| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೩. ಅನಿಯತಕಣ್ಡೋ
3. Aniyatakaṇḍo
೧. ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
೪೪೪-೫. ಉದ್ದೇಸನ್ತಿ ಉದ್ದಿಸನಂ, ಆಸಾಳ್ಹಿನಕ್ಖತ್ತಂ ನಾಮ ವಸ್ಸೂಪಗಮಪೂಜಾ। ಸೋತಸ್ಸ ರಹೋತಿ ಏತ್ಥ ರಹೋ-ವಚನಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಸಾಮಞ್ಞತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾರೋಚನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಪಾರಾಜಿಕವಚನಂ ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ರಹೇನೇವ ಪನ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಚೇ? ‘‘ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ತದಹುಜಾತಾಪಿ ದಾರಿಕಾ’’ತಿ ವಚನತೋ, ‘‘ಅಲಂಕಮ್ಮನಿಯೇತಿ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತು’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಚ ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೋ ಚೇತ್ಥ ಮೇಥುನಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಕಿಲೇಸೋ, ನ ದುತಿಯೇ ವಿಯ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಸ್ಸಾದಕಿಲೇಸೋ, ತಸ್ಮಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ‘‘ಸೋತಸ್ಸ ರಹೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ತಞ್ಚ ಲಬ್ಭತೀತಿ ವಚನಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ದುತಿಯೇ ವುತ್ತಾ ವಿಞ್ಞೂ ಪಟಿಬಲಾ ಗಹಿತಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯೇನ ವಾ ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೋ ‘‘ತೇನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ವಾ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ಸೋ ಚ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ, ತಸ್ಮಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ವಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ, ನ ವಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ಅಪ್ಪಟಿಜಾನಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಪಟಿಜಾನಮಾನೋವ ತೇನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಾರೇತಬ್ಬೋ…ಪೇ॰… ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವ ಪಾಳಿಯಂ ತದತ್ಥದ್ವಯದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಸಾ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸದ್ಧೇಯ್ಯವಚಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಅತ್ಥಭಞ್ಜನಕಂ ನ ಭಣನ್ತಿ, ಸೇಸಂ ಭಣನ್ತೀತಿ ವಾದೀನಂ ವಾದೋ ಪಟಿಸೇಧಿತೋ ಹೋತಿ। ‘‘ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಓಲೋಕೇಸೀ’’ತಿ ಸುನ್ದರಂ। ರಕ್ಖೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಮಮ ವಿಸೇಸಂ ಕಸ್ಸಚಿ ನಾರೋಚೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
444-5.Uddesanti uddisanaṃ, āsāḷhinakkhattaṃ nāma vassūpagamapūjā. Sotassa rahoti ettha raho-vacanasāmaññato vuttaṃ duṭṭhullasāmaññato duṭṭhullārocanappaṭicchādanasikkhāpadesu pārājikavacanaṃ viya. Tasmā ‘‘cakkhussa raheneva pana paricchedo kātabbo’’ti vuttaṃ. Kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Mātugāmo nāma tadahujātāpi dārikā’’ti vacanato, ‘‘alaṃkammaniyeti sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti vacanato ca rahonisajjassādo cettha methunasannissitakileso, na dutiye viya duṭṭhullavācassādakileso, tasmā ca paññāyati ‘‘sotassa raho nādhippeto’’ti. Keci pana ‘‘tañca labbhatīti vacanassa dassanatthaṃ vuttaṃ, tena dutiye vuttā viññū paṭibalā gahitā hotī’’ti vadanti. Yena vā sāti ettha vā-saddo ‘‘tena so bhikkhu kāretabbo vā’’ti yojetabbo, so ca vikappattho, tasmā kāretabbo vā paṭijānamāno, na vā kāretabbo appaṭijānamānoti attho. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paṭijānamānova tena so bhikkhu kāretabbo…pe… na kāretabbo’’ti. Tasmā eva pāḷiyaṃ tadatthadvayadassanatthaṃ ‘‘sā ce evaṃ vadeyyā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Saddheyyavacasā’’ti iminā sotāpannā atthabhañjanakaṃ na bhaṇanti, sesaṃ bhaṇantīti vādīnaṃ vādo paṭisedhito hoti. ‘‘Diṭṭha’’nti vuttattā ‘‘olokesī’’ti sundaraṃ. Rakkheyyāsīti mama visesaṃ kassaci nāroceyyāsīti adhippāyo.
೪೪೬. ‘‘ಸಾ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಮಯಾ ಸುತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಓಭಾಸೇನ್ತಸ್ಸಾ’’’ತಿ, ಇದಂ ಕಿಮತ್ಥಮೇತ್ಥ ವುತ್ತಂ, ನ ಅಧಿಪ್ಪೇತಞ್ಹೇತಂ ಇಧ ಸೋತಸ್ಸ ರಹೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಕತ್ವಾತಿ ಚೇ? ಅಲಂಕಮ್ಮನಿಯಟ್ಠಾನೇ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಪಿ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ಪನ ನಾಲಂಕಮ್ಮನಿಯಟ್ಠಾನೇ ಮೇಥುನನ್ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ। ಯಥಾ ಏತಂ, ತಥಾ ‘‘ಸಾ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಮಯಾ ಸುತಂ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಸ್ಸಾ’’’ತಿ ಏತಮ್ಪಿ ಇಧ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ದುತಿಯೇ ನಾಲಂಕಮ್ಮನಿಯಟ್ಠಾನತ್ತಾತಿ ಏಕೇ। ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ದುತಿಯಾನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ಇಧಾಪಿ ದುತಿಯಾನಿಯತಾಧಿಕಾರೇ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಪತ್ತಿಯಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಠಮಾನಿಯತೇ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಪತ್ತಿ ನ ವುತ್ತಾತಿ ಚೇ? ‘‘ಸಾ ಚೇ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ಪಾಳಿಯಾ ಪೋತ್ಥಕಾ ಸೋಧೇತಬ್ಬಾ। ಗಣ್ಠಿಪದೇ ಚ ‘‘ಇಧ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಮೇಥುನಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಹೋನಿಸಜ್ಜಾನಮೇವಾಗತತ್ತಾ ಚಕ್ಖುಸ್ಸರಹೋವ ಪಮಾಣ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ, ದುತಿಯಾನಿಯತಾಧಿಕಾರೇ ಚ ‘‘ಅನನ್ಧೋ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಅಬಧಿರೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ ಸುಣಾತಿ, ಕಾಯಚಿತ್ತತೋ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋ, ವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ, ಉಭಯೇಹಿ ಉಭಯ’’ನ್ತಿ ಚ ಲಿಖಿತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸದಿಸಾನೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾಪಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾದೋ ನ ಸುನ್ದರೋ ‘‘ತದಹುಜಾತಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾತಿ।
446. ‘‘Sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyassa mayā sutaṃ nisinnassa mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhi obhāsentassā’’’ti, idaṃ kimatthamettha vuttaṃ, na adhippetañhetaṃ idha sotassa raho nādhippetoti katvāti ce? Alaṃkammaniyaṭṭhāne duṭṭhullavācāpi labbhati, na pana nālaṃkammaniyaṭṭhāne methunanti dassanatthaṃ vuttanti veditabbanti. Yathā etaṃ, tathā ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyassa mayā sutaṃ mātugāmassa santike attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsantassā’’’ti etampi idha labbhati, na dutiye nālaṃkammaniyaṭṭhānattāti eke. Kaṅkhāvitaraṇiyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyāniyatasikkhāpadavaṇṇanā) idhāpi dutiyāniyatādhikāre pārājikāpattiñca parihāpetvā duṭṭhullavācāpattiyā vuttattā paṭhamāniyate duṭṭhullavācāpatti na vuttāti ce? ‘‘Sā ce’’ti tassā pāḷiyā potthakā sodhetabbā. Gaṇṭhipade ca ‘‘idha sikkhāpade methunakāyasaṃsaggarahonisajjānamevāgatattā cakkhussarahova pamāṇa’’nti likhitaṃ, dutiyāniyatādhikāre ca ‘‘anandho kāyasaṃsaggaṃ passati, abadhiro duṭṭhullaṃ suṇāti, kāyacittato kāyasaṃsaggo, vācācittato duṭṭhullaṃ, ubhayehi ubhaya’’nti ca likhitaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevā’’ti vuttattāpi duṭṭhullavādo na sundaro ‘‘tadahujātā’’ti vuttattāti.
ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧. ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧. ಪಠಮಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
