| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೇ
Aṅguttaranikāye
ಛಕ್ಕನಿಪಾತ-ಟೀಕಾ
Chakkanipāta-ṭīkā
೧. ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
೧. ಆಹುನೇಯ್ಯವಗ್ಗೋ
1. Āhuneyyavaggo
೧. ಪಠಮಆಹುನೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
೧. ಛಕ್ಕನಿಪಾತಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ನಿಸ್ಸಯವೋಹಾರೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಸಮ್ಭಾರಕನಿದ್ದೇಸೋಯಂ ಯಥಾ ‘‘ಧನುನಾ ವಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಿಸ್ಸಯಸೀಸೇನ ನಿಸ್ಸಿತಸ್ಸ ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇನಾಯಮತ್ಥೋ ‘‘ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ತಂ ರೂಪಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣೇನ ದಿಸ್ವಾ’’ತಿ। ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತೀತಿ ಜವನಕ್ಖಣೇ ಇಟ್ಠೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ರಾಗಂ ಅನುಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮವಸೇನಪಿ ಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ। ನ ದುಮ್ಮನೋತಿ ಅನಿಟ್ಠೇ ಅದುಸ್ಸನ್ತೋ ನ ದುಮ್ಮನೋ। ಪಸಾದಞ್ಞಥತ್ತವಸೇನಪಿ ಇಟ್ಠೇಪಿ ಅನಿಟ್ಠೇಪಿ ಮಜ್ಝತ್ತೇಪಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ನ ಸಮಂ ಸಮ್ಮಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಗಹಣಂ ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಂ। ಅಯಞ್ಚಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಸತಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಞ್ಞಾವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿ। ಸತಿಯಾ ಯುತ್ತತ್ತಾ ಸತೋ। ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಯುತ್ತತ್ತಾ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಞಾಣುಪ್ಪತ್ತಿಪಚ್ಚಯರಹಿತಕಾಲೇಪಿ ಪವತ್ತಿಭೇದನತೋ ‘‘ಸತತವಿಹಾರೋ ಕಥಿತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸತತವಿಹಾರೋತಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ನಿಚ್ಚವಿಹಾರೋ ಸಬ್ಬದಾ ಪವತ್ತನಕವಿಹಾರೋ। ಠಪೇತ್ವಾ ಹಿ ಸಮಾಪತ್ತಿವೇಲಂ ಭವಙ್ಗವೇಲಞ್ಚ ಖೀಣಾಸವಾ ಇಮಿನಾವ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾವಿಹಾರೇನ ವಿಹರನ್ತಿ।
1. Chakkanipātassa paṭhame cakkhunā rūpaṃ disvāti nissayavohārena vuttaṃ. Sasambhārakaniddesoyaṃ yathā ‘‘dhanunā vijjhatī’’ti, tasmā nissayasīsena nissitassa gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenāyamattho ‘‘cakkhudvāre rūpārammaṇe āpāthagate taṃ rūpaṃ cakkhuviññāṇena disvā’’ti. Neva sumano hotīti javanakkhaṇe iṭṭhe ārammaṇe rāgaṃ anuppādento neva sumano hoti gehassitapemavasenapi maggena sabbaso rāgassa samucchinnattā. Na dummanoti aniṭṭhe adussanto na dummano. Pasādaññathattavasenapi iṭṭhepi aniṭṭhepi majjhattepi ārammaṇe na samaṃ sammā ayoniso gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Ayañcassa paṭipatti sativepullappattiyā paññāvepullappattiyā cāti āha ‘‘sato sampajāno hutvā’’ti. Satiyā yuttattā sato. Sampajaññena yuttattā sampajāno. Ñāṇuppattipaccayarahitakālepi pavattibhedanato ‘‘satatavihāro kathito’’ti vuttaṃ. Satatavihāroti khīṇāsavassa niccavihāro sabbadā pavattanakavihāro. Ṭhapetvā hi samāpattivelaṃ bhavaṅgavelañca khīṇāsavā imināva chaḷaṅgupekkhāvihārena viharanti.
ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಛಸು ದ್ವಾರೇಸುಪಿ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾ ಕಥಿತಾ। ‘‘ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪನ ಚತ್ತಾರಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ತೇಹಿ ವಿನಾ ಸಮ್ಪಜಾನತಾಯ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಸತತವಿಹಾರಭಾವತೋ ಅಟ್ಠ ಮಹಾಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ‘‘ನೇವ ಸುಮನೋ ನ ದುಮ್ಮನೋ’’ತಿ ವಚನತೋ ಅಟ್ಠ ಮಹಾಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ, ಹಸಿತುಪ್ಪಾದೋ, ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಞ್ಚಾತಿ ದಸ ಚಿತ್ತಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ರಾಗದೋಸಸಹಜಾತಾನಂ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅಭಾವೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಾಧಾರಣೋತಿ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಆಗತಾನಂ ಇಮೇಸಂ ಸತತವಿಹಾರಾನಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಕಥಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಚೇ? ಆಸೇವನತೋ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಖೀಣಾಸವೋ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇಪಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ವಿಯ ಬಹುಲಂ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸುದ್ಧಪಕತಿಭಾವಾವಿಜಹನತೋ, ಕದಾಚಿ ಪನ ತಥಾ ಚೇತೋಭಿಸಙ್ಖಾರಾಭಾವೇ ಯಂ ತಂ ಸಭಾವತೋ ಇಟ್ಠಂ ಆರಮ್ಮಣಂ, ತಸ್ಸ ಯಾಥಾವಸಭಾವಗ್ಗಹಣವಸೇನಪಿ ಅರಹತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪುಬ್ಬಾಸೇವನವಸೇನ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತತೇವ।
Ettha ca ‘‘chasu dvāresupi upekkhako viharatī’’ti iminā chaḷaṅgupekkhā kathitā. ‘‘Sampajāno’’ti vacanato pana cattāri ñāṇasampayuttacittāni labbhanti tehi vinā sampajānatāya asambhavato. Satatavihārabhāvato aṭṭha mahākiriyacittāni labbhanti. ‘‘Neva sumano na dummano’’ti vacanato aṭṭha mahākiriyacittāni, hasituppādo, voṭṭhabbanañcāti dasa cittāni labbhanti. Rāgadosasahajātānaṃ somanassadomanassānaṃ abhāvo tesampi sādhāraṇoti chaḷaṅgupekkhāvasena āgatānaṃ imesaṃ satatavihārānaṃ somanassaṃ kathaṃ labbhatīti ce? Āsevanato. Kiñcāpi khīṇāsavo iṭṭhāniṭṭhepi ārammaṇe majjhatto viya bahulaṃ upekkhako viharati attano parisuddhapakatibhāvāvijahanato, kadāci pana tathā cetobhisaṅkhārābhāve yaṃ taṃ sabhāvato iṭṭhaṃ ārammaṇaṃ, tassa yāthāvasabhāvaggahaṇavasenapi arahato cittaṃ pubbāsevanavasena somanassasahagataṃ hutvā pavattateva.
ಪಠಮಆಹುನೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧. ಪಠಮಆಹುನೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಪಠಮಆಹುನೇಯ್ಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamaāhuneyyasuttavaṇṇanā
