| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၇. ပဌမဂေလညသုတ္တံ
7. Paṭhamagelaññasuttaṃ
၂၅၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။ အထ ခော ဘဂဝာ သာယန္ဟသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ယေန ဂိလာနသာလာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
255. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena gilānasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယ္ယ။ အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ။
‘‘Sato, bhikkhave, bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sato hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati…pe… citte cittānupassī viharati…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sato hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ သတော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သမ္ပဇာနော ကာလံ အာဂမေယ္ယ။ အယံ ဝော အမ္ဟာကံ အနုသာသနီ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sampajāno hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sampajānakārī hoti. Sato, bhikkhave, bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī.
‘‘တသ္သ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခာ ဝေဒနာ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခော မ္ယာယံ သုခာ ဝေဒနာ။ သာ စ ခော ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခော ပန ကာယော အနိစ္စော သင္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခော ပန သင္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခာ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိသ္သတီ’တိ! သော ကာယေ စ သုခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, နိရောဓာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ တသ္သ ကာယေ စ သုခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ဝယာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ဝိရာဂာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, နိရောဓာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ သုခာယ စ ဝေဒနာယ ရာဂာနုသယော, သော ပဟီယတိ။
‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati sukhā vedanā, so evaṃ pajānāti – ‘uppannā kho myāyaṃ sukhā vedanā. Sā ca kho paṭicca, no appaṭicca. Kiṃ paṭicca? Imameva kāyaṃ paṭicca. Ayaṃ kho pana kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno. Aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā kuto niccā bhavissatī’ti! So kāye ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. Tassa kāye ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato, vayānupassino viharato, virāgānupassino viharato, nirodhānupassino viharato, paṭinissaggānupassino viharato, yo kāye ca sukhāya ca vedanāya rāgānusayo, so pahīyati.
‘‘တသ္သ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခော မ္ယာယံ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သာ စ ခော ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခော ပန ကာယော အနိစ္စော သင္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခော ပန သင္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိသ္သတီ’တိ! သော ကာယေ စ ဒုက္ခာယ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, နိရောဓာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ တသ္သ ကာယေ စ ဒုက္ခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော။ပေ.။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ ဒုက္ခာယ စ ဝေဒနာယ ပဋိဃာနုသယော, သော ပဟီယတိ။
‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhā vedanā. So evaṃ pajānāti – ‘uppannā kho myāyaṃ dukkhā vedanā. Sā ca kho paṭicca, no appaṭicca. Kiṃ paṭicca? Imameva kāyaṃ paṭicca. Ayaṃ kho pana kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno. Aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā kuto niccā bhavissatī’ti! So kāye ca dukkhāya vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. Tassa kāye ca dukkhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato…pe… paṭinissaggānupassino viharato, yo kāye ca dukkhāya ca vedanāya paṭighānusayo, so pahīyati.
‘‘တသ္သ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဧဝံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ, သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နာ ခော မ္ယာယံ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ သာ စ ခော ပဋိစ္စ, နော အပ္ပဋိစ္စ။ ကိံ ပဋိစ္စ? ဣမမေဝ ကာယံ ပဋိစ္စ။ အယံ ခော ပန ကာယော အနိစ္စော သင္ခတော ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နော။ အနိစ္စံ ခော ပန သင္ခတံ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ကာယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ ကုတော နိစ္စာ ဘဝိသ္သတီ’တိ! သော ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ဝိရာဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, နိရောဓာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ, ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ တသ္သ ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခာယ စ ဝေဒနာယ အနိစ္စာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော။ပေ.။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သိနော ဝိဟရတော, ယော ကာယေ စ အဒုက္ခမသုခာယ စ ဝေဒနာယ အဝိဇ္ဇာနုသယော, သော ပဟီယတိ။
‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati adukkhamasukhā vedanā, so evaṃ pajānāti – ‘uppannā kho myāyaṃ adukkhamasukhā vedanā. Sā ca kho paṭicca, no appaṭicca. Kiṃ paṭicca? Imameva kāyaṃ paṭicca. Ayaṃ kho pana kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno. Aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā kuto niccā bhavissatī’ti! So kāye ca adukkhamasukhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati, virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati. Tassa kāye ca adukkhamasukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato…pe… paṭinissaggānupassino viharato, yo kāye ca adukkhamasukhāya ca vedanāya avijjānusayo, so pahīyati.
‘‘သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ; ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ; အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, သာ အနိစ္စာတိ ပဇာနာတိ, အနဇ္ဈောသိတာတိ ပဇာနာတိ, အနဘိနန္ဒိတာတိ ပဇာနာတိ။ သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ; အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဝိသညုတ္တော နံ ဝေဒယတိ။ သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒာနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိသ္သန္တီ’တိ 1 ပဇာနာတိ။
‘‘So sukhañce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti; dukkhañce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti. So sukhañce vedanaṃ vedayati, visaññutto naṃ vedayati; dukkhañce vedanaṃ vedayati, visaññutto naṃ vedayati; adukkhamasukhañce vedanaṃ vedayati, visaññutto naṃ vedayati. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti 2 pajānāti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပော ဈာယေယ္ယ, တသ္သေဝ တေလသ္သ စ ဝဋ္ဋိယာ စ ပရိယာဒာနာ အနာဟာရော နိဗ္ဗာယေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ကာယသ္သ ဘေဒာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒာနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိသ္သန္တီ’တိ ပဇာနာတီ’’တိ။ သတ္တမံ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyeyya, tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ပဌမဂေလညသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Paṭhamagelaññasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၇. ပဌမဂေလညသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Paṭhamagelaññasuttavaṇṇanā
