Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૭-૮. પઠમનાથસુત્તાદિવણ્ણના
7-8. Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā
૧૭-૧૮. સત્તમે યેહિ સીલાદીહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ ધમ્મસરણતાય ધમ્મેનેવ નાથતિ આસીસતિ અભિભવતીતિ નાથો વુચ્ચતિ, તે તસ્સ નાથભાવકરા ધમ્મા નાથકરણાતિ વુત્તાતિ આહ ‘‘અત્તનો સનાથભાવકરા પતિટ્ઠકરાતિ અત્થો’’તિ. તત્થ અત્તનો પતિટ્ઠકરાતિ યસ્સ નાથભાવકરા, તસ્સ અત્તનો પતિટ્ઠાવિધાયિનો. અપ્પતિટ્ઠો અનાથો, સપ્પતિટ્ઠો સનાથોતિ પતિટ્ઠત્થો નાથ-સદ્દો. કલ્યાણગુણયોગતો કલ્યાણાતિ દસ્સેન્તો ‘‘સીલાદિગુણસમ્પન્ના’’તિ આહ. મિજ્જનલક્ખણા મેત્તા એતસ્સ અત્થીતિ મિત્તો. સો વુત્તનયેન કલ્યાણો અસ્સ અત્થીતિ તસ્સ અત્થિતામત્તં કલ્યાણમિત્તપદેન વુત્તં. અસ્સ તેન સબ્બકાલં અવિજહિતવાસોતિ તં દસ્સેતું ‘‘કલ્યાણસહાયો’’તિ વુત્તન્તિ આહ ‘‘તેવસ્સા’’તિ. તે એવ કલ્યાણમિત્તા અસ્સ ભિક્ખુનો. સહ અયનતોતિ સહ પવત્તનતો. અસમોધાને ચિત્તેન, સમોધાને પન ચિત્તેન ચેવ કાયેન ચ સમ્પવઙ્કો. સુખં વચો એતસ્મિં અનુકૂલગાહિમ્હિ આદરગારવવતિ પુગ્ગલેતિ સુવચો. તેનાહ ‘‘સુખેન વત્તબ્બો’’તિઆદિ. ખમોતિ ખન્તો. તમેવસ્સ ખમભાવં દસ્સેતું ‘‘ગાળ્હેના’’તિઆદિ વુત્તં. વામતોતિ મિચ્છા, અયોનિસો વા ગણ્હાતિ. પટિપ્ફરતીતિ પટાણિકભાવેન તિટ્ઠતિ. પદક્ખિણં ગણ્હાતીતિ સમ્મા, યોનિસો વા ગણ્હાતિ.
17-18. Sattame yehi sīlādīhi samannāgato bhikkhu dhammasaraṇatāya dhammeneva nāthati āsīsati abhibhavatīti nātho vuccati, te tassa nāthabhāvakarā dhammā nāthakaraṇāti vuttāti āha ‘‘attano sanāthabhāvakarā patiṭṭhakarāti attho’’ti. Tattha attano patiṭṭhakarāti yassa nāthabhāvakarā, tassa attano patiṭṭhāvidhāyino. Appatiṭṭho anātho, sappatiṭṭho sanāthoti patiṭṭhattho nātha-saddo. Kalyāṇaguṇayogato kalyāṇāti dassento ‘‘sīlādiguṇasampannā’’ti āha. Mijjanalakkhaṇā mettā etassa atthīti mitto. So vuttanayena kalyāṇo assa atthīti tassa atthitāmattaṃ kalyāṇamittapadena vuttaṃ. Assa tena sabbakālaṃ avijahitavāsoti taṃ dassetuṃ ‘‘kalyāṇasahāyo’’ti vuttanti āha ‘‘tevassā’’ti. Te eva kalyāṇamittā assa bhikkhuno. Saha ayanatoti saha pavattanato. Asamodhāne cittena, samodhāne pana cittena ceva kāyena ca sampavaṅko. Sukhaṃ vaco etasmiṃ anukūlagāhimhi ādaragāravavati puggaleti suvaco. Tenāha ‘‘sukhena vattabbo’’tiādi. Khamoti khanto. Tamevassa khamabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘gāḷhenā’’tiādi vuttaṃ. Vāmatoti micchā, ayoniso vā gaṇhāti. Paṭippharatīti paṭāṇikabhāvena tiṭṭhati. Padakkhiṇaṃ gaṇhātīti sammā, yoniso vā gaṇhāti.
ઉચ્ચાવચાનીતિ વિપુલખુદ્દકાનિ. તત્રુપગમનિયાયાતિ તત્ર તત્ર મહન્તે ખુદ્દકે ચ કમ્મે સાધનવસેન ઉપાયેન ઉપગચ્છન્તિયા, તસ્સ તસ્સ કમ્મસ્સ નિપ્ફાદને સમત્થાયાતિ અત્થો. તત્રુપાયાયાતિ વા તત્ર તત્ર કમ્મે સાધેતબ્બે ઉપાયભૂતાય.
Uccāvacānīti vipulakhuddakāni. Tatrupagamaniyāyāti tatra tatra mahante khuddake ca kamme sādhanavasena upāyena upagacchantiyā, tassa tassa kammassa nipphādane samatthāyāti attho. Tatrupāyāyāti vā tatra tatra kamme sādhetabbe upāyabhūtāya.
ધમ્મે અસ્સ કામોતિ ધમ્મકામોતિ બ્યધિકરણાનમ્પિ બાહિરત્થો સમાસો હોતીતિ કત્વા વુત્તં. કામેતબ્બતો વા પિયાયિતબ્બતો કામો, ધમ્મો. ધમ્મો કામો અસ્સાતિ ધમ્મકામો. ધમ્મોતિ પરિયત્તિધમ્મો અધિપ્પેતોતિ આહ ‘‘તેપિટકં બુદ્ધવચનં પિયાયતીતિ અત્થો’’તિ. સમુદાહરણં કથનં સમુદાહારો, પિયો સમુદાહારો એતસ્સાતિ પિયસમુદાહારો. સયઞ્ચાતિ એત્થ ચ-સદ્દેન ‘‘સક્કચ્ચ’’ન્તિ પદં અનુકડ્ઢતિ. તેન સયઞ્ચ સક્કચ્ચં દેસેતુકામો હોતીતિ યોજના. અભિધમ્મો સત્ત પકરણાનિ ‘‘અધિકો અભિવિસિટ્ઠો ચ પરિયત્તિધમ્મો’’તિ કત્વા. વિનયો ઉભતોવિભઙ્ગા વિનયનતો કાયવાચાનં. અભિવિનયો ખન્ધકપરિવારા વિસેસતો આભિસમાચારિકધમ્મકિત્તનતો. આભિસમાચારિકધમ્મપારિપૂરિવસેનેવ હિ આદિબ્રહ્મચરિયકધમ્મપારિપૂરી. ધમ્મો એવ પિટકદ્વયસ્સપિ પરિયત્તિધમ્મભાવતો. મગ્ગફલાનિ અભિધમ્મો ‘‘નિબ્બાનધમ્મસ્સ અભિમુખો’’તિ કત્વા. કિલેસવૂપસમકરણં પુબ્બભાગિયા તિસ્સો સિક્ખા સઙ્ખેપતો વિવટ્ટનિસ્સિતો સમથો વિપસ્સના ચ. ઉળારપામોજ્જોતિ બલવપામોજ્જો. કારણત્થેતિ નિમિત્તત્થે. કુસલધમ્મનિમિત્તં હિસ્સ વીરિયારમ્ભો. તેનાહ ‘‘તેસં અધિગમત્થાયા’’તિ. કુસલેસુ ધમ્મેસૂતિ વા નિપ્ફાદેતબ્બે ભુમ્મં યથા ‘‘ચેતસો અવૂપસમે અયોનિસોમનસિકારપદટ્ઠાન’’ન્તિ. અટ્ઠમે નત્થિ વત્તબ્બં.
Dhamme assa kāmoti dhammakāmoti byadhikaraṇānampi bāhirattho samāso hotīti katvā vuttaṃ. Kāmetabbato vā piyāyitabbato kāmo, dhammo. Dhammo kāmo assāti dhammakāmo. Dhammoti pariyattidhammo adhippetoti āha ‘‘tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ piyāyatīti attho’’ti. Samudāharaṇaṃ kathanaṃ samudāhāro, piyo samudāhāro etassāti piyasamudāhāro. Sayañcāti ettha ca-saddena ‘‘sakkacca’’nti padaṃ anukaḍḍhati. Tena sayañca sakkaccaṃ desetukāmo hotīti yojanā. Abhidhammo satta pakaraṇāni ‘‘adhiko abhivisiṭṭho ca pariyattidhammo’’ti katvā. Vinayo ubhatovibhaṅgā vinayanato kāyavācānaṃ. Abhivinayo khandhakaparivārā visesato ābhisamācārikadhammakittanato. Ābhisamācārikadhammapāripūrivaseneva hi ādibrahmacariyakadhammapāripūrī. Dhammo eva piṭakadvayassapi pariyattidhammabhāvato. Maggaphalāni abhidhammo ‘‘nibbānadhammassa abhimukho’’ti katvā. Kilesavūpasamakaraṇaṃ pubbabhāgiyā tisso sikkhā saṅkhepato vivaṭṭanissito samatho vipassanā ca. Uḷārapāmojjoti balavapāmojjo. Kāraṇattheti nimittatthe. Kusaladhammanimittaṃ hissa vīriyārambho. Tenāha ‘‘tesaṃ adhigamatthāyā’’ti. Kusalesu dhammesūti vā nipphādetabbe bhummaṃ yathā ‘‘cetaso avūpasame ayonisomanasikārapadaṭṭhāna’’nti. Aṭṭhame natthi vattabbaṃ.
પઠમનાથસુત્તાદિવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭhamanāthasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya
૭. પઠમનાથસુત્તં • 7. Paṭhamanāthasuttaṃ
૮. દુતિયનાથસુત્તં • 8. Dutiyanāthasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
૭. પઠમનાથસુત્તવણ્ણના • 7. Paṭhamanāthasuttavaṇṇanā
૮. દુતિયનાથસુત્તવણ્ણના • 8. Dutiyanāthasuttavaṇṇanā