Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā

    രൂപാവചരകുസലം

    Rūpāvacarakusalaṃ

    ചതുക്കനയോ

    Catukkanayo

    പഠമജ്ഝാനകഥാവണ്ണനാ

    Paṭhamajjhānakathāvaṇṇanā

    ൧൬൦. ഉത്തരപദലോപം കത്വാ രൂപഭവോ രൂപന്തി വുത്തോ. ഝാനസ്സ അമഗ്ഗഭാവേപി സതി മഗ്ഗവചനം അഞ്ഞമഗ്ഗഭാവനിവാരണത്ഥന്തി ഇമസ്മിം അത്ഥേ മഗ്ഗഗ്ഗഹണസ്സ പയോജനം വുത്തം, ന സബ്ബസ്സ കുസലജ്ഝാനസ്സ മഗ്ഗഭാവോതി. തത്ഥ മഗ്ഗസ്സ ഭാവനായ സമയവവത്ഥാനസ്സ കതത്താ അമഗ്ഗഭാവനാസമയേ പവത്താനം ഫസ്സാദീനം കുസലഭാവോ ന ദസ്സിതോ സിയാ, തസ്മാ സബ്ബസ്സ മഗ്ഗഭാവോ ദസ്സേതബ്ബോതി. ഇതോ അഞ്ഞോ മഗ്ഗോ നത്ഥീതി ഏവം അഞ്ഞഭൂമികവിധുരോ സതി പച്ചയന്തരേ രൂപൂപപത്തിജനകസഭാവോ വിപാകധമ്മസഭാവോ വിയ വിപാകധമ്മവസേന സബ്ബസമാനോ മഗ്ഗസദ്ദേന വുത്തോതി ദസ്സേതീതി വേദിതബ്ബം. കുസലം ദാനന്തി അലോഭോ ദട്ഠബ്ബോ. അഥ വാ ചേതനാ ദാനം, തം വജ്ജേത്വാ ഇതരേ ദ്വേ ചേതനാസമ്പയുത്തകാതി വുത്താ. വട്ടന്തീതി മഗ്ഗഭാവതോ ഝാനവചനേന സങ്ഗഹേത്വാ മഗ്ഗോതി വത്തും വട്ടന്തീതി അത്ഥോ. ഓകപ്പനാതി സദ്ദഹനാ. അഞ്ഞത്ഥ ദിട്ഠം അത്ഥം പരിച്ചജിത്വാ ‘‘ജനേതി വഡ്ഢേതീ’’തി അയമത്ഥോ കസ്മാ വുത്തോതി നിരുപസഗ്ഗസ്സ അഞ്ഞത്ഥ ഏവമത്ഥസ്സേവ ദിട്ഠത്താതി ഇമമത്ഥം വിഭാവേതും ‘‘പുന ചപരം ഉദായീ’’തി (മ॰ നി॰ ൨.൨൪൬ ആദയോ) സുത്തമാഹടം. കേസഞ്ചി അരിയാനം അരിയമഗ്ഗേന സിദ്ധാനി അഞ്ഞാനി ച ഝാനാനി ഭാവനാസഭാവാനേവാതി തേസുപി ഭാവേന്തേന സമയവവത്ഥാനം ഇജ്ഝതീതി.

    160. Uttarapadalopaṃ katvā rūpabhavo rūpanti vutto. Jhānassa amaggabhāvepi sati maggavacanaṃ aññamaggabhāvanivāraṇatthanti imasmiṃ atthe maggaggahaṇassa payojanaṃ vuttaṃ, na sabbassa kusalajjhānassa maggabhāvoti. Tattha maggassa bhāvanāya samayavavatthānassa katattā amaggabhāvanāsamaye pavattānaṃ phassādīnaṃ kusalabhāvo na dassito siyā, tasmā sabbassa maggabhāvo dassetabboti. Ito añño maggo natthīti evaṃ aññabhūmikavidhuro sati paccayantare rūpūpapattijanakasabhāvo vipākadhammasabhāvo viya vipākadhammavasena sabbasamāno maggasaddena vuttoti dassetīti veditabbaṃ. Kusalaṃ dānanti alobho daṭṭhabbo. Atha vā cetanā dānaṃ, taṃ vajjetvā itare dve cetanāsampayuttakāti vuttā. Vaṭṭantīti maggabhāvato jhānavacanena saṅgahetvā maggoti vattuṃ vaṭṭantīti attho. Okappanāti saddahanā. Aññattha diṭṭhaṃ atthaṃ pariccajitvā ‘‘janeti vaḍḍhetī’’ti ayamattho kasmā vuttoti nirupasaggassa aññattha evamatthasseva diṭṭhattāti imamatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘puna caparaṃ udāyī’’ti (ma. ni. 2.246 ādayo) suttamāhaṭaṃ. Kesañci ariyānaṃ ariyamaggena siddhāni aññāni ca jhānāni bhāvanāsabhāvānevāti tesupi bhāventena samayavavatthānaṃ ijjhatīti.

    നിസ്സരന്തി നിഗ്ഗച്ഛന്തി ഏതേന, ഏത്ഥ വാതി നിസ്സരണം. കേ നിഗ്ഗച്ഛന്തി? കാമാ. തേസം കാമാനം നിസ്സരണം പഹാനന്തി അത്ഥോ. ഏവഞ്ഹി ‘‘കാമാന’’ന്തി കത്തരി സാമിവചനം യുജ്ജതി. വത്ഥുകാമേഹിപീതി വത്ഥുകാമേഹി വിവിച്ചേവാതിപി അത്ഥോ യുജ്ജതീതി ഏവം യുജ്ജമാനത്ഥന്തരസമുച്ചയത്ഥോ പി-സദ്ദോ, ന കിലേസകാമസമുച്ചയത്ഥോ. കസ്മാ? ഇമസ്മിം അത്ഥേ കിലേസകാമാനം ദുതിയപദേന വിവേകസ്സ വുത്തത്താ. അകുസലസദ്ദേന യദിപി കിലേസകാമാ, അഥാപി സബ്ബാകുസലാ ഗഹിതാ, സബ്ബഥാ പന കിലേസകാമേഹി വിവേകോ വുത്തോതി ആഹ ‘‘ദുതിയേന കിലേസകാമേഹി വിവേകവചനതോ’’തി. കാമഗുണാധിഗമഹേതുപി പാണാതിപാതാദിഅസുദ്ധപ്പയോഗോ ഹോതീതി തബ്ബിവേകേന പയോഗസുദ്ധി വിഭാവിതാ. തണ്ഹാസംകിലേസസോധനേന ആസയപോസനം.

    Nissaranti niggacchanti etena, ettha vāti nissaraṇaṃ. Ke niggacchanti? Kāmā. Tesaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ pahānanti attho. Evañhi ‘‘kāmāna’’nti kattari sāmivacanaṃ yujjati. Vatthukāmehipīti vatthukāmehi viviccevātipi attho yujjatīti evaṃ yujjamānatthantarasamuccayattho pi-saddo, na kilesakāmasamuccayattho. Kasmā? Imasmiṃ atthe kilesakāmānaṃ dutiyapadena vivekassa vuttattā. Akusalasaddena yadipi kilesakāmā, athāpi sabbākusalā gahitā, sabbathā pana kilesakāmehi viveko vuttoti āha ‘‘dutiyena kilesakāmehi vivekavacanato’’ti. Kāmaguṇādhigamahetupi pāṇātipātādiasuddhappayogo hotīti tabbivekena payogasuddhi vibhāvitā. Taṇhāsaṃkilesasodhanena āsayaposanaṃ.

    അഞ്ഞേസമ്പി ചാതി ദിട്ഠിമാനാദീനം ഫസ്സാദീനഞ്ച. ഉപരി വുച്ചമാനാനി ഝാനങ്ഗാനി ഉപരിജ്ഝാനങ്ഗാനി, തേസം അത്തനോ വിപച്ചനീകാനം പടിപക്ഖഭാവദസ്സനത്ഥം തപ്പച്ചനീകനീവരണവചനം. ബ്യാപാദവിവേകവചനേന ‘‘അനത്ഥം മേ അചരീ’’തിആദിആഘാതവത്ഥുഭേദവിസയസ്സ ദോസസ്സ മോഹാധികാനം ഥിനമിദ്ധാദീനം വിവേകവചനേന പടിച്ഛാദനവസേന ദുക്ഖാദിപുബ്ബന്താദിഭേദവിസയസ്സ മോഹസ്സ വിക്ഖമ്ഭനവിവേകോ വുത്തോ. കാമരാഗബ്യാപാദതദേകട്ഠഥിനമിദ്ധാദിവിക്ഖമ്ഭനകഞ്ചേദം സബ്ബാകുസലപടിപക്ഖസഭാവത്താ സബ്ബകുസലാനം തേന സഭാവേന സബ്ബാകുസലാനം പഹാനം ഹോന്തമ്പി കാമരാഗാദിവിക്ഖമ്ഭനസഭാവമേവാതി തംസഭാവത്താ അവിസേസേത്വാ നീവരണാകുസലമൂലാദീനം വിക്ഖമ്ഭനവിവേകോ വുത്തോ ഹോതീതി ആഹ.

    Aññesampiti diṭṭhimānādīnaṃ phassādīnañca. Upari vuccamānāni jhānaṅgāni uparijjhānaṅgāni, tesaṃ attano vipaccanīkānaṃ paṭipakkhabhāvadassanatthaṃ tappaccanīkanīvaraṇavacanaṃ. Byāpādavivekavacanena ‘‘anatthaṃ me acarī’’tiādiāghātavatthubhedavisayassa dosassa mohādhikānaṃ thinamiddhādīnaṃ vivekavacanena paṭicchādanavasena dukkhādipubbantādibhedavisayassa mohassa vikkhambhanaviveko vutto. Kāmarāgabyāpādatadekaṭṭhathinamiddhādivikkhambhanakañcedaṃ sabbākusalapaṭipakkhasabhāvattā sabbakusalānaṃ tena sabhāvena sabbākusalānaṃ pahānaṃ hontampi kāmarāgādivikkhambhanasabhāvamevāti taṃsabhāvattā avisesetvā nīvaraṇākusalamūlādīnaṃ vikkhambhanaviveko vutto hotīti āha.

    വിതക്കസ്സ കിച്ചവിസേസേന ഥിരഭാവപ്പത്തേ പഠമജ്ഝാനസമാധിമ്ഹി പച്ചനീകദൂരീഭാവകതേന ഥിരഭാവേന തംസദിസേസു വിതക്കരഹിതേസു ദുതിയജ്ഝാനാദിസമാധീസു ച അപ്പനാതി അട്ഠകഥാവോഹാരോതി വിതക്കസ്സ അപ്പനായോഗോ വുത്തോ, അഞ്ഞഥാ വിതക്കോവ അപ്പനാതി തസ്സ തംസമ്പയോഗോ ന സിയാതി. അത്ഥോ…പേ॰… ദട്ഠബ്ബോ ഝാനസമങ്ഗിനോ വിതക്കവിചാരസമങ്ഗിതാദസ്സനേന ഝാനസ്സേവ സവിതക്കസവിചാരഭാവസ്സ വുത്തത്താ.

    Vitakkassa kiccavisesena thirabhāvappatte paṭhamajjhānasamādhimhi paccanīkadūrībhāvakatena thirabhāvena taṃsadisesu vitakkarahitesu dutiyajjhānādisamādhīsu ca appanāti aṭṭhakathāvohāroti vitakkassa appanāyogo vutto, aññathā vitakkova appanāti tassa taṃsampayogo na siyāti. Attho…pe… daṭṭhabbo jhānasamaṅgino vitakkavicārasamaṅgitādassanena jhānasseva savitakkasavicārabhāvassa vuttattā.

    വിവേകജം പീതിസുഖന്തി ഏത്ഥ പുരിമസ്മിം അത്ഥേ വിവേകജന്തി ഝാനം. പീതിസുഖസദ്ദതോ ച അത്ഥിഅത്ഥവിസേസവതോ അസ്സ, അസ്മിം വാതി ഏത്ഥ -കാരോ വുത്തോ. ദുതിയേ പീതിസുഖമേവ വിവേകജം. വിവേകജംപീതിസുഖന്തി ച അഞ്ഞപദത്ഥേ സമാസോ പച്ചത്തനിദ്ദേസസ്സ ച അലോപോ കതോ, ലോപേ വാ സതി ‘‘വിവേകജപീതിസുഖ’’ന്തി പാഠോതി അയം വിസേസോ. ഗണനാനുപുബ്ബതാതി ഗണനാനുപുബ്ബതായ, ഗണനാനുപുബ്ബതാമത്തം വാ പഠമന്തി വചനന്തി അത്ഥോ. നിച്ചാദിവിപല്ലാസപ്പഹാനേന മഗ്ഗോ അസമ്മോഹതോ അനിച്ചാദിലക്ഖണാനി പടിവിജ്ഝതീതി ലക്ഖണൂപനിജ്ഝാനം. അസമ്മോസധമ്മം നിബ്ബാനം അവിപരീതലക്ഖണത്താ അനഞ്ഞഥാഭാവതോ തഥലക്ഖണം.

    Vivekajaṃ pītisukhanti ettha purimasmiṃ atthe vivekajanti jhānaṃ. Pītisukhasaddato ca atthiatthavisesavato assa, asmiṃ vāti ettha a-kāro vutto. Dutiye pītisukhameva vivekajaṃ. Vivekajaṃpītisukhanti ca aññapadatthe samāso paccattaniddesassa ca alopo kato, lope vā sati ‘‘vivekajapītisukha’’nti pāṭhoti ayaṃ viseso. Gaṇanānupubbatāti gaṇanānupubbatāya, gaṇanānupubbatāmattaṃ vā paṭhamanti vacananti attho. Niccādivipallāsappahānena maggo asammohato aniccādilakkhaṇāni paṭivijjhatīti lakkhaṇūpanijjhānaṃ. Asammosadhammaṃ nibbānaṃ aviparītalakkhaṇattā anaññathābhāvato tathalakkhaṇaṃ.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / രൂപാവചരകുസലം • Rūpāvacarakusalaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ചതുക്കനയോ പഠമജ്ഝാനം • Catukkanayo paṭhamajjhānaṃ

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / പഠമജ്ഝാനകഥാവണ്ണനാ • Paṭhamajjhānakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact