Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౪. నిస్సగ్గియకణ్డం
4. Nissaggiyakaṇḍaṃ
౧. చీవరవగ్గో
1. Cīvaravaggo
౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా
1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
తింస నిస్సగ్గియా ధమ్మా, యే వుత్తా సమితావినా;
Tiṃsa nissaggiyā dhammā, ye vuttā samitāvinā;
తేసం దాని కరిస్సామి, అపుబ్బపదవణ్ణనం.
Tesaṃ dāni karissāmi, apubbapadavaṇṇanaṃ.
౪౫౯. తేన సమయేన బుద్ధో భగవా వేసాలియం విహరతి గోతమకే చేతియే. తేన ఖో పన సమయేన భగవతా భిక్ఖూనం తిచీవరం అనుఞ్ఞాతం హోతీతి ఏత్థ తిచీవరన్తి అన్తరవాసకో ఉత్తరాసఙ్గో సఙ్ఘాటీతి ఇదం చీవరత్తయం పరిభుఞ్జితుం అనుఞ్ఞాతం హోతి. యత్థ పనేతం అనుఞ్ఞాతం, యదా చ అనుఞ్ఞాతం, యేన చ కారణేన అనుఞ్ఞాతం, తం సబ్బం చీవరక్ఖన్ధకే జీవకవత్థుస్మిం (మహావ॰ ౩౨౬ ఆదయో) ఆగతమేవ. అఞ్ఞేనేవ తిచీవరేన గామం పవిసన్తీతి యేన విహారే అచ్ఛన్తి న్హానఞ్చ ఓతరన్తి, తతో అఞ్ఞేన, ఏవం దివసే దివసే నవ చీవరాని ధారేన్తి.
459. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati gotamake cetiye. Tena kho pana samayena bhagavatā bhikkhūnaṃ ticīvaraṃ anuññātaṃ hotīti ettha ticīvaranti antaravāsako uttarāsaṅgo saṅghāṭīti idaṃ cīvarattayaṃ paribhuñjituṃ anuññātaṃ hoti. Yattha panetaṃ anuññātaṃ, yadā ca anuññātaṃ, yena ca kāraṇena anuññātaṃ, taṃ sabbaṃ cīvarakkhandhake jīvakavatthusmiṃ (mahāva. 326 ādayo) āgatameva. Aññeneva ticīvarena gāmaṃ pavisantīti yena vihāre acchanti nhānañca otaranti, tato aññena, evaṃ divase divase nava cīvarāni dhārenti.
౪౬౦. ఉప్పన్నం హోతీతి అనుపఞ్ఞత్తియా ద్వారం దదమానం పటిలాభవసేన ఉప్పన్నం హోతి, నో నిప్ఫత్తివసేన.
460.Uppannaṃ hotīti anupaññattiyā dvāraṃ dadamānaṃ paṭilābhavasena uppannaṃ hoti, no nipphattivasena.
ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స దాతుకామో హోతీతి ఆయస్మా కిర ఆనన్దో భగవన్తం ఠపేత్వా అఞ్ఞో ఏవరూపో గుణవిసిట్ఠో పుగ్గలో నత్థీతి గుణబహుమానేన ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం అతిమమాయతి. సో సదాపి మనాపం చీవరం లభిత్వా రజిత్వా కప్పబిన్దుం దత్వా థేరస్సేవ దేతి, పురేభత్తే పణీతం యాగుఖజ్జకం వా పిణ్డపాతం వా లభిత్వాపి థేరస్సేవ దేతి, పచ్ఛాభత్తే మధుఫాణితాదీని లభిత్వాపి థేరస్సేవ దేతి, ఉపట్ఠాకకులేహి దారకే నిక్ఖామేత్వా పబ్బాజేత్వాపి థేరస్స సన్తికే ఉపజ్ఝం గాహాపేత్వా సయం అనుసావనకమ్మం కరోతి. ఆయస్మాపి సారిపుత్తో ‘‘పితు కత్తబ్బకిచ్చం నామ జేట్ఠపుత్తస్స భారో, తం మయా భగవతో కత్తబ్బం కిచ్చం ఆనన్దో కరోతి, అహం ఆనన్దం నిస్సాయ అప్పోస్సుక్కో విహరితుం లభామీ’’తి ఆయస్మన్తం ఆనన్దం అతివియ మమాయతి, సోపి మనాపం చీవరం లభిత్వా ఆనన్దత్థేరస్సేవ దేతీతి సబ్బం పురిమసదిసమేవ . ఏవం గుణబహుమానేన మమాయన్తో తదా ఉప్పన్నమ్పి తం చీవరం ఆయస్మతో సారిపుత్తస్స దాతుకామో హోతీతి వేదితబ్బో.
Āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti āyasmā kira ānando bhagavantaṃ ṭhapetvā añño evarūpo guṇavisiṭṭho puggalo natthīti guṇabahumānena āyasmantaṃ sāriputtaṃ atimamāyati. So sadāpi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā rajitvā kappabinduṃ datvā therasseva deti, purebhatte paṇītaṃ yāgukhajjakaṃ vā piṇḍapātaṃ vā labhitvāpi therasseva deti, pacchābhatte madhuphāṇitādīni labhitvāpi therasseva deti, upaṭṭhākakulehi dārake nikkhāmetvā pabbājetvāpi therassa santike upajjhaṃ gāhāpetvā sayaṃ anusāvanakammaṃ karoti. Āyasmāpi sāriputto ‘‘pitu kattabbakiccaṃ nāma jeṭṭhaputtassa bhāro, taṃ mayā bhagavato kattabbaṃ kiccaṃ ānando karoti, ahaṃ ānandaṃ nissāya appossukko viharituṃ labhāmī’’ti āyasmantaṃ ānandaṃ ativiya mamāyati, sopi manāpaṃ cīvaraṃ labhitvā ānandattherasseva detīti sabbaṃ purimasadisameva . Evaṃ guṇabahumānena mamāyanto tadā uppannampi taṃ cīvaraṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmo hotīti veditabbo.
నవమం వా భగవా దివసం దసమం వాతి ఏత్థ పన సచే భవేయ్య ‘‘కథం థేరో జానాతీ’’తి? బహూహి కారణేహి జానాతి. సారిపుత్తత్థేరో కిర జనపదచారికం పక్కమన్తో ఆనన్దత్థేరం ఆపుచ్ఛిత్వావ పక్కమతి ‘‘అహం ఏత్తకేన నామ కాలేన ఆగచ్ఛిస్సామి, ఏత్థన్తరే భగవన్తం మా పమజ్జీ’’తి. సచే సమ్ముఖా న ఆపుచ్ఛతి, భిక్ఖూ పేసేత్వాపి ఆపుచ్ఛిత్వావ గచ్ఛతి. సచే అఞ్ఞత్థ వస్సం వసతి, యే పఠమతరం భిక్ఖూ ఆగచ్ఛన్తి, తే ఏవం పహిణతి ‘‘మమ వచనేన భగవతో చ పాదే సిరసా వన్దథ, ఆనన్దస్స చ ఆరోగ్యం వత్వా మం ‘అసుకదివసే నామ ఆగమిస్సతీ’తి వదథా’’తి సదా చ యథాపరిచ్ఛిన్నదివసేయేవ ఏతి. అపిచాయస్మా ఆనన్దో అనుమానేనపి జానాతి ‘‘ఏత్తకే దివసే భగవతా వియోగం సహన్తో అధివాసేన్తో ఆయస్మా సారిపుత్తో వసి, ఇతో దాని పట్ఠాయ అసుకం నామ దివసం న అతిక్కమిస్సతి అద్ధా ఆగమిస్సతీ’’తి. యేసం యేసఞ్హి పఞ్ఞా మహతీ తేసం తేసం భగవతి పేమఞ్చ గారవో చ మహా హోతీతి ఇమినా నయేనాపి జానాతి. ఏవం బహూహి కారణేహి జానాతి. తేనాహ – ‘‘నవమం వా భగవా దివసం దసమం వా’’తి. ఏవం వుత్తే యస్మా ఇదం సిక్ఖాపదం పణ్ణత్తివజ్జం, న లోకవజ్జం; తస్మా ఆయస్మతా ఆనన్దేన వుత్తసదిసమేవ పరిచ్ఛేదం కరోన్తో ‘‘అథ ఖో భగవా…పే॰… ధారేతు’’న్తి. సచే పన థేరేన అద్ధమాసో వా మాసో వా ఉద్దిట్ఠో అభవిస్స, సోపి భగవతా అనుఞ్ఞాతో అస్స.
Navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vāti ettha pana sace bhaveyya ‘‘kathaṃ thero jānātī’’ti? Bahūhi kāraṇehi jānāti. Sāriputtatthero kira janapadacārikaṃ pakkamanto ānandattheraṃ āpucchitvāva pakkamati ‘‘ahaṃ ettakena nāma kālena āgacchissāmi, etthantare bhagavantaṃ mā pamajjī’’ti. Sace sammukhā na āpucchati, bhikkhū pesetvāpi āpucchitvāva gacchati. Sace aññattha vassaṃ vasati, ye paṭhamataraṃ bhikkhū āgacchanti, te evaṃ pahiṇati ‘‘mama vacanena bhagavato ca pāde sirasā vandatha, ānandassa ca ārogyaṃ vatvā maṃ ‘asukadivase nāma āgamissatī’ti vadathā’’ti sadā ca yathāparicchinnadivaseyeva eti. Apicāyasmā ānando anumānenapi jānāti ‘‘ettake divase bhagavatā viyogaṃ sahanto adhivāsento āyasmā sāriputto vasi, ito dāni paṭṭhāya asukaṃ nāma divasaṃ na atikkamissati addhā āgamissatī’’ti. Yesaṃ yesañhi paññā mahatī tesaṃ tesaṃ bhagavati pemañca gāravo ca mahā hotīti iminā nayenāpi jānāti. Evaṃ bahūhi kāraṇehi jānāti. Tenāha – ‘‘navamaṃ vā bhagavā divasaṃ dasamaṃ vā’’ti. Evaṃ vutte yasmā idaṃ sikkhāpadaṃ paṇṇattivajjaṃ, na lokavajjaṃ; tasmā āyasmatā ānandena vuttasadisameva paricchedaṃ karonto ‘‘atha kho bhagavā…pe… dhāretu’’nti. Sace pana therena addhamāso vā māso vā uddiṭṭho abhavissa, sopi bhagavatā anuññāto assa.
౪౬౨-౩. నిట్ఠితచీవరస్మిన్తి యేన కేనచి నిట్ఠానేన నిట్ఠితే చీవరస్మిం. యస్మా పన తం చీవరం కరణేనపి నిట్ఠితం హోతి, నస్సనాదీహిపి తస్మాస్స పదభాజనే అత్థమత్తమేవ దస్సేతుం భిక్ఖునో చీవరం కతం వా హోతీతిఆది వుత్తం. తత్థ కతన్తి సూచికమ్మపరియోసానేన కతం, సూచికమ్మపరియోసానం నామ యంకిఞ్చి సూచియా కత్తబ్బం పాసపట్టగణ్ఠికపట్టపరియోసానం కత్వా సూచియా పటిసామనం. నట్ఠన్తి చోరాదీహి హటం, ఏతమ్పి హి కరణపలిబోధస్స నిట్ఠితత్తా నిట్ఠితన్తి వుచ్చతి. వినట్ఠన్తి ఉపచికాదీహి ఖాయితం. దడ్ఢన్తి అగ్గినా దడ్ఢం. చీవరాసా వా ఉపచ్ఛిన్నాతి ‘‘అసుకస్మిం నామ కులే చీవరం లభిస్సామీ’’తి యా చీవరాసా ఉప్పన్నా హోతి, సా వా ఉపచ్ఛిన్నా, ఏతేసమ్పి హి కరణపలిబోధస్సేవ నిట్ఠితత్తా నిట్ఠితభావో వేదితబ్బో.
462-3.Niṭṭhitacīvarasminti yena kenaci niṭṭhānena niṭṭhite cīvarasmiṃ. Yasmā pana taṃ cīvaraṃ karaṇenapi niṭṭhitaṃ hoti, nassanādīhipi tasmāssa padabhājane atthamattameva dassetuṃ bhikkhuno cīvaraṃ kataṃ vā hotītiādi vuttaṃ. Tattha katanti sūcikammapariyosānena kataṃ, sūcikammapariyosānaṃ nāma yaṃkiñci sūciyā kattabbaṃ pāsapaṭṭagaṇṭhikapaṭṭapariyosānaṃ katvā sūciyā paṭisāmanaṃ. Naṭṭhanti corādīhi haṭaṃ, etampi hi karaṇapalibodhassa niṭṭhitattā niṭṭhitanti vuccati. Vinaṭṭhanti upacikādīhi khāyitaṃ. Daḍḍhanti agginā daḍḍhaṃ. Cīvarāsā vā upacchinnāti ‘‘asukasmiṃ nāma kule cīvaraṃ labhissāmī’’ti yā cīvarāsā uppannā hoti, sā vā upacchinnā, etesampi hi karaṇapalibodhasseva niṭṭhitattā niṭṭhitabhāvo veditabbo.
ఉబ్భతస్మిం కథినేతి కథినే చ ఉబ్భతస్మిం. ఏతేన దుతియస్స పలిబోధస్స అభావం దస్సేతి. తం పన కథినం యస్మా అట్ఠసు వా మాతికాసు ఏకాయ అన్తరుబ్భారేన వా ఉద్ధరీయతి, తేనస్స నిద్దేసే ‘‘అట్ఠన్నం మాతికాన’’న్తిఆది వుత్తం. తత్థ ‘‘అట్ఠిమా, భిక్ఖవే, మాతికా కథినస్స ఉబ్భారాయ – పక్కమనన్తికా, నిట్ఠానన్తికా, సన్నిట్ఠానన్తికా, నాసనన్తికా, సవనన్తికా, ఆసావచ్ఛేదికా, సీమాతిక్కన్తికా, సహుబ్భారా’’తి ఏవం అట్ఠ మాతికాయో కథినక్ఖన్ధకే ఆగతా. అన్తరుబ్భారోపి ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో; యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో కథినం ఉద్ధరేయ్య, ఏసా ఞత్తి. సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో; సఙ్ఘో కథినం ఉద్ధరతి, యస్సాయస్మతో ఖమతి, కథినస్స ఉబ్భారో, సో తుణ్హస్స; యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. ఉబ్భతం సఙ్ఘేన కథినం, ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి (పాచి॰ ౯౨౬) ఏవం భిక్ఖునీవిభఙ్గే ఆగతో. తత్థ యం వత్తబ్బం తం ఆగతట్ఠానేయేవ వణ్ణయిస్సామ. ఇధ పన వుచ్చమానే పాళి ఆహరితబ్బా హోతి, అత్థోపి వత్తబ్బో. వుత్తోపి చ న సువిఞ్ఞేయ్యో హోతి, అట్ఠానే వుత్తత్తాయ.
Ubbhatasmiṃ kathineti kathine ca ubbhatasmiṃ. Etena dutiyassa palibodhassa abhāvaṃ dasseti. Taṃ pana kathinaṃ yasmā aṭṭhasu vā mātikāsu ekāya antarubbhārena vā uddharīyati, tenassa niddese ‘‘aṭṭhannaṃ mātikāna’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā kathinassa ubbhārāya – pakkamanantikā, niṭṭhānantikā, sanniṭṭhānantikā, nāsanantikā, savanantikā, āsāvacchedikā, sīmātikkantikā, sahubbhārā’’ti evaṃ aṭṭha mātikāyo kathinakkhandhake āgatā. Antarubbhāropi ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho; yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho kathinaṃ uddhareyya, esā ñatti. Suṇātu me, bhante, saṅgho; saṅgho kathinaṃ uddharati, yassāyasmato khamati, kathinassa ubbhāro, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya. Ubbhataṃ saṅghena kathinaṃ, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pāci. 926) evaṃ bhikkhunīvibhaṅge āgato. Tattha yaṃ vattabbaṃ taṃ āgataṭṭhāneyeva vaṇṇayissāma. Idha pana vuccamāne pāḷi āharitabbā hoti, atthopi vattabbo. Vuttopi ca na suviññeyyo hoti, aṭṭhāne vuttattāya.
దసాహపరమన్తి దస అహాని పరమో పరిచ్ఛేదో అస్సాతి దసాహపరమో, తం దసాహపరమం కాలం ధారేతబ్బన్తి అత్థో. పదభాజనే పన అత్థమత్తమేవ దస్సేతుం ‘‘దసాహపరమతా ధారేతబ్బ’’న్తి వుత్తం. ఇదఞ్హి వుత్తం హోతి ‘‘దసాహపరమ’’న్తి ఏత్థ యా దసాహపరమతా దసాహపరమభావో, అయం ఏత్తకో కాలో యావ నాతిక్కమతి తావ ధారేతబ్బన్తి.
Dasāhaparamanti dasa ahāni paramo paricchedo assāti dasāhaparamo, taṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ dhāretabbanti attho. Padabhājane pana atthamattameva dassetuṃ ‘‘dasāhaparamatā dhāretabba’’nti vuttaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti ‘‘dasāhaparama’’nti ettha yā dasāhaparamatā dasāhaparamabhāvo, ayaṃ ettako kālo yāva nātikkamati tāva dhāretabbanti.
అధిట్ఠితవికప్పితేసు అపరియాపన్నత్తా అతిరేకం చీవరన్తి అతిరేకచీవరం. తేనేవస్స పదభాజనే వుత్తం ‘‘అనధిట్ఠితం అవికప్పిత’’న్తి.
Adhiṭṭhitavikappitesu apariyāpannattā atirekaṃ cīvaranti atirekacīvaraṃ. Tenevassa padabhājane vuttaṃ ‘‘anadhiṭṭhitaṃ avikappita’’nti.
ఛన్నం చీవరానం అఞ్ఞతరన్తి ఖోమం, కప్పాసికం, కోసేయ్యం, కమ్బలం, సాణం, భఙ్గన్తి ఇమేసం ఛన్నం చీవరానం అఞ్ఞతరం. ఏతేన చీవరస్స జాతిం దస్సేత్వా ఇదాని పమాణం దస్సేతుం ‘‘వికప్పనుపగం పచ్ఛిమ’’న్తి ఆహ. తస్స పమాణం దీఘతో ద్వే విదత్థియో, తిరియం విదత్థి. తత్రాయం పాళి – ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆయామేన అట్ఠఙ్గులం సుగతఙ్గులేన చతురఙ్గులవిత్థతం పచ్ఛిమం చీవరం వికప్పేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮).
Channaṃ cīvarānaṃ aññataranti khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti imesaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ. Etena cīvarassa jātiṃ dassetvā idāni pamāṇaṃ dassetuṃ ‘‘vikappanupagaṃ pacchima’’nti āha. Tassa pamāṇaṃ dīghato dve vidatthiyo, tiriyaṃ vidatthi. Tatrāyaṃ pāḷi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, āyāmena aṭṭhaṅgulaṃ sugataṅgulena caturaṅgulavitthataṃ pacchimaṃ cīvaraṃ vikappetu’’nti (mahāva. 358).
తం అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియం పాచిత్తియన్తి తం యథావుత్తజాతిప్పమాణం చీవరం దసాహపరమం కాలం అతిక్కామయతో, ఏత్థన్తరే యథా అతిరేకచీవరం న హోతి తథా అకుబ్బతో నిస్సగ్గియం పాచిత్తియం, తఞ్చ చీవరం నిస్సగ్గియం హోతి, పాచిత్తియాపత్తి చస్స హోతీతి అత్థో. అథ వా నిస్సజ్జనం నిస్సగ్గియం, పుబ్బభాగే కత్తబ్బస్స వినయకమ్మస్సేతం నామం. నిస్సగ్గియమస్స అత్థీతి నిస్సగ్గియమిచ్చేవ. కిన్తం? పాచిత్తియం. తం అతిక్కామయతో సనిస్సగ్గియవినయకమ్మం పాచిత్తియం హోతీతి అయమేత్థ అత్థో. పదభాజనే పన పఠమం తావ అత్థవికప్పం దస్సేతుం ‘‘తం అతిక్కామయతో నిస్సగ్గియం హోతీ’’తి మాతికం ఠపేత్వా ‘‘ఏకాదసే అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియం హోతి, నిస్సజ్జితబ్బ’’న్తి వుత్తం. పున యస్స చ నిస్సజ్జితబ్బం, యథా చ నిస్సజ్జితబ్బం, తం దస్సేతుం ‘‘సఙ్ఘస్స వా’’తిఆది వుత్తం. తత్థ ఏకాదసే అరుణుగ్గమనేతి ఏత్థ యం దివసం చీవరం ఉప్పన్నం తస్స యో అరుణో, సో ఉప్పన్నదివసనిస్సితో, తస్మా చీవరుప్పాదదివసఏన సద్ధిం ఏకాదసే అరుణుగ్గమనే నిస్సగ్గియం హోతీతి వేదితబ్బం. సచేపి బహూని ఏకజ్ఝం బన్ధిత్వా వా వేఠేత్వా వా ఠపితాని ఏకావ ఆపత్తి. అబద్ధావేఠితేసు వత్థుగణనాయ ఆపత్తియో.
Taṃatikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiyanti taṃ yathāvuttajātippamāṇaṃ cīvaraṃ dasāhaparamaṃ kālaṃ atikkāmayato, etthantare yathā atirekacīvaraṃ na hoti tathā akubbato nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, tañca cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti, pācittiyāpatti cassa hotīti attho. Atha vā nissajjanaṃ nissaggiyaṃ, pubbabhāge kattabbassa vinayakammassetaṃ nāmaṃ. Nissaggiyamassa atthīti nissaggiyamicceva. Kintaṃ? Pācittiyaṃ. Taṃ atikkāmayato sanissaggiyavinayakammaṃ pācittiyaṃ hotīti ayamettha attho. Padabhājane pana paṭhamaṃ tāva atthavikappaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ hotī’’ti mātikaṃ ṭhapetvā ‘‘ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hoti, nissajjitabba’’nti vuttaṃ. Puna yassa ca nissajjitabbaṃ, yathā ca nissajjitabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘saṅghassa vā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ekādase aruṇuggamaneti ettha yaṃ divasaṃ cīvaraṃ uppannaṃ tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasaena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hotīti veditabbaṃ. Sacepi bahūni ekajjhaṃ bandhitvā vā veṭhetvā vā ṭhapitāni ekāva āpatti. Abaddhāveṭhitesu vatthugaṇanāya āpattiyo.
నిస్సజ్జిత్వా ఆపత్తి దేసేతబ్బాతి కథం దేసేతబ్బా? యథా ఖన్ధకే వుత్తం, కథఞ్చ తత్థ వుత్తం? ఏవం వుత్తం – ‘‘తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సఙ్ఘం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా వుడ్ఢానం భిక్ఖూనం పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘అహం, భన్తే, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో, తం పటిదేసేమీ’’’తి (చూళవ॰ ౨౩౯). ఇధ పన సచే ఏకం చీవరం హోతి ‘‘ఏకం నిస్సగ్గియం పాచిత్తియ’’న్తి వత్తబ్బం. సచే ద్వే, ‘‘ద్వే’’తి వత్తబ్బం. సచే బహూని ‘‘సమ్బహులానీ’’తి వత్తబ్బం. నిస్సజ్జనేపి సచే ఏకం యథాపాళిమేవ ‘‘ఇదం మే, భన్తే, చీవర’’న్తి వత్తబ్బం. సచే ద్వే వా బహూని వా, ‘‘ఇమాని మే, భన్తే, చీవరాని దసాహాతిక్కన్తాని నిస్సగ్గియాని, ఇమానాహం సఙ్ఘస్స నిస్సజ్జామీ’’తి వత్తబ్బం. పాళిం వత్తుం అసక్కోన్తేన అఞ్ఞథాపి వత్తబ్బం.
Nissajjitvāāpatti desetabbāti kathaṃ desetabbā? Yathā khandhake vuttaṃ, kathañca tattha vuttaṃ? Evaṃ vuttaṃ – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’’ti (cūḷava. 239). Idha pana sace ekaṃ cīvaraṃ hoti ‘‘ekaṃ nissaggiyaṃ pācittiya’’nti vattabbaṃ. Sace dve, ‘‘dve’’ti vattabbaṃ. Sace bahūni ‘‘sambahulānī’’ti vattabbaṃ. Nissajjanepi sace ekaṃ yathāpāḷimeva ‘‘idaṃ me, bhante, cīvara’’nti vattabbaṃ. Sace dve vā bahūni vā, ‘‘imāni me, bhante, cīvarāni dasāhātikkantāni nissaggiyāni, imānāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti vattabbaṃ. Pāḷiṃ vattuṃ asakkontena aññathāpi vattabbaṃ.
బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన ఆపత్తి పటిగ్గహేతబ్బాతి ఖన్ధకే వుత్తనయేనేవ పటిగ్గహేతబ్బా. ఏవఞ్హి తత్థ వుత్తం – ‘‘బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన సఙ్ఘో ఞాపేతబ్బో –
Byattenabhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbāti khandhake vuttanayeneva paṭiggahetabbā. Evañhi tattha vuttaṃ – ‘‘byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘సుణాతు మే భన్తే సఙ్ఘో, అయం ఇత్థన్నామో భిక్ఖు ఆపత్తిం సరతి వివరతి ఉత్తానిం కరోతి దేసేతి, యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, అహం ఇత్థన్నామస్స భిక్ఖునో ఆపత్తిం పటిగ్గణ్హేయ్య’న్తి.
‘Suṇātu me bhante saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti, yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
తేన వత్తబ్బో ‘పస్ససీ’తి? ‘ఆమ, పస్సామీ’తి. ఆయతిం సంవరేయ్యాసీ’’తి (చూళవ॰ ౨౩౯). ద్వీసు పన సమ్బహులాసు వా పురిమనయేనేవ వచనభేదో ఞాతబ్బో.
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. Āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Dvīsu pana sambahulāsu vā purimanayeneva vacanabhedo ñātabbo.
చీవరదానేపి ‘‘సఙ్ఘో ఇమం చీవరం ఇమాని చీవరానీ’’తి వత్థువసేన వచనభేదో వేదితబ్బో. గణస్స చ పుగ్గలస్స చ నిస్సజ్జనేపి ఏసేవ నయో.
Cīvaradānepi ‘‘saṅgho imaṃ cīvaraṃ imāni cīvarānī’’ti vatthuvasena vacanabhedo veditabbo. Gaṇassa ca puggalassa ca nissajjanepi eseva nayo.
ఆపత్తిదేసనాపటిగ్గహణేసు పనేత్థ అయం పాళి – ‘‘తేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా సమ్బహులే భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కత్వా వుడ్ఢానం భిక్ఖూనం పాదే వన్దిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్సు వచనీయా – ‘అహం, భన్తే, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో తం పటిదేసేమీ’తి. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన తే భిక్ఖూ ఞాపేతబ్బా –
Āpattidesanāpaṭiggahaṇesu panettha ayaṃ pāḷi – ‘‘tena, bhikkhave, bhikkhunā sambahule bhikkhū upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassu vacanīyā – ‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā –
‘సుణన్తు మే ఆయస్మన్తా, అయం ఇత్థన్నామో భిక్ఖు ఆపత్తిం సరతి వివరతి ఉత్తానిం కరోతి దేసేతి. యదాయస్మన్తానం పత్తకల్లం, అహం ఇత్థన్నామస్స భిక్ఖునో ఆపత్తిం పటిగ్గణ్హేయ్య’న్తి.
‘Suṇantu me āyasmantā, ayaṃ itthannāmo bhikkhu āpattiṃ sarati vivarati uttāniṃ karoti deseti. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ itthannāmassa bhikkhuno āpattiṃ paṭiggaṇheyya’nti.
తేన వత్తబ్బో ‘పస్ససీ’తి? ‘ఆమ, పస్సామీ’తి. ‘ఆయతిం సంవరేయ్యాసీ’తి.
Tena vattabbo ‘passasī’ti? ‘Āma, passāmī’ti. ‘Āyatiṃ saṃvareyyāsī’ti.
తేన భిక్ఖునా ఏకం భిక్ఖుం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా ఉక్కుటికం నిసీదిత్వా అఞ్జలిం పగ్గహేత్వా ఏవమస్స వచనీయో – ‘అహం, ఆవుసో, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో తం పటిదేసేమీ’తి. తేన వత్తబ్బో ‘పస్ససీ’తి, ఆమ పస్సామీతి ఆయతిం సంవరేయ్యాసీ’’తి (చూళవ॰ ౨౩౯). తత్థ పురిమనయేనేవ ఆపత్తియా నామగ్గహణం వచనభేదో చ వేదితబ్బో.
Tena bhikkhunā ekaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ahaṃ, āvuso, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno taṃ paṭidesemī’ti. Tena vattabbo ‘passasī’ti, āma passāmīti āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti (cūḷava. 239). Tattha purimanayeneva āpattiyā nāmaggahaṇaṃ vacanabhedo ca veditabbo.
యథా చ గణస్స నిస్సజ్జనే ఏవం ద్విన్నం నిస్సజ్జనేపి పాళి వేదితబ్బా. యది హి విసేసో భవేయ్య, యథేవ ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిణ్ణన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం, ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, కాతబ్బో. బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేన తే భిక్ఖూ ఞాపేతబ్బా’’తిఆదినా నయేన ‘‘తిణ్ణన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతు’’న్తి వత్వా పున ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం కాతుం, ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, కాతబ్బో. థేరేన భిక్ఖునా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గ’’న్తిఆదినా (మహావ॰ ౧౬౮) నయేన విసుంయేవ ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథో వుత్తో, ఏవమిధాపి విసుం పాళిం వదేయ్య, యస్మా పన నత్థి, తస్మా అవత్వా గతోతి, గణస్స వుత్తా పాళియేవేత్థ పాళి.
Yathā ca gaṇassa nissajjane evaṃ dvinnaṃ nissajjanepi pāḷi veditabbā. Yadi hi viseso bhaveyya, yatheva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena te bhikkhū ñāpetabbā’’tiādinā nayena ‘‘tiṇṇannaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātu’’nti vatvā puna ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ kātuṃ, evañca pana, bhikkhave, kātabbo. Therena bhikkhunā ekaṃsaṃ uttarāsaṅga’’ntiādinā (mahāva. 168) nayena visuṃyeva dvinnaṃ pārisuddhiuposatho vutto, evamidhāpi visuṃ pāḷiṃ vadeyya, yasmā pana natthi, tasmā avatvā gatoti, gaṇassa vuttā pāḷiyevettha pāḷi.
ఆపత్తిపటిగ్గహణే పన అయం విసేసో, యథా గణస్స నిస్సజ్జిత్వా ఆపత్తియా దేసియమానాయ ఆపత్తిపటిగ్గాహకో భిక్ఖు ఞత్తిం ఠపేతి, ఏవం అట్ఠపేత్వా ద్వీసు అఞ్ఞతరేన యథా ఏకపుగ్గలో పటిగ్గణ్హాతి, ఏవం ఆపత్తి పటిగ్గహేతబ్బా. ద్విన్నఞ్హి ఞత్తిట్ఠపనా నామ నత్థి, యది సియా ద్విన్నం పారిసుద్ధిఉపోసథం విసుం న వదేయ్య.
Āpattipaṭiggahaṇe pana ayaṃ viseso, yathā gaṇassa nissajjitvā āpattiyā desiyamānāya āpattipaṭiggāhako bhikkhu ñattiṃ ṭhapeti, evaṃ aṭṭhapetvā dvīsu aññatarena yathā ekapuggalo paṭiggaṇhāti, evaṃ āpatti paṭiggahetabbā. Dvinnañhi ñattiṭṭhapanā nāma natthi, yadi siyā dvinnaṃ pārisuddhiuposathaṃ visuṃ na vadeyya.
నిస్సట్ఠచీవరదానేపి యథా ‘‘ఇమం చీవరం ఆయస్మతో దమ్మీ’’తి ఏకో వదతి, ఏవం ‘‘ఇమం మయం చీవరం ఆయస్మతో దేమా’’తి వత్తుం వట్టతి. ఇతో గరుకతరాని హి ఞత్తిదుతియకమ్మానిపి ‘‘అపలోకేత్వా కాతబ్బానీ’’తి వుత్తాని అత్థి, తేసం ఏతం అనులోమం నిస్సట్ఠచీవరం పన దాతబ్బమేవ అదాతుం న లబ్భతి, వినయకమ్మమత్తఞ్హేతం. న తం తేన సఙ్ఘస్స వా గణస్స వా పుగ్గలస్స వా దిన్నమేవ హోతీతి.
Nissaṭṭhacīvaradānepi yathā ‘‘imaṃ cīvaraṃ āyasmato dammī’’ti eko vadati, evaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ cīvaraṃ āyasmato demā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Ito garukatarāni hi ñattidutiyakammānipi ‘‘apaloketvā kātabbānī’’ti vuttāni atthi, tesaṃ etaṃ anulomaṃ nissaṭṭhacīvaraṃ pana dātabbameva adātuṃ na labbhati, vinayakammamattañhetaṃ. Na taṃ tena saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā dinnameva hotīti.
౪౬౮. దసాహాతిక్కన్తే అతిక్కన్తసఞ్ఞీతి దసాహం అతిక్కన్తే చీవరే ‘‘అతిక్కన్తం ఇద’’న్తి ఏవంసఞ్ఞీ, దసాహే వా అతిక్కన్తే ‘‘అతిక్కన్తో దసాహో’’తి ఏవంసఞ్ఞీ. నిస్సగ్గియం పాచిత్తియన్తి న ఇధ సఞ్ఞా రక్ఖతి. యోపి ఏవంసఞ్ఞీ, తస్సపి తం చీవరం నిస్సగ్గియం పాచిత్తియాపత్తి చ. సనిస్సగ్గియవినయకమ్మం వా పాచిత్తియన్తి ఉభోపి అత్థవికప్పా యుజ్జన్తి. ఏస నయో సబ్బత్థ.
468.Dasāhātikkante atikkantasaññīti dasāhaṃ atikkante cīvare ‘‘atikkantaṃ ida’’nti evaṃsaññī, dasāhe vā atikkante ‘‘atikkanto dasāho’’ti evaṃsaññī. Nissaggiyaṃ pācittiyanti na idha saññā rakkhati. Yopi evaṃsaññī, tassapi taṃ cīvaraṃ nissaggiyaṃ pācittiyāpatti ca. Sanissaggiyavinayakammaṃ vā pācittiyanti ubhopi atthavikappā yujjanti. Esa nayo sabbattha.
అవిస్సజ్జితే విస్సజ్జితసఞ్ఞీతి కస్సచి అదిన్నే అపరిచ్చత్తే ‘‘పరిచ్చత్తం మయా’’తి ఏవంసఞ్ఞీ.
Avissajjitevissajjitasaññīti kassaci adinne apariccatte ‘‘pariccattaṃ mayā’’ti evaṃsaññī.
అనట్ఠే నట్ఠసఞ్ఞీతి అత్తనో చీవరేన సద్ధిం బహూని అఞ్ఞేసం చీవరాని ఏకతో ఠపితాని చోరా హరన్తి. తత్రేస అత్తనో చీవరే అనట్ఠే నట్ఠసఞ్ఞీ హోతి. ఏస నయో అవినట్ఠాదీసుపి.
Anaṭṭhe naṭṭhasaññīti attano cīvarena saddhiṃ bahūni aññesaṃ cīvarāni ekato ṭhapitāni corā haranti. Tatresa attano cīvare anaṭṭhe naṭṭhasaññī hoti. Esa nayo avinaṭṭhādīsupi.
అవిలుత్తేతి ఏత్థ పన గబ్భం భిన్దిత్వా పసయ్హావహారవసేన అవిలుత్తేతి వేదితబ్బం.
Avilutteti ettha pana gabbhaṃ bhinditvā pasayhāvahāravasena avilutteti veditabbaṃ.
అనిస్సజ్జిత్వా పరిభుఞ్జతి ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి సకిం నివత్థం వా సకిం పారుతం వా కాయతో అమోచేత్వా దివసమ్పి విచరతి, ఏకావ ఆపత్తి. మోచేత్వా మోచేత్వా నివాసేతి వా పారుపతి వా పయోగే పయోగే దుక్కటం. దున్నివత్థం వా దుప్పారుతం వా సణ్ఠపేన్తస్స అనాపత్తి. అఞ్ఞస్స తం పరిభుఞ్జతోపి అనాపత్తి, ‘‘అనాపత్తి అఞ్ఞేన కతం పటిలభిత్వా పరిభుఞ్జతీ’’తి (పారా॰ ౫౭౦) ఆదివచనఞ్చేత్థ సాధకం. అనతిక్కన్తే అతిక్కన్తసఞ్ఞినో వేమతికస్స చ దుక్కటం పరిభోగం సన్ధాయ వుత్తం.
Anissajjitvā paribhuñjati āpatti dukkaṭassāti sakiṃ nivatthaṃ vā sakiṃ pārutaṃ vā kāyato amocetvā divasampi vicarati, ekāva āpatti. Mocetvā mocetvā nivāseti vā pārupati vā payoge payoge dukkaṭaṃ. Dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā saṇṭhapentassa anāpatti. Aññassa taṃ paribhuñjatopi anāpatti, ‘‘anāpatti aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjatī’’ti (pārā. 570) ādivacanañcettha sādhakaṃ. Anatikkante atikkantasaññino vematikassa ca dukkaṭaṃ paribhogaṃ sandhāya vuttaṃ.
౪౬౯. ‘‘అనాపత్తి అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి, వికప్పేతీ’’తి ఏత్థ పన అధిట్ఠానుపగం వికప్పనుపగఞ్చ వేదితబ్బం. తత్రాయం పాళి – అథ ఖో భిక్ఖూనం ఏతదహోసి – ‘‘యాని తాని భగవతా అనుఞ్ఞాతాని ‘తిచీవర’న్తి వా ‘వస్సికసాటికా’తి వా ‘నిసీదన’న్తి వా ‘పచ్చత్థరణ’న్తి వా ‘కణ్డుప్పటిచ్ఛాదీ’తి వా ముఖపుఞ్ఛనచోళకన్తి వా పరిక్ఖారచోళన్తి వా సబ్బాని తాని అధిట్ఠాతబ్బానీతి ను ఖో ఉదాహు వికప్పేతబ్బానీ’’తి, భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసుం –
469.‘‘Anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappetī’’ti ettha pana adhiṭṭhānupagaṃ vikappanupagañca veditabbaṃ. Tatrāyaṃ pāḷi – atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘yāni tāni bhagavatā anuññātāni ‘ticīvara’nti vā ‘vassikasāṭikā’ti vā ‘nisīdana’nti vā ‘paccattharaṇa’nti vā ‘kaṇḍuppaṭicchādī’ti vā mukhapuñchanacoḷakanti vā parikkhāracoḷanti vā sabbāni tāni adhiṭṭhātabbānīti nu kho udāhu vikappetabbānī’’ti, bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ –
‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం; వస్సికసాటికం వస్సానం చాతుమాసం అధిట్ఠాతుం తతో పరం వికప్పేతుం; నిసీదనం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం; పచ్చత్థరణం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం; కణ్డుప్పటిచ్ఛాదిం యావఆబాధా అధిట్ఠాతుం తతో పరం వికప్పేతుం; ముఖపుఞ్ఛనచోళం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతుం; పరిక్ఖారచోళం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతు’’న్తి (మహావ॰ ౩౫౮).
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; nisīdanaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; paccattharaṇaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; kaṇḍuppaṭicchādiṃ yāvaābādhā adhiṭṭhātuṃ tato paraṃ vikappetuṃ; mukhapuñchanacoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetuṃ; parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’nti (mahāva. 358).
‘‘తత్థ తిచీవరం’’ అధిట్ఠహన్తేన రజిత్వా కప్పబిన్దుం దత్వా పమాణయుత్తమేవ అధిట్ఠాతబ్బం. తస్స పమాణం ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదేన సుగతచీవరతో ఊనకం వట్టతి, లామకపరిచ్ఛేదేన సఙ్ఘాటియా ఉత్తరాసఙ్గస్స చ దీఘతో ముట్ఠిపఞ్చకం తిరియం ముట్ఠిత్తికం పమాణం వట్టతి. అన్తరవాసకో దీఘతో ముట్ఠిపఞ్చకో తిరియం ద్విహత్థోపి వట్టతి. పారుపణేనపి హి సక్కా నాభిం పటిచ్ఛాదేతున్తి. వుత్తప్పమాణతో పన అతిరేకం ఊనకఞ్చ పరిక్ఖారచోళన్తి అధిట్ఠాతబ్బం.
‘‘Tattha ticīvaraṃ’’ adhiṭṭhahantena rajitvā kappabinduṃ datvā pamāṇayuttameva adhiṭṭhātabbaṃ. Tassa pamāṇaṃ ukkaṭṭhaparicchedena sugatacīvarato ūnakaṃ vaṭṭati, lāmakaparicchedena saṅghāṭiyā uttarāsaṅgassa ca dīghato muṭṭhipañcakaṃ tiriyaṃ muṭṭhittikaṃ pamāṇaṃ vaṭṭati. Antaravāsako dīghato muṭṭhipañcako tiriyaṃ dvihatthopi vaṭṭati. Pārupaṇenapi hi sakkā nābhiṃ paṭicchādetunti. Vuttappamāṇato pana atirekaṃ ūnakañca parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātabbaṃ.
తత్థ యస్మా ‘‘ద్వే చీవరస్స అధిట్ఠానా – కాయేన వా అధిట్ఠేతి, వాచాయ వా అధిట్ఠేతీ’’తి (పరి॰ ౩౨౨) వుత్తం, తస్మా పురాణసఙ్ఘాటిం ‘‘ఇమం సఙ్ఘాటిం పచ్చుద్ధరామీ’’తి పచ్చుద్ధరిత్వా నవం సఙ్ఘాటిం హత్థేన గహేత్వా ‘‘ఇమం సఙ్ఘాటిం అధిట్ఠామీ’’తి చిత్తేన ఆభోగం కత్వా కాయవికారం కరోన్తేన కాయేన అధిట్ఠాతబ్బా. ఇదం కాయేన అధిట్ఠానం, తం యేన కేనచి సరీరావయవేన అఫుసన్తస్స న వట్టతి. వాచాయ అధిట్ఠానే పన వచీభేదం కత్వా వాచాయ అధిట్ఠాతబ్బా. తత్ర దువిధం అధిట్ఠానం – సచే హత్థపాసే హోతి ‘‘ఇమం సఙ్ఘాటిం అధిట్ఠామీ’’తి వాచా భిన్దితబ్బా. అథ అన్తోగబ్భే వా ఉపరిపాసాదే వా సామన్తవిహారే వా హోతి ఠపితట్ఠానం సల్లక్ఖేత్వా ‘‘ఏతం సఙ్ఘాటిం అధిట్ఠామీ’’తి వాచా భిన్దితబ్బా. ఏస నయో ఉత్తరాసఙ్గే అన్తరవాసకే చ. నామమత్తమేవ హి విసేసో. తస్మా సబ్బాని సఙ్ఘాటిం ఉత్తరాసఙ్గం అన్తరవాసకన్తి ఏవం అత్తనో నామేనేవ అధిట్ఠాతబ్బాని. సచే అధిట్ఠహిత్వా ఠపితవత్థేహి సఙ్ఘాటిఆదీని కరోతి, నిట్ఠితే రజనే చ కప్పే చ ఇమం ‘‘పచ్చుద్ధరామీ’’తి పచ్చుద్ధరిత్వా పున అధిట్ఠాతబ్బాని. అధిట్ఠితేన పన సద్ధిం మహన్తతరమేవ దుతియపట్టం వా ఖణ్డం వా సంసిబ్బన్తేన పున అధిట్ఠాతబ్బమేవ. సమే వా ఖుద్దకే వా అధిట్ఠానకిచ్చం నత్థి.
Tattha yasmā ‘‘dve cīvarassa adhiṭṭhānā – kāyena vā adhiṭṭheti, vācāya vā adhiṭṭhetī’’ti (pari. 322) vuttaṃ, tasmā purāṇasaṅghāṭiṃ ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā navaṃ saṅghāṭiṃ hatthena gahetvā ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti cittena ābhogaṃ katvā kāyavikāraṃ karontena kāyena adhiṭṭhātabbā. Idaṃ kāyena adhiṭṭhānaṃ, taṃ yena kenaci sarīrāvayavena aphusantassa na vaṭṭati. Vācāya adhiṭṭhāne pana vacībhedaṃ katvā vācāya adhiṭṭhātabbā. Tatra duvidhaṃ adhiṭṭhānaṃ – sace hatthapāse hoti ‘‘imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Atha antogabbhe vā uparipāsāde vā sāmantavihāre vā hoti ṭhapitaṭṭhānaṃ sallakkhetvā ‘‘etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti vācā bhinditabbā. Esa nayo uttarāsaṅge antaravāsake ca. Nāmamattameva hi viseso. Tasmā sabbāni saṅghāṭiṃ uttarāsaṅgaṃ antaravāsakanti evaṃ attano nāmeneva adhiṭṭhātabbāni. Sace adhiṭṭhahitvā ṭhapitavatthehi saṅghāṭiādīni karoti, niṭṭhite rajane ca kappe ca imaṃ ‘‘paccuddharāmī’’ti paccuddharitvā puna adhiṭṭhātabbāni. Adhiṭṭhitena pana saddhiṃ mahantatarameva dutiyapaṭṭaṃ vā khaṇḍaṃ vā saṃsibbantena puna adhiṭṭhātabbameva. Same vā khuddake vā adhiṭṭhānakiccaṃ natthi.
తిచీవరం పన పరిక్ఖారచోళం అధిట్ఠాతుం వట్టతి న వట్టతీతి? మహాపదుమత్థేరో కిరాహ – ‘‘తిచీవరం తిచీవరమేవ అధిట్ఠాతబ్బం. సచే పరిక్ఖారచోళాధిట్ఠానం లభేయ్య ఉదోసితసిక్ఖాపదే పరిహారో నిరత్థకో భవేయ్యా’’తి. ఏవం వుత్తే కిర అవసేసా భిక్ఖూ ఆహంసు – ‘‘పరిక్ఖారచోళమ్పి భగవతావ అధిట్ఠాతబ్బన్తి వుత్తం, తస్మా వట్టతీ’’తి. మహాపచ్చరియమ్పి వుత్తం ‘‘పరిక్ఖారచోళం నామ పాటేక్కం నిధానముఖమేతన్తి తిచీవరం పరిక్ఖారచోళన్తి అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి. ఉదోసితసిక్ఖాపదే పన తిచీవరం అధిట్ఠహిత్వా పరిహరన్తస్స పరిహారో వుత్తో’’తి. ఉభతోవిభఙ్గభాణకో పుణ్ణవాలికవాసీ మహాతిస్సత్థేరోపి కిర ఆహ – ‘‘మయం పుబ్బే మహాథేరానం అస్సుమ్హ, అరఞ్ఞవాసినో భిక్ఖూ రుక్ఖసుసిరాదీసు చీవరం ఠపేత్వా పధానం పదహనత్థాయ గచ్ఛన్తి. సామన్తవిహారే ధమ్మసవనత్థాయ గతానఞ్చ నేసం సూరియే ఉట్ఠితే సామణేరా వా దహరభిక్ఖూ వా పత్తచీవరం గహేత్వా గచ్ఛన్తి, తస్మా సుఖపరిభోగత్థం తిచీవరం పరిక్ఖారచోళన్తి అధిట్ఠాతుం వట్టతీ’’తి. మహాపచ్చరియమ్పి వుత్తం పుబ్బే ఆరఞ్ఞికా భిక్ఖూ అబద్ధసీమాయం దుప్పరిహారన్తి తిచీవరం పరిక్ఖారచోళమేవ అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జింసూ’’తి.
Ticīvaraṃ pana parikkhāracoḷaṃ adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati na vaṭṭatīti? Mahāpadumatthero kirāha – ‘‘ticīvaraṃ ticīvarameva adhiṭṭhātabbaṃ. Sace parikkhāracoḷādhiṭṭhānaṃ labheyya udositasikkhāpade parihāro niratthako bhaveyyā’’ti. Evaṃ vutte kira avasesā bhikkhū āhaṃsu – ‘‘parikkhāracoḷampi bhagavatāva adhiṭṭhātabbanti vuttaṃ, tasmā vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ ‘‘parikkhāracoḷaṃ nāma pāṭekkaṃ nidhānamukhametanti ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhahitvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Udositasikkhāpade pana ticīvaraṃ adhiṭṭhahitvā pariharantassa parihāro vutto’’ti. Ubhatovibhaṅgabhāṇako puṇṇavālikavāsī mahātissattheropi kira āha – ‘‘mayaṃ pubbe mahātherānaṃ assumha, araññavāsino bhikkhū rukkhasusirādīsu cīvaraṃ ṭhapetvā padhānaṃ padahanatthāya gacchanti. Sāmantavihāre dhammasavanatthāya gatānañca nesaṃ sūriye uṭṭhite sāmaṇerā vā daharabhikkhū vā pattacīvaraṃ gahetvā gacchanti, tasmā sukhaparibhogatthaṃ ticīvaraṃ parikkhāracoḷanti adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyampi vuttaṃ pubbe āraññikā bhikkhū abaddhasīmāyaṃ dupparihāranti ticīvaraṃ parikkhāracoḷameva adhiṭṭhahitvā paribhuñjiṃsū’’ti.
‘‘వస్సికసాటికా’’ అనతిరిత్తప్పమాణా నామం గహేత్వా వుత్తనయేనేవ చత్తారో వస్సికే మాసే అధిట్ఠాతబ్బా, తతో పరం పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా. వణ్ణభేదమత్తరత్తాపి చేసా వట్టతి. ద్వే పన న వట్టన్తి. ‘‘నిసీదనం’’ వుత్తనయేన అధిట్ఠాతబ్బమేవ, తఞ్చ ఖో పమాణయుత్తం ఏకమేవ, ద్వే న వట్టన్తి. ‘‘పచ్చత్థరణ’’మ్పి అధిట్ఠాతబ్బమేవ, తం పన మహన్తమ్పి వట్టతి, ఏకమ్పి వట్టతి, బహూనిపి వట్టన్తి. నీలమ్పి పీతకమ్పి సదసమ్పి పుప్ఫదసమ్పీతి సబ్బప్పకారం వట్టతి. సకిం అధిట్ఠితం అధిట్ఠితమేవ హోతి. ‘‘కణ్డుప్పటిచ్ఛాది’’ యావ ఆబాధో అత్థి, తావ పమాణికా అధిట్ఠాతబ్బా. ఆబాధే వూపసన్తే పచ్చుద్ధరిత్వా వికప్పేతబ్బా, ఏకావ వట్టతి . ‘‘ముఖపుఞ్ఛనచోళం’’ అధిట్ఠాతబ్బమేవ, యావ ఏకం ధోవియతి, తావ అఞ్ఞం పరిభోగత్థాయ ఇచ్ఛితబ్బన్తి ద్వే వట్టన్తి. అపరే పన థేరా ‘‘నిధానముఖమేతం బహూనిపి వట్టన్తీ’’తి వదన్తి. పరిక్ఖారచోళే గణనా నత్థి, యత్తకం ఇచ్ఛతి తత్తకం అధిట్ఠాతబ్బమేవ. థవికాపి పరిస్సావనమ్పి వికప్పనుపగం పచ్ఛిమచీవరప్పమాణం ‘‘పరిక్ఖారచోళక’’న్తి అధిట్ఠాతబ్బమేవ. బహూని ఏకతో కత్వా ‘‘ఇమాని చీవరాని పరిక్ఖారచోళాని అధిట్ఠామీ’’తి అధిట్ఠాతుమ్పి వట్టతియేవ. భేసజ్జనవకమ్మమాతాపితుఆదీనం అత్థాయ ఠపేన్తేనపి అధిట్ఠాతబ్బమేవ. మహాపచ్చరియం పన ‘‘అనాపత్తీ’’తి వుత్తం. మఞ్చభిసి పీఠకభిసి బిమ్బోహనం పావారో కోజవోతి ఏతేసు పన సేనాసనపరిక్ఖారత్థాయ దిన్నపచ్చత్థరణే చ అధిట్ఠానకిచ్చం నత్థియేవ.
‘‘Vassikasāṭikā’’ anatirittappamāṇā nāmaṃ gahetvā vuttanayeneva cattāro vassike māse adhiṭṭhātabbā, tato paraṃ paccuddharitvā vikappetabbā. Vaṇṇabhedamattarattāpi cesā vaṭṭati. Dve pana na vaṭṭanti. ‘‘Nisīdanaṃ’’ vuttanayena adhiṭṭhātabbameva, tañca kho pamāṇayuttaṃ ekameva, dve na vaṭṭanti. ‘‘Paccattharaṇa’’mpi adhiṭṭhātabbameva, taṃ pana mahantampi vaṭṭati, ekampi vaṭṭati, bahūnipi vaṭṭanti. Nīlampi pītakampi sadasampi pupphadasampīti sabbappakāraṃ vaṭṭati. Sakiṃ adhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhitameva hoti. ‘‘Kaṇḍuppaṭicchādi’’ yāva ābādho atthi, tāva pamāṇikā adhiṭṭhātabbā. Ābādhe vūpasante paccuddharitvā vikappetabbā, ekāva vaṭṭati . ‘‘Mukhapuñchanacoḷaṃ’’ adhiṭṭhātabbameva, yāva ekaṃ dhoviyati, tāva aññaṃ paribhogatthāya icchitabbanti dve vaṭṭanti. Apare pana therā ‘‘nidhānamukhametaṃ bahūnipi vaṭṭantī’’ti vadanti. Parikkhāracoḷe gaṇanā natthi, yattakaṃ icchati tattakaṃ adhiṭṭhātabbameva. Thavikāpi parissāvanampi vikappanupagaṃ pacchimacīvarappamāṇaṃ ‘‘parikkhāracoḷaka’’nti adhiṭṭhātabbameva. Bahūni ekato katvā ‘‘imāni cīvarāni parikkhāracoḷāni adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭhātumpi vaṭṭatiyeva. Bhesajjanavakammamātāpituādīnaṃ atthāya ṭhapentenapi adhiṭṭhātabbameva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘anāpattī’’ti vuttaṃ. Mañcabhisi pīṭhakabhisi bimbohanaṃ pāvāro kojavoti etesu pana senāsanaparikkhāratthāya dinnapaccattharaṇe ca adhiṭṭhānakiccaṃ natthiyeva.
అధిట్ఠితచీవరం పన పరిభుఞ్జతో కథం అధిట్ఠానం విజహతీతి? అఞ్ఞస్స దానేన, అచ్ఛిన్దిత్వా గహణేన, విస్సాసగ్గాహేన, హీనాయావత్తనేన, సిక్ఖాపచ్చక్ఖానేన , కాలంకిరియాయ, లిఙ్గపరివత్తనేన, పచ్చుద్ధరణేన, ఛిద్దభావేనాతి ఇమేహి నవహి కారణేహి విజహతి. తత్థ పురిమేహి అట్ఠహి సబ్బచీవరాని అధిట్ఠానం విజహన్తి, ఛిద్దభావేన పన తిచీవరస్సేవ సబ్బఅట్ఠకథాసు అధిట్ఠానవిజహనం వుత్తం, తఞ్చ నఖపిట్ఠిప్పమాణేన ఛిద్దేన. తత్థ నఖపిట్ఠిప్పమాణం కనిట్ఠఙ్గులినఖవసేన వేదితబ్బం, ఛిద్దఞ్చ వినిబ్బిద్ధఛిద్దమేవ. ఛిద్దస్స హి అబ్భన్తరే ఏకతన్తు చేపి అచ్ఛిన్నో హోతి, రక్ఖతి. తత్థ సఙ్ఘాటియా చ ఉత్తరాసఙ్గస్స చ దీఘన్తతో విదత్థిప్పమాణస్స తిరియన్తతో అట్ఠఙ్గులప్పమాణస్స పదేసస్స ఓరతో ఛిద్దం అధిట్ఠానం భిన్దతి, పరతో న భిన్దతి. అన్తరవాసకస్స పన దీఘన్తతో విదత్థిప్పమాణస్సేవ తిరియన్తతో చతురఙ్గులప్పమాణస్స పదేసస్స ఓరతో ఛిద్దం అధిట్ఠానం భిన్దతి, పరతో న భిన్దతి. తస్మా జాతే ఛిద్దే తం చీవరం అతిరేకచీవరట్ఠానే తిట్ఠతి, సూచికమ్మం కత్వా పున అధిట్ఠాతబ్బం. మహాసుమత్థేరో పనాహ – ‘‘పమాణచీవరస్స యత్థ కత్థచి ఛిద్దం అధిట్ఠానం భిన్దతి, మహన్తస్స పన పమాణతో బహి ఛిద్దం అధిట్ఠానం న భిన్దతి, అన్తోజాతం భిన్దతీ’’తి. కరవీకతిస్సత్థేరో ఆహ – ‘‘ఖుద్దకం మహన్తం న పమాణం, ద్వే చీవరాని పారుపన్తస్స వామహత్థే సఙ్ఘరిత్వా ఠపితట్ఠానే ఛిద్దం అధిట్ఠానం న భిన్దతి, ఓరభాగే భిన్దతి. అన్తరవాసకస్సపి ఓవట్టికం కరోన్తేన సఙ్ఘరితట్ఠానే ఛిద్దం న భిన్దతి, తతో ఓరం భిన్దతీ’’తి. అన్ధకట్ఠకథాయం పన తిచీవరే మహాసుమత్థేరవాదం పమాణం కత్వా ఉత్తరిమ్పి ఇదం వుత్తం ‘‘పచ్ఛిమప్పమాణం అధిట్ఠానం రక్ఖతీ’’తి. పరిక్ఖారచోళే దీఘసో అట్ఠఙ్గులే సుగతఙ్గులేన తిరియం చతురఙ్గులే యత్థ కత్థచి ఛిద్దం అధిట్ఠానం విజహతి. మహన్తే చోళే తతో పరేన ఛిద్దం అధిట్ఠానం న విజహతి. ఏస నయో సబ్బేసు అధిట్ఠాతబ్బకేసు చీవరేసూ’’తి.
Adhiṭṭhitacīvaraṃ pana paribhuñjato kathaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahatīti? Aññassa dānena, acchinditvā gahaṇena, vissāsaggāhena, hīnāyāvattanena, sikkhāpaccakkhānena , kālaṃkiriyāya, liṅgaparivattanena, paccuddharaṇena, chiddabhāvenāti imehi navahi kāraṇehi vijahati. Tattha purimehi aṭṭhahi sabbacīvarāni adhiṭṭhānaṃ vijahanti, chiddabhāvena pana ticīvarasseva sabbaaṭṭhakathāsu adhiṭṭhānavijahanaṃ vuttaṃ, tañca nakhapiṭṭhippamāṇena chiddena. Tattha nakhapiṭṭhippamāṇaṃ kaniṭṭhaṅgulinakhavasena veditabbaṃ, chiddañca vinibbiddhachiddameva. Chiddassa hi abbhantare ekatantu cepi acchinno hoti, rakkhati. Tattha saṅghāṭiyā ca uttarāsaṅgassa ca dīghantato vidatthippamāṇassa tiriyantato aṭṭhaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Antaravāsakassa pana dīghantato vidatthippamāṇasseva tiriyantato caturaṅgulappamāṇassa padesassa orato chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, parato na bhindati. Tasmā jāte chidde taṃ cīvaraṃ atirekacīvaraṭṭhāne tiṭṭhati, sūcikammaṃ katvā puna adhiṭṭhātabbaṃ. Mahāsumatthero panāha – ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, antojātaṃ bhindatī’’ti. Karavīkatissatthero āha – ‘‘khuddakaṃ mahantaṃ na pamāṇaṃ, dve cīvarāni pārupantassa vāmahatthe saṅgharitvā ṭhapitaṭṭhāne chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindati, orabhāge bhindati. Antaravāsakassapi ovaṭṭikaṃ karontena saṅgharitaṭṭhāne chiddaṃ na bhindati, tato oraṃ bhindatī’’ti. Andhakaṭṭhakathāyaṃ pana ticīvare mahāsumattheravādaṃ pamāṇaṃ katvā uttarimpi idaṃ vuttaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti. Parikkhāracoḷe dīghaso aṭṭhaṅgule sugataṅgulena tiriyaṃ caturaṅgule yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ vijahati. Mahante coḷe tato parena chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na vijahati. Esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesu cīvaresū’’ti.
తత్థ యస్మా సబ్బేసమ్పి అధిట్ఠాతబ్బకచీవరానం వికప్పనుపగపచ్ఛిమప్పమాణతో అఞ్ఞం పచ్ఛిమప్పమాణం నామ నత్థి, యఞ్హి నిసీదన-కణ్డుప్పటిచ్ఛాది-వస్సికసాటికానం పమాణం వుత్తం, తం ఉక్కట్ఠం, తతో ఉత్తరి పటిసిద్ధత్తా న పచ్ఛిమం తతో హేట్ఠా అప్పటిసిద్ధత్తా. తిచీవరస్సాపి సుగతచీవరప్పమాణతో ఊనకత్తం ఉక్కట్ఠప్పమాణమేవ. పచ్ఛిమం పన విసుం సుత్తే వుత్తం నత్థి. ముఖపుఞ్ఛనపచ్చత్థరణపరిక్ఖారచోళానం ఉక్కట్ఠపరిచ్ఛేదో నత్థియేవ. వికప్పనుపగపచ్ఛిమేన పన పచ్ఛిమపరిచ్ఛేదో వుత్తో. తస్మా యం తావ అన్ధకట్ఠకథాయం ‘‘పచ్ఛిమప్పమాణం అధిట్ఠానం రక్ఖతీ’’తి వత్వా తత్థ పరిక్ఖారచోళస్సేవ సుగతఙ్గులేన అట్ఠఙ్గులచతురఙ్గులపచ్ఛిమప్పమాణం దస్సేత్వా ఇతరేసం తిచీవరాదీనం ముట్ఠిపఞ్చకాదిపభేదం పచ్ఛిమప్పమాణం సన్ధాయ ‘‘ఏస నయో సబ్బేసు అధిట్ఠాతబ్బకేసుచీవరేసూ’’తి వుత్తం, తం న సమేతి.
Tattha yasmā sabbesampi adhiṭṭhātabbakacīvarānaṃ vikappanupagapacchimappamāṇato aññaṃ pacchimappamāṇaṃ nāma natthi, yañhi nisīdana-kaṇḍuppaṭicchādi-vassikasāṭikānaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, taṃ ukkaṭṭhaṃ, tato uttari paṭisiddhattā na pacchimaṃ tato heṭṭhā appaṭisiddhattā. Ticīvarassāpi sugatacīvarappamāṇato ūnakattaṃ ukkaṭṭhappamāṇameva. Pacchimaṃ pana visuṃ sutte vuttaṃ natthi. Mukhapuñchanapaccattharaṇaparikkhāracoḷānaṃ ukkaṭṭhaparicchedo natthiyeva. Vikappanupagapacchimena pana pacchimaparicchedo vutto. Tasmā yaṃ tāva andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pacchimappamāṇaṃ adhiṭṭhānaṃ rakkhatī’’ti vatvā tattha parikkhāracoḷasseva sugataṅgulena aṭṭhaṅgulacaturaṅgulapacchimappamāṇaṃ dassetvā itaresaṃ ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādipabhedaṃ pacchimappamāṇaṃ sandhāya ‘‘esa nayo sabbesu adhiṭṭhātabbakesucīvaresū’’ti vuttaṃ, taṃ na sameti.
కరవీకతిస్సత్థేరవాదేపి దీఘన్తతోయేవ ఛిద్దం దస్సితం, తిరియన్తతో న దస్సితం, తస్మా సో అపరిచ్ఛిన్నో. మహాసుమత్థేరవాదే ‘‘పమాణచీవరస్స యత్థ కత్థచి ఛిద్దం అధిట్ఠానం భిన్దతి, మహన్తస్స పన పమాణతో బహి ఛిద్దం అధిట్ఠానం న భిన్దతీ’’తి వుత్తం. ఇదం పన న వుత్తం – ‘‘ఇదం నామ పమాణచీవరం ఇతో ఉత్తరి మహన్తం చీవర’’న్తి. అపిచేత్థ తిచీవరాదీనం ముట్ఠిపఞ్చకాదిభేదం పచ్ఛిమప్పమాణన్తి అధిప్పేతం. తత్థ యది పచ్ఛిమప్పమాణతో బహి ఛిద్దం అధిట్ఠానం న భిన్దేయ్య, ఉక్కట్ఠపత్తస్సాపి మజ్ఝిమపత్తస్స వా ఓమకప్పమాణతో బహి ఛిద్దం అధిట్ఠానం న భిన్దేయ్య, న చ న భిన్దతి. తస్మా అయమ్పి వాదో అపరిచ్ఛిన్నో.
Karavīkatissattheravādepi dīghantatoyeva chiddaṃ dassitaṃ, tiriyantato na dassitaṃ, tasmā so aparicchinno. Mahāsumattheravāde ‘‘pamāṇacīvarassa yattha katthaci chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ bhindati, mahantassa pana pamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindatī’’ti vuttaṃ. Idaṃ pana na vuttaṃ – ‘‘idaṃ nāma pamāṇacīvaraṃ ito uttari mahantaṃ cīvara’’nti. Apicettha ticīvarādīnaṃ muṭṭhipañcakādibhedaṃ pacchimappamāṇanti adhippetaṃ. Tattha yadi pacchimappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, ukkaṭṭhapattassāpi majjhimapattassa vā omakappamāṇato bahi chiddaṃ adhiṭṭhānaṃ na bhindeyya, na ca na bhindati. Tasmā ayampi vādo aparicchinno.
యో పనాయం సబ్బపఠమో అట్ఠకథావాదో, అయమేవేత్థ పమాణం. కస్మా? పరిచ్ఛేదసబ్భావతో. తిచీవరస్స హి పచ్ఛిమప్పమాణఞ్చ ఛిద్దప్పమాణఞ్చ ఛిద్దుప్పత్తిదేసప్పమాణఞ్చ సబ్బఅట్ఠకథాసుయేవ పరిచ్ఛిన్దిత్వా వుత్తం, తస్మా స్వేవ వాదో పమాణం. అద్ధా హి సో భగవతో అధిప్పాయం అనుగన్త్వా వుత్తో. ఇతరేసు పన నేవ పరిచ్ఛేదో అత్థి, న పుబ్బాపరం సమేతీతి.
Yo panāyaṃ sabbapaṭhamo aṭṭhakathāvādo, ayamevettha pamāṇaṃ. Kasmā? Paricchedasabbhāvato. Ticīvarassa hi pacchimappamāṇañca chiddappamāṇañca chidduppattidesappamāṇañca sabbaaṭṭhakathāsuyeva paricchinditvā vuttaṃ, tasmā sveva vādo pamāṇaṃ. Addhā hi so bhagavato adhippāyaṃ anugantvā vutto. Itaresu pana neva paricchedo atthi, na pubbāparaṃ sametīti.
యో పన దుబ్బలట్ఠానే పఠమం అగ్గళం దత్వా పచ్ఛా దుబ్బలట్ఠానం ఛిన్దిత్వా అపనేతి, అధిట్ఠానం న భిజ్జతి. మణ్డలపరివత్తనేపి ఏసేవ నయో. దుపట్టస్స ఏకస్మిం పటలే ఛిద్దే వా జాతే గళితే వా అధిట్ఠానం న భిజ్జతి, ఖుద్దకం చీవరం మహన్తం కరోతి, మహన్తం వా ఖుద్దకం కరోతి, అధిట్ఠానం న భిజ్జతి. ఉభో కోటియో మజ్ఝే కరోన్తో సచే పఠమం ఛిన్దిత్వా పచ్ఛా ఘటేతి, అధిట్ఠానం భిజ్జతి. అథ ఘటేత్వా ఛిన్దతి, న భిజ్జతి, రజకేహి ధోవాపేత్వా సేతం కారాపేన్తస్సాపి అధిట్ఠానం అధిట్ఠానమేవాతి . అయం తావ ‘‘అన్తోదసాహం అధిట్ఠేతి వికప్పేతీ’’తి ఏత్థ అధిట్ఠానే వినిచ్ఛయో.
Yo pana dubbalaṭṭhāne paṭhamaṃ aggaḷaṃ datvā pacchā dubbalaṭṭhānaṃ chinditvā apaneti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Maṇḍalaparivattanepi eseva nayo. Dupaṭṭassa ekasmiṃ paṭale chidde vā jāte gaḷite vā adhiṭṭhānaṃ na bhijjati, khuddakaṃ cīvaraṃ mahantaṃ karoti, mahantaṃ vā khuddakaṃ karoti, adhiṭṭhānaṃ na bhijjati. Ubho koṭiyo majjhe karonto sace paṭhamaṃ chinditvā pacchā ghaṭeti, adhiṭṭhānaṃ bhijjati. Atha ghaṭetvā chindati, na bhijjati, rajakehi dhovāpetvā setaṃ kārāpentassāpi adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhānamevāti . Ayaṃ tāva ‘‘antodasāhaṃ adhiṭṭheti vikappetī’’ti ettha adhiṭṭhāne vinicchayo.
వికప్పనే పన ద్వే వికప్పనా – సమ్ముఖావికప్పనా చ పరమ్ముఖావికప్పనా చ. కథం సమ్ముఖావికప్పనా హోతీతి? చీవరానం ఏకబహుభావం సన్నిహితాసన్నిహితభావఞ్చ ఞత్వా ‘‘‘ఇమం చీవర’న్తి వా ‘ఇమాని చీవరానీ’తి వా ‘ఏతం చీవర’న్తి వా ‘ఏతాని చీవరానీ’’’తి వా ‘‘తుయ్హం వికప్పేమీ’’తి వత్తబ్బం, అయమేకా సమ్ముఖావికప్పనా. ఏత్తావతా నిధేతుం వట్టతి, పరిభుఞ్జితుం పన విస్సజ్జేతుం వా అధిట్ఠాతుం వా న వట్టతి. ‘‘మయ్హం సన్తకం, మయ్హం సన్తకాని పరిభుఞ్జ వా విస్సజ్జేహి వా యథాపచ్చయం వా కరోహీ’’తి ఏవం పన వుత్తే పచ్చుద్ధారో నామ హోతి. తతోపభుతి పరిభోగాదయోపి వట్టన్తి.
Vikappane pana dve vikappanā – sammukhāvikappanā ca parammukhāvikappanā ca. Kathaṃ sammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā ‘‘tuyhaṃ vikappemī’’ti vattabbaṃ, ayamekā sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhuñjituṃ pana vissajjetuṃ vā adhiṭṭhātuṃ vā na vaṭṭati. ‘‘Mayhaṃ santakaṃ, mayhaṃ santakāni paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti evaṃ pana vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
అపరోపి నయో – తథేవ చీవరానం ఏకబహుభావం సన్నిహితాసన్నిహితభావఞ్చ ఞత్వా తస్సేవ భిక్ఖునో సన్తికే ‘‘‘ఇమం చీవర’న్తి వా ‘ఇమాని చీవరానీ’తి వా ‘ఏతం చీవర’న్తి వా ‘ఏతాని చీవరానీ’’’తి వా వత్వా పఞ్చసు సహధమ్మికేసు అఞ్ఞతరస్స అత్తనా అభిరుచితస్స యస్స కస్సచి నామం గహేత్వా ‘‘‘తిస్సస్స భిక్ఖునో వికప్పేమీ’తి వా ‘తిస్సాయ భిక్ఖునియా, సిక్ఖమానాయ, తిస్సస్స సామణేరస్స, తిస్సాయ సామణేరియా వికప్పేమీ’’’తి వా వత్తబ్బం, అయం అపరాపి సమ్ముఖావికప్పనా. ఏత్తావతా నిధేతుం వట్టతి, పరిభోగాదీసు పన ఏకమ్పి న వట్టతి. తేన పన భిక్ఖునా ‘‘తిస్సస్స భిక్ఖునో సన్తకం…పే॰… తిస్సాయ సామణేరియా సన్తకం పరిభుఞ్జ వా విస్సజ్జేహి వా యథాపచ్చయం వా కరోహీ’’తి వుత్తే పచ్చుద్ధారో నామ హోతి. తతోపభుతి పరిభోగాదయోపి వట్టన్తి.
Aparopi nayo – tatheva cīvarānaṃ ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā tasseva bhikkhuno santike ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā pañcasu sahadhammikesu aññatarassa attanā abhirucitassa yassa kassaci nāmaṃ gahetvā ‘‘‘tissassa bhikkhuno vikappemī’ti vā ‘tissāya bhikkhuniyā, sikkhamānāya, tissassa sāmaṇerassa, tissāya sāmaṇeriyā vikappemī’’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ aparāpi sammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā ‘‘tissassa bhikkhuno santakaṃ…pe… tissāya sāmaṇeriyā santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
కథం పరమ్ముఖావికప్పనా హోతీతి? చీవరానం తథేవ ఏకబహుభావం సన్నిహితాసన్నిహితభావఞ్చ ఞత్వా ‘‘‘ఇమం చీవర’న్తి వా ‘ఇమాని చీవరానీ’తి వా ‘ఏతం చీవర’న్తి వా ‘ఏతాని చీవరానీ’’’తి వా వత్వా ‘‘తుయ్హం వికప్పనత్థాయ దమ్మీ’’తి వత్తబ్బం. తేన వత్తబ్బో – ‘‘కో తే మిత్తో వా సన్దిట్ఠో వా’’తి? తతో ఇతరేన పురిమనయేనేవ ‘‘తిస్సో భిక్ఖూతి వా…పే॰… తిస్సా సామణేరీ’’తి వా వత్తబ్బం. పున తేన భిక్ఖునా ‘‘అహం తిస్సస్స భిక్ఖునో దమ్మీతి వా…పే॰… తిస్సాయ సామణేరియా దమ్మీ’’తి వా వత్తబ్బం, అయం పరమ్ముఖావికప్పనా. ఏత్తావతా నిధేతుం వట్టతి, పరిభోగాదీసు పన ఏకమ్పి న వట్టతి. తేన పన భిక్ఖునా దుతియసమ్ముఖావికప్పనాయం వుత్తనయేనేవ ‘‘ఇత్థన్నామస్స సన్తకం పరిభుఞ్జ వా విస్సజ్జేహి వా యథాపచ్చయం వా కరోహీ’’తి వుత్తే పచ్చుద్ధారో నామ హోతి. తతోపభుతి పరిభోగాదయోపి వట్టన్తి.
Kathaṃ parammukhāvikappanā hotīti? Cīvarānaṃ tatheva ekabahubhāvaṃ sannihitāsannihitabhāvañca ñatvā ‘‘‘imaṃ cīvara’nti vā ‘imāni cīvarānī’ti vā ‘etaṃ cīvara’nti vā ‘etāni cīvarānī’’’ti vā vatvā ‘‘tuyhaṃ vikappanatthāya dammī’’ti vattabbaṃ. Tena vattabbo – ‘‘ko te mitto vā sandiṭṭho vā’’ti? Tato itarena purimanayeneva ‘‘tisso bhikkhūti vā…pe… tissā sāmaṇerī’’ti vā vattabbaṃ. Puna tena bhikkhunā ‘‘ahaṃ tissassa bhikkhuno dammīti vā…pe… tissāya sāmaṇeriyā dammī’’ti vā vattabbaṃ, ayaṃ parammukhāvikappanā. Ettāvatā nidhetuṃ vaṭṭati, paribhogādīsu pana ekampi na vaṭṭati. Tena pana bhikkhunā dutiyasammukhāvikappanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘itthannāmassa santakaṃ paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohī’’ti vutte paccuddhāro nāma hoti. Tatopabhuti paribhogādayopi vaṭṭanti.
ద్విన్నం వికప్పనానం కిం నానాకరణం? సమ్ముఖావికప్పనాయం సయం వికప్పేత్వా పరేన పచ్చుద్ధరాపేతి . పరమ్ముఖావికప్పనాయ పరేనేవ వికప్పాపేత్వా పరేనేవ పచ్చుద్ధరాపేతి, ఇదమేత్థ నానాకరణం. సచే పన యస్స వికప్పేతి, సో పఞ్ఞత్తికోవిదో న హోతి, న జానాతి పచ్చుద్ధరితుం, తం చీవరం గహేత్వా అఞ్ఞస్స బ్యత్తస్స సన్తికం గన్త్వా పున వికప్పేత్వా పచ్చుద్ధరాపేతబ్బం. వికప్పితవికప్పనా నామేసా వట్టతి. అయం ‘‘వికప్పేతీ’’తి ఇమస్మిం పదే వినిచ్ఛయో.
Dvinnaṃ vikappanānaṃ kiṃ nānākaraṇaṃ? Sammukhāvikappanāyaṃ sayaṃ vikappetvā parena paccuddharāpeti . Parammukhāvikappanāya pareneva vikappāpetvā pareneva paccuddharāpeti, idamettha nānākaraṇaṃ. Sace pana yassa vikappeti, so paññattikovido na hoti, na jānāti paccuddharituṃ, taṃ cīvaraṃ gahetvā aññassa byattassa santikaṃ gantvā puna vikappetvā paccuddharāpetabbaṃ. Vikappitavikappanā nāmesā vaṭṭati. Ayaṃ ‘‘vikappetī’’ti imasmiṃ pade vinicchayo.
‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తిచీవరం అధిట్ఠాతుం న వికప్పేతు’’న్తిఆదివచనతో చ ఇదం ‘‘వికప్పేతీ’’తి అవిసేసేన వుత్తవచనం విరుద్ధం వియ దిస్సతి, న చ విరుద్ధం తథాగతా భాసన్తి. తస్మా ఏవమస్స అత్థో వేదితబ్బో, తిచీవరం తిచీవరసఙ్ఖేపేనేవ పరిహరతో అధిట్ఠాతుమేవ అనుజానామి, న వికప్పేతుం. వస్సికసాటికం పన చాతుమాసతో పరం వికప్పేతుమేవ న అధిట్ఠాతుం. ఏవఞ్చ సతి యో తిచీవరే ఏకేన చీవరేన విప్పవసితుకామో హోతి, తస్స తిచీవరాధిట్ఠానం పచ్చుద్ధరిత్వా విప్పవాససుఖత్థం వికప్పనాయ ఓకాసో దిన్నో హోతి. దసాహాతిక్కమే చ అనాపత్తీతి ఏతేనుపాయేన సబ్బత్థ వికప్పనాయ అప్పటిసిద్ధభావో వేదితబ్బో.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ticīvaraṃ adhiṭṭhātuṃ na vikappetu’’ntiādivacanato ca idaṃ ‘‘vikappetī’’ti avisesena vuttavacanaṃ viruddhaṃ viya dissati, na ca viruddhaṃ tathāgatā bhāsanti. Tasmā evamassa attho veditabbo, ticīvaraṃ ticīvarasaṅkhepeneva pariharato adhiṭṭhātumeva anujānāmi, na vikappetuṃ. Vassikasāṭikaṃ pana cātumāsato paraṃ vikappetumeva na adhiṭṭhātuṃ. Evañca sati yo ticīvare ekena cīvarena vippavasitukāmo hoti, tassa ticīvarādhiṭṭhānaṃ paccuddharitvā vippavāsasukhatthaṃ vikappanāya okāso dinno hoti. Dasāhātikkame ca anāpattīti etenupāyena sabbattha vikappanāya appaṭisiddhabhāvo veditabbo.
విస్సజ్జేతీతి అఞ్ఞస్స దేతి. కథం పన దిన్నం హోతి, కథం గహితం? ‘‘ఇమం తుయ్హం దేమి దదామి దజ్జామి ఓణోజేమి పరిచ్చజామి నిస్సజ్జామి విస్సజ్జామీతి వా ‘‘ఇత్థన్నామస్స దేమి…పే॰… నిస్సజ్జామీ’’తి వా వదతి, సమ్ముఖాపి పరమ్ముఖాపి దిన్నంయేవ హోతి. ‘‘తుయ్హం గణ్హాహీ’’తి వుత్తే ‘‘మయ్హం గణ్హామీ’’తి వదతి, సుదిన్నం సుగ్గహితఞ్చ. ‘‘తవ సన్తకం కరోహి, తవ సన్తకం హోతు, తవ సన్తకం కరిస్ససీ’’తి వుత్తే ‘‘మమ సన్తకం కరోమి, మమ సన్తకం హోతు, మమ సన్తకం కరిస్సామీ’’తి వదతి, దుద్దిన్నం దుగ్గహితఞ్చ. నేవ దాతా దాతుం జానాతి, న ఇతరో గహేతుం. సచే పన ‘‘తవ సన్తకం కరోహీ’’తి వుత్తే ‘‘సాధు, భన్తే, మయ్హం గణ్హామీ’’తి గణ్హాతి, సుగ్గహితం. సచే పన ‘‘ఏకో గణ్హాహీ’’తి వదతి, ఇతరో ‘‘న గణ్హామీ’’తి పున సో ‘‘దిన్నం మయా తుయ్హం, గణ్హాహీ’’తి వదతి, ఇతరోపి ‘‘న మయ్హం ఇమినా అత్థో’’తి వదతి. తతో పురిమోపి ‘‘మయా దిన్న’’న్తి దసాహం అతిక్కామేతి, పచ్ఛిమోపి ‘‘మయా పటిక్ఖిత్త’’న్తి. కస్స ఆపత్తీతి? న కస్సచి ఆపత్తి. యస్స పన రుచ్చతి, తేన అధిట్ఠహిత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం.
Vissajjetīti aññassa deti. Kathaṃ pana dinnaṃ hoti, kathaṃ gahitaṃ? ‘‘Imaṃ tuyhaṃ demi dadāmi dajjāmi oṇojemi pariccajāmi nissajjāmi vissajjāmīti vā ‘‘itthannāmassa demi…pe… nissajjāmī’’ti vā vadati, sammukhāpi parammukhāpi dinnaṃyeva hoti. ‘‘Tuyhaṃ gaṇhāhī’’ti vutte ‘‘mayhaṃ gaṇhāmī’’ti vadati, sudinnaṃ suggahitañca. ‘‘Tava santakaṃ karohi, tava santakaṃ hotu, tava santakaṃ karissasī’’ti vutte ‘‘mama santakaṃ karomi, mama santakaṃ hotu, mama santakaṃ karissāmī’’ti vadati, duddinnaṃ duggahitañca. Neva dātā dātuṃ jānāti, na itaro gahetuṃ. Sace pana ‘‘tava santakaṃ karohī’’ti vutte ‘‘sādhu, bhante, mayhaṃ gaṇhāmī’’ti gaṇhāti, suggahitaṃ. Sace pana ‘‘eko gaṇhāhī’’ti vadati, itaro ‘‘na gaṇhāmī’’ti puna so ‘‘dinnaṃ mayā tuyhaṃ, gaṇhāhī’’ti vadati, itaropi ‘‘na mayhaṃ iminā attho’’ti vadati. Tato purimopi ‘‘mayā dinna’’nti dasāhaṃ atikkāmeti, pacchimopi ‘‘mayā paṭikkhitta’’nti. Kassa āpattīti? Na kassaci āpatti. Yassa pana ruccati, tena adhiṭṭhahitvā paribhuñjitabbaṃ.
యో పన అధిట్ఠానే వేమతికో, తేన కిం కాతబ్బం? వేమతికభావం ఆరోచేత్వా సచే అనధిట్ఠితం భవిస్సతి, ఏవం మే కప్పియం హోతీతి వత్వా వుత్తనయేనేవ నిస్సజ్జితబ్బం. న హి ఏవం జానాపేత్వా వినయకమ్మం కరోన్తస్స ముసావాదో హోతి. కేచి పన ‘‘ఏకేన భిక్ఖునా విస్సాసం గహేత్వా పున దిన్నం వట్టతీ’’తి వదన్తి, తం న యుజ్జతి. న హి తస్సేతం వినయకమ్మం, నాపి తం ఏత్తకేన అఞ్ఞం వత్థుం హోతి.
Yo pana adhiṭṭhāne vematiko, tena kiṃ kātabbaṃ? Vematikabhāvaṃ ārocetvā sace anadhiṭṭhitaṃ bhavissati, evaṃ me kappiyaṃ hotīti vatvā vuttanayeneva nissajjitabbaṃ. Na hi evaṃ jānāpetvā vinayakammaṃ karontassa musāvādo hoti. Keci pana ‘‘ekena bhikkhunā vissāsaṃ gahetvā puna dinnaṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na yujjati. Na hi tassetaṃ vinayakammaṃ, nāpi taṃ ettakena aññaṃ vatthuṃ hoti.
నస్సతీతిఆది ఉత్తానత్థమేవ. యో న దదేయ్య ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి ఏత్థ ‘‘మయ్హం దిన్నం ఇమినా’’తి ఇమాయ సఞ్ఞాయ న దేన్తస్స దుక్కటం. తస్స సన్తకభావం పన ఞత్వా లేసేన అచ్ఛిన్దన్తో భణ్డం అగ్ఘాపేత్వా కారేతబ్బోతి.
Nassatītiādi uttānatthameva. Yo na dadeyya āpatti dukkaṭassāti ettha ‘‘mayhaṃ dinnaṃ iminā’’ti imāya saññāya na dentassa dukkaṭaṃ. Tassa santakabhāvaṃ pana ñatvā lesena acchindanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabboti.
సముట్ఠానాదీసు ఇదం సిక్ఖాపదం కథినసముట్ఠానం నామ కాయవాచాతో చ కాయవాచాచిత్తతో చ సముట్ఠాతి, అనధిట్ఠానేన చ అవికప్పనేన చ ఆపజ్జనతో అకిరియం, సఞ్ఞాయ అభావేపి న ముచ్చతి, అజానన్తోపి ఆపజ్జతీతి నోసఞ్ఞావిమోక్ఖం, అచిత్తకం, పణ్ణత్తివజ్జం, కాయకమ్మం, వచీకమ్మం, తిచిత్తం, తివేదనన్తి.
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ kathinasamuṭṭhānaṃ nāma kāyavācāto ca kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, anadhiṭṭhānena ca avikappanena ca āpajjanato akiriyaṃ, saññāya abhāvepi na muccati, ajānantopi āpajjatīti nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదం • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧. పఠమకథినసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Paṭhamakathinasikkhāpadavaṇṇanā