Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ૮. પઠમનકુહનસુત્તવણ્ણના

    8. Paṭhamanakuhanasuttavaṇṇanā

    ૩૫. અટ્ઠમે નયિદન્તિ એત્થ ઇતિ પટિસેધે નિપાતો, તસ્સ ‘‘વુસ્સતી’’તિ ઇમિના સમ્બન્ધો, કારો પદસન્ધિકરો. ઇદં-સદ્દો ‘‘એકમિદાહં, ભિક્ખવે, સમયં ઉક્કટ્ઠાયં વિહરામિ સુભગવને સાલરાજમૂલે’’તિઆદીસુ (મ॰ નિ॰ ૧.૫૦૧) નિપાતમત્તં. ‘‘ઇદં ખો તં, ભિક્ખવે, અપ્પમત્તકં ઓરમત્તકં સીલમત્તક’’ન્તિઆદીસુ (દી॰ નિ॰ ૧.૨૭) યથાવુત્તે આસન્નપચ્ચક્ખે આગતો.

    35. Aṭṭhame nayidanti ettha naiti paṭisedhe nipāto, tassa ‘‘vussatī’’ti iminā sambandho, yakāro padasandhikaro. Idaṃ-saddo ‘‘ekamidāhaṃ, bhikkhave, samayaṃ ukkaṭṭhāyaṃ viharāmi subhagavane sālarājamūle’’tiādīsu (ma. ni. 1.501) nipātamattaṃ. ‘‘Idaṃ kho taṃ, bhikkhave, appamattakaṃ oramattakaṃ sīlamattaka’’ntiādīsu (dī. ni. 1.27) yathāvutte āsannapaccakkhe āgato.

    ‘‘ઇદઞ્હિ તં જેતવનં, ઇસિસઙ્ઘનિસેવિતં;

    ‘‘Idañhi taṃ jetavanaṃ, isisaṅghanisevitaṃ;

    આવુત્થં ધમ્મરાજેન, પીતિસઞ્જનનં મમા’’તિ. –

    Āvutthaṃ dhammarājena, pītisañjananaṃ mamā’’ti. –

    આદીસુ (સં॰ નિ॰ ૧.૪૮) વક્ખમાને આસન્નપચ્ચક્ખે. ઇધાપિ વક્ખમાનેયેવ આસન્નપચ્ચક્ખે દટ્ઠબ્બો.

    Ādīsu (saṃ. ni. 1.48) vakkhamāne āsannapaccakkhe. Idhāpi vakkhamāneyeva āsannapaccakkhe daṭṭhabbo.

    બ્રહ્મચરિય-સદ્દો –

    Brahmacariya-saddo –

    ‘‘કિં તે વતં કિં પન બ્રહ્મચરિયં,

    ‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ,

    કિસ્સ સુચિણ્ણસ્સ અયં વિપાકો;

    Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ઇદ્ધી જુતી બલવીરિયૂપપત્તિ,

    Iddhī jutī balavīriyūpapatti,

    ઇદઞ્ચ તે નાગ મહાવિમાનં.

    Idañca te nāga mahāvimānaṃ.

    ‘‘અહઞ્ચ ભરિયા ચ મનુસ્સલોકે,

    ‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke,

    સદ્ધા ઉભો દાનપતી અહુમ્હા;

    Saddhā ubho dānapatī ahumhā;

    ઓપાનભૂતં મે ઘરં તદાસિ,

    Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi,

    સન્તપ્પિતા સમણબ્રાહ્મણા ચ.

    Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

    ‘‘તં મે વતં તં પન બ્રહ્મચરિયં,

    ‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ,

    તસ્સ સુચિણ્ણસ્સ અયં વિપાકો;

    Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ઇદ્ધી જુતી બલવીરિયૂપપત્તિ,

    Iddhī jutī balavīriyūpapatti,

    ઇદઞ્ચ મે ધીર મહાવિમાન’’ન્તિ. (જા॰ ૨.૨૨.૧૫૯૨-૧૫૯૩, ૧૫૯૫) –

    Idañca me dhīra mahāvimāna’’nti. (jā. 2.22.1592-1593, 1595) –

    ઇમસ્મિં પુણ્ણકજાતકે દાને આગતો.

    Imasmiṃ puṇṇakajātake dāne āgato.

    ‘‘કેન પાણિ કામદદો, કેન પાણિ મધુસ્સવો;

    ‘‘Kena pāṇi kāmadado, kena pāṇi madhussavo;

    કેન તે બ્રહ્મચરિયેન, પુઞ્ઞં પાણિમ્હિ ઇજ્ઝતિ.

    Kena te brahmacariyena, puññaṃ pāṇimhi ijjhati.

    ‘‘તેન પાણિ કામદદો, તેન પાણિ મધુસ્સવો;

    ‘‘Tena pāṇi kāmadado, tena pāṇi madhussavo;

    તેન મે બ્રહ્મચરિયેન, પુઞ્ઞં પાણિમ્હિ ઇજ્ઝતી’’તિ. (પે॰ વ॰ ૨૭૫, ૨૭૭) –

    Tena me brahmacariyena, puññaṃ pāṇimhi ijjhatī’’ti. (pe. va. 275, 277) –

    ઇમસ્મિં અઙ્કુરપેતવત્થુસ્મિં વેય્યાવચ્ચે. ‘‘ઇદં ખો તં, ભિક્ખવે, તિત્તિરિયં નામ બ્રહ્મચરિયં અહોસી’’તિ (ચૂળવ॰ ૩૧૧) ઇમસ્મિં તિત્તિરજાતકે પઞ્ચસિક્ખાપદસીલે. ‘‘તં ખો પન, પઞ્ચસિખ, બ્રહ્મચરિયં નેવ નિબ્બિદાય ન વિરાગાય…પે॰… યાવદેવ બ્રહ્મલોકૂપપત્તિયા’’તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૩૨૯) ઇમસ્મિં મહાગોવિન્દસુત્તે બ્રહ્મવિહારે. ‘‘પરે અબ્રહ્મચારી ભવિસ્સન્તિ, મયમેત્થ બ્રહ્મચારિનો ભવિસ્સામા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૮૩) સલ્લેખસુત્તે મેથુનવિરતિયં.

    Imasmiṃ aṅkurapetavatthusmiṃ veyyāvacce. ‘‘Idaṃ kho taṃ, bhikkhave, tittiriyaṃ nāma brahmacariyaṃ ahosī’’ti (cūḷava. 311) imasmiṃ tittirajātake pañcasikkhāpadasīle. ‘‘Taṃ kho pana, pañcasikha, brahmacariyaṃ neva nibbidāya na virāgāya…pe… yāvadeva brahmalokūpapattiyā’’ti (dī. ni. 2.329) imasmiṃ mahāgovindasutte brahmavihāre. ‘‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārino bhavissāmā’’ti (ma. ni. 1.83) sallekhasutte methunaviratiyaṃ.

    ‘‘મયઞ્ચ ભરિયા નાતિક્કમામ,

    ‘‘Mayañca bhariyā nātikkamāma,

    અમ્હે ચ ભરિયા નાતિક્કમન્તિ;

    Amhe ca bhariyā nātikkamanti;

    અઞ્ઞત્ર તાહિ બ્રહ્મચરિયં ચરામ,

    Aññatra tāhi brahmacariyaṃ carāma,

    તસ્મા હિ અમ્હં દહરા ન મીયરે’’તિ. (જા॰ ૧.૧૦.૯૭) –

    Tasmā hi amhaṃ daharā na mīyare’’ti. (jā. 1.10.97) –

    મહાધમ્મપાલજાતકે સદારસન્તોસે. ‘‘અભિજાનામિ ખો પનાહં, સારિપુત્ત, ચતુરઙ્ગસમન્નાગતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતા – તપસ્સી સુદં હોમી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૧૫૫) લોમહંસસુત્તે વીરિયે.

    Mahādhammapālajātake sadārasantose. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, caturaṅgasamannāgataṃ brahmacariyaṃ caritā – tapassī sudaṃ homī’’ti (ma. ni. 1.155) lomahaṃsasutte vīriye.

    ‘‘હીનેન બ્રહ્મચરિયેન, ખત્તિયે ઉપપજ્જતિ;

    ‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;

    મજ્ઝિમેન ચ દેવત્તં, ઉત્તમેન વિસુજ્ઝતી’’તિ. (જા॰ ૧.૮.૭૫) –

    Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhatī’’ti. (jā. 1.8.75) –

    નિમિજાતકે અત્તદમનવસેન કતે અટ્ઠઙ્ગિકઉપોસથે. ‘‘ઇદં ખો પન, પઞ્ચસિખ, બ્રહ્મચરિયં એકન્તનિબ્બિદાય વિરાગાય…પે॰… અયમેવ અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો’’તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૩૨૯) મહાગોવિન્દસુત્તેયેવ અરિયમગ્ગે. ‘‘તયિદં બ્રહ્મચરિયં ઇદ્ધઞ્ચેવ ફીતઞ્ચ વિત્થારિકં બાહુજઞ્ઞં પુથુભૂતં યાવ દેવમનુસ્સેહિ સુપ્પકાસિત’’ન્તિ (દી॰ નિ॰ ૩.૧૭૪) પાસાદિકસુત્તે સિક્ખત્તયસઙ્ગહે સકલસ્મિં સાસને. ઇધાપિ અરિયમગ્ગે સાસને ચ વત્તતિ.

    Nimijātake attadamanavasena kate aṭṭhaṅgikauposathe. ‘‘Idaṃ kho pana, pañcasikha, brahmacariyaṃ ekantanibbidāya virāgāya…pe… ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti (dī. ni. 2.329) mahāgovindasutteyeva ariyamagge. ‘‘Tayidaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’’nti (dī. ni. 3.174) pāsādikasutte sikkhattayasaṅgahe sakalasmiṃ sāsane. Idhāpi ariyamagge sāsane ca vattati.

    વુસ્સતીતિ વસીયતિ, ચરીયતીતિ અત્થો. જનકુહનત્થન્તિ ‘‘અહો અય્યો સીલવા વત્તસમ્પન્નો અપ્પિચ્છો સન્તુટ્ઠો મહિદ્ધિકો મહાનુભાવો’’તિઆદિના જનસ્સ સત્તલોકસ્સ વિમ્હાપનત્થં. જનલપનત્થન્તિ ‘‘એવરૂપસ્સ નામ અય્યસ્સ દિન્નં મહપ્ફલં ભવિસ્સતી’’તિ પસન્નચિત્તેહિ ‘‘કેનત્થો, કિં આહરીયતૂ’’તિ મનુસ્સેહિ વદાપનત્થં. લાભસક્કારસિલોકાનિસંસત્થન્તિ ય્વાયં ‘‘આકઙ્ખેય્ય ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ‘લાભી અસ્સં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારાન’ન્તિ, સીલે-સ્વેવસ્સ પરિપૂરકારી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૬૫) સીલાનિસંસભાવેન વુત્તો ચતુપચ્ચયલાભો, યો ચ ચતુન્નં પચ્ચયાનં સક્કચ્ચદાનસઙ્ખાતો આદરબહુમાનગરુકરણસઙ્ખાતો ચ સક્કારો, યો ચ ‘‘સીલસમ્પન્નો બહુસ્સુતો સુતધરો આરદ્ધવીરિયો’’તિઆદિના નયેન ઉગ્ગતથુતિઘોસસઙ્ખાતો સિલોકો બ્રહ્મચરિયં ચરન્તાનં દિટ્ઠધમ્મિકો આનિસંસો, તદત્થં. ઇતિ મં જનો જાનાતૂતિ ‘‘એવં બ્રહ્મચરિયવાસે સતિ ‘અયં સીલવા કલ્યાણધમ્મો’તિઆદિના મં જનો જાનાતુ સમ્ભાવેતૂ’’તિ અત્તનો સન્તગુણવસેન સમ્ભાવનત્થમ્પિ ન ઇદં બ્રહ્મચરિયં વુસ્સતીતિ સમ્બન્ધો.

    Vussatīti vasīyati, carīyatīti attho. Janakuhanatthanti ‘‘aho ayyo sīlavā vattasampanno appiccho santuṭṭho mahiddhiko mahānubhāvo’’tiādinā janassa sattalokassa vimhāpanatthaṃ. Janalapanatthanti ‘‘evarūpassa nāma ayyassa dinnaṃ mahapphalaṃ bhavissatī’’ti pasannacittehi ‘‘kenattho, kiṃ āharīyatū’’ti manussehi vadāpanatthaṃ. Lābhasakkārasilokānisaṃsatthanti yvāyaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīle-svevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) sīlānisaṃsabhāvena vutto catupaccayalābho, yo ca catunnaṃ paccayānaṃ sakkaccadānasaṅkhāto ādarabahumānagarukaraṇasaṅkhāto ca sakkāro, yo ca ‘‘sīlasampanno bahussuto sutadharo āraddhavīriyo’’tiādinā nayena uggatathutighosasaṅkhāto siloko brahmacariyaṃ carantānaṃ diṭṭhadhammiko ānisaṃso, tadatthaṃ. Iti maṃ jano jānātūti ‘‘evaṃ brahmacariyavāse sati ‘ayaṃ sīlavā kalyāṇadhammo’tiādinā maṃ jano jānātu sambhāvetū’’ti attano santaguṇavasena sambhāvanatthampi na idaṃ brahmacariyaṃ vussatīti sambandho.

    કેચિ પન ‘‘જનકુહનત્થન્તિ પાપિચ્છસ્સ ઇચ્છાપકતસ્સ સતો સામન્તજપ્પનઇરિયાપથનિસ્સિતપચ્ચયપટિસેવનસઙ્ખાતેન તિવિધેન કુહનવત્થુના કુહનભાવેન જનસ્સ વિમ્હાપનત્થં. જનલપનત્થન્તિ પાપિચ્છસ્સેવ સતો પચ્ચયત્થં પરિકથોભાસાદિવસેન લપનભાવેન ઉપલાપનભાવેન વા જનસ્સ લપનત્થં. લાભસક્કારસિલોકાનિસંસત્થન્તિ પાપિચ્છસ્સેવ સતો લાભાદિગરુતાય લાભસક્કારસિલોકસઙ્ખાતસ્સ આનિસંસઉદયસ્સ નિપ્ફાદનત્થં. ઇતિ મં જનો જાનાતૂતિ પાપિચ્છસ્સેવ સતો અસન્તગુણસમ્ભાવનાધિપ્પાયેન ‘ઇતિ એવં મં જનો જાનાતૂ’તિ ન ઇદં બ્રહ્મચરિયં વુસ્સતી’’તિ એવમેત્થ અત્થં વદન્તિ. પુરિમોયેવ પન અત્થો સારતરો.

    Keci pana ‘‘janakuhanatthanti pāpicchassa icchāpakatassa sato sāmantajappanairiyāpathanissitapaccayapaṭisevanasaṅkhātena tividhena kuhanavatthunā kuhanabhāvena janassa vimhāpanatthaṃ. Janalapanatthanti pāpicchasseva sato paccayatthaṃ parikathobhāsādivasena lapanabhāvena upalāpanabhāvena vā janassa lapanatthaṃ. Lābhasakkārasilokānisaṃsatthanti pāpicchasseva sato lābhādigarutāya lābhasakkārasilokasaṅkhātassa ānisaṃsaudayassa nipphādanatthaṃ. Iti maṃ jano jānātūti pāpicchasseva sato asantaguṇasambhāvanādhippāyena ‘iti evaṃ maṃ jano jānātū’ti na idaṃ brahmacariyaṃ vussatī’’ti evamettha atthaṃ vadanti. Purimoyeva pana attho sārataro.

    અથ ખોતિ એત્થ અથાતિ અઞ્ઞદત્થે નિપાતો, ખોતિ અવધારણે. તેન કુહનાદિતો અઞ્ઞદત્થાયેવ પન ઇદં, ભિક્ખવે, બ્રહ્મચરિયં વુસ્સતીતિ દસ્સેતિ. ઇદાનિ તં પયોજનં દસ્સેન્તો ‘‘સંવરત્થઞ્ચેવ પહાનત્થઞ્ચા’’તિ આહ. તત્થ પઞ્ચવિધો સંવરો – પાતિમોક્ખસંવરો, સતિસંવરો, ઞાણસંવરો, ખન્તિસંવરો, વીરિયસંવરોતિ.

    Atha khoti ettha athāti aññadatthe nipāto, khoti avadhāraṇe. Tena kuhanādito aññadatthāyeva pana idaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussatīti dasseti. Idāni taṃ payojanaṃ dassento ‘‘saṃvaratthañceva pahānatthañcā’’ti āha. Tattha pañcavidho saṃvaro – pātimokkhasaṃvaro, satisaṃvaro, ñāṇasaṃvaro, khantisaṃvaro, vīriyasaṃvaroti.

    તત્થ ‘‘ઇમિના પાતિમોક્ખસંવરેન ઉપેતો હોતિ સમુપેતો’’તિ (વિભ॰ ૫૧૧) હિ આદિના નયેન આગતો અયં પાતિમોક્ખસંવરો નામ, યો સીલસંવરોતિ ચ પવુચ્ચતિ. ‘‘રક્ખતિ ચક્ખુન્દ્રિયં, ચક્ખુન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતી’’તિ (દી॰ નિ॰ ૧.૨૧૩; મ॰ નિ॰ ૧.૨૯૫; સં॰ નિ॰ ૪.૨૩૯; અ॰ નિ॰ ૩.૧૬) આગતો અયં સતિસંવરો.

    Tattha ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto’’ti (vibha. 511) hi ādinā nayena āgato ayaṃ pātimokkhasaṃvaro nāma, yo sīlasaṃvaroti ca pavuccati. ‘‘Rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī’’ti (dī. ni. 1.213; ma. ni. 1.295; saṃ. ni. 4.239; a. ni. 3.16) āgato ayaṃ satisaṃvaro.

    ‘‘યાનિ સોતાનિ લોકસ્મિં (અજિતાતિ ભગવા),

    ‘‘Yāni sotāni lokasmiṃ (ajitāti bhagavā),

    સતિ તેસં નિવારણં;

    Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;

    સોતાનં સંવરં બ્રૂમિ,

    Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi,

    પઞ્ઞાયેતે પિધીયરે’’તિ. (સુ॰ નિ॰ ૧૦૪૧) –

    Paññāyete pidhīyare’’ti. (su. ni. 1041) –

    આગતો અયં ઞાણસંવરો. ‘‘ખમો હોતિ સીતસ્સ ઉણ્હસ્સા’’તિઆદિના (મ॰ નિ॰ ૧.૨૪; અ॰ નિ॰ ૪.૧૧૪; ૬.૫૮) નયેન આગતો અયં ખન્તિસંવરો. ‘‘ઉપ્પન્નં કામવિતક્કં નાધિવાસેતી’’તિઆદિના (મ॰ નિ॰ ૧.૨૬; અ॰ નિ॰ ૪.૧૧૪; ૬.૫૮) નયેન આગતો અયં વીરિયસંવરો. અત્થતો પન પાણાતિપાતાદીનં પજહનવસેન, વત્તપટિવત્તાનં કરણવસેન ચ પવત્તા ચેતના વિરતિયો ચ. સઙ્ખેપતો સબ્બો કાયવચીસંયમો, વિત્થારતો સત્તન્નં આપત્તિક્ખન્ધાનં અવીતિક્કમો સીલસંવરો. સતિ એવ સતિસંવરો, સતિપ્પધાના વા કુસલા ખન્ધા. ઞાણમેવ ઞાણસંવરો. અધિવાસનવસેન અદોસો, અદોસપ્પધાના વા તથા પવત્તા કુસલા ખન્ધા ખન્તિસંવરો, પઞ્ઞાતિ એકે. કામવિતક્કાદીનં અનધિવાસનવસેન પવત્તં વીરિયમેવ વીરિયસંવરો. તેસુ પઠમો કાયદુચ્ચરિતાદિદુસ્સીલ્યસ્સ સંવરણતો સંવરો, દુતિયો મુટ્ઠસ્સચ્ચસ્સ, તતિયો અઞ્ઞાણસ્સ, ચતુત્થો અક્ખન્તિયા, પઞ્ચમો કોસજ્જસ્સ સંવરણતો પિદહનતો સંવરોતિ વેદિતબ્બો. એવમેતસ્સ સંવરસ્સ અત્થાય સંવરત્થં, સંવરનિપ્ફાદનત્થન્તિ અત્થો.

    Āgato ayaṃ ñāṇasaṃvaro. ‘‘Khamo hoti sītassa uṇhassā’’tiādinā (ma. ni. 1.24; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ khantisaṃvaro. ‘‘Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.114; 6.58) nayena āgato ayaṃ vīriyasaṃvaro. Atthato pana pāṇātipātādīnaṃ pajahanavasena, vattapaṭivattānaṃ karaṇavasena ca pavattā cetanā viratiyo ca. Saṅkhepato sabbo kāyavacīsaṃyamo, vitthārato sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ avītikkamo sīlasaṃvaro. Sati eva satisaṃvaro, satippadhānā vā kusalā khandhā. Ñāṇameva ñāṇasaṃvaro. Adhivāsanavasena adoso, adosappadhānā vā tathā pavattā kusalā khandhā khantisaṃvaro, paññāti eke. Kāmavitakkādīnaṃ anadhivāsanavasena pavattaṃ vīriyameva vīriyasaṃvaro. Tesu paṭhamo kāyaduccaritādidussīlyassa saṃvaraṇato saṃvaro, dutiyo muṭṭhassaccassa, tatiyo aññāṇassa, catuttho akkhantiyā, pañcamo kosajjassa saṃvaraṇato pidahanato saṃvaroti veditabbo. Evametassa saṃvarassa atthāya saṃvaratthaṃ, saṃvaranipphādanatthanti attho.

    પહાનમ્પિ પઞ્ચવિધં – તદઙ્ગપ્પહાનં, વિક્ખમ્ભનપ્પહાનં, સમુચ્છેદપ્પહાનં, પટિપ્પસ્સદ્ધિપ્પહાનં, નિસ્સરણપ્પહાનન્તિ. તત્થ યં વત્તબ્બં, તં હેટ્ઠા એકકનિપાતે પઠમસુત્તવણ્ણનાયં વુત્તમેવ. તસ્સ પન પઞ્ચવિધસ્સપિ તથા તથા રાગાદિકિલેસાનં પટિનિસ્સજ્જનટ્ઠેન સમતિક્કમનટ્ઠેન વા પહાનસ્સ અત્થાય પહાનત્થં, પહાનસાધનત્થન્તિ અત્થો. તત્થ સંવરેન કિલેસાનં ચિત્તસન્તાને પવેસનનિવારણં પહાનેન પવેસનનિવારણઞ્ચેવ સમુગ્ઘાતો ચાતિ વદન્તિ. ઉભયેનાપિ પન યથારહં ઉભયં સમ્પજ્જતીતિ દટ્ઠબ્બં. સીલાદિધમ્મા એવ હિ સંવરણતો સંવરો, પજહનતો પહાનન્તિ.

    Pahānampi pañcavidhaṃ – tadaṅgappahānaṃ, vikkhambhanappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānanti. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā ekakanipāte paṭhamasuttavaṇṇanāyaṃ vuttameva. Tassa pana pañcavidhassapi tathā tathā rāgādikilesānaṃ paṭinissajjanaṭṭhena samatikkamanaṭṭhena vā pahānassa atthāya pahānatthaṃ, pahānasādhanatthanti attho. Tattha saṃvarena kilesānaṃ cittasantāne pavesananivāraṇaṃ pahānena pavesananivāraṇañceva samugghāto cāti vadanti. Ubhayenāpi pana yathārahaṃ ubhayaṃ sampajjatīti daṭṭhabbaṃ. Sīlādidhammā eva hi saṃvaraṇato saṃvaro, pajahanato pahānanti.

    ગાથાસુ અનીતિહન્તિ ઈતિયો વુચ્ચન્તિ ઉપદ્દવા – દિટ્ઠધમ્મિકા ચ સમ્પરાયિકા ચ. ઈતિયો હનતિ વિનાસેતિ પજહતીતિ ઈતિહં, અનુ ઈતિહન્તિ અનીતિહં, સાસનબ્રહ્મચરિયં મગ્ગબ્રહ્મચરિયઞ્ચ. અથ વા ઈતીહિ અનત્થેહિ સદ્ધિં હનન્તિ ગચ્છન્તિ પવત્તન્તીતિ ઈતિહા, તણ્હાદિઉપક્કિલેસા. નત્થિ એત્થ ઈતિહાતિ અનીતિહં. ઈતિહા વા યથાવુત્તેનટ્ઠેન તિત્થિયસમયા, તપ્પટિપક્ખતો ઇદં અનીતિહં. ‘‘અનિતિહ’’ન્તિપિ પાઠો. તસ્સત્થો – ‘‘ઇતિહાય’’ન્તિ ધમ્મેસુ અનેકંસગ્ગાહભાવતો વિચિકિચ્છા ઇતિહં નામ, સમ્માસમ્બુદ્ધપ્પવેદિતત્તા યથાનુસિટ્ઠં પટિપજ્જન્તાનં નિક્કઙ્ખભાવસાધનતો નત્થિ એત્થ ઇતિહન્તિ અનિતિહં, અપરપ્પચ્ચયન્તિ અત્થો. વુત્તઞ્હેતં ‘‘પચ્ચત્તં વેદિતબ્બો વિઞ્ઞૂહી’’તિ ‘‘અતક્કાવચરો’’તિ ચ. ગાથાસુખત્થં પન ‘‘અનીતિહ’’ન્તિ દીઘં કત્વા પઠન્તિ.

    Gāthāsu anītihanti ītiyo vuccanti upaddavā – diṭṭhadhammikā ca samparāyikā ca. Ītiyo hanati vināseti pajahatīti ītihaṃ, anu ītihanti anītihaṃ, sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca. Atha vā ītīhi anatthehi saddhiṃ hananti gacchanti pavattantīti ītihā, taṇhādiupakkilesā. Natthi ettha ītihāti anītihaṃ. Ītihā vā yathāvuttenaṭṭhena titthiyasamayā, tappaṭipakkhato idaṃ anītihaṃ. ‘‘Anitiha’’ntipi pāṭho. Tassattho – ‘‘itihāya’’nti dhammesu anekaṃsaggāhabhāvato vicikicchā itihaṃ nāma, sammāsambuddhappaveditattā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjantānaṃ nikkaṅkhabhāvasādhanato natthi ettha itihanti anitihaṃ, aparappaccayanti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti ‘‘atakkāvacaro’’ti ca. Gāthāsukhatthaṃ pana ‘‘anītiha’’nti dīghaṃ katvā paṭhanti.

    નિબ્બાનસઙ્ખાતં ઓગધં પતિટ્ઠં પારં ગચ્છતીતિ નિબ્બાનોગધગામી, વિમુત્તિરસત્તા એકન્તેનેવ નિબ્બાનસમ્પાપકોતિ અત્થો. તં નિબ્બાનોગધગામિનં બ્રહ્મચરિયં. સોતિ યો સો સમતિંસ પારમિયો પૂરેત્વા સબ્બકિલેસે ભિન્દિત્વા અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુદ્ધો, સો ભગવા અદેસયિ દેસેસિ. નિબ્બાનોગધોતિ વા અરિયમગ્ગો વુચ્ચતિ. તેન વિના નિબ્બાનોગાહનસ્સ અસમ્ભવતો તસ્સ ચ નિબ્બાનં અનાલમ્બિત્વા અપ્પવત્તનતો, તઞ્ચ તં એકન્તં ગચ્છતીતિ નિબ્બાનોગધગામી. અથ વા નિબ્બાનોગધગામિનન્તિ નિબ્બાનસ્સ અન્તોગામિનં મગ્ગબ્રહ્મચરિયં , નિબ્બાનં આરમ્મણં કરિત્વા તસ્સ અન્તો એવ વત્તતિ પવત્તતીતિ. મહત્તેહીતિ મહાઆતુમેહિ ઉળારજ્ઝાસયેહિ. મહન્તં નિબ્બાનં, મહન્તે વા સીલક્ખન્ધાદિકે એસન્તિ ગવેસન્તીતિ મહેસિનો બુદ્ધાદયો અરિયા. તેહિ અનુયાતો પટિપન્નો. યથા બુદ્ધેન દેસિતન્તિ યથા અભિઞ્ઞેય્યાદિધમ્મે અભિઞ્ઞેય્યાદિભાવેનેવ સમ્માસમ્બુદ્ધેન મયા દેસિતં, એવં યે એતં મગ્ગબ્રહ્મચરિયં તદત્થં સાસનબ્રહ્મચરિયઞ્ચ પટિપજ્જન્તિ. તે દિટ્ઠધમ્મિકસમ્પરાયિકત્થેહિ યથારહં અનુસાસન્તસ્સ સત્થુ મય્હં સાસનકારિનો ઓવાદપ્પટિકરા સકલસ્સ વટ્ટદુક્ખસ્સ અન્તં પરિયન્તં અપ્પવત્તિં કરિસ્સન્તિ, દુક્ખસ્સ વા અન્તં નિબ્બાનં સચ્છિકરિસ્સન્તીતિ.

    Nibbānasaṅkhātaṃ ogadhaṃ patiṭṭhaṃ pāraṃ gacchatīti nibbānogadhagāmī, vimuttirasattā ekanteneva nibbānasampāpakoti attho. Taṃ nibbānogadhagāminaṃ brahmacariyaṃ. Soti yo so samatiṃsa pāramiyo pūretvā sabbakilese bhinditvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, so bhagavā adesayi desesi. Nibbānogadhoti vā ariyamaggo vuccati. Tena vinā nibbānogāhanassa asambhavato tassa ca nibbānaṃ anālambitvā appavattanato, tañca taṃ ekantaṃ gacchatīti nibbānogadhagāmī. Atha vā nibbānogadhagāminanti nibbānassa antogāminaṃ maggabrahmacariyaṃ , nibbānaṃ ārammaṇaṃ karitvā tassa anto eva vattati pavattatīti. Mahattehīti mahāātumehi uḷārajjhāsayehi. Mahantaṃ nibbānaṃ, mahante vā sīlakkhandhādike esanti gavesantīti mahesino buddhādayo ariyā. Tehi anuyāto paṭipanno. Yathā buddhena desitanti yathā abhiññeyyādidhamme abhiññeyyādibhāveneva sammāsambuddhena mayā desitaṃ, evaṃ ye etaṃ maggabrahmacariyaṃ tadatthaṃ sāsanabrahmacariyañca paṭipajjanti. Te diṭṭhadhammikasamparāyikatthehi yathārahaṃ anusāsantassa satthu mayhaṃ sāsanakārino ovādappaṭikarā sakalassa vaṭṭadukkhassa antaṃ pariyantaṃ appavattiṃ karissanti, dukkhassa vā antaṃ nibbānaṃ sacchikarissantīti.

    અટ્ઠમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૮. પઠમનકુહનસુત્તં • 8. Paṭhamanakuhanasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact