| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
१०. पटाचाराथेरीअपदानं
10. Paṭācārātherīapadānaṃ
४६८.
468.
‘‘पदुमुत्तरो नाम जिनो, सब्बधम्मान पारगू।
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
इतो सतसहस्सम्हि, कप्पे उप्पज्जि नायको॥
Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.
४६९.
469.
‘‘तदाहं हंसवतियं, जाता सेट्ठिकुले अहुं।
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, jātā seṭṭhikule ahuṃ;
नानारतनपज्जोते, महासुखसमप्पिता॥
Nānāratanapajjote, mahāsukhasamappitā.
४७०.
470.
‘‘उपेत्वा तं महावीरं, अस्सोसिं धम्मदेसनं।
‘‘Upetvā taṃ mahāvīraṃ, assosiṃ dhammadesanaṃ;
ततो जातपसादाहं, उपेसिं सरणं जिनं॥
Tato jātapasādāhaṃ, upesiṃ saraṇaṃ jinaṃ.
४७१.
471.
‘‘ततो विनयधारीनं, अग्गं वण्णेसि नायको।
‘‘Tato vinayadhārīnaṃ, aggaṃ vaṇṇesi nāyako;
भिक्खुनिं लज्जिनिं तादिं, कप्पाकप्पविसारदं॥
Bhikkhuniṃ lajjiniṃ tādiṃ, kappākappavisāradaṃ.
४७२.
472.
‘‘तदा मुदितचित्ताहं, तं ठानमभिकङ्खिनी।
‘‘Tadā muditacittāhaṃ, taṃ ṭhānamabhikaṅkhinī;
निमन्तेत्वा दसबलं, ससङ्घं लोकनायकं॥
Nimantetvā dasabalaṃ, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.
४७३.
473.
निपच्च सिरसा पादे, इदं वचनमब्रविं॥
Nipacca sirasā pāde, idaṃ vacanamabraviṃ.
४७४.
474.
‘‘‘या तया वण्णिता वीर, इतो अट्ठमके मुनि।
‘‘‘Yā tayā vaṇṇitā vīra, ito aṭṭhamake muni;
तादिसाहं भविस्सामि, यदि सिज्झति नायक’॥
Tādisāhaṃ bhavissāmi, yadi sijjhati nāyaka’.
४७५.
475.
‘‘तदा अवोच मं सत्था, ‘भद्दे मा भायि अस्सस।
‘‘Tadā avoca maṃ satthā, ‘bhadde mā bhāyi assasa;
अनागतम्हि अद्धाने, लच्छसे तं मनोरथं॥
Anāgatamhi addhāne, lacchase taṃ manorathaṃ.
४७६.
476.
‘‘‘सतसहस्सितो कप्पे, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
गोतमो नाम गोत्तेन, सत्था लोके भविस्सति॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
४७७.
477.
‘‘‘तस्स धम्मेसु दायादा, ओरसा धम्मनिम्मिता।
‘‘‘Tassa dhammesu dāyādā, orasā dhammanimmitā;
पटाचाराति नामेन, हेस्सति सत्थु साविका’॥
Paṭācārāti nāmena, hessati satthu sāvikā’.
४७८.
478.
मेत्तचित्ता परिचरिं, ससङ्घं लोकनायकं॥
Mettacittā paricariṃ, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.
४७९.
479.
‘‘तेन कम्मेन सुकतेन, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
४८०.
480.
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, ब्रह्मबन्धु महायसो।
‘‘Imamhi bhaddake kappe, brahmabandhu mahāyaso;
कस्सपो नाम गोत्तेन, उप्पज्जि वदतं वरो॥
Kassapo nāma gottena, uppajji vadataṃ varo.
४८१.
481.
‘‘उपट्ठाको महेसिस्स, तदा आसि नरिस्सरो।
‘‘Upaṭṭhāko mahesissa, tadā āsi narissaro;
कासिराजा किकी नाम, बाराणसिपुरुत्तमे॥
Kāsirājā kikī nāma, bārāṇasipuruttame.
४८२.
482.
‘‘तस्सासिं ततिया धीता, भिक्खुनी इति विस्सुता।
‘‘Tassāsiṃ tatiyā dhītā, bhikkhunī iti vissutā;
धम्मं सुत्वा जिनग्गस्स, पब्बज्जं समरोचयिं॥
Dhammaṃ sutvā jinaggassa, pabbajjaṃ samarocayiṃ.
४८३.
483.
‘‘अनुजानि न नो तातो, अगारेव तदा मयं।
‘‘Anujāni na no tāto, agāreva tadā mayaṃ;
वीसवस्ससहस्सानि, विचरिम्ह अतन्दिता॥
Vīsavassasahassāni, vicarimha atanditā.
४८४.
484.
‘‘कोमारिब्रह्मचरियं, राजकञ्ञा सुखेधिता।
‘‘Komāribrahmacariyaṃ, rājakaññā sukhedhitā;
बुद्धोपट्ठाननिरता, मुदिता सत्तधीतरो॥
Buddhopaṭṭhānaniratā, muditā sattadhītaro.
४८५.
485.
‘‘समणी समणगुत्ता च, भिक्खुनी भिक्खुदायिका।
‘‘Samaṇī samaṇaguttā ca, bhikkhunī bhikkhudāyikā;
धम्मा चेव सुधम्मा च, सत्तमी सङ्घदायिका॥
Dhammā ceva sudhammā ca, sattamī saṅghadāyikā.
४८६.
486.
‘‘अहं उप्पलवण्णा च, खेमा भद्दा च भिक्खुनी।
‘‘Ahaṃ uppalavaṇṇā ca, khemā bhaddā ca bhikkhunī;
किसागोतमी धम्मदिन्ना, विसाखा होति सत्तमी॥
Kisāgotamī dhammadinnā, visākhā hoti sattamī.
४८७.
487.
‘‘तेहि कम्मेहि सुकतेहि, चेतनापणिधीहि च।
‘‘Tehi kammehi sukatehi, cetanāpaṇidhīhi ca;
जहित्वा मानुसं देहं, तावतिंसमगच्छहं॥
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
४८८.
488.
‘‘पच्छिमे च भवे दानि, जाता सेट्ठिकुले अहं।
‘‘Pacchime ca bhave dāni, jātā seṭṭhikule ahaṃ;
सावत्थियं पुरवरे, इद्धे फीते महद्धने॥
Sāvatthiyaṃ puravare, iddhe phīte mahaddhane.
४८९.
489.
‘‘यदा च योब्बनूपेता, वितक्कवसगा अहं।
‘‘Yadā ca yobbanūpetā, vitakkavasagā ahaṃ;
नरं जारपतिं दिस्वा, तेन सद्धिं अगच्छहं॥
Naraṃ jārapatiṃ disvā, tena saddhiṃ agacchahaṃ.
४९०.
490.
‘‘एकपुत्तपसूताहं , दुतियो कुच्छिया ममं।
‘‘Ekaputtapasūtāhaṃ , dutiyo kucchiyā mamaṃ;
४९१.
491.
‘‘नारोचेसिं पतिं मय्हं, तदा तम्हि पवासिते।
‘‘Nārocesiṃ patiṃ mayhaṃ, tadā tamhi pavāsite;
एकिका निग्गता गेहा, गन्तुं सावत्थिमुत्तमं॥
Ekikā niggatā gehā, gantuṃ sāvatthimuttamaṃ.
४९२.
492.
‘‘ततो मे सामि आगन्त्वा, सम्भावेसि पथे ममं।
‘‘Tato me sāmi āgantvā, sambhāvesi pathe mamaṃ;
तदा मे कम्मजा वाता, उप्पन्ना अतिदारुणा॥
Tadā me kammajā vātā, uppannā atidāruṇā.
४९३.
493.
‘‘उट्ठितो च महामेघो, पसूतिसमये मम।
‘‘Uṭṭhito ca mahāmegho, pasūtisamaye mama;
दब्बत्थाय तदा गन्त्वा, सामि सप्पेन मारितो॥
Dabbatthāya tadā gantvā, sāmi sappena mārito.
४९४.
494.
‘‘तदा विजातदुक्खेन, अनाथा कपणा अहं।
‘‘Tadā vijātadukkhena, anāthā kapaṇā ahaṃ;
कुन्नदिं पूरितं दिस्वा, गच्छन्ती सकुलालयं॥
Kunnadiṃ pūritaṃ disvā, gacchantī sakulālayaṃ.
४९५.
495.
‘‘बालं आदाय अतरिं, पारकूले च एककं।
‘‘Bālaṃ ādāya atariṃ, pārakūle ca ekakaṃ;
४९६.
496.
‘‘निवत्ता उक्कुसो हासि, तरुणं विलपन्तकं।
‘‘Nivattā ukkuso hāsi, taruṇaṃ vilapantakaṃ;
इतरञ्च वही सोतो, साहं सोकसमप्पिता॥
Itarañca vahī soto, sāhaṃ sokasamappitā.
४९७.
497.
‘‘सावत्थिनगरं गन्त्वा, अस्सोसिं सजने मते।
‘‘Sāvatthinagaraṃ gantvā, assosiṃ sajane mate;
तदा अवोचं सोकट्टा, महासोकसमप्पिता॥
Tadā avocaṃ sokaṭṭā, mahāsokasamappitā.
४९८.
498.
‘‘उभो पुत्ता कालङ्कता, पन्थे मय्हं पती मतो।
‘‘Ubho puttā kālaṅkatā, panthe mayhaṃ patī mato;
माता पिता च भाता च, एकचितम्हि डय्हरे॥
Mātā pitā ca bhātā ca, ekacitamhi ḍayhare.
४९९.
499.
‘‘तदा किसा च पण्डु च, अनाथा दीनमानसा।
‘‘Tadā kisā ca paṇḍu ca, anāthā dīnamānasā;
५००.
500.
‘‘ततो अवोच मं सत्था, ‘पुत्ते मा सोचि अस्सस।
‘‘Tato avoca maṃ satthā, ‘putte mā soci assasa;
अत्तानं ते गवेसस्सु, किं निरत्थं विहञ्ञसि॥
Attānaṃ te gavesassu, kiṃ niratthaṃ vihaññasi.
५०१.
501.
‘‘‘न सन्ति पुत्ता ताणाय, न ञाती नपि बन्धवा।
‘‘‘Na santi puttā tāṇāya, na ñātī napi bandhavā;
अन्तकेनाधिपन्नस्स, नत्थि ञातीसु ताणता’॥
Antakenādhipannassa, natthi ñātīsu tāṇatā’.
५०२.
502.
‘‘तं सुत्वा मुनिनो वाक्यं, पठमं फलमज्झगं।
‘‘Taṃ sutvā munino vākyaṃ, paṭhamaṃ phalamajjhagaṃ;
पब्बजित्वान नचिरं, अरहत्तमपापुणिं॥
Pabbajitvāna naciraṃ, arahattamapāpuṇiṃ.
५०३.
503.
‘‘इद्धीसु च वसी होमि, दिब्बाय सोतधातुया।
‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;
परचित्तानि जानामि, सत्थुसासनकारिका॥
Paracittāni jānāmi, satthusāsanakārikā.
५०४.
504.
‘‘पुब्बेनिवासं जानामि, दिब्बचक्खु विसोधितं।
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
खेपेत्वा आसवे सब्बे, विसुद्धासिं सुनिम्मला॥
Khepetvā āsave sabbe, visuddhāsiṃ sunimmalā.
५०५.
505.
‘‘ततोहं विनयं सब्बं, सन्तिके सब्बदस्सिनो।
‘‘Tatohaṃ vinayaṃ sabbaṃ, santike sabbadassino;
उग्गहिं सब्बवित्थारं, ब्याहरिञ्च यथातथं॥
Uggahiṃ sabbavitthāraṃ, byāhariñca yathātathaṃ.
५०६.
506.
‘‘जिनो तस्मिं गुणे तुट्ठो, एतदग्गे ठपेसि मं।
‘‘Jino tasmiṃ guṇe tuṭṭho, etadagge ṭhapesi maṃ;
अग्गा विनयधारीनं, पटाचाराव एकिका॥
Aggā vinayadhārīnaṃ, paṭācārāva ekikā.
५०७.
507.
‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ओहितो गरुको भारो, भवनेत्ति समूहता॥
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
५०८.
508.
‘‘यस्सत्थाय पब्बजिता, अगारस्मानगारियं।
‘‘Yassatthāya pabbajitā, agārasmānagāriyaṃ;
सो मे अत्थो अनुप्पत्तो, सब्बसंयोजनक्खयो॥
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.
५०९.
509.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… विहरामि अनासवा॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavā.
५१०.
510.
‘‘स्वागतं वत मे आसि…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं॥
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
५११.
511.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो…पे॰… कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं पटाचारा भिक्खुनी इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ paṭācārā bhikkhunī imā gāthāyo abhāsitthāti.
पटाचाराथेरियापदानं दसमं।
Paṭācārātheriyāpadānaṃ dasamaṃ.
एकूपोसथिकवग्गो दुतियो।
Ekūposathikavaggo dutiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
एकूपोसथिका चेव, सळला चाथ मोदका।
Ekūposathikā ceva, saḷalā cātha modakā;
एकासना पञ्चदीपा, नळमाली च गोतमी॥
Ekāsanā pañcadīpā, naḷamālī ca gotamī.
खेमा उप्पलवण्णा च, पटाचारा च भिक्खुनी।
Khemā uppalavaṇṇā ca, paṭācārā ca bhikkhunī;
गाथा सतानि पञ्चेव, नव चापि तदुत्तरि॥
Gāthā satāni pañceva, nava cāpi taduttari.
Footnotes:
