| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೮. ಪಠಮದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
8. Paṭhamaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
೩೮೦. ಸಾವಕೇನ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಕತಿಸಾವಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಅಗ್ಗಸಾವಕಂ। ಯಥೂಪನಿಸ್ಸಯಯಥಾಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕೇನಚಿ ಸಾವಕೇನ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ, ಕೇನಚಿ ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ, ಕೇನಚಿ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ, ಕೇನಚಿ ಕೇವಲೋ ನವಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋತಿ ಏವಂ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಯಥಾಸಮ್ಭವಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
380.Sāvakena pattabbanti pakatisāvakaṃ sandhāya vuttaṃ, na aggasāvakaṃ. Yathūpanissayayathāpuggalavasena ‘‘tisso vijjā’’tiādi vuttaṃ. Kenaci sāvakena tisso vijjā, kenaci catasso paṭisambhidā, kenaci cha abhiññā, kenaci kevalo navalokuttaradhammoti evaṃ visuṃ visuṃ yathāsambhavaṃ vuttanti veditabbaṃ.
೩೮೨. ‘‘ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾ’’ತಿಆದಿವಚನತೋ ಧರಮಾನೇಪಿ ಭಗವತಿ ಪಿಟಕತ್ತಯಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ಧಮ್ಮಕಥಿಕಾತಿ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಾ ರತಿಯಾ ಅಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತೀತಿಆದಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ದಬ್ಬಸ್ಸ ನೇಸಂ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಯ ರತಿನಿಯೋಜನಂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಥಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾದಿಸಂಸಗ್ಗತೋ ತೇಸಂ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾದೀನಂ ಫಾಸುವಿಹಾರನ್ತರಾಯಂ, ತೇಸಮ್ಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾರತಿಯಾ ಅಭಾವೇನ ಅನಭಿರತಿವಾಸಂ, ತತೋ ನೇಸಂ ಸಾಮಞ್ಞಾ ಚಾವನಞ್ಚ ಪರಿವಜ್ಜನ್ತೋ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ‘‘ನಿಮ್ಮಿತಾನಂ ಧಮ್ಮತಾತಿ ಸಾವಕೇಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಾನಂಯೇವ, ನ ಬುದ್ಧೇಹೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಸಾಧಕತಮಂ ಕರಣ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕರಣತ್ಥೇಯೇವ ತತಿಯಾವಿಭತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
382.‘‘Ye te bhikkhū suttantikā’’tiādivacanato dharamānepi bhagavati piṭakattayaparicchedo atthīti siddhaṃ. Dhammakathikāti ābhidhammikā ratiyā acchissantītiādi āyasmato dabbassa nesaṃ tiracchānakathāya ratiniyojanaṃ viya dissati, na tathā daṭṭhabbaṃ. Suttantikādisaṃsaggato tesaṃ suttantikādīnaṃ phāsuvihārantarāyaṃ, tesampi tiracchānakathāratiyā abhāvena anabhirativāsaṃ, tato nesaṃ sāmaññā cāvanañca parivajjanto evaṃ cintesīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Nimmitānaṃ dhammatāti sāvakehi nimmitānaṃyeva, na buddhehī’’ti vadanti. ‘‘Sādhakatamaṃ karaṇa’’nti evaṃ vutte karaṇattheyeva tatiyāvibhattīti attho.
೩೮೩-೪. ಯನ್ತಿ ಯೇನ। ‘‘ಕತ್ತಾತಿ ಕತ್ತಾ, ನ ಕತ್ತಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಭರಿಯಂ ವಿಯ ಮಂ ಅಜ್ಝಾಚರತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿಯಾ ಬಲವತೀ ಚೋದನಾ। ತೇನ ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಛುಪನಮತ್ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗಸಮ್ಭವಾ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಏವ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ, ತಥೇವ ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸಾ ದುಸ್ಸೀಲಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ತಾವ ಭೂತಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸಿತಾ, ಥೇರೋ ಕಾರಕೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಅಭೂತಾಯ, ಭಗವತಾ ‘‘ನಾಸೇಥಾ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ವುತ್ತಞ್ಚ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯದಿ ತಾವ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸಿತಾ, ಥೇರೋ ಕಾರಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
383-4.Yanti yena. ‘‘Kattāti kattā, na kattā’’ti likhitaṃ. ‘‘Bhariyaṃ viya maṃ ajjhācaratī’’ti vadantiyā balavatī codanā. Tena hīti ettha yathā chupanamatte vippaṭisārīvatthusmiṃ kāyasaṃsaggarāgasambhavā apucchitvā eva saṅghādisesaṃ paññāpesi, tatheva pubbevassā dussīlabhāvaṃ ñatvā vuttanti veditabbaṃ. Yadi tāva bhūtāya paṭiññāya nāsitā, thero kārako hoti. Atha abhūtāya, bhagavatā ‘‘nāsethā’’ti na vattabbaṃ, vuttañca, tasmā vuttaṃ ‘‘yadi tāva paṭiññāya nāsitā, thero kārako hotī’’ti.
ಅಥ ಅಪ್ಪಟಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ‘‘ಅಯ್ಯೇನಮ್ಹಿ ದೂಸಿತಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಪಟಿಞ್ಞಂ ವಿನಾ ಏವ ತಸ್ಸಾ ಪಕತಿದುಸ್ಸೀಲಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ನಾಸಿತಾ, ಥೇರೋ ಅಕಾರಕೋ ಹೋತಿ। ಅಭಯಗಿರಿವಾಸಿನೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಸುತ್ತಂ ವತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೇ ಥೇರೋ ಕಾರಕೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಸ್ಮಾ? ದುಕ್ಕಟಂ ಮುಸಾವಾದಪಚ್ಚಯಾ ಲಿಙ್ಗನಾಸನಾಯ ಅನಾಸೇತಬ್ಬತ್ತಾ। ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸೇವ ಹಿ ಲಿಙ್ಗನಾಸನಾಯ ನಾಸೇತಬ್ಬಾ। ‘‘ನಾಸೇಥಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕಾವ ಜಾತಾ, ಸಾ ಕಿಂ ಸನ್ಧಾಯ, ತತೋ ಥೇರೋ ಕಾರಕೋ ಆಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಸಕಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸೇಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಅಪಾರಾಜಿಕಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ವಚನೇನ ನಾಸೇತಬ್ಬಾ ಜಾತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಮಹಾವಿಹಾರವಾಸಿನೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಸುತ್ತಂ ವತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೇ ಥೇರೋ ಕಾರಕೋ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ‘‘ಸಕಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸೇಥಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಭೂತತಾ ಆಪಜ್ಜತಿ ‘‘ನಾಸೇಥಾ’’ತಿ ವಚನತೋ। ಭೂತಾಯೇವ ಹಿ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ, ನಾಭೂತಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪುರಿಮನಯೇತಿ ದುಕ್ಕಟವಾದೇ। ಪುರಿಮೋ ಯುತ್ತಿವಸೇನ ಪವತ್ತೋ, ಪಚ್ಛಿಮೋ ಪಾಳಿವಚನವಸೇನ ಪವತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Atha appaṭiññāyāti ‘‘ayyenamhi dūsitā’’ti imaṃ paṭiññaṃ vinā eva tassā pakatidussīlabhāvaṃ sandhāya nāsitā, thero akārako hoti. Abhayagirivāsinopi attano suttaṃ vatvā ‘‘tumhākaṃ vāde thero kārako’’ti vadanti, kasmā? Dukkaṭaṃ musāvādapaccayā liṅganāsanāya anāsetabbattā. Pārājikasseva hi liṅganāsanāya nāsetabbā. ‘‘Nāsethā’’ti ca vuttattā pārājikāva jātā, sā kiṃ sandhāya, tato thero kārako āpajjati. ‘‘Sakāya paṭiññāya nāsethā’’ti vutte pana apārājikāpi attano vacanena nāsetabbā jātāti adhippāyo. Mahāvihāravāsinopi attano suttaṃ vatvā ‘‘tumhākaṃ vāde thero kārako’’ti ca vadanti. Kasmā? ‘‘Sakāya paṭiññāya nāsethā’’ti hi vutte paṭiññāya bhūtatā āpajjati ‘‘nāsethā’’ti vacanato. Bhūtāyeva hi paṭiññāya nāsetabbā hoti, nābhūtāyāti adhippāyo. Purimanayeti dukkaṭavāde. Purimo yuttivasena pavatto, pacchimo pāḷivacanavasena pavattoti veditabbo.
೩೮೫-೬. ಪೀತಿಸುಖೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸುಖೇನಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಪೀತಿಗ್ಗಹಣಂ ತತಿಯಜ್ಝಾನಸುಖಂ, ಕಾಯಿಕಞ್ಚ ಅಪನೇತುಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪೀತಿಯಾ ವುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಚುದಿತಕವಸೇನ ಕತಂ ಅಮೂಲಕಂ ನಾಮ, ‘‘ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನಂ ಅಕತ’’ನ್ತಿ ವದೇಯ್ಯ, ಇಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಾದಿಸಂ ದಿಟ್ಠಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಚೋದೇತೀ’’ತಿ ಪಾಠೋ । ‘‘ಏತೇನ ನಯೇನ ಸುತಮುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಾನಿಪಿ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ ಪಾಠೋ। ‘‘ಚತುನ್ನಂ ಅಞ್ಞತರೇನಾ’’ತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೇ ಏವ ಆಗತೇ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಇತರೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೇನಾಪಿ ಅನುದ್ಧಂಸೇನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋವಾತಿ ನೋ ತಕ್ಕೋತಿ ಆಚರಿಯೋ। ಭಿಕ್ಖುಭಾವಾ ಹಿ ಚಾವನಸಮತ್ಥತೋ। ‘‘ಸಮೀಪೇ ಠತ್ವಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪರಮ್ಮುಖಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ, ಚೋದಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಸೀಸಂ ನ ಏತಿ। ದಿಟ್ಠಞ್ಚೇ ಸುತೇನ ಪರಿಸಙ್ಕಿತೇನ ಚೋದೇತಿ ಚೋದಾಪೇತಿ, ಸುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಾದೀಹಿ ಚೋದಿತೇ ವಾ ಚೋದಾಪಿತೇ ವಾ ಸೀಸಂ ಏತಿ ಏವ ಅಮೂಲಕೇನ ಚೋದಿತತ್ತಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಹೋತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪಜ್ಜನ್ತೋ, ತಞ್ಚೇ ಚೋದೇತಿ ‘ಸುತೋ ಮಯಾ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೭)। ‘‘ಅಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ, ತಞ್ಚೇ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಸಮಾನೋ ಅನೋಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಓಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವದೇತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೮೯) ಇಮಿನಾ ನ-ಸಮೇನ್ತಂ ವಿಯ ಖಾಯತಿ, ಕಥಂ? ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಹೋತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪಜ್ಜನ್ತೋ ನಾಮ ಅಸುದ್ಧೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಸಮಾನೋ ತಞ್ಚೇ ಚೋದೇತಿ ‘ಸುತೋ ಮಯಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋಸೀ’ತಿ, ಆಪತ್ತಿ ವಾಚಾಯ ವಾಚಾಯ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪುರಿಮನಯೇನಾಪತ್ತಿ। ‘‘ಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪಚ್ಛಿಮನಯೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ಆಪತ್ತೀತಿ ದ್ವೇ ಪಾಳಿನಯಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿರುದ್ಧಾ ವಿಯ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ಚ ವಿರುದ್ಧಂ ಬುದ್ಧಾ ಕಥಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಯುತ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ತಾವಾಹು ‘‘ಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ಸಞ್ಞಾಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅಮೂಲಕೇನ ವಾ ಪನ ಸಞ್ಞಾಅಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ದಸ್ಸನಸವನಪರಿಸಙ್ಕನಮೂಲೇನ ಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ತದಭಾವೇನ ಅಮೂಲಕೇನಾಪಿ ಸಞ್ಞಾಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ದಸ್ಸನಾದಿಮೂಲಾಭಾವೇನ ಅಮೂಲಕೇನ ವಾ ತಬ್ಭಾವೇನ ಸಮೂಲಕೇನಾಪಿ ಸಞ್ಞಾಅಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಹೋತಿ।
385-6.Pītisukhehīti ettha ‘‘sukhenā’’ti vattabbe pītiggahaṇaṃ tatiyajjhānasukhaṃ, kāyikañca apanetuṃ sampayuttapītiyā vuttaṃ. Sace cuditakavasena kataṃ amūlakaṃ nāma, ‘‘anajjhāpannaṃ akata’’nti vadeyya, ime karissanti, tasmā ‘‘tādisaṃ diṭṭhasaññī hutvā codetī’’ti pāṭho . ‘‘Etena nayena sutamutaparisaṅkitānipi vitthārato veditabbānī’’ti pāṭho. ‘‘Catunnaṃ aññatarenā’’ti pātimokkhuddese eva āgate gahetvā vuttaṃ, itaresaṃ aññatarenāpi anuddhaṃsentassa saṅghādisesovāti no takkoti ācariyo. Bhikkhubhāvā hi cāvanasamatthato. ‘‘Samīpe ṭhatvā’’ti vacanato parammukhā codentassa, codāpentassa vā sīsaṃ na eti. Diṭṭhañce sutena parisaṅkitena codeti codāpeti, sutaparisaṅkitaṃ vā diṭṭhādīhi codite vā codāpite vā sīsaṃ eti eva amūlakena coditattā. Vuttañhetaṃ ‘‘diṭṭhassa hoti pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto, tañce codeti ‘suto mayā…pe… saṅghādisesassā’’ti (pārā. 387). ‘‘Asuddho hoti puggalo aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpanno, tañce asuddhadiṭṭhi samāno anokāsaṃ kārāpetvā cāvanādhippāyo vadeti, āpatti dukkaṭassa. Okāsaṃ kārāpetvā cāvanādhippāyo vadeti, anāpattī’’ti (pārā. 389) iminā na-samentaṃ viya khāyati, kathaṃ? Diṭṭhassa hoti pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto nāma asuddho puggalo hoti, ‘‘aññatarasmiṃ asuddhadiṭṭhi samāno tañce codeti ‘suto mayā pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosī’ti, āpatti vācāya vācāya saṅghādisesassā’’ti vacanato purimanayenāpatti. ‘‘Cāvanādhippāyo vadeti, āpatti dukkaṭassā’’ti vacanato pacchimanayena saṅghādisesena āpattīti dve pāḷinayā aññamaññaṃ viruddhā viya dissanti, na ca viruddhaṃ buddhā kathayanti, tasmā ettha yutti pariyesitabbā. Aṭṭhakathācariyā tāvāhu ‘‘samūlakena vā saññāsamūlakena vā codentassa anāpatti, amūlakena vā pana saññāamūlakena vā codentassa āpattī’’ti. Tassattho – dassanasavanaparisaṅkanamūlena samūlakena vā tadabhāvena amūlakenāpi saññāsamūlakena vā codentassa anāpatti, dassanādimūlābhāvena amūlakena vā tabbhāvena samūlakenāpi saññāamūlakena vā codentassa āpatti, tasmā diṭṭhassa hoti.
ಪಾರಾಜಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪಜ್ಜನ್ತೋತಿಆದಿಮ್ಹಿ ದಸ್ಸನಮೂಲೇನ ಸಮೂಲಕೇನಾಪಿ ‘‘ಸುತೋ ಮಯಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಸಞ್ಞಾಅಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸ। ತದತ್ಥಸ್ಸ ಆವಿಭಾವತ್ಥಂ ‘‘ದಿಟ್ಠೇ ವೇಮತಿಕೋ’’ತಿಆದಿ ವಾರಾ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjantotiādimhi dassanamūlena samūlakenāpi ‘‘suto mayā’’ti vacanato saññāamūlakena vā codeti, āpatti saṅghādisesassa. Tadatthassa āvibhāvatthaṃ ‘‘diṭṭhe vematiko’’tiādi vārā vuttāti veditabbā.
ಅಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋಭಿಆದಿಮ್ಹಿ ಪನ ಸಮೂಲಕೇನ, ಸಞ್ಞಾಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದಿತತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ। ಏವಮೇವಂ ಪನ ತದತ್ಥದೀಪನತ್ಥಂ ತೇ ವಾರಾ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಅದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿವಾರಾ ಅಮೂಲಕೇನ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ। ‘‘ದಿಟ್ಠೇ ವೇಮತಿಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಞ್ಞಾಅಮೂಲಕೇನ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ। ಅಞ್ಞಥಾ ‘‘ದಿಟ್ಠಸ್ಸ ಹೋತಿ, ದಿಟ್ಠೇ ವೇಮತಿಕೋ’’ತಿಆದಿವಾರಾ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ-ಯಥಾ ಅಸುದ್ಧಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅನೋಕಾಸಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಚೋದೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ, ಅಕ್ಕೋಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಚ ಓಮಸವಾದೇನ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ, ತಥಾ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಕೋಪಿ ಅಸುದ್ಧಂ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಅಮೂಲಕೇನ ಚೋದೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ। ಸಮೂಲಕೇನ ವಾ ಚೋದೇತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ತಂ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಯಥಾ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಸುದ್ಧೇ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಸ್ಸ ಅಸುದ್ಧೇ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಂಸನ್ದತಿ, ತಥಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಯುತ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಾ।
Asuddho hoti puggalobhiādimhi pana samūlakena, saññāsamūlakena vā coditattā anāpattīti. Evamevaṃ pana tadatthadīpanatthaṃ te vārā vuttā. Tattha hi ‘‘adiṭṭhassa hotī’’tiādivārā amūlakena codentassa āpatti hotīti dassanatthaṃ vuttā. ‘‘Diṭṭhe vematiko’’tiādinā saññāamūlakena codentassa āpatti hotīti dassanatthaṃ vuttā. Aññathā ‘‘diṭṭhassa hoti, diṭṭhe vematiko’’tiādivārā nibbisesā bhaveyyuṃ. Idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ-yathā asuddhaṃ puggalaṃ anokāsaṃ kārāpetvā codentassa dukkaṭaṃ, akkosādhippāyassa ca omasavādena dukkaṭassa, tathā asuddhadiṭṭhikopi asuddhaṃ asuddhadiṭṭhi amūlakena codeti, āpatti. Samūlakena vā codeti, anāpattīti taṃ sanniṭṭhānaṃ yathā ‘‘anāpatti suddhe asuddhadiṭṭhissa asuddhe asuddhadiṭṭhissā’’ti iminā saṃsandati, tathā gahetabbaṃ. Aññathā yutti pariyesitabbā.
ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ವಚನಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ಭಿಕ್ಖುನೀ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುಮ್ಹಿ ಅನಿಸ್ಸರಾ, ತಸ್ಮಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಯೇ ವಿಧಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ। ದುತಿಯತ್ಥೇರೇನ ಭಿಕ್ಖುನೀ ಅಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ಚೋದೇತಿ, ಸಿಕ್ಖಮಾನಾದಯೋ ವಾ ಚೋದೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಕಾರೇನ್ತಿ। ಕೋ ಏತ್ಥ ದೋಸೋತಿ ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತತಿಯೇನ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ವಿಚಾರೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಕೋಚಿ ನ ಲಭತೀತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಮೇತೀತಿ ಅಪರೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಿಂಸಾನಿ ತಿಂಸವನ್ತಾನಿ। ಅನುಯೋಗೋತಿ ಪಟಿವಚನಂ। ಏಹಿತೀತಿ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ದಿಟ್ಠಸನ್ತಾನೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠನಯೇನ, ದಿಟ್ಠವಿಧಾನೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪತಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಪತಿಟ್ಠಂ ಲಭಿತ್ವಾ। ಠಾನೇತಿ ಲಜ್ಜಿಟ್ಠಾನೇ।
Sīlasampannoti ettha ‘‘dussīlassa vacanaṃ appamāṇaṃ. Bhikkhunī hi bhikkhumhi anissarā, tasmā ukkaṭṭhanaye vidhiṃ sandhāya therena vuttaṃ. Dutiyattherena bhikkhunī ajānitvāpi codeti, sikkhamānādayo vā codenti, tesaṃ sutvā bhikkhū eva vicāretvā tassa paṭiññāya kārenti. Ko ettha dosoti idaṃ sandhāya vuttaṃ. Tatiyena titthiyānaṃ vacanaṃ sutvāpi bhikkhū eva vicārenti, tasmā na koci na labhatīti evaṃ sabbaṃ sametīti apare’’ti vuttaṃ. Tiṃsāni tiṃsavantāni. Anuyogoti paṭivacanaṃ. Ehitīti āgamissati. Diṭṭhasantānenāti diṭṭhanayena, diṭṭhavidhānenāti adhippāyo. Patiṭṭhāyāti patiṭṭhaṃ labhitvā. Ṭhāneti lajjiṭṭhāne.
ಗಾಹನ್ತಿ ‘‘ಅಹಂ ಚೋದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತಾದಾನಗ್ಗಹಣಂ। ಚೇತನಾತಿ ಅತ್ತಾದಾನಗ್ಗಹಣಚೇತನಾ। ವೋಹಾರೋತಿ ಇತೋ, ಏತ್ತೋ ಚ ಞತ್ವಾ ಪಕಾಸನಂ। ಪಣ್ಣತ್ತೀತಿ ನಾಮಪಞ್ಞತ್ತಿ। ಯಾ ವಚೀಘೋಸಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಸೋತದ್ವಾರಪ್ಪವತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಂ ಉಪ್ಪನ್ನೇನ ಉಪಲದ್ಧಪುಬ್ಬಸಙ್ಕೇತೇನ ಮನೋದ್ವಾರವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ, ಯಸ್ಸಾ ವಿಞ್ಞಾತತ್ತಾ ತದತ್ಥೋ ಪರಮತ್ಥೋ ವಾ ಅಪರಮತ್ಥೋ ವಾ ತತಿಯವಾರಂ ಉಪ್ಪನ್ನೇನ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ನಾಮಾದೀಹಿ ಛಹಿ ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ಪಾಳಿಯಾ ಪಕಾಸಿತಾ, ಸಾ ‘‘ವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಛಧಾ ಆಚರಿಯೇಹಿ ದಸ್ಸಿತಾ। ತಬ್ಭಾಗಿಯಭಾವೋ ಅತಬ್ಭಾಗಿಯಭಾವೋ ಚ ನಿಪ್ಫನ್ನಧಮ್ಮಸ್ಸೇವ ಯುಜ್ಜತಿ, ನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಧಿಕರಣೀಯವತ್ಥುತ್ತಾ , ಅಧಿಕರಣೇ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಚ ಅಧಿಕರಣೋ ಮಞ್ಚಟ್ಠೇ ಮಞ್ಚೋಪಚಾರೋ ವಿಯಾತಿ ಚ। ‘‘ಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಅಮೂಲಕಾ ನಾಮಪಞ್ಞತ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ಪರಿಯಾಯಮತ್ತಂ, ಸಭಾವತೋ ನತ್ಥಿ। ಅಭಿಧಾನಮತ್ತಮೇವ, ಅಭಿಧೇಯ್ಯಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಚ ಲಿಖಿತಂ। ಇಧೇವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಏವ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ। ನ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಾದೀಸು। ಕಸ್ಮಾ? ನ ಹೀತಿಆದಿ। ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಾದೀನಮತ್ಥಿತಾ ವಿಯ ಅಮೂಲಕಂ ಅಧಿಕರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಸಮಥೇಹೀತಿ ‘‘ಯಂ ಅಧಿಕಿಚ್ಚ ಸಮಥಾ ವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಸಮಥೇಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಪಿಚ ಸಭಾವತೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸಭಾವತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಅನುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಯ ವಿಞ್ಞಾಣಾದಿ। ನ ಹಿ ವಿವಾದಾದೀನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ಅಧಿಕರಣಟ್ಠೋತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿಂ ಅಧಿಕಿಚ್ಚ ಸಮಥಾ ನ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ತಸ್ಸಾ ಅಧಿಕರಣೀಯತಾತಿ ನ ವಿವಾದಾದೀನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ಅಧಿಕರಣಟ್ಠೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಹೋತಿ ಚೇತ್ಥ –
Gāhanti ‘‘ahaṃ codessāmī’’ti attādānaggahaṇaṃ. Cetanāti attādānaggahaṇacetanā. Vohāroti ito, etto ca ñatvā pakāsanaṃ. Paṇṇattīti nāmapaññatti. Yā vacīghosārammaṇassa sotadvārappavattaviññāṇasantānassa anantaraṃ uppannena upaladdhapubbasaṅketena manodvāraviññāṇena viññāyati, yassā viññātattā tadattho paramattho vā aparamattho vā tatiyavāraṃ uppannena manoviññāṇena viññāyatīti nāmādīhi chahi byañjanehi pāḷiyā pakāsitā, sā ‘‘vijjamānapaññatti avijjamānapaññattī’’tiādinā chadhā ācariyehi dassitā. Tabbhāgiyabhāvo atabbhāgiyabhāvo ca nipphannadhammasseva yujjati, na paññattiyā adhikaraṇīyavatthuttā , adhikaraṇe pavattattā ca adhikaraṇo mañcaṭṭhe mañcopacāro viyāti ca. ‘‘Pariyāyenāti amūlakā nāmapaññatti natthi. Pariyāyamattaṃ, sabhāvato natthi. Abhidhānamattameva, abhidheyyaṃ natthī’’ti ca likhitaṃ. Idhevāti imasmiṃ eva sikkhāpade. Na sabbatthāti vivādādhikaraṇādīsu. Kasmā? Na hītiādi. Vivādādhikaraṇādīnamatthitā viya amūlakaṃ adhikaraṇaṃ natthīti. Pubbe vuttasamathehīti ‘‘yaṃ adhikicca samathā vattantī’’ti vuttasamathehīti adhippāyo. Apica sabhāvato natthīti appaṭiladdhasabhāvattā vuttaṃ. Anuppannaṃ viya viññāṇādi. Na hi vivādādīnaṃ paṇṇatti adhikaraṇaṭṭhoti paṇṇattiṃ adhikicca samathā na pavattanti, tasmā na tassā adhikaraṇīyatāti na vivādādīnaṃ paṇṇatti adhikaraṇaṭṭhoti adhippāyo. Hoti cettha –
‘‘ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿ ಅಮೂಲಿಕಾ ಚೇ,
‘‘Pārājikāpatti amūlikā ce,
ಪಣ್ಣತ್ತಿಮತ್ತಾ ಫಲಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾ।
Paṇṇattimattā phalamaggadhammā;
ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಭೂತಾ,
Catutthapārājikavatthubhūtā,
ಪಣ್ಣತ್ತಿಮತ್ತಾವ ಸಿಯುಂ ತಥೇವ॥
Paṇṇattimattāva siyuṃ tatheva.
‘‘ತತೋ ದ್ವಿಧಾ ಮಗ್ಗಫಲಾದಿಧಮ್ಮಾ,
‘‘Tato dvidhā maggaphalādidhammā,
ಸಿಯುಂ ತಥಾತೀತಮನಾಗತಞ್ಚ।
Siyuṃ tathātītamanāgatañca;
ಪಣ್ಣತ್ತಿಛಕ್ಕಂ ನ ಸಿಯಾ ತತೋ ವಾ,
Paṇṇattichakkaṃ na siyā tato vā,
ಪರಿಯಾಯತೋ ಸಮ್ಮುತಿವಾದಮಾಹಾ’’ತಿ॥
Pariyāyato sammutivādamāhā’’ti.
ಅನುವದನ್ತೀತಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ। ಕಿಚ್ಚಯತಾತಿ ಕರಣೀಯತಾ। ತಂ ಕತಮನ್ತಿ ಚೇ? ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮನ್ತಿಆದಿ। ಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪಕಚಿತ್ತಂ ಕಿರ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ।
Anuvadantīti akkosanti. Kiccayatāti karaṇīyatā. Taṃ katamanti ce? Apalokanakammantiādi. Kiccanti viññattisamuṭṭhāpakacittaṃ kira adhippetaṃ.
೩೮೭. ಸುತಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಮೂಲಕತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ದಿಸ್ವಾಪಿ ‘‘ದಿಟ್ಠೋಸಿ ಮಯಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠನಿಯಾಮೇನೇವ ‘‘ಸುತೋಸಿ ಮಯಾ’’ತಿ ವದತಿ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ, ಇಧ ಪನ ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಸುತ್ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಪಚ್ಛಾ ತಂ ವಿಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿ ಏವ ಸಮಾನೋ ವದತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಅಪರೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಜೇಟ್ಠಬ್ಬತಿಕೋ ಕಾಕೇಕಪ್ಪಟಿವತ್ತಾ । ಯದಗ್ಗೇನಾತಿ ಯಾವತಾ, ಯದಾ ವಾ। ನೋ ಕಪ್ಪೇತೀತಿಆದಿ ವೇಮತಿಕಾಭಾವದೀಪನತ್ಥಮೇವ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನ ವೇಮತಿಕೋವ ನಸ್ಸರತಿ ಸಮ್ಮುಟ್ಠೋ ನಾಮಾತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ ತದನನ್ತರಭಾವತೋ, ತಸ್ಮಾ ದುತಿಯತ್ಥೇರವಾದೋ ಪಚ್ಛಾ ವುತ್ತೋ।
387.Sutādīnaṃ abhāvena amūlakattanti ettha yo disvāpi ‘‘diṭṭhosi mayā’’ti vattuṃ asakkonto attano diṭṭhaniyāmeneva ‘‘sutosi mayā’’ti vadati. Tassa tasmiṃ asuddhadiṭṭhittā āpatti, idha pana yo pubbe sutvā anāpatti, pacchā taṃ vissaritvā suddhadiṭṭhi eva samāno vadati, taṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Esa nayo sabbatthāti apare’’ti vuttaṃ. Jeṭṭhabbatiko kākekappaṭivattā . Yadaggenāti yāvatā, yadā vā. No kappetītiādi vematikābhāvadīpanatthameva vuttanti dasseti. Tena vematikova nassarati sammuṭṭho nāmāti āpajjati, taṃ na yuttaṃ tadanantarabhāvato, tasmā dutiyattheravādo pacchā vutto.
೩೮೯. ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು। ಓಕಾಸಕಮ್ಮನ್ತಿ ಓಕಾಸಕರಣಂ। ‘‘ಓಕಾಸೇನ ಕಮ್ಮಂ ಓಕಾಸಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಅಸೂರಿಯಂ ಪಸ್ಸತಿ ಕಞ್ಞಾತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಕಞ್ಞಾ ಸೂರಿಯಂ ನ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಭವತಿ, ಏವಂ ‘‘ಅನೋಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಓಕಾಸಂ ನ ಕಾರೇತ್ವಾತಿ ಹೋತಿ।
389.Sabbatthāti sabbaaṭṭhakathāsu. Okāsakammanti okāsakaraṇaṃ. ‘‘Okāsena kammaṃ okāsakamma’’nti likhitaṃ. Asūriyaṃ passati kaññāti ettha yathā kaññā sūriyaṃ na passatīti bhavati, evaṃ ‘‘anokāsaṃ kāretvā’’ti vutte okāsaṃ na kāretvāti hoti.
ಪಠಮದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೮. ದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 8. Duṭṭhadosasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೮. ಪಠಮದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೮. ಪಠಮದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೮. ಪಠಮದುಟ್ಠದೋಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
