| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
൫. പഠമസഹസേയ്യസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
5. Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ഇധ ‘‘ഭിക്ഖും ഠപേത്വാ അവസേസോ അനുപസമ്പന്നോ നാമാ’’തി (പാചി॰ ൫൨) വചനതോ തിരച്ഛാനഗതോപി അനുപസമ്പന്നോയേവ, സോ ച ഖോ ന സബ്ബോ, മേഥുനധമ്മാപത്തിയാ വത്ഥുഭൂതോവാതി ആഹ ‘‘അന്തമസോ’’തിആദി. തസ്സ ച പരിച്ഛേദോ മേഥുനധമ്മാപത്തിയാ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. ദിരത്തതിരത്തന്തി ഏത്ഥ ദിരത്തവചനേന ന കോചി വിസേസത്ഥോ ലബ്ഭതി, കേവലം ലോകവോഹാരവസേന ബ്യഞ്ജനസിലിട്ഠതായ, മുഖാരുള്ഹതായ ഏവം വുത്തന്തി വേദിതബ്ബം. ദ്വിന്നം വാ തിണ്ണം വാ രത്തീനന്തി പന വചനത്ഥമത്തദസ്സനത്ഥം വുത്തം, നിരന്തരതിരത്തദസ്സനത്ഥം വാ ദിരത്തഗ്ഗഹണം കതന്തി ദട്ഠബ്ബം. സഹസേയ്യന്തി ഏകതോ സേയ്യം. സേയ്യാതി ച കായപ്പസാരണസങ്ഖാതം സയനമ്പി വുച്ചതി ‘‘സയനം സേയ്യാ’’തി കത്വാ, യസ്മിം സേനാസനേ സയന്തി, തമ്പി ‘‘സയന്തി ഏത്ഥാതി സേയ്യാ’’തി കത്വാ. തദുഭയമ്പി ഇധ സാമഞ്ഞേന, ഏകസേസനയേന വാ ഗഹിതന്തി ആഹ ‘‘സബ്ബച്ഛന്നപരിച്ഛന്നേ’’തിആദി.
Idha ‘‘bhikkhuṃ ṭhapetvā avaseso anupasampanno nāmā’’ti (pāci. 52) vacanato tiracchānagatopi anupasampannoyeva, so ca kho na sabbo, methunadhammāpattiyā vatthubhūtovāti āha ‘‘antamaso’’tiādi. Tassa ca paricchedo methunadhammāpattiyā vuttanayeneva veditabbo. Dirattatirattanti ettha dirattavacanena na koci visesattho labbhati, kevalaṃ lokavohāravasena byañjanasiliṭṭhatāya, mukhāruḷhatāya evaṃ vuttanti veditabbaṃ. Dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā rattīnanti pana vacanatthamattadassanatthaṃ vuttaṃ, nirantaratirattadassanatthaṃ vā dirattaggahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ. Sahaseyyanti ekato seyyaṃ. Seyyāti ca kāyappasāraṇasaṅkhātaṃ sayanampi vuccati ‘‘sayanaṃ seyyā’’ti katvā, yasmiṃ senāsane sayanti, tampi ‘‘sayanti etthāti seyyā’’ti katvā. Tadubhayampi idha sāmaññena, ekasesanayena vā gahitanti āha ‘‘sabbacchannaparicchanne’’tiādi.
തത്ഥ യം സേനാസനം ഉപരി പഞ്ചഹി ഛദനേഹി (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൫൧), അഞ്ഞേന വാ കേനചി അന്തമസോ വത്ഥേനാപി സബ്ബമേവ പരിച്ഛന്നം, ഭൂമിതോ പട്ഠായ യാവ ഛദനം ആഹച്ച, അനാഹച്ചാപി വാ സബ്ബന്തിമേന പരിയായേന ദിയഡ്ഢഹത്ഥുബ്ബേധേന പാകാരേന വാ അഞ്ഞേന വാ കേനചി അന്തമസോ വത്ഥേനാപി പരിക്ഖിത്തം, ഇദം സബ്ബച്ഛന്നസബ്ബപരിച്ഛന്നം നാമ. യസ്സ പന ഉപരി ബഹുതരം ഠാനം ഛന്നം, അപ്പം അച്ഛന്നം, സമന്തതോ ച ബഹുതരം പരിക്ഖിത്തം, അപ്പം അപരിക്ഖിത്തം, ഇദം യേഭുയ്യേന ഛന്നം യേഭുയ്യേന പരിച്ഛന്നം നാമ. തസ്മിം സബ്ബച്ഛന്നപരിച്ഛന്നേ, യേഭുയ്യേന ഛന്നപരിച്ഛന്നേ വാ.
Tattha yaṃ senāsanaṃ upari pañcahi chadanehi (pāci. aṭṭha. 51), aññena vā kenaci antamaso vatthenāpi sabbameva paricchannaṃ, bhūmito paṭṭhāya yāva chadanaṃ āhacca, anāhaccāpi vā sabbantimena pariyāyena diyaḍḍhahatthubbedhena pākārena vā aññena vā kenaci antamaso vatthenāpi parikkhittaṃ, idaṃ sabbacchannasabbaparicchannaṃ nāma. Yassa pana upari bahutaraṃ ṭhānaṃ channaṃ, appaṃ acchannaṃ, samantato ca bahutaraṃ parikkhittaṃ, appaṃ aparikkhittaṃ, idaṃ yebhuyyena channaṃ yebhuyyena paricchannaṃ nāma. Tasmiṃ sabbacchannaparicchanne, yebhuyyena channaparicchanne vā.
വിദഹേയ്യാതി കരേയ്യ, തഞ്ച ഖോ അത്ഥതോ സമ്പാദനന്തി ആഹ ‘‘സമ്പാദേയ്യാ’’തി. അയഞ്ഹേത്ഥ സങ്ഖേപത്ഥോ ‘‘സേനാസനസങ്ഖാതം സേയ്യം പവിസിത്വാ കായപ്പസാരണസങ്ഖാതം സേയ്യം കപ്പേയ്യ വിദഹേയ്യ സമ്പാദേയ്യാ’’തി. ദിയഡ്ഢഹത്ഥുബ്ബേധോ വഡ്ഢകിഹത്ഥേന ഗഹേതബ്ബോ. ഏകൂപചാരോതി വലഞ്ജനദ്വാരസ്സ ഏകത്തം സന്ധായ വുത്തം. സതഗബ്ഭം വാ ചതുസാലം ഏകൂപചാരം ഹോതീതി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥ വാതി പുരിമപുരിമദിവസേ യത്ഥ വുട്ഠം, തസ്മിംയേവ സേനാസനേ വാ. അഞ്ഞത്ഥ വാ താദിസേതി യഥാവുത്തലക്ഖണേന സമന്നാഗതേ അഞ്ഞസ്മിം പുബ്ബേ അവുട്ഠസേനാസനേ വാ. തേന വാതി യേന സഹ പുരിമപുരിമദിവസേ വുട്ഠം, തേന വാ. അഞ്ഞേന വാതി യേന സഹ പുരിമപുരിമസ്മിം ദിവസേ വുട്ഠം, തതോ അഞ്ഞേന വാ. സങ്ഖേപോതി സങ്ഖേപവണ്ണനാ. യദി ഏവം വിത്ഥാരോ കഥം വേദിതബ്ബോതി ആഹ ‘‘വിത്ഥാരോ പനാ’’തിആദി.
Vidaheyyāti kareyya, tañca kho atthato sampādananti āha ‘‘sampādeyyā’’ti. Ayañhettha saṅkhepattho ‘‘senāsanasaṅkhātaṃ seyyaṃ pavisitvā kāyappasāraṇasaṅkhātaṃ seyyaṃ kappeyya vidaheyya sampādeyyā’’ti. Diyaḍḍhahatthubbedho vaḍḍhakihatthena gahetabbo. Ekūpacāroti valañjanadvārassa ekattaṃ sandhāya vuttaṃ. Satagabbhaṃ vā catusālaṃ ekūpacāraṃ hotīti sambandho. Tattha vāti purimapurimadivase yattha vuṭṭhaṃ, tasmiṃyeva senāsane vā. Aññattha vā tādiseti yathāvuttalakkhaṇena samannāgate aññasmiṃ pubbe avuṭṭhasenāsane vā. Tena vāti yena saha purimapurimadivase vuṭṭhaṃ, tena vā. Aññena vāti yena saha purimapurimasmiṃ divase vuṭṭhaṃ, tato aññena vā. Saṅkhepoti saṅkhepavaṇṇanā. Yadi evaṃ vitthāro kathaṃ veditabboti āha ‘‘vitthāro panā’’tiādi.
