, મય્હંપત્થિ સદ્ધા; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ વીરિયં , મય્હંપત્થિ વીરિયં; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સતિ, મય્હંપત્થિ સતિ; ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ સમાધિ, મય્હંપત્થિ સમાધિ, ન ખો રામસ્સેવ અહોસિ પઞ્ઞા, મય્હંપત્થિ પઞ્ઞા. યંનૂનાહં યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામીતિ પવેદેસિ, તસ્સ ધમ્મસ્સ સચ્છિકિરિયાય પદહેય્ય’ન્તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, નચિરસ્સેવ ખિપ્પમેવ તં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહાસિં.
‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti? Evaṃ vutte, bhikkhave, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ , mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho rāmasseva ahosi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho rāmasseva ahosi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi, na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhaṃpatthi paññā. Yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi, tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti. So kho ahaṃ, bhikkhave, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, યેન ઉદકો રામપુત્તો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા ઉદકં રામપુત્તં એતદવોચં –
‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ –
‘એત્તાવતા નો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ?
‘Ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti?
‘એત્તાવતા ખો, આવુસો, રામો ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસી’તિ.
‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti.
‘અહમ્પિ ખો, આવુસો, એત્તાવતા ઇમં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરામી’તિ.
‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti.
‘લાભા નો, આવુસો, સુલદ્ધં નો, આવુસો, યે મયં આયસ્મન્તં તાદિસં સબ્રહ્મચારિં પસ્સામ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ, તં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ. યં ત્વં ધમ્મં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરસિ, તં ધમ્મં રામો સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ પવેદેસિ. ઇતિ યં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ તં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ, યં ત્વં ધમ્મં જાનાસિ, તં ધમ્મં રામો અભિઞ્ઞાસિ. ઇતિ યાદિસો રામો અહોસિ તાદિસો તુવં, યાદિસો તુવં તાદિસો રામો અહોસિ. એહિ દાનિ, આવુસો, તુવં ઇમં ગણં પરિહરા’તિ . ઇતિ ખો, ભિક્ખવે , ઉદકો રામપુત્તો સબ્રહ્મચારી મે સમાનો આચરિયટ્ઠાને મં ઠપેસિ, ઉળારાય ચ મં પૂજાય પૂજેસિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘નાયં ધમ્મો નિબ્બિદાય ન વિરાગાય ન નિરોધાય ન ઉપસમાય ન અભિઞ્ઞાય ન સમ્બોધાય ન નિબ્બાનાય સંવત્તતિ, યાવદેવ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપપત્તિયા’તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, તં ધમ્મં અનલઙ્કરિત્વા તસ્મા ધમ્મા નિબ્બિજ્જ અપક્કમિં.
‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti . Iti kho, bhikkhave , udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti. So kho ahaṃ, bhikkhave, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
૨૭૯. ‘‘સો ખો અહં, ભિક્ખવે, કિં કુસલગવેસી અનુત્તરં સન્તિવરપદં પરિયેસમાનો મગધેસુ અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન ઉરુવેલા સેનાનિગમો તદવસરિં. તત્થદ્દસં રમણીયં ભૂમિભાગં, પાસાદિકઞ્ચ વનસણ્ડં, નદિઞ્ચ સન્દન્તિં સેતકં સુપતિત્થં રમણીયં, સમન્તા 15 ચ ગોચરગામં . તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘રમણીયો વત, ભો, ભૂમિભાગો, પાસાદિકો ચ વનસણ્ડો, નદી ચ સન્દતિ સેતકા સુપતિત્થા રમણીયા, સમન્તા ચ ગોચરગામો. અલં વતિદં કુલપુત્તસ્સ પધાનત્થિકસ્સ પધાનાયા’તિ. સો ખો અહં, ભિક્ખવે, તત્થેવ નિસીદિં – અલમિદં પધાનાયાતિ.
279. ‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, kiṃ kusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ. Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadiñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā 16 ca gocaragāmaṃ . Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadī ca sandati setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti. So kho ahaṃ, bhikkhave, tattheva nisīdiṃ – alamidaṃ padhānāyāti.
૨૮૦. ‘‘સો ખો અહં, ભિક્ખવે, અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાનો અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં, અત્તના જરાધમ્મો સમાનો જરાધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાનો અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં, અત્તના બ્યાધિધમ્મો સમાનો બ્યાધિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અબ્યાધિં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાનો અબ્યાધિં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં, અત્તના મરણધમ્મો સમાનો મરણધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અમતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં, અત્તના સોકધમ્મો સમાનો સોકધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસોકં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં, અત્તના સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાનો અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમં. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘અકુપ્પા મે વિમુત્તિ, અયમન્તિમા જાતિ, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો’તિ.
280. ‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, attanā jātidhammo samāno jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamāno ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ, attanā jarādhammo samāno jarādhamme ādīnavaṃ viditvā ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamāno ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ, attanā byādhidhammo samāno byādhidhamme ādīnavaṃ viditvā abyādhiṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamāno abyādhiṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ, attanā maraṇadhammo samāno maraṇadhamme ādīnavaṃ viditvā amataṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ, attanā sokadhammo samāno sokadhamme ādīnavaṃ viditvā asokaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ, attanā saṃkilesadhammo samāno saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamāno asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃ. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’ti.
૨૮૧. ‘‘તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં – ઇદપ્પચ્ચયતા પટિચ્ચસમુપ્પાદો. ઇદમ્પિ ખો ઠાનં દુદ્દસં યદિદં – સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું, સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’તિ. અપિસ્સુ મં, ભિક્ખવે, ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –
281. ‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratā ālayasammuditā. Ālayarāmā kho panāyaṃ pajā ālayaratāya ālayasammuditāya duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ – idappaccayatā paṭiccasamuppādo. Idampi kho ṭhānaṃ duddasaṃ yadidaṃ – sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyuṃ, so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti. Apissu maṃ, bhikkhave, imā anacchariyā gāthāyo paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā –
‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;
‘Kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsituṃ;
રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.
Rāgadosaparetehi, nāyaṃ dhammo susambudho.
‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;
‘Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;
૨૮૨. ‘‘ઇતિહ મે, ભિક્ખવે, પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ, નો ધમ્મદેસનાય. અથ ખો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મુનો સહમ્પતિસ્સ મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય એતદહોસિ – ‘નસ્સતિ વત ભો લોકો, વિનસ્સતિ વત ભો લોકો, યત્ર હિ નામ તથાગતસ્સ અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ 19, નો ધમ્મદેસનાયા’તિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સહમ્પતિ – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો મમ પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સહમ્પતિ એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા યેનાહં તેનઞ્જલિં પણામેત્વા મં એતદવોચ – ‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ. ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’તિ. ઇદમવોચ, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સહમ્પતિ. ઇદં વત્વા અથાપરં એતદવોચ –
282. ‘‘Itiha me, bhikkhave, paṭisañcikkhato appossukkatāya cittaṃ namati, no dhammadesanāya. Atha kho, bhikkhave, brahmuno sahampatissa mama cetasā cetoparivitakkamaññāya etadahosi – ‘nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nāma tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati 20, no dhammadesanāyā’ti. Atha kho, bhikkhave, brahmā sahampati – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho, bhikkhave, brahmā sahampati ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘desetu, bhante, bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ. Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti. Bhavissanti dhammassa aññātāro’ti. Idamavoca, bhikkhave, brahmā sahampati. Idaṃ vatvā athāparaṃ etadavoca –
‘પાતુરહોસિ મગધેસુ પુબ્બે,
‘Pāturahosi magadhesu pubbe,
ધમ્મો અસુદ્ધો સમલેહિ ચિન્તિતો;
Dhammo asuddho samalehi cintito;
સુણન્તુ ધમ્મં વિમલેનાનુબુદ્ધં.
Suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhaṃ.
‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો,
‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito,
યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;
Yathāpi passe janataṃ samantato;
તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ,
Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha,
પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ;
Pāsādamāruyha samantacakkhu;
અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં.
Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ.
‘ઉટ્ઠેહિ વીર વિજિતસઙ્ગામ,
‘Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma,
સત્થવાહ અણણ વિચર લોકે;
Satthavāha aṇaṇa vicara loke;
અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’’’તિ.
Aññātāro bhavissantī’’’ti.
૨૮૩. ‘‘અથ ખો અહં, ભિક્ખવે, બ્રહ્મુનો ચ અજ્ઝેસનં વિદિત્વા સત્તેસુ ચ કારુઞ્ઞતં પટિચ્ચ બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેસિં. અદ્દસં ખો અહં, ભિક્ખવે, બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે, તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે, સ્વાકારે દ્વાકારે, સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે, અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને 27 વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને 28 વિહરન્તે. સેય્યથાપિ નામ ઉપ્પલિનિયં વા પદુમિનિયં વા પુણ્ડરીકિનિયં વા અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ અન્તોનિમુગ્ગપોસીનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ સમોદકં ઠિતાનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકં અચ્ચુગ્ગમ્મ ઠિતાનિ 29 અનુપલિત્તાનિ ઉદકેન; એવમેવ ખો અહં, ભિક્ખવે, બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો અદ્દસં સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે, તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે, સ્વાકારે દ્વાકારે, સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે, અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, બ્રહ્માનં સહમ્પતિં ગાથાય પચ્ચભાસિં –
283. ‘‘Atha kho ahaṃ, bhikkhave, brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca buddhacakkhunā lokaṃ volokesiṃ. Addasaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, buddhacakkhunā lokaṃ volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe, tikkhindriye mudindriye, svākāre dvākāre, suviññāpaye duviññāpaye, appekacce paralokavajjabhayadassāvine 30 viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine 31 viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakaṃ accuggamma ṭhitāni 32 anupalittāni udakena; evameva kho ahaṃ, bhikkhave, buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasaṃ satte apparajakkhe mahārajakkhe, tikkhindriye mudindriye, svākāre dvākāre, suviññāpaye duviññāpaye, appekacce paralokavajjabhayadassāvine viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvine viharante. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, brahmānaṃ sahampatiṃ gāthāya paccabhāsiṃ –
‘અપારુતા તેસં અમતસ્સ દ્વારા,
‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā,
યે સોતવન્તો પમુઞ્ચન્તુ સદ્ધં;
Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;
વિહિંસસઞ્ઞી પગુણં ન ભાસિં,
Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ,
ધમ્મં પણીતં મનુજેસુ બ્રહ્મે’’’તિ.
Dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’’’ti.
‘‘અથ ખો, ભિક્ખવે, બ્રહ્મા સહમ્પતિ ‘કતાવકાસો ખોમ્હિ ભગવતા ધમ્મદેસનાયા’તિ મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિ.
‘‘Atha kho, bhikkhave, brahmā sahampati ‘katāvakāso khomhi bhagavatā dhammadesanāyā’ti maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi.
૨૮૪. ‘‘તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં; કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘અયં ખો આળારો કાલામો પણ્ડિતો વિયત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો. યંનૂનાહં આળારસ્સ કાલામસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં. સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ. અથ ખો મં, ભિક્ખવે, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘સત્તાહકાલઙ્કતો, ભન્તે, આળારો કાલામો’તિ. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘સત્તાહકાલઙ્કતો આળારો કાલામો’તિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘મહાજાનિયો ખો આળારો કાલામો. સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય, ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’તિ.
284. ‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ; ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘ayaṃ kho āḷāro kālāmo paṇḍito viyatto medhāvī dīgharattaṃ apparajakkhajātiko. Yaṃnūnāhaṃ āḷārassa kālāmassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ. So imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti. Atha kho maṃ, bhikkhave, devatā upasaṅkamitvā etadavoca – ‘sattāhakālaṅkato, bhante, āḷāro kālāmo’ti. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘sattāhakālaṅkato āḷāro kālāmo’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘mahājāniyo kho āḷāro kālāmo. Sace hi so imaṃ dhammaṃ suṇeyya, khippameva ājāneyyā’ti.
‘‘તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં; કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘અયં ખો ઉદકો રામપુત્તો પણ્ડિતો વિયત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો. યંનૂનાહં ઉદકસ્સ રામપુત્તસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં. સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ. અથ ખો મં, ભિક્ખવે, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘અભિદોસકાલઙ્કતો, ભન્તે, ઉદકો રામપુત્તો’તિ. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘અભિદોસકાલઙ્કતો ઉદકો રામપુત્તો’તિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘મહાજાનિયો ખો ઉદકો રામપુત્તો. સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય , ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’તિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ; ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘ayaṃ kho udako rāmaputto paṇḍito viyatto medhāvī dīgharattaṃ apparajakkhajātiko. Yaṃnūnāhaṃ udakassa rāmaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ. So imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti. Atha kho maṃ, bhikkhave, devatā upasaṅkamitvā etadavoca – ‘abhidosakālaṅkato, bhante, udako rāmaputto’ti. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘abhidosakālaṅkato udako rāmaputto’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘mahājāniyo kho udako rāmaputto. Sace hi so imaṃ dhammaṃ suṇeyya , khippameva ājāneyyā’ti.
‘‘તસ્સ મય્હં , ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં; કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’તિ? તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘બહુકારા ખો મે પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ, યે મં પધાનપહિતત્તં ઉપટ્ઠહિંસુ. યંનૂનાહં પઞ્ચવગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં પઠમં ધમ્મં દેસેય્ય’ન્તિ. તસ્સ મય્હં, ભિક્ખવે, એતદહોસિ – ‘કહં નુ ખો એતરહિ પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ વિહરન્તી’તિ? અદ્દસં ખો અહં, ભિક્ખવે, દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ બારાણસિયં વિહરન્તે ઇસિપતને મિગદાયે. અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, ઉરુવેલાયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન બારાણસી તેન ચારિકં પક્કમિં 33.
‘‘Tassa mayhaṃ , bhikkhave, etadahosi – ‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ; ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘bahukārā kho me pañcavaggiyā bhikkhū, ye maṃ padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsu. Yaṃnūnāhaṃ pañcavaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyya’nti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kahaṃ nu kho etarahi pañcavaggiyā bhikkhū viharantī’ti? Addasaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena pañcavaggiye bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharante isipatane migadāye. Atha khvāhaṃ, bhikkhave, uruvelāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena cārikaṃ pakkamiṃ 34.
૨૮૫. ‘‘અદ્દસા ખો મં, ભિક્ખવે, ઉપકો આજીવકો અન્તરા 35 ચ ગયં અન્તરા ચ બોધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નં. દિસ્વાન મં એતદવોચ – ‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો! કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, કો વા તે સત્થા, કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’તિ ? એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, ઉપકં આજીવકં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિં –
285. ‘‘Addasā kho maṃ, bhikkhave, upako ājīvako antarā 36 ca gayaṃ antarā ca bodhiṃ addhānamaggappaṭipannaṃ. Disvāna maṃ etadavoca – ‘vippasannāni kho te, āvuso, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto! Kaṃsi tvaṃ, āvuso, uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’ti ? Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, upakaṃ ājīvakaṃ gāthāhi ajjhabhāsiṃ –
‘સબ્બાભિભૂ સબ્બવિદૂહમસ્મિ, સબ્બેસુ ધમ્મેસુ અનૂપલિત્તો;
‘Sabbābhibhū sabbavidūhamasmi, sabbesu dhammesu anūpalitto;
સબ્બઞ્જહો તણ્હાક્ખયે વિમુત્તો, સયં અભિઞ્ઞાય કમુદ્દિસેય્યં.
Sabbañjaho taṇhākkhaye vimutto, sayaṃ abhiññāya kamuddiseyyaṃ.
‘ન મે આચરિયો અત્થિ, સદિસો મે ન વિજ્જતિ;
‘Na me ācariyo atthi, sadiso me na vijjati;
સદેવકસ્મિં લોકસ્મિં, નત્થિ મે પટિપુગ્ગલો.
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi me paṭipuggalo.
‘અહઞ્હિ અરહા લોકે, અહં સત્થા અનુત્તરો;
‘Ahañhi arahā loke, ahaṃ satthā anuttaro;
એકોમ્હિ સમ્માસમ્બુદ્ધો, સીતિભૂતોસ્મિ નિબ્બુતો.
Ekomhi sammāsambuddho, sītibhūtosmi nibbuto.
‘ધમ્મચક્કં પવત્તેતું, ગચ્છામિ કાસિનં પુરં;
‘Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, gacchāmi kāsinaṃ puraṃ;
અન્ધીભૂતસ્મિં 37 લોકસ્મિં, આહઞ્છં અમતદુન્દુભિ’ન્તિ.
Andhībhūtasmiṃ 38 lokasmiṃ, āhañchaṃ amatadundubhi’nti.
‘યથા ખો ત્વં, આવુસો, પટિજાનાસિ, અરહસિ અનન્તજિનો’તિ!
‘Yathā kho tvaṃ, āvuso, paṭijānāsi, arahasi anantajino’ti!
‘માદિસા વે જિના હોન્તિ, યે પત્તા આસવક્ખયં;
‘Mādisā ve jinā honti, ye pattā āsavakkhayaṃ;
જિતા મે પાપકા ધમ્મા, તસ્માહમુપક જિનો’તિ.
Jitā me pāpakā dhammā, tasmāhamupaka jino’ti.
‘‘એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, ઉપકો આજીવકો ‘હુપેય્યપાવુસો’તિ 39 વત્વા સીસં ઓકમ્પેત્વા ઉમ્મગ્ગં ગહેત્વા પક્કામિ.
‘‘Evaṃ vutte, bhikkhave, upako ājīvako ‘hupeyyapāvuso’ti 40 vatvā sīsaṃ okampetvā ummaggaṃ gahetvā pakkāmi.
૨૮૬. ‘‘અથ ખ્વાહં, ભિક્ખવે, અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન બારાણસી ઇસિપતનં મિગદાયો યેન પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિં. અદ્દસંસુ ખો મં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ દૂરતો આગચ્છન્તં. દિસ્વાન અઞ્ઞમઞ્ઞં સણ્ઠપેસું 41 – ‘અયં ખો, આવુસો, સમણો ગોતમો આગચ્છતિ બાહુલ્લિકો 42 પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય. સો નેવ અભિવાદેતબ્બો, ન પચ્ચુટ્ઠાતબ્બો; નાસ્સ પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં. અપિ ચ ખો આસનં ઠપેતબ્બં, સચે આકઙ્ખિસ્સતિ નિસીદિસ્સતી’તિ. યથા યથા ખો અહં, ભિક્ખવે, ઉપસઙ્કમિં તથા તથા પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ નાસક્ખિંસુ સકાય કતિકાય સણ્ઠાતું. અપ્પેકચ્ચે મં પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેસું, અપ્પેકચ્ચે આસનં પઞ્ઞપેસું, અપ્પેકચ્ચે પાદોદકં ઉપટ્ઠપેસું. અપિ ચ ખો મં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરન્તિ.
286. ‘‘Atha khvāhaṃ, bhikkhave, anupubbena cārikaṃ caramāno yena bārāṇasī isipatanaṃ migadāyo yena pañcavaggiyā bhikkhū tenupasaṅkamiṃ. Addasaṃsu kho maṃ, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū dūrato āgacchantaṃ. Disvāna aññamaññaṃ saṇṭhapesuṃ 43 – ‘ayaṃ kho, āvuso, samaṇo gotamo āgacchati bāhulliko 44 padhānavibbhanto āvatto bāhullāya. So neva abhivādetabbo, na paccuṭṭhātabbo; nāssa pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ. Api ca kho āsanaṃ ṭhapetabbaṃ, sace ākaṅkhissati nisīdissatī’ti. Yathā yathā kho ahaṃ, bhikkhave, upasaṅkamiṃ tathā tathā pañcavaggiyā bhikkhū nāsakkhiṃsu sakāya katikāya saṇṭhātuṃ. Appekacce maṃ paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahesuṃ, appekacce āsanaṃ paññapesuṃ, appekacce pādodakaṃ upaṭṭhapesuṃ. Api ca kho maṃ nāmena ca āvusovādena ca samudācaranti.
‘‘એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘મા, ભિક્ખવે, તથાગતં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરથ 45. અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો . ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ. એવં વુત્તે, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં, કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ? એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘ન, ભિક્ખવે, તથાગતો બાહુલ્લિકો, ન પધાનવિબ્ભન્તો, ન આવત્તો બાહુલ્લાય . અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ. દુતિયમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં, કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ? દુતિયમ્પિ ખો અહં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘ન, ભિક્ખવે, તથાગતો બાહુલ્લિકો…પે॰… ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ. તતિયમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મં એતદવોચું – ‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય તાય પટિપદાય તાય દુક્કરકારિકાય નાજ્ઝગમા ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં, કિં પન ત્વં એતરહિ બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’ન્તિ?
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘mā, bhikkhave, tathāgataṃ nāmena ca āvusovādena ca samudācaratha 46. Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho . Odahatha, bhikkhave, sotaṃ, amatamadhigataṃ, ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti. Evaṃ vutte, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ, kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti? Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘na, bhikkhave, tathāgato bāhulliko, na padhānavibbhanto, na āvatto bāhullāya . Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ, amatamadhigataṃ, ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti. Dutiyampi kho, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ, kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti? Dutiyampi kho ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘na, bhikkhave, tathāgato bāhulliko…pe… upasampajja viharissathā’ti. Tatiyampi kho, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘tāyapi kho tvaṃ, āvuso gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ, kiṃ pana tvaṃ etarahi bāhulliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa’nti?
‘‘એવં વુત્તે, અહં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચં – ‘અભિજાનાથ મે નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઇતો પુબ્બે એવરૂપં પભાવિતમેત’ન્તિ 47? ‘નો હેતં, ભન્તે’. ‘અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’તિ.
‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ – ‘abhijānātha me no tumhe, bhikkhave, ito pubbe evarūpaṃ pabhāvitameta’nti 48? ‘No hetaṃ, bhante’. ‘Arahaṃ, bhikkhave, tathāgato sammāsambuddho. Odahatha, bhikkhave, sotaṃ, amatamadhigataṃ, ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
‘‘અસક્ખિં ખો અહં, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ સઞ્ઞાપેતું. દ્વેપિ સુદં, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઓવદામિ, તયો ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તિ. યં તયો ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરિત્વા આહરન્તિ તેન છબ્બગ્ગિયા 49 યાપેમ. તયોપિ સુદં, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ઓવદામિ, દ્વે ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તિ. યં દ્વે ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરિત્વા આહરન્તિ તેન છબ્બગ્ગિયા યાપેમ. અથ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ મયા એવં ઓવદિયમાના એવં અનુસાસિયમાના અત્તના જાતિધમ્મા સમાના જાતિધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાના અજાતં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમંસુ, અત્તના જરાધમ્મા સમાના જરાધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાના અજરં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમંસુ, અત્તના બ્યાધિધમ્મા સમાના…પે॰… અત્તના મરણધમ્મા સમાના… અત્તના સોકધમ્મા સમાના… અત્તના સંકિલેસધમ્મા સમાના સંકિલેસધમ્મે આદીનવં વિદિત્વા અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં પરિયેસમાના અસંકિલિટ્ઠં અનુત્તરં યોગક્ખેમં નિબ્બાનં અજ્ઝગમંસુ. ઞાણઞ્ચ પન નેસં દસ્સનં ઉદપાદિ – ‘અકુપ્પા નો વિમુત્તિ 50, અયમન્તિમા જાતિ, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો’તિ.
‘‘Asakkhiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, pañcavaggiye bhikkhū saññāpetuṃ. Dvepi sudaṃ, bhikkhave, bhikkhū ovadāmi, tayo bhikkhū piṇḍāya caranti. Yaṃ tayo bhikkhū piṇḍāya caritvā āharanti tena chabbaggiyā 51 yāpema. Tayopi sudaṃ, bhikkhave, bhikkhū ovadāmi, dve bhikkhū piṇḍāya caranti. Yaṃ dve bhikkhū piṇḍāya caritvā āharanti tena chabbaggiyā yāpema. Atha kho, bhikkhave, pañcavaggiyā bhikkhū mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā attanā jātidhammā samānā jātidhamme ādīnavaṃ viditvā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamānā ajātaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃsu, attanā jarādhammā samānā jarādhamme ādīnavaṃ viditvā ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamānā ajaraṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃsu, attanā byādhidhammā samānā…pe… attanā maraṇadhammā samānā… attanā sokadhammā samānā… attanā saṃkilesadhammā samānā saṃkilesadhamme ādīnavaṃ viditvā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ pariyesamānā asaṃkiliṭṭhaṃ anuttaraṃ yogakkhemaṃ nibbānaṃ ajjhagamaṃsu. Ñāṇañca pana nesaṃ dassanaṃ udapādi – ‘akuppā no vimutti 52, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’ti.
૨૮૭. ‘‘પઞ્ચિમે, ભિક્ખવે, કામગુણા. કતમે પઞ્ચ? ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા, સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા… કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચ કામગુણા. યે હિ કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઇમે પઞ્ચ કામગુણે ગથિતા મુચ્છિતા અજ્ઝોપન્ના અનાદીનવદસ્સાવિનો અનિસ્સરણપઞ્ઞા પરિભુઞ્જન્તિ, તે એવમસ્સુ વેદિતબ્બા – ‘અનયમાપન્ના બ્યસનમાપન્ના યથાકામકરણીયા પાપિમતો’ 53. ‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, આરઞ્ઞકો મગો બદ્ધો પાસરાસિં અધિસયેય્ય. સો એવમસ્સ વેદિતબ્બો – અનયમાપન્નો બ્યસનમાપન્નો યથાકામકરણીયો લુદ્દસ્સ. આગચ્છન્તે ચ પન લુદ્દે યેન કામં ન પક્કમિસ્સતી’તિ. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઇમે પઞ્ચ કામગુણે ગથિતા મુચ્છિતા અજ્ઝોપન્ના અનાદીનવદસ્સાવિનો અનિસ્સરણપઞ્ઞા પરિભુઞ્જન્તિ, તે એવમસ્સુ વેદિતબ્બા – ‘અનયમાપન્ના બ્યસનમાપન્ના યથાકામકરણીયા પાપિમતો’. યે ચ ખો કેચિ, ભિક્ખવે, સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઇમે પઞ્ચ કામગુણે અગથિતા અમુચ્છિતા અનજ્ઝોપન્ના આદીનવદસ્સાવિનો નિસ્સરણપઞ્ઞા પરિભુઞ્જન્તિ, તે એવમસ્સુ વેદિતબ્બા – ‘ન અનયમાપન્ના ન બ્યસનમાપન્ના ન યથાકામકરણીયા પાપિમતો’.
287. ‘‘Pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ime pañca kāmaguṇe gathitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti, te evamassu veditabbā – ‘anayamāpannā byasanamāpannā yathākāmakaraṇīyā pāpimato’ 54. ‘Seyyathāpi, bhikkhave, āraññako mago baddho pāsarāsiṃ adhisayeyya. So evamassa veditabbo – anayamāpanno byasanamāpanno yathākāmakaraṇīyo luddassa. Āgacchante ca pana ludde yena kāmaṃ na pakkamissatī’ti. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā ime pañca kāmaguṇe gathitā mucchitā ajjhopannā anādīnavadassāvino anissaraṇapaññā paribhuñjanti, te evamassu veditabbā – ‘anayamāpannā byasanamāpannā yathākāmakaraṇīyā pāpimato’. Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā ime pañca kāmaguṇe agathitā amucchitā anajjhopannā ādīnavadassāvino nissaraṇapaññā paribhuñjanti, te evamassu veditabbā – ‘na anayamāpannā na byasanamāpannā na yathākāmakaraṇīyā pāpimato’.
‘‘સેય્યથાપિ , ભિક્ખવે, આરઞ્ઞકો મગો અબદ્ધો પાસરાસિં અધિસયેય્ય. સો એવમસ્સ વેદિતબ્બો – ‘ન અનયમાપન્નો ન બ્યસનમાપન્નો ન યથાકામકરણીયો લુદ્દસ્સ. આગચ્છન્તે ચ પન લુદ્દે યેન કામં પક્કમિસ્સતી’તિ. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, યે હિ કેચિ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઇમે પઞ્ચ કામગુણે અગથિતા અમુચ્છિતા અનજ્ઝોપન્ના આદીનવદસ્સાવિનો નિસ્સરણપઞ્ઞા પરિભુઞ્જન્તિ, તે એવમસ્સુ વેદિતબ્બા – ‘ન અનયમાપન્ના ન બ્યસનમાપન્ના ન યથાકામકરણીયા પાપિમતો’.
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, āraññako mago abaddho pāsarāsiṃ adhisayeyya. So evamassa veditabbo – ‘na anayamāpanno na byasanamāpanno na yathākāmakaraṇīyo luddassa. Āgacchante ca pana ludde yena kāmaṃ pakkamissatī’ti. Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā ime pañca kāmaguṇe agathitā amucchitā anajjhopannā ādīnavadassāvino nissaraṇapaññā paribhuñjanti, te evamassu veditabbā – ‘na anayamāpannā na byasanamāpannā na yathākāmakaraṇīyā pāpimato’.
‘‘સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, આરઞ્ઞકો મગો અરઞ્ઞે પવને ચરમાનો વિસ્સત્થો ગચ્છતિ, વિસ્સત્થો તિટ્ઠતિ, વિસ્સત્થો નિસીદતિ, વિસ્સત્થો સેય્યં કપ્પેતિ. તં કિસ્સ હેતુ? અનાપાથગતો, ભિક્ખવે, લુદ્દસ્સ. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ વિવિચ્ચેવ કામેહિ વિવિચ્ચ અકુસલેહિ ધમ્મેહિ સવિતક્કં સવિચારં વિવેકજં પીતિસુખં પઠમં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અન્ધમકાસિ મારં અપદં, વધિત્વા મારચક્ખું અદસ્સનં ગતો પાપિમતો.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, āraññako mago araññe pavane caramāno vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, luddassa. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ, vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ વિતક્કવિચારાનં વૂપસમા અજ્ઝત્તં સમ્પસાદનં ચેતસો એકોદિભાવં અવિતક્કં અવિચારં સમાધિજં પીતિસુખં દુતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ પીતિયા ચ વિરાગા ઉપેક્ખકો ચ વિહરતિ, સતો ચ સમ્પજાનો, સુખઞ્ચ કાયેન પટિસંવેદેતિ યં તં અરિયા આચિક્ખન્તિ ‘ઉપેક્ખકો સતિમા સુખવિહારી’તિ તતિયં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati, sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સુખસ્સ ચ પહાના દુક્ખસ્સ ચ પહાના પુબ્બેવ સોમનસ્સદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમા અદુક્ખમસુખં ઉપેક્ખાસતિપારિસુદ્ધિં ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સબ્બસો રૂપસઞ્ઞાનં સમતિક્કમા પટિઘસઞ્ઞાનં અત્થઙ્ગમા નાનત્તસઞ્ઞાનં અમનસિકારા ‘અનન્તો આકાસો’તિ આકાસાનઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સબ્બસો આકાસાનઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘અનન્તં વિઞ્ઞાણ’ન્તિ વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સબ્બસો વિઞ્ઞાણઞ્ચાયતનં સમતિક્કમ્મ ‘નત્થિ કિઞ્ચી’તિ આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સબ્બસો આકિઞ્ચઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે…પે॰… પાપિમતો.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave…pe… pāpimato.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સબ્બસો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં સમતિક્કમ્મ સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, પઞ્ઞાય ચસ્સ દિસ્વા આસવા પરિક્ખીણા હોન્તિ. અયં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અન્ધમકાસિ મારં અપદં, વધિત્વા મારચક્ખું અદસ્સનં ગતો પાપિમતો. તિણ્ણો લોકે વિસત્તિકં વિસ્સત્થો ગચ્છતિ, વિસ્સત્થો તિટ્ઠતિ, વિસ્સત્થો નિસીદતિ, વિસ્સત્થો સેય્યં કપ્પેતિ. તં કિસ્સ હેતુ? અનાપાથગતો, ભિક્ખવે, પાપિમતો’’તિ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu andhamakāsi māraṃ apadaṃ, vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato. Tiṇṇo loke visattikaṃ vissattho gacchati, vissattho tiṭṭhati, vissattho nisīdati, vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, pāpimato’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
પાસરાસિસુત્તં નિટ્ઠિતં છટ્ઠં.
Pāsarāsisuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૬. પાસરાસિસુત્તવણ્ણના • 6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૬. પાસરાસિસુત્તવણ્ણના • 6. Pāsarāsisuttavaṇṇanā