Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā

    ੮. ਪਾਟਲਿਗਾਮਿਯવਗ੍ਗੋ

    8. Pāṭaligāmiyavaggo

    ੧. ਪਠਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    1. Paṭhamanibbānapaṭisaṃyuttasuttavaṇṇanā

    ੭੧. ਪਾਟਲਿਗਾਮਿਯવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਅਮਤਧਾਤੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਯ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਯਾ ਪવੇਦਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਯ। ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ। ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸਭਾવਸਰਸਲਕ੍ਖਣਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਮਾਦਪੇਤੀਤਿ ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ। ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤੀਤਿ ਤਦਤ੍ਥਗਹਣੇ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਤੇਜੇਤਿ ਜੋਤੇਤਿ। ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗੁਣੇਹਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਤੋਸੇਤਿ।

    71. Pāṭaligāmiyavaggassa paṭhame nibbānapaṭisaṃyuttāyāti amatadhātusannissitāya asaṅkhatadhātuyā pavedanavasena pavattāya. Dhammiyā kathāyāti dhammadesanāya. Sandassetīti sabhāvasarasalakkhaṇato nibbānaṃ dasseti. Samādapetīti tameva atthaṃ te bhikkhū gaṇhāpeti. Samuttejetīti tadatthagahaṇe ussāhaṃ janento tejeti joteti. Sampahaṃsetīti nibbānaguṇehi sammadeva sabbappakārehi toseti.

    ਅਥ વਾ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਮਹਾવ॰ ੮) ਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਥਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਮਾਦਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਗਮਪਟਿਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਪੇਤਿ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ। ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤੀਤਿ ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਮਾਦਂ ਅਨ੍ਤਰਾવੋਸਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਥ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વੀਰਿਯવਤੋ ਨਯਿਦਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿਆਦਿવਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਪਦਾਯ ਉਟ੍ਠਹਥ ਘਟਯਥ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વੋਦਪੇਤਿ। ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨੋ ਪਿਪਾਸવਿਨਯੋ ਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪; ਇਤਿવੁ॰ ੯੦), ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੬੭; ਇਤਿવੁ॰ ੪੪), ਅਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੬੭), ਅਮਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੪੦੯) ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿਸਂਸਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੋਸੇਨ੍ਤੋ ਹਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤਿ।

    Atha vā sandassetīti ‘‘so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggā taṇhakkhayo virāgo nirodho’’tiādinā (ma. ni. 1.281; 2.337; mahāva. 8) nayeneva sabbathā tena tena pariyāyena tesaṃ tesaṃ ajjhāsayānurūpaṃ sammā dasseti. Samādapetīti ‘‘iminā ariyamaggena taṃ adhigantabba’’nti adhigamapaṭipadāya saddhiṃ tattha bhikkhū ninnapoṇapabbhāre karonto sammā ādapeti gaṇhāpeti. Samuttejetīti etaṃ dukkaraṃ durabhisambhavanti ‘‘mā sammāpaṭipattiyaṃ pamādaṃ antarāvosānaṃ āpajjatha, upanissayasampannassa vīriyavato nayidaṃ dukkaraṃ, tasmā sīlavisuddhiādivisuddhipaṭipadāya uṭṭhahatha ghaṭayatha vāyameyyāthā’’ti nibbānādhigamāya ussāheti, tattha vā cittaṃ vodapeti. Sampahaṃsetīti ‘‘madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90), rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayoti (saṃ. ni. 4.367; itivu. 44), asaṅkhatanti (saṃ. ni. 4.367), amatañca santantiādinā ca anekapariyāyena (saṃ. ni. 4.409) nibbānānisaṃsappakāsanena tesaṃ bhikkhūnaṃ cittaṃ tosento hāsento sampahaṃseti samassāseti.

    ਤੇਧਾਤਿ ਤੇ ਇਧ। ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਯਂ ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨਞ੍ਞવਿਹਿਤਾ ਤਂ ਦੇਸਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਗਤਮੇવ ਕਤ੍વਾ। ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਕਾਰਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਦੇਸਨਂ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ, ਤਗ੍ਗਤਮੇવ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਦੇਸਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਆਹਰਿਤ੍વਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਪવਤ੍ਤਂ ਦੇਸਨਂ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਅਨੁ ਅਨੁ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਯਥਾਦੇਸਿਤਦੇਸਿਤਂ ਦੇਸਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ। ਓਹਿਤਸੋਤਾਤਿ ਅવਹਿਤਸੋਤਾ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਿਤਸੋਤਾ। ਓਹਿਤਸੋਤਾਤਿ વਾ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੋਤਾ। ਤਮੇવ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਸવਨੇ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ વਿਯ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਸੁ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਪਿ વਤ੍ਤੁਮਰਹਤੀਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਪ੍ਪਰਭਾવਤੋ ਸવਨੇ ਆਦਰਦੀਪਨੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਸવਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Tedhāti te idha. Aṭṭhiṃ katvāti ‘‘atthi kiñci ayaṃ no attho adhigantabbo’’ti evaṃ sallakkhetvā tāya desanāya atthikā hutvā. Manasi katvāti citte ṭhapetvā anaññavihitā taṃ desanaṃ attano cittagatameva katvā. Sabbaṃ cetaso samannāharitvāti sabbena kārakacittena ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā desanaṃ āvajjetvā, taggatameva ābhogaṃ katvāti attho. Atha vā sabbaṃ cetaso samannāharitvāti sabbasmā cittato desanaṃ sammā anu anu āharitvā. Idaṃ vuttaṃ hoti – desentassa yehi cittehi desanā katā, sabbasmā cittato pavattaṃ desanaṃ bahi gantuṃ adento sammā aviparītaṃ anu anu āharitvā attano cittasantānaṃ āharitvā yathādesitadesitaṃ desanaṃ suṭṭhu upadhāretvā. Ohitasotāti avahitasotā, suṭṭhu upitasotā. Ohitasotāti vā avikkhittasotā. Tameva upalabbhamānopi hi savane avikkhepo satisaṃvaro viya cakkhundriyādīsu sotindriyepi vattumarahatīti. Ettha ca ‘‘aṭṭhiṃ katvā’’tiādīhi catūhipi padehi tesaṃ bhikkhūnaṃ tapparabhāvato savane ādaradīpanena sakkaccasavanaṃ dasseti.

    ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਸવਨੇ ਆਦਰਕਾਰਿਤਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਮੁਖੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ વਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾવવਿਭਾવਨਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।

    Etamatthaṃ viditvāti etaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tassā nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammakathāya savane ādarakāritaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ nibbānassa tabbidhuradhammadesanāmukhena paramatthato vijjamānabhāvavibhāvanaṃ udānaṃ udānesi.

    ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਲਪਨਂ। ਨਨੁ ਚ ਉਦਾਨਂ ਨਾਮ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ વਾ ਧਮ੍ਮਸਂવੇਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ વਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਉਦਾਹਾਰੋ, ਤਥਾ ਚੇવ ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਗਤਂ, ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ? ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਾ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਇਧ ਨਿਬ੍ਬਾਨવਜ੍ਜੋ ਸਬ੍ਬੋ ਸਭਾવਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਕੋવ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਯਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ ਕਤਮਪਚ੍ਚਯੇ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਤੇ ਚ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਦਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋવ ਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਕਤ੍વਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਦਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ। ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ ਰੂਪਾਦੀਨਿ વਿਯ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨੀਤਿ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਪવੇਦੇਸਿ।

    Tattha atthīti vijjati, paramatthato upalabbhatīti attho. Bhikkhaveti tesaṃ bhikkhūnaṃ ālapanaṃ. Nanu ca udānaṃ nāma pītisomanassasamuṭṭhāpito vā dhammasaṃvegasamuṭṭhāpito vā dhammapaṭiggāhakanirapekkho udāhāro, tathā ceva ettakesu suttesu āgataṃ, idha kasmā bhagavā udānento te bhikkhū āmantesīti? Tesaṃ bhikkhūnaṃ saññāpanatthaṃ. Nibbānapaṭisaṃyuttañhi bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desetvā nibbānaguṇānussaraṇena uppannapītisomanassā udānaṃ udānesi. Idha nibbānavajjo sabbo sabhāvadhammo paccayāyattavuttikova upalabbhati, na paccayanirapekkho. Ayaṃ pana nibbānadhammo katamapaccaye upalabbhatīti tesaṃ bhikkhūnaṃ cetoparivitakkamaññāya te ca saññāpetukāmo ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatana’’ntiādimāha, na ekantatova te paṭiggāhake katvāti veditabbaṃ. Tadāyatananti taṃ kāraṇaṃ. Dakāro padasandhikaro. Nibbānañhi maggaphalañāṇādīnaṃ ārammaṇapaccayabhāvato rūpādīni viya cakkhuviññāṇādīnaṃ ārammaṇapaccayabhūtānīti kāraṇaṭṭhena ‘‘āyatana’’nti vuccati. Ettāvatā ca bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ asaṅkhatāya dhātuyā paramatthato atthibhāvaṃ pavedesi.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ – ਇਧ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯਪਿ ਧਾਤੁਯਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਭਾવਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਯਥਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਸੁਖਮ੍ਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿਯੇવ , ਤਥਾ ਉਣ੍ਹੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸੀਤਮ੍ਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਪਾਪਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾਪਿ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ –

    Tatrāyaṃ dhammanvayo – idha saṅkhatadhammānaṃ vijjamānattā asaṅkhatāyapi dhātuyā bhavitabbaṃ tappaṭipakkhattā sabhāvadhammānaṃ. Yathā hi dukkhe vijjamāne tappaṭipakkhabhūtaṃ sukhampi vijjatiyeva , tathā uṇhe vijjamāne sītampi vijjati, pāpadhammesu vijjamānesu kalyāṇadhammāpi vijjanti eva. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਸੁਖਂ ਨਾਮਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yathāpi dukkhe vijjante, sukhaṃ nāmapi vijjati;

    ਏવਂ ਭવੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ, વਿਭવੋਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕੋ॥

    Evaṃ bhave vijjamāne, vibhavopi icchitabbako.

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਉਣ੍ਹੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਸੀਤਲਂ।

    ‘‘Yathāpi uṇhe vijjante, aparaṃ vijjati sītalaṃ;

    ਏવਂ ਤਿવਿਧਗ੍ਗਿ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਂ॥

    Evaṃ tividhaggi vijjante, nibbānaṃ icchitabbakaṃ.

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਾਪੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Yathāpi pāpe vijjante, kalyāṇamapi vijjati;

    ਏવਮੇવ ਜਾਤਿ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਜਾਤਿਮਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ॥ (ਬੁ॰ વਂ॰ ੨.੧੦-੧੨) –

    Evameva jāti vijjante, ajātimapi icchitabbaka’’ntiādi. (bu. vaṃ. 2.10-12) –

    ਅਪਿਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾવવਿਚਾਰਣਂ ਪਰਤੋ ਆવਿਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Apica nibbānassa paramatthato atthibhāvavicāraṇaṃ parato āvibhavissati.

    ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਸਮ੍ਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਧਮ੍ਮਾਪੋਹਨਮੁਖੇਨਸ੍ਸ ਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਯਤ੍ਥ ਨੇવ ਪਥવੀ ਨ ਆਪੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰવਿਧੁਰਸਭਾવਂ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਤਤ੍ਥਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ। ਨ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੋਧਾਨਂ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ – ਯਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਯਸ੍ਸਂ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਯਂ ਨੇવ ਕਕ੍ਖਲ਼ਲਕ੍ਖਣਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਗ੍ਘਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਆਪੋਧਾਤੁ, ਨ ਉਣ੍ਹਲਕ੍ਖਣਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ, ਨ વਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣਾ વਾਯੋਧਾਤੁ ਅਤ੍ਥਿ। ਇਤਿ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਾਭਾવવਚਨੇਨ ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਸ੍ਸ ਅਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਕਾਮਰੂਪਭવਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ। ਨ ਹਿ ਮਹਾਭੂਤਨਿਸ੍ਸਯੇਨ વਿਨਾ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੋ ਏਕવੋਕਾਰਭવੋ વਾ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ।

    Evaṃ bhagavā asaṅkhatāya dhātuyā paramatthato atthibhāvaṃ sammukhena dassetvā idāni tabbidhuradhammāpohanamukhenassa sabhāvaṃ dassetuṃ, ‘‘yattha neva pathavī na āpo’’tiādimāha. Tattha yasmā nibbānaṃ sabbasaṅkhāravidhurasabhāvaṃ yathā saṅkhatadhammesu katthaci natthi, tathā tatthapi sabbe saṅkhatadhammā. Na hi saṅkhatāsaṅkhatadhammānaṃ samodhānaṃ sambhavati. Tatrāyaṃ atthavibhāvanā – yattha yasmiṃ nibbāne yassaṃ asaṅkhatadhātuyaṃ neva kakkhaḷalakkhaṇā pathavīdhātu atthi, na paggharaṇalakkhaṇā āpodhātu, na uṇhalakkhaṇā tejodhātu, na vitthambhanalakkhaṇā vāyodhātu atthi. Iti catumahābhūtābhāvavacanena yathā sabbassapi upādārūpassa abhāvo vutto hoti tannissitattā. Evaṃ anavasesato kāmarūpabhavassa tattha abhāvo vutto hoti tadāyattavuttibhāvato. Na hi mahābhūtanissayena vinā pañcavokārabhavo ekavokārabhavo vā sambhavatīti.

    ਇਦਾਨਿ ਅਰੂਪਸਭਾવਤ੍ਤੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਰੂਪਭવਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ…ਪੇ॰… ਨ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਕੁਸਲવਿਪਾਕਕਿਰਿਯਭੇਦੋ ਤਿવਿਧੋਪਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਕਾਮਲੋਕਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਾਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾવੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਨਾਯਂ ਲੋਕੋ ਨ ਪਰਲੋਕੋ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯ੍વਾਯਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਇਧਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾਦਿਲੋਕੋ, ਯੋ ਚ ‘‘ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਰੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ ਚ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾਦਿਲੋਕੋ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਨ ਉਭੋ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਗਤੇ ਸਤਿ ਤਮੋ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ਤਮਸ੍ਸ ਚ વਿਧਮਨਤ੍ਥਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇਹਿ વਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਰੂਪਗਤਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਮੋ। ਤਮਸ੍ਸ વਾ વਿਧਮਨਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਸੂਰਿਯੋ ਚਾਤਿ ਉਭੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾ ਆਲੋਕਸਭਾવਤਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Idāni arūpasabhāvattepi nibbānassa arūpabhavapariyāpannānaṃ dhammānaṃ tattha abhāvaṃ dassetuṃ, ‘‘na ākāsānañcāyatanaṃ…pe… na nevasaññānāsaññāyatana’’nti vuttaṃ. Tattha na ākāsānañcāyatananti saddhiṃ ārammaṇena kusalavipākakiriyabhedo tividhopi ākāsānañcāyatanacittuppādo natthīti attho. Sesesupi eseva nayo. Yadaggena ca nibbāne kāmalokādīnaṃ abhāvo hoti, tadaggena tattha idhalokaparalokānampi abhāvoti āha – ‘‘nāyaṃ loko na paraloko’’ti. Tassattho – yvāyaṃ ‘‘itthattaṃ diṭṭhadhammo idhaloko’’ti ca laddhavohāro khandhādiloko, yo ca ‘‘tato aññathā paro abhisamparāyo’’ti ca laddhavohāro khandhādiloko, tadubhayampi tattha natthīti. Na ubho candimasūriyāti yasmā rūpagate sati tamo nāma siyā, tamassa ca vidhamanatthaṃ candimasūriyehi vattitabbaṃ. Sabbena sabbaṃ pana yattha rūpagatameva natthi, kuto tattha tamo. Tamassa vā vidhamanā candimasūriyā, tasmā candimā sūriyo cāti ubhopi tattha nibbāne natthīti attho. Iminā ālokasabhāvataṃyeva nibbānassa dasseti.

    ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਅਨਭਿਸਮੇਤਾવੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨਾਦਿਮਤਿਸਂਸਾਰੇ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਅਨਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਂ ਅਤਿਦੁਦ੍ਦਸਂ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਂ ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਨ੍ਤਂ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯਂ ਅਤਿਪਣੀਤਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਤਾવ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਦਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਾ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਨੇવ ਪਥવੀ …ਪੇ॰… ਨ ਉਭੋ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ’’ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਪੋਹਨਮੁਖੇਨ ਤਂ વਿਭਾવੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ। ਤੇਨ ਪਥવੀਆਦਿਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮવਿਧੁਰਸਭਾવਾ ਯਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ, ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ, ‘‘ਤਤ੍ਰਾਪਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨੇવ ਆਗਤਿਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ।