ഉപഡ്ഢച്ഛന്നപരിച്ഛന്നാദീസൂതി ആദിസദ്ദേന ‘‘സബ്ബച്ഛന്നേ ചൂളകപരിച്ഛന്നേ ദുക്കടം, യേഭുയ്യേന ഛന്നേ ചൂളകപരിച്ഛന്നേ ദുക്കടം, സബ്ബപരിച്ഛന്നേ ചൂളകച്ഛന്നേ ദുക്കടം, യേഭുയ്യേന പരിച്ഛന്നേ ചൂളകച്ഛന്നേ ദുക്കട’’ന്തി (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൫൩) അട്ഠകഥായം വുത്താനം ഗഹണം. തതിയായ രത്തിയാ പുരാരുണാ നിക്ഖമിത്വാ പുന വസന്തസ്സാതി തതിയായ രത്തിയാ അരുണതോ പുരേതരമേവ നിക്ഖമിത്വാ അരുണം ബഹി ഉട്ഠാപേത്വാ ചതുത്ഥദിവസേ അത്ഥങ്ഗതേ സൂരിയേ പുന വസന്തസ്സ. സബ്ബച്ഛന്നസബ്ബാപരിച്ഛന്നാദീസൂതി ഏത്ഥ പന ആദിസദ്ദേന ‘‘സബ്ബപരിച്ഛന്നേ സബ്ബഅച്ഛന്നേ, യേഭുയ്യേന അച്ഛന്നേ യേഭുയ്യേന അപരിച്ഛന്നേ’’തി (പാചി॰ ൫൪) പാളിയം ആഗതാനം, ‘‘ഉപഡ്ഢച്ഛന്നേ ചൂളകപരിച്ഛന്നേ അനാപത്തി, ഉപഡ്ഢപരിച്ഛന്നേ ചൂളകച്ഛന്നേ അനാപത്തി, ചൂളകച്ഛന്നേ ചൂളകപരിച്ഛന്നേ അനാപത്തീ’’തി (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൫൩) അട്ഠകഥായം ആഗതാനഞ്ച ഗഹണം.
Upaḍḍhacchannaparicchannādīsūti ādisaddena ‘‘sabbacchanne cūḷakaparicchanne dukkaṭaṃ, yebhuyyena channe cūḷakaparicchanne dukkaṭaṃ, sabbaparicchanne cūḷakacchanne dukkaṭaṃ, yebhuyyena paricchanne cūḷakacchanne dukkaṭa’’nti (pāci. aṭṭha. 53) aṭṭhakathāyaṃ vuttānaṃ gahaṇaṃ. Tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasantassāti tatiyāya rattiyā aruṇato puretarameva nikkhamitvā aruṇaṃ bahi uṭṭhāpetvā catutthadivase atthaṅgate sūriye puna vasantassa. Sabbacchannasabbāparicchannādīsūti ettha pana ādisaddena ‘‘sabbaparicchanne sabbaacchanne, yebhuyyena acchanne yebhuyyena aparicchanne’’ti (pāci. 54) pāḷiyaṃ āgatānaṃ, ‘‘upaḍḍhacchanne cūḷakaparicchanne anāpatti, upaḍḍhaparicchanne cūḷakacchanne anāpatti, cūḷakacchanne cūḷakaparicchanne anāpattī’’ti (pāci. aṭṭha. 53) aṭṭhakathāyaṃ āgatānañca gahaṇaṃ.
പഠമസഹസേയ്യസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