    Ettāvatā ca anabhisametāvīnaṃ bhikkhūnaṃ anādimatisaṃsāre supinantepi ananubhūtapubbaṃ paramagambhīraṃ atiduddasaṃ saṇhasukhumaṃ atakkāvacaraṃ accantasantaṃ paṇḍitavedanīyaṃ atipaṇītaṃ amataṃ nibbānaṃ vibhāvento paṭhamaṃ tāva ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatana’’nti tassa atthibhāvā tesaṃ aññāṇādīni apanetvā ‘‘yattha neva pathavī …pe… na ubho candimasūriyā’’ti tadaññadhammāpohanamukhena taṃ vibhāveti dhammarājā. Tena pathavīādisabbasaṅkhatadhammavidhurasabhāvā yā asaṅkhatā dhātu, taṃ nibbānanti dīpitaṃ hoti. Tenevāha, ‘‘tatrāpāhaṃ, bhikkhave, neva āgatiṃ vadāmī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ। ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ। ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਪવਤ੍ਤੇ ਕੁਤੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਗਤਿਂ ਨ વਦਾਮਿ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ। ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਆਯਤਨੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਕੁਤੋਚਿ ਆਗਤਿਂ ਆਗਮਨਂ ਨੇવ વਦਾਮਿ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ। ਨ ਗਤਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਮਨਂ ਨ વਦਾਮਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ। ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਞਾਣੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਂ ਆਗਤਿਗਤਿਯੋ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਠਿਤਿਚੁਤੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ વਦਾਮਿ। ‘‘ਤਦਾਪਹ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤਮ੍ਪਿ ਆਯਤਨਂ ਗਾਮਨ੍ਤਰਤੋ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ વਿਯ ਨ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਨ ਆਗਤਿ, ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਨ ਗਤਿ, ਪਥવੀਪਬ੍ਬਤਾਦਿ વਿਯ ਅਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਨ ਠਿਤਿ, ਅਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਭਾવੋ, ਤਤੋ ਅਮਤਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਚવਨਾਭਾવੋ, ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾਭਾવਤੋ ਚੇવ ਤਦੁਭਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਠਿਤਿਯਾ ਚ ਅਭਾવਤੋ ਨ ਠਿਤਿਂ ਨ ਚੁਤਿਂ ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ વਦਾਮਿ। ਕੇવਲਂ ਪਨ ਤਂ ਅਰੂਪਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਅਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ। ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਾਭਾવਤੋ ਪવਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਂ। ਅਰੂਪਸਭਾવਤ੍ਤੇਪਿ વੇਦਨਾਦਯੋ વਿਯ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨਾਲਮ੍ਬਨਤੋ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤੋ ਚ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਮੇવ ਤਂ ‘‘ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਏવਸਦ੍ਦੋ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਮੇવ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ । ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ વਚਨੇਹਿ વਣ੍ਣਿਤਂ ਥੋਮਿਤਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਏਸੋ ਏવ ਸਕਲਸ੍ਸ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਤਦਧਿਗਮੇ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾਭਾવਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਯਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾવੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Tattha tatrāti tasmiṃ. Apisaddo samuccaye. Ahaṃ, bhikkhave, yattha saṅkhārapavatte kutoci kassaci āgatiṃ na vadāmi yathāpaccayaṃ tattha dhammamattassa uppajjanato. Evaṃ tasmimpi āyatane nibbāne kutoci āgatiṃ āgamanaṃ neva vadāmi āgantabbaṭṭhānatāya abhāvato. Na gatinti katthaci gamanaṃ na vadāmi gantabbaṭṭhānatāya abhāvato. Na hi tattha sattānaṃ ṭhapetvā ñāṇena ārammaṇakaraṇaṃ āgatigatiyo sambhavanti, nāpi ṭhiticutūpapattiyo vadāmi. ‘‘Tadāpaha’’ntipi pāḷi. Tassattho – tampi āyatanaṃ gāmantarato gāmantaraṃ viya na āgantabbatāya na āgati, na gantabbatāya na gati, pathavīpabbatādi viya apatiṭṭhānatāya na ṭhiti, apaccayattā vā uppādābhāvo, tato amatasabhāvattā cavanābhāvo, uppādanirodhābhāvato ceva tadubhayaparicchinnāya ṭhitiyā ca abhāvato na ṭhitiṃ na cutiṃ na upapattiṃ vadāmi. Kevalaṃ pana taṃ arūpasabhāvattā apaccayattā ca na katthaci patiṭṭhitanti appatiṭṭhaṃ. Tattha pavattābhāvato pavattappaṭipakkhato ca appavattaṃ. Arūpasabhāvattepi vedanādayo viya kassacipi ārammaṇassa anālambanato upatthambhanirapekkhato ca anārammaṇameva taṃ ‘‘āyatana’’nti vuttaṃ nibbānaṃ. Ayañca evasaddo appatiṭṭhameva appavattamevāti padadvayenapi yojetabbo . Esevanto dukkhassāti yadidaṃ ‘‘appatiṭṭha’’ntiādīhi vacanehi vaṇṇitaṃ thomitaṃ yathāvuttalakkhaṇaṃ nibbānaṃ, eso eva sakalassa vaṭṭadukkhassa anto pariyosānaṃ tadadhigame sati sabbadukkhābhāvato. Tasmā ‘‘dukkhassa anto’’ti ayameva tassa sabhāvoti dasseti.

    ਪਠਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੧. ਪਠਮਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamanibbānapaṭisaṃyuttasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact