Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
၄၀၉. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ သင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒံ။ တတ္ထ အထ ခော ဒေဝဒတ္တောတိအာဒီသု ယော စ ဒေဝဒတ္တော, ယထာ စ ပဗ္ဗဇိတော, ယေန စ ကာရဏေန ကောကာလိကာဒယော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ‘‘ဧထ မယံ အာဝုသော သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ သင္ဃဘေဒံ ကရိသ္သာမ စက္ကဘေဒ’’န္တိ အာဟ။ တံ သဗ္ဗံ သင္ဃဘေဒက္ခန္ဓကေ (စူဠဝ. ၃၄၃) အာဂတမေဝ။ ပဉ္စဝတ္ထုယာစနာ ပန ကိဉ္စာပိ တတ္ထေဝ အာဂမိသ္သတိ။ အထ ခော ဣဓာပိ အာဂတတ္တာ ယဒေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ ဝတ္ဝာဝ ဂမိသ္သာမ။
409.Tenasamayena buddho bhagavāti saṅghabhedasikkhāpadaṃ. Tattha atha kho devadattotiādīsu yo ca devadatto, yathā ca pabbajito, yena ca kāraṇena kokālikādayo upasaṅkamitvā ‘‘etha mayaṃ āvuso samaṇassa gotamassa saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’nti āha. Taṃ sabbaṃ saṅghabhedakkhandhake (cūḷava. 343) āgatameva. Pañcavatthuyācanā pana kiñcāpi tattheva āgamissati. Atha kho idhāpi āgatattā yadettha vattabbaṃ, taṃ vatvāva gamissāma.
သာဓု ဘန္တေတိ အာယာစနာ။ ဘိက္ခူ ယာဝဇီဝံ အာရညိကာ အသ္သူတိ အာရညိကဓုတင္ဂံ သမာဒာယ သဗ္ဗေပိ ဘိက္ခူ ယာဝ ဇီဝန္တိ တာဝ အာရညိကာ ဟောန္တု , အရညေယေဝ ဝသန္တု။ ယော ဂာမန္တံ ဩသရေယ္ယ ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယ္ယာတိ ယော ဧကဘိက္ခုပိ အရညံ ပဟာယ နိဝာသတ္ထာယ ဂာမန္တံ ဩသရေယ္ယ, ဝဇ္ဇံ တံ ဖုသေယ္ယ နံ ဘိက္ခုံ ဒောသော ဖုသတု, အာပတ္တိယာ နံ ဘဂဝာ ကာရေတူ’’တိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒတိ။ ဧသ နယော သေသဝတ္ထူသုပိ။
Sādhu bhanteti āyācanā. Bhikkhū yāvajīvaṃ āraññikā assūti āraññikadhutaṅgaṃ samādāya sabbepi bhikkhū yāva jīvanti tāva āraññikā hontu , araññeyeva vasantu. Yo gāmantaṃ osareyya vajjaṃ naṃ phuseyyāti yo ekabhikkhupi araññaṃ pahāya nivāsatthāya gāmantaṃ osareyya, vajjaṃ taṃ phuseyya naṃ bhikkhuṃ doso phusatu, āpattiyā naṃ bhagavā kāretū’’ti adhippāyena vadati. Esa nayo sesavatthūsupi.
၄၁၀. ဇနံ သညာပေသ္သာမာတိ ဇနံ အမ္ဟာကံ အပ္ပိစ္ဆတာဒိဘာဝံ ဇာနာပေသ္သာမ, အထ ဝာ ပရိတောသေသ္သာမ ပသာဒေသ္သာမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
410.Janaṃ saññāpessāmāti janaṃ amhākaṃ appicchatādibhāvaṃ jānāpessāma, atha vā paritosessāma pasādessāmāti vuttaṃ hoti.
ဣမာနိ ပန ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစတော ဒေဝဒတ္တသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာဝ အညာသိ ဘဂဝာ ‘‘သင္ဃဘေဒတ္ထိကော ဟုတ္ဝာ အယံ ယာစတီ’’တိ။ ယသ္မာ ပန တာနိ အနုဇာနိယမာနာနိ ဗဟူနံ ကုလပုတ္တာနံ မဂ္ဂန္တရာယာယ သံဝတ္တန္တိ, တသ္မာ ဘဂဝာ ‘‘အလံ ဒေဝဒတ္တာ’’တိ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ‘‘ယော ဣစ္ဆတိ အာရညိကော ဟောတူ’’တိအာဒိမာဟ။
Imāni pana pañca vatthūni yācato devadattassa vacanaṃ sutvāva aññāsi bhagavā ‘‘saṅghabhedatthiko hutvā ayaṃ yācatī’’ti. Yasmā pana tāni anujāniyamānāni bahūnaṃ kulaputtānaṃ maggantarāyāya saṃvattanti, tasmā bhagavā ‘‘alaṃ devadattā’’ti paṭikkhipitvā ‘‘yo icchati āraññiko hotū’’tiādimāha.
ဧတ္ထ ပန ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယံ ဝိဒိတ္ဝာ ကုလပုတ္တေန အတ္တနော ပတိရူပံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယဉ္ဟေတ္ထ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယော – ‘‘ဧကော ဘိက္ခု မဟဇ္ဈာသယော ဟောတိ မဟုသ္သာဟော, သက္ကောတိ ဂာမန္တသေနာသနံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ အရညေ ဝိဟရန္တော ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ။ ဧကော ဒုဗ္ဗလော ဟောတိ အပ္ပထာမော အရညေ န သက္ကောတိ, ဂာမန္တေယေဝ သက္ကောတိ။ ဧကော မဟဗ္ဗလော သမပ္ပဝတ္တဓာတုကော အဓိဝာသနခန္တိသမ္ပန္နော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု သမစိတ္တော အရညေပိ ဂာမန္တေပိ သက္ကောတိယေဝ။ ဧကော နေဝ ဂာမန္တေ န အရညေ သက္ကောတိ ပဒပရမော ဟောတိ။
Ettha pana bhagavato adhippāyaṃ viditvā kulaputtena attano patirūpaṃ veditabbaṃ. Ayañhettha bhagavato adhippāyo – ‘‘eko bhikkhu mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ. Eko dubbalo hoti appathāmo araññe na sakkoti, gāmanteyeva sakkoti. Eko mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva. Eko neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti.
တတ္ရ ယ္ဝာယံ မဟဇ္ဈာသယော ဟောတိ မဟုသ္သာဟော, သက္ကောတိ ဂာမန္တသေနာသနံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ အရညေ ဝိဟရန္တော ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ, သော အရညေယေဝ ဝသတု, ဣဒမသ္သ ပတိရူပံ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒယောပိ စသ္သ အနုသိက္ခမာနာ အရညေ ဝိဟာတဗ္ဗမေဝ မညိသ္သန္တိ။
Tatra yvāyaṃ mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ, so araññeyeva vasatu, idamassa patirūpaṃ. Saddhivihārikādayopi cassa anusikkhamānā araññe vihātabbameva maññissanti.
ယော ပန ဒုဗ္ဗလော ဟောတိ အပ္ပထာမော ဂာမန္တေယေဝ သက္ကောတိ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ, န အရညေ သော ဂာမန္တေယေဝ ဝသတု, ယ္ဝာယံ မဟဗ္ဗလော သမပ္ပဝတ္တဓာတုကော အဓိဝာသနခန္တိသမ္ပန္နော ဣဋ္ဌာနိဋ္ဌေသု သမစိတ္တော အရညေပိ ဂာမန္တေပိ သက္ကောတိယေဝ, အယမ္ပိ ဂာမန္တသေနာသနံ ပဟာယ အရညေ ဝိဟရတု, ဣဒမသ္သ ပတိရူပံ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာပိ ဟိသ္သ အနုသိက္ခမာနာ အရညေ ဝိဟာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ။
Yo pana dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, na araññe so gāmanteyeva vasatu, yvāyaṃ mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva, ayampi gāmantasenāsanaṃ pahāya araññe viharatu, idamassa patirūpaṃ saddhivihārikāpi hissa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissanti.
ယော ပနာယံ နေဝ ဂာမန္တေ န အရညေ သက္ကောတိ ပဒပရမော ဟောတိ။ အယမ္ပိ အရညေယေဝ ဝသတု။ အယံ ဟိသ္သ ဓုတင္ဂသေဝနာ ကမ္မဋ္ဌာနဘာဝနာ စ အာယတိံ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိသ္သယော ဘဝိသ္သတိ။ သဒ္ဓိဝိဟာရိကာဒယော စသ္သ အနုသိက္ခမာနာ အရညေ ဝိဟာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တီတိ။
Yo panāyaṃ neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti. Ayampi araññeyeva vasatu. Ayaṃ hissa dhutaṅgasevanā kammaṭṭhānabhāvanā ca āyatiṃ maggaphalānaṃ upanissayo bhavissati. Saddhivihārikādayo cassa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissantīti.
ဧဝံ ယ္ဝာယံ ဒုဗ္ဗလော ဟောတိ အပ္ပထာမော ဂာမန္တေယေဝ ဝိဟရန္တော သက္ကောတိ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ န အရညေ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ သန္ဓာယ ဘဂဝာ ‘‘ယော ဣစ္ဆတိ ဂာမန္တေ ဝိဟရတူ’’တိ အာဟ။ ဣမိနာ စ ပုဂ္ဂလေန အညေသမ္ပိ ဒ္ဝာရံ ဒိန္နံ။
Evaṃ yvāyaṃ dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ na araññe, imaṃ puggalaṃ sandhāya bhagavā ‘‘yo icchati gāmante viharatū’’ti āha. Iminā ca puggalena aññesampi dvāraṃ dinnaṃ.
ယဒိ ပန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တသ္သ ဝာဒံ သမ္ပဋိစ္ဆေယ္ယ, ယ္ဝာယံ ပုဂ္ဂလော ပကတိယာ ဒုဗ္ဗလော ဟောတိ အပ္ပထာမော, ယောပိ ဒဟရကာလေ အရညဝာသံ အဘိသမ္ဘုဏိတ္ဝာ ဇိဏ္ဏကာလေ ဝာ ဝာတပိတ္တာဒီဟိ သမုပ္ပန္နဓာတုက္ခောဘကာလေ ဝာ နာဘိသမ္ဘုဏာတိ, ဂာမန္တေယေဝ ပန ဝိဟရန္တော သက္ကောတိ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ, တေသံ အရိယမဂ္ဂုပစ္ဆေဒော ဘဝေယ္ယ, အရဟတ္တဖလာဓိဂမော န ဘဝေယ္ယ, ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ ဝိလောမံ အနိယ္ယာနိကံ သတ္ထု သာသနံ ဘဝေယ္ယ, သတ္ထာ စ တေသံ အသဗ္ဗညူ အသ္သ ‘‘သကဝာဒံ ဆဍ္ဍေတ္ဝာ ဒေဝဒတ္တဝာဒေ ပတိဋ္ဌိတော’’တိ ဂာရယ္ဟော စ ဘဝေယ္ယ။ တသ္မာ ဘဂဝာ ဧဝရူပေ ပုဂ္ဂလေ သင္ဂဏ္ဟန္တော ဒေဝဒတ္တသ္သ ဝာဒံ ပဋိက္ခိပိ။ ဧတေနေဝူပာယေန ပိဏ္ဍပာတိကဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ပံသုကူလိကဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ အဋ္ဌ မာသေ ရုက္ခမူလိကဝတ္ထုသ္မိမ္ပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ စတ္တာရော ပန မာသေ ရုက္ခမူလသေနာသနံ ပဋိက္ခိတ္တမေဝ။
Yadi pana bhagavā devadattassa vādaṃ sampaṭiccheyya, yvāyaṃ puggalo pakatiyā dubbalo hoti appathāmo, yopi daharakāle araññavāsaṃ abhisambhuṇitvā jiṇṇakāle vā vātapittādīhi samuppannadhātukkhobhakāle vā nābhisambhuṇāti, gāmanteyeva pana viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, tesaṃ ariyamaggupacchedo bhaveyya, arahattaphalādhigamo na bhaveyya, uddhammaṃ ubbinayaṃ vilomaṃ aniyyānikaṃ satthu sāsanaṃ bhaveyya, satthā ca tesaṃ asabbaññū assa ‘‘sakavādaṃ chaḍḍetvā devadattavāde patiṭṭhito’’ti gārayho ca bhaveyya. Tasmā bhagavā evarūpe puggale saṅgaṇhanto devadattassa vādaṃ paṭikkhipi. Etenevūpāyena piṇḍapātikavatthusmimpi paṃsukūlikavatthusmimpi aṭṭha māse rukkhamūlikavatthusmimpi vinicchayo veditabbo. Cattāro pana māse rukkhamūlasenāsanaṃ paṭikkhittameva.
မစ္ဆမံသဝတ္ထုသ္မိံ တိကောဋိပရိသုဒ္ဓန္တိ တီဟိ ကောဋီဟိ ပရိသုဒ္ဓံ, ဒိဋ္ဌာဒီဟိ အပရိသုဒ္ဓီဟိ ဝိရဟိတန္တိ အတ္ထော။ တေနေဝာဟ – ‘‘အဒိဋ္ဌံ, အသုတံ, အပရိသင္ကိတ’’န္တိ။ တတ္ထ ‘‘အဒိဋ္ဌံ’’ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတ္ဝာ ဂယ္ဟမာနံ အဒိဋ္ဌံ။ ‘‘အသုတံ’’ နာမ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ မိဂမစ္ဆေ ဝဓိတ္ဝာ ဂဟိတန္တိ အသုတံ။ ‘‘အပရိသင္ကိတံ’’ ပန ဒိဋ္ဌပရိသင္ကိတံ သုတပရိသင္ကိတံ တဒုဘယဝိမုတ္တပရိသင္ကိတဉ္စ ဉတ္ဝာ တဗ္ဗိပက္ခတော ဇာနိတဗ္ဗံ။ ကထံ? ဣဓ ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ မနုသ္သေ ဇာလဝာဂုရာဒိဟတ္ထေ ဂာမတော ဝ နိက္ခမန္တေ အရညေ ဝာ ဝိစရန္တေ, ဒုတိယဒိဝသေ စ နေသံ တံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပာတံ အဘိဟရန္တိ။ တေ တေန ဒိဋ္ဌေန ပရိသင္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နုခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဣဒံ ဒိဋ္ဌပရိသင္ကိတံ, နာမ ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ ဘန္တေ န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ ဘန္တေ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ, အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝာ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ ကပ္ပတိ။
Macchamaṃsavatthusmiṃ tikoṭiparisuddhanti tīhi koṭīhi parisuddhaṃ, diṭṭhādīhi aparisuddhīhi virahitanti attho. Tenevāha – ‘‘adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkita’’nti. Tattha ‘‘adiṭṭhaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. ‘‘Asutaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. ‘‘Aparisaṅkitaṃ’’ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato va nikkhamante araññe vā vicarante, dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, nāma etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā bhante na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ bhante bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
နဟေဝ ခော ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ; အပိစ သုဏန္တိ, မနုသ္သာ ကိရ ဇာလဝာဂုရာဒိဟတ္ထာ ဂာမတော ဝာ နိက္ခမန္တိ, အရညေ ဝာ ဝိစရန္တီ’’တိ။ ဒုတိယဒိဝသေ စ နေသံ တံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ ‘‘ဘိက္ခူနံ နုခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘သုတပရိသင္ကိတံ’’ နာမ။ ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ, ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ, အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝာ ကတ’’န္တိ ဝဒန္တိ ကပ္ပတိ။
Naheva kho bhikkhū passanti; apica suṇanti, manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘sutaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
နဟေဝ ခော ပန ဘိက္ခူ ပသ္သန္တိ, န သုဏန္တိ; အပိစ ခော တေသံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌာနံ ပတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ သမစ္ဆမံသံ ပိဏ္ဍပာတံ အဘိသင္ခရိတ္ဝာ အဘိဟရန္တိ, တေ ပရိသင္ကန္တိ ‘‘ဘိက္ခူနံ နုခော အတ္ထာယ ကတ’’န္တိ ဣဒံ ‘‘တဒုဘယဝိမုတ္တပရိသင္ကိတံ’’ နာမ။ ဧတံ ဂဟေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ယံ ဧဝံ အပရိသင္ကိတံ တံ ဝဋ္ဋတိ။ သစေ ပန တေ မနုသ္သာ ‘‘ကသ္မာ, ဘန္တေ, န ဂဏ္ဟထာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ တမတ္ထံ သုတ္ဝာ ‘‘နယိဒံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတံ အမ္ဟေဟိ အတ္တနော အတ္ထာယ ဝာ ရာဇယုတ္တာဒီနံ အတ္ထာယ ဝာ ကတံ ပဝတ္တမံသံ ဝာ ကပ္ပိယမေဝ လဘိတ္ဝာ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ သမ္ပာဒိတ’’န္တိ ဝဒန္တိ ကပ္ပတိ။ မတာနံ ပေတကိစ္စတ္ထာယ မင္ဂလာဒီနံ ဝာ အတ္ထာယ ကတေပိ ဧသေဝ နယော။ ယံ ယဉ္ဟိ ဘိက္ခူနံယေဝ အတ္ထာယ အကတံ, ယတ္ထ စ နိဗ္ဗေမတိကော ဟောတိ, တံ သဗ္ဗံ ကပ္ပတိ။
Naheva kho pana bhikkhū passanti, na suṇanti; apica kho tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti, te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
သစေ ပန ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတံ ဟောတိ, တေ စ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ န ဇာနန္တိ, အညေ ဇာနန္တိ။ ယေ ဇာနန္တိ, တေသံ န ဝဋ္ဋတိ , ဣတရေသံ ဝဋ္ဋတိ။ အညေ န ဇာနန္တိ, တေယေဝ ဇာနန္တိ, တေသံယေဝ န ဝဋ္ဋတိ, အညေသံ ဝဋ္ဋတိ။ တေပိ အမ္ဟာကံ အတ္ထာယ ကတန္တိ ဇာနန္တိ, အညေပိ ဧတေသံ အတ္ထာယ ကတန္တိ ဇာနန္တိ, သဗ္ဗေသမ္ပိ န ဝဋ္ဋတိ, သဗ္ဗေ န ဇာနန္တိ, သဗ္ဗေသမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ ပဉ္စသု ဟိ သဟဓမ္မိကေသု ယသ္သ ဝာ တသ္သ ဝာ အတ္ထာယ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတံ, သဗ္ဗေသံ န ကပ္ပတိ။
Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati , itaresaṃ vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi amhākaṃ atthāya katanti jānanti, aññepi etesaṃ atthāya katanti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati, sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissa kataṃ, sabbesaṃ na kappati.
သစေ ပန ကောစိ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိသ္သ ပာဏံ ဝဓိတ္ဝာ တသ္သ ပတ္တံ ပူရေတ္ဝာ ဒေတိ, သော စ အတ္တနော အတ္ထာယ ကတဘာဝံ ဇာနံယေဝ ဂဟေတ္ဝာ အညသ္သ ဘိက္ခုနော ဒေတိ, သော တသ္သ သဒ္ဓာယ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ကသ္သ အာပတ္တီတိ? ဒ္ဝိန္နမ္ပိ အနာပတ္တိ။ ယဉ္ဟိ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတံ တသ္သ အဘုတ္တတာယ အနာပတ္တိ, ဣတရသ္သ အဇာနနတာယ။ ကပ္ပိယမံသသ္သ ဟိ ပဋိဂ္ဂဟဏေ အာပတ္တိ နတ္ထိ။ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတဉ္စ အဇာနိတ္ဝာ ဘုတ္တသ္သ ပစ္ဆာ ဉတ္ဝာ အာပတ္တိဒေသနာကိစ္စံ နာမ နတ္ထိ, အကပ္ပိယမံသံ ပန အဇာနိတ္ဝာ ဘုတ္တေန ပစ္ဆာ ဉတ္ဝာပိ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ, ဥဒ္ဒိသ္သ ကတဉ္ဟိ ဉတ္ဝာ ဘုဉ္ဇတောဝ အာပတ္တိ။ အကပ္ပိယမံသံ အဇာနိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇန္တသ္သာပိ အာပတ္တိယေဝ။ တသ္မာ အာပတ္တိဘီရုကေန ရူပံ သလ္လက္ခေန္တေနပိ ပုစ္ဆိတ္ဝာဝ မံသံ ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗံ။ ပရိဘောဂကာလေ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိသ္သာမီတိ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ကသ္မာ? ဒုဝိညေယ္ယတ္တာ။ အစ္ဆမံသံ ဟိ သူကရမံသသဒိသံ ဟောတိ, ဒီပိမံသာဒီနိပိ မိဂမံသာဒိသဒိသာနိ, တသ္မာ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဂဟဏမေဝ ဝတ္တန္တိ ဝဒန္တိ။
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi. Uddissa katañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi, akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā, uddissa katañhi ñatvā bhuñjatova āpatti. Akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassāpi āpattiyeva. Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsaṃ hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīnipi migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂောတိ တုဋ္ဌော စေဝ ဥန္နတကာယစိတ္တော စ ဟုတ္ဝာ။ သော ကိရ ‘‘န ဘဂဝာ ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနုဇာနာတိ, ဣဒာနိ သက္ခိသ္သာမိ သင္ဃဘေဒံ ကာတု’’န္တိ ကောကာလိကသ္သ ဣင္ဂိတာကာရံ ဒသ္သေတ္ဝာ ယထာ ဝိသံ ဝာ ခာဒိတ္ဝာ ရဇ္ဇုယာ ဝာ ဥဗ္ဗန္ဓိတ္ဝာ သတ္ထံ ဝာ အာဟရိတ္ဝာ မရိတုကာမော ပုရိသော ဝိသာဒီသု အညတရံ လဘိတ္ဝာ တပ္ပစ္စယာ အာသန္နမ္ပိ မရဏဒုက္ခံ အဇာနန္တော ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂော ဟောတိ; ဧဝမေဝ သင္ဃဘေဒပစ္စယာ အာသန္နမ္ပိ အဝီစိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ပဋိသံဝေဒနီယံ ဒုက္ခံ အဇာနန္တော ‘‘လဒ္ဓော ဒာနိ မေ သင္ဃဘေဒသ္သ ဥပာယော’’တိ ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂော သပရိသော ဥဋ္ဌာယာသနာ တေနေဝ ဟဋ္ဌဘာဝေန ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
Haṭṭho udaggoti tuṭṭho ceva unnatakāyacitto ca hutvā. So kira ‘‘na bhagavā imāni pañca vatthūni anujānāti, idāni sakkhissāmi saṅghabhedaṃ kātu’’nti kokālikassa iṅgitākāraṃ dassetvā yathā visaṃ vā khāditvā rajjuyā vā ubbandhitvā satthaṃ vā āharitvā maritukāmo puriso visādīsu aññataraṃ labhitvā tappaccayā āsannampi maraṇadukkhaṃ ajānanto haṭṭho udaggo hoti; evameva saṅghabhedapaccayā āsannampi avīcimhi nibbattitvā paṭisaṃvedanīyaṃ dukkhaṃ ajānanto ‘‘laddho dāni me saṅghabhedassa upāyo’’ti haṭṭho udaggo sapariso uṭṭhāyāsanā teneva haṭṭhabhāvena bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ သမာဒာယ ဝတ္တာမာတိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေပိ တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ ဇနံ သညာပေသ္သာမာတိ အဘိဏ္ဟံ ပရိဝိတက္ကဝသေန ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသံ အသလ္လက္ခေတ္ဝာ အဘိဏ္ဟံ ပရိဝိတက္ကာနုရူပမေဝ ‘‘တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟီ’’တိ အာဟ, ယထာ တံ ဝိက္ခိတ္တစိတ္တော။
Te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi samādāya vattāmāti ettha pana ‘‘imāni pañca vatthūnī’’ti vattabbepi te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi janaṃ saññāpessāmāti abhiṇhaṃ parivitakkavasena vibhattivipallāsaṃ asallakkhetvā abhiṇhaṃ parivitakkānurūpameva ‘‘te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhī’’ti āha, yathā taṃ vikkhittacitto.
ဓုတာ သလ္လေခဝုတ္တိနောတိ ယာ ပဋိပဒာ ကိလေသေ ဓုနာတိ, တာယ သမန္နာဂတတ္တာ ဓုတာ။ ယာ စ ကိလေသေ သလ္လိခတိ, သာ ဧတေသံ ဝုတ္တီတိ သလ္လေခဝုတ္တိနော။
Dhutāsallekhavuttinoti yā paṭipadā kilese dhunāti, tāya samannāgatattā dhutā. Yā ca kilese sallikhati, sā etesaṃ vuttīti sallekhavuttino.
ဗာဟုလိကောတိ စီဝရာဒီနံ ပစ္စယာနံ ဗဟုလဘာဝော ဗာဟုလ္လံ, တံ ဗာဟုလ္လမသ္သ အတ္ထိ, တသ္မိံ ဝာ ဗာဟုလ္လေ နိယုတ္တော ဌိတောတိ ဗာဟုလိကော။ ဗာဟုလ္လာယ စေတေတီတိ ဗာဟုလတ္တာယ စေတေတိ ကပ္ပေတိ ပကပ္ပေတိ။ ကထဉ္ဟိ နာမ မယ္ဟဉ္စ သာဝကာနဉ္စ စီဝရာဒီနံ ပစ္စယာနံ ဗဟုလဘာဝော ဘဝေယ္ယာတိ ဧဝံ ဥသ္သုက္ကမာပန္နောတိ အဓိပ္ပာယော။ စက္ကဘေဒာယာတိ အာဏာဘေဒာယ။
Bāhulikoti cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bāhullaṃ, taṃ bāhullamassa atthi, tasmiṃ vā bāhulle niyutto ṭhitoti bāhuliko. Bāhullāya cetetīti bāhulattāya ceteti kappeti pakappeti. Kathañhi nāma mayhañca sāvakānañca cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bhaveyyāti evaṃ ussukkamāpannoti adhippāyo. Cakkabhedāyāti āṇābhedāya.
ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာတိ ခန္ဓကေ ဝုတ္တနယေန ‘‘အလံ, ဒေဝဒတ္တ, မာ တေ ရုစ္စိ သင္ဃဘေဒော။ ဂရုကော ခော, ဒေဝဒတ္တ, သင္ဃဘေဒော။ ယော ခော, ဒေဝဒတ္တ, သမဂ္ဂံ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, ကပ္ပဋ္ဌိကံ ကိဗ္ဗိသံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ နိရယမ္ဟိ ပစ္စတိ, ယော စ ခော, ဒေဝဒတ္တ, ဘိန္နံ သင္ဃံ သမဂ္ဂံ ကရောတိ, ဗ္ရဟ္မံ ပုညံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမ္ဟိ မောဒတီ’’တိ (စူဠဝ. ၃၄၃) ဧဝမာဒိကံ အနေကပ္ပကာရံ ဒေဝဒတ္တသ္သ စ ဘိက္ခူနဉ္စ တဒနုစ္ဆဝိကံ တဒနုလောမိကံ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ။
Dhammiṃ kathaṃ katvāti khandhake vuttanayena ‘‘alaṃ, devadatta, mā te rucci saṅghabhedo. Garuko kho, devadatta, saṅghabhedo. Yo kho, devadatta, samaggaṃ saṅghaṃ bhindati, kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccati, yo ca kho, devadatta, bhinnaṃ saṅghaṃ samaggaṃ karoti, brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 343) evamādikaṃ anekappakāraṃ devadattassa ca bhikkhūnañca tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā.
၄၁၁. သမဂ္ဂသ္သာတိ သဟိတသ္သ စိတ္တေန စ သရီရေန စ အဝိယုတ္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ပဒဘာဇနေပိ ဟိ အယမေဝ အတ္ထော ဒသ္သိတော။ သမာနသံဝာသကောတိ ဟိ ဝဒတာ စိတ္တေန အဝိယောဂော ဒသ္သိတော ဟောတိ။ သမာနသီမာယံ ဌိတောတိ ဝဒတာ သရီရေန။ ကထံ? သမာနသံဝာသကော ဟိ လဒ္ဓိနာနာသံဝာသကေန ဝာ ကမ္မနာနာသံဝာသကေန ဝာ ဝိရဟိတော သမစိတ္တတာယ စိတ္တေန အဝိယုတ္တော ဟောတိ။ သမာနသီမာယံ ဌိတော ကာယသာမဂ္ဂိဒာနတော သရီရေန အဝိယုတ္တော။
411.Samaggassāti sahitassa cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho. Padabhājanepi hi ayameva attho dassito. Samānasaṃvāsakoti hi vadatā cittena aviyogo dassito hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhitoti vadatā sarīrena. Kathaṃ? Samānasaṃvāsako hi laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito samacittatāya cittena aviyutto hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto.
ဘေဒနသံဝတ္တနိကံ ဝာ အဓိကရဏန္တိ ဘေဒနသ္သ သင္ဃဘေဒသ္သ အတ္ထာယ သံဝတ္တနိကံ ကာရဏံ။ ဣမသ္မိဉ္ဟိ ဩကာသေ ‘‘ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏ’’န္တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၁၆၈) ဝိယ ကာရဏံ အဓိကရဏန္တိ အဓိပ္ပေတံ။ တဉ္စ ယသ္မာ အဋ္ဌာရသဝိဓံ ဟောတိ, တသ္မာ ပဒဘာဇနေ ‘‘အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တာနိ ပန ‘‘ဣဓူပာလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတီ’’တိအာဒိနာ (စူဠဝ. ၃၅၂) နယေန ခန္ဓကေ အာဂတာနိ, တသ္မာ တတ္ရေဝ နေသံ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။ ယောပိ စာယံ ဣမာနိ ဝတ္ထူနိ နိသ္သာယ အပရေဟိပိ ကမ္မေန, ဥဒ္ဒေသေန, ဝောဟာရေန, အနုသာဝနာယ, သလာကဂ္ဂာဟေနာတိ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ သင္ဃဘေဒော ဟောတိ, တမ္ပိ အာဂတဋ္ဌာနေယေဝ ပကာသယိသ္သာမ။ သင္ခေပတော ပန ဘေဒနသံဝတ္တနိကံ ဝာ အဓိကရဏံ သမာဒာယာတိ ဧတ္ထ သင္ဃဘေဒသ္သ အတ္ထာယ သံဝတ္တနိကံ သင္ဃဘေဒနိပ္ဖတ္တိသမတ္ထံ ကာရဏံ ဂဟေတ္ဝာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဂ္ဂယ္ဟာတိ ပဂ္ဂဟိတံ အဗ္ဘုသ္သိတံ ပာကဋံ ကတ္ဝာ။ တိဋ္ဌေယ္ယာတိ ယထာသမာဒိန္နံ ယထာပဂ္ဂဟိတမေဝ စ ကတ္ဝာ အစ္ဆေယ္ယ ။ ယသ္မာ ပန ဧဝံ ပဂ္ဂဏ္ဟတာ တိဋ္ဌတာ စ တံ ဒီပိတဉ္စေဝ အပ္ပဋိနိသ္သဋ္ဌဉ္စ ဟောတိ, တသ္မာ ပဒဘာဇနေ ‘‘ဒီပေယ္ယာ’’တိ စ ‘‘နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ စ ဝုတ္တံ။
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ. Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.168) viya kāraṇaṃ adhikaraṇanti adhippetaṃ. Tañca yasmā aṭṭhārasavidhaṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī’’ti vuttaṃ. Tāni pana ‘‘idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī’’tiādinā (cūḷava. 352) nayena khandhake āgatāni, tasmā tatreva nesaṃ atthaṃ vaṇṇayissāma. Yopi cāyaṃ imāni vatthūni nissāya aparehipi kammena, uddesena, vohārena, anusāvanāya, salākaggāhenāti pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hoti, tampi āgataṭṭhāneyeva pakāsayissāma. Saṅkhepato pana bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti ettha saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanipphattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvāti evamattho veditabbo. Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā. Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ yathāpaggahitameva ca katvā accheyya . Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva appaṭinissaṭṭhañca hoti, tasmā padabhājane ‘‘dīpeyyā’’ti ca ‘‘nappaṭinissajjeyyā’’ti ca vuttaṃ.
ဘိက္ခူဟိ ဧဝမသ္သ ဝစနီယောတိ အညေဟိ လဇ္ဇီဟိ ဘိက္ခူဟိ ဧဝံ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယ္ယ။ ပဒဘာဇနေ စသ္သ ယေ ပသ္သန္တီတိ ယေ သမ္မုခာ ပဂ္ဂယ္ဟ တိဋ္ဌန္တံ ပသ္သန္တိ။ ယေ သုဏန္တီတိ ယေပိ ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဝိဟာရေ ဘိက္ခူ ဘေဒနသံဝတ္တနိကံ အဓိကရဏံ သမာဒာယ ပဂ္ဂယ္ဟ တိဋ္ဌန္တီ’’တိ သုဏန္တိ။
Bhikkhūhi evamassa vacanīyoti aññehi lajjīhi bhikkhūhi evaṃ vattabbo bhaveyya. Padabhājane cassa ye passantīti ye sammukhā paggayha tiṭṭhantaṃ passanti. Ye suṇantīti yepi ‘‘asukasmiṃ nāma vihāre bhikkhū bhedanasaṃvattanikaṃ adhikaraṇaṃ samādāya paggayha tiṭṭhantī’’ti suṇanti.
သမေတာယသ္မာ သင္ဃေနာတိ အာယသ္မာ သင္ဃေန သဒ္ဓိံ သမေတု သမာဂစ္ဆတု ဧကလဒ္ဓိကော ဟောတူတိ အတ္ထော။ ကိံ ကာရဏာ? သမဂ္ဂော ဟိ သင္ဃော သမ္မောဒမာနော အဝိဝဒမာနော ဧကုဒ္ဒေသော ဖာသု ဝိဟရတီတိ။
Sametāyasmā saṅghenāti āyasmā saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu ekaladdhiko hotūti attho. Kiṃ kāraṇā? Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatīti.
တတ္ထ သမ္မောဒမာနောတိ အညမညံ သမ္ပတ္တိယာ သဋ္ဌု မောဒမာနော။ အဝိဝဒမာနောတိ ‘‘အယံ ဓမ္မော, နာယံ ဓမ္မော’’တိ ဧဝံ န ဝိဝဒမာနော။ ဧကော ဥဒ္ဒေသော အသ္သာတိ ဧကုဒ္ဒေသော, ဧကတော ပဝတ္တပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသော, န ဝိသုန္တိ အတ္ထော။ ဖာသု ဝိဟရတီတိ သုခံ ဝိဟရတိ။
Tattha sammodamānoti aññamaññaṃ sampattiyā saṭṭhu modamāno. Avivadamānoti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’ti evaṃ na vivadamāno. Eko uddeso assāti ekuddeso, ekato pavattapātimokkhuddeso, na visunti attho. Phāsu viharatīti sukhaṃ viharati.
ဣစ္စေတံ ကုသလန္တိ ဧတံ ပဋိနိသ္သဇ္ဇနံ ကုသလံ ခေမံ သောတ္ထိဘာဝော တသ္သ ဘိက္ခုနော။ နော စေ ပဋိနိသ္သဇ္ဇတိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာတိ တိက္ခတ္တုံ ဝုတ္တသ္သ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇတော ဒုက္ကဋံ။ သုတ္ဝာ န ဝဒန္တိ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာတိ ယေ သုတ္ဝာ န ဝဒန္တိ, တေသမ္ပိ ဒုက္ကဋံ။ ကီဝဒူရေ သုတ္ဝာ အဝဒန္တာနံ ဒုက္ကဋံ? ဧကဝိဟာရေ တာဝ ဝတ္တဗ္ဗံ နတ္ထိ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ဝုတ္တံ ‘‘သမန္တာ အဒ္ဓယောဇနေ ဘိက္ခူနံ ဘာရော။ ဒူတံ ဝာ ပဏ္ဏံ ဝာ ပေသေတ္ဝာ ဝဒတောပိ အာပတ္တိမောက္ခော နတ္ထိ။ သယမေဝ ဂန္တ္ဝာ ‘ဂရုကော ခော, အာဝုသော, သင္ဃဘေဒော , မာ သင္ဃဘေဒာယ, ပရက္ကမီ’တိ နိဝာရေတဗ္ဗော’’တိ။ ပဟောန္တေန ပန ဒူရမ္ပိ ဂန္တဗ္ဗံ အဂိလာနာနဉ္ဟိ ဒူရေပိ ဘာရောယေဝ။
Iccetaṃ kusalanti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno. No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti tikkhattuṃ vuttassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ. Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti ye sutvā na vadanti, tesampi dukkaṭaṃ. Kīvadūre sutvā avadantānaṃ dukkaṭaṃ? Ekavihāre tāva vattabbaṃ natthi. Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ ‘‘samantā addhayojane bhikkhūnaṃ bhāro. Dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi. Sayameva gantvā ‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo , mā saṅghabhedāya, parakkamī’ti nivāretabbo’’ti. Pahontena pana dūrampi gantabbaṃ agilānānañhi dūrepi bhāroyeva.
ဣဒာနိ ‘‘ဧဝဉ္စ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနော’’တိအာဒီသု အတ္ထမတ္တမေဝ ဒသ္သေတုံ ‘‘သော ဘိက္ခု သင္ဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတ္ဝာ ဝတ္တဗ္ဗော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သင္ဃမဇ္ဈမ္ပိ အာကဍ္ဎိတ္ဝာတိ သစေ ပုရိမနယေန ဝုစ္စမာနော န ပဋိနိသ္သဇ္ဇတိ ဟတ္ထေသု စ ပာဒေသု စ ဂဟေတ္ဝာပိ သင္ဃမဇ္ဈံ အာကဍ္ဎိတ္ဝာ ပုနပိ ‘‘မာ အာယသ္မာ’’တိအာဒိနာ နယေန တိက္ခတ္တုံ ဝတ္တဗ္ဗော။
Idāni ‘‘evañca so bhikkhu bhikkhūhi vuccamāno’’tiādīsu atthamattameva dassetuṃ ‘‘so bhikkhu saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbo’’tiādimāha. Tattha saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvāti sace purimanayena vuccamāno na paṭinissajjati hatthesu ca pādesu ca gahetvāpi saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhitvā punapi ‘‘mā āyasmā’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vattabbo.
ယာဝတတိယံ သမနုဘာသိတဗ္ဗောတိ ယာဝ တတိယံ သမနုဘာသနံ တာဝ သမနုဘာသိတဗ္ဗော။ တီဟိ သမနုဘာသနကမ္မဝာစာဟိ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပဒဘာဇနေ ပနသ္သ အတ္ထမေဝ ဂဟေတ္ဝာ သမနုဘာသနဝိဓိံ ဒသ္သေတုံ ‘‘သော ဘိက္ခု သမနုဘာသိတဗ္ဗော။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမနုဘာသိတဗ္ဗော’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti yāva tatiyaṃ samanubhāsanaṃ tāva samanubhāsitabbo. Tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. Padabhājane panassa atthameva gahetvā samanubhāsanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘so bhikkhu samanubhāsitabbo. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo’’tiādi vuttaṃ.
၄၁၄. တတ္ထ ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မဝာစာဟိ ထုလ္လစ္စယာ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘန္တီတိ ယဉ္စ ဉတ္တိပရိယောသာနေ ဒုက္ကဋံ အာပန္နော, ယေ စ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မဝာစာဟိ ထုလ္လစ္စယေ, တာ တိသ္သောပိ အာပတ္တိယော ‘‘ယသ္သ နက္ခမတိ သော ဘာသေယ္ယာ’’တိ ဧဝံ ယ္ယ-ကာရပ္ပတ္တမတ္တာယ တတိယကမ္မဝာစာယ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘန္တိ သင္ဃာဒိသေသောယေဝ တိဋ္ဌတိ။ ကိံ ပန အာပန္နာပတ္တိယော ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘန္တိ အနာပန္နာတိ? မဟာသုမတ္ထေရော တာဝ ဝဒတိ ‘‘ယော အဝသာနေ ပဋိနိသ္သဇ္ဇိသ္သတိ, သော တာ အာပတ္တိယော န အာပဇ္ဇတိ, တသ္မာ အနာပန္နာ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘန္တီ’’တိ။ မဟာပဒုမတ္ထေရော ပန လိင္ဂပရိဝတ္တေန အသာဓာရဏာပတ္တိယော ဝိယ အာပန္နာ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘန္တိ, အနာပန္နာနံ ကိံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိယာ’’တိ အာဟ။
414. Tattha ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo ‘‘yassa nakkhamati so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārappattamattāya tatiyakammavācāya paṭippassambhanti saṅghādisesoyeva tiṭṭhati. Kiṃ pana āpannāpattiyo paṭippassambhanti anāpannāti? Mahāsumatthero tāva vadati ‘‘yo avasāne paṭinissajjissati, so tā āpattiyo na āpajjati, tasmā anāpannā paṭippassambhantī’’ti. Mahāpadumatthero pana liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya āpannā paṭippassambhanti, anāpannānaṃ kiṃ paṭippassaddhiyā’’ti āha.
၄၁၅. ဓမ္မကမ္မေ ဓမ္မကမ္မသညီတိ တဉ္စေ သမနုဘာသနကမ္မံ ဓမ္မကမ္မံ ဟောတိ, တသ္မိံ ဓမ္မကမ္မသညီတိ အတ္ထော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဣဓ သညာ န ရက္ခတိ, ကမ္မသ္သ ဓမ္မိကတ္တာ ဧဝ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တော အာပဇ္ဇတိ။
415.Dhammakamme dhammakammasaññīti tañce samanubhāsanakammaṃ dhammakammaṃ hoti, tasmiṃ dhammakammasaññīti attho. Esa nayo sabbattha. Idha saññā na rakkhati, kammassa dhammikattā eva appaṭinissajjanto āpajjati.
၄၁၆. အသမနုဘာသန္တသ္သာတိ အသမနုဘာသိယမာနသ္သ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သာပိ သင္ဃာဒိသေသေန အနာပတ္တိ။
416.Asamanubhāsantassāti asamanubhāsiyamānassa appaṭinissajjantassāpi saṅghādisesena anāpatti.
ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သာတိ ဉတ္တိတော ပုဗ္ဗေ ဝာ ဉတ္တိက္ခဏေ ဝာ ဉတ္တိပရိယောသာနေ ဝာ ပဌမာယ ဝာ အနုသာဝနာယ ဒုတိယာယ ဝာ တတိယာယ ဝာ ယာဝ ယ္ယ-ကာရံ န သမ္ပာပုဏာတိ, တာဝ ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သ သင္ဃာဒိသေသေန အနာပတ္တိ။
Paṭinissajjantassāti ñattito pubbe vā ñattikkhaṇe vā ñattipariyosāne vā paṭhamāya vā anusāvanāya dutiyāya vā tatiyāya vā yāva yya-kāraṃ na sampāpuṇāti, tāva paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpatti.
အာဒိကမ္မိကသ္သာတိ။ ဧတ္ထ ပန ‘‘ဒေဝဒတ္တော သမဂ္ဂသ္သ သင္ဃသ္သ ဘေဒာယ ပရက္ကမိ, တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ ပရိဝာရေ (ပရိ. ၁၇) အာဂတတ္တာ ဒေဝဒတ္တော အာဒိကမ္မိကော။ သော စ ခော သင္ဃဘေဒာယ ပရက္ကမနသ္သေဝ, န အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇနသ္သ။ န ဟိ တသ္သ တံ ကမ္မံ ကတံ။ ကထမိဒံ ဇာနိတဗ္ဗန္တိ စေ? သုတ္တတော။ ယထာ ဟိ ‘‘အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော ယာဝတတိယံ သမနုဘာသနာယ န ပဋိနိသ္သဇ္ဇိ, တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ ပရိဝာရေ (ပရိ. ၁၂၁) အာဂတတ္တာ အရိဋ္ဌသ္သ ကမ္မံ ကတန္တိ ပညာယတိ, န တထာ ဒေဝဒတ္တသ္သ။ အထာပိသ္သ ကတေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ ကောစိ အတ္တနော ရုစိမတ္တေန ဝဒေယ္ယ, တထာပိ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇနေ အာဒိကမ္မိကသ္သ အနာပတ္တိ နာမ နတ္ထိ။ န ဟိ ပညတ္တံ သိက္ခာပဒံ ဝီတိက္ကမန္တသ္သ အညတ္ရ ဥဒ္ဒိသ္သ အနုညာတတော အနာပတ္တိ နာမ ဒိသ္သတိ။ ယမ္ပိ အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒသ္သ အနာပတ္တိယံ ‘‘အာဒိကမ္မိကသ္သာ’’တိ ပောတ္ထကေသု လိခိတံ, တံ ပမာဒလိခိတံ။ ပမာဒလိခိတဘာဝော စသ္သ ‘‘ပဌမံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု စောဒေတဗ္ဗော, စောဒေတ္ဝာ သာရေတဗ္ဗော, သာရေတ္ဝာ အာပတ္တိံ ရောပေတဗ္ဗော’’တိ (စူဠဝ. ၆၅) ဧဝံ ကမ္မက္ခန္ဓကေ အာပတ္တိရောပနဝစနတော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Ādikammikassāti. Ettha pana ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 17) āgatattā devadatto ādikammiko. So ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa. Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ. Kathamidaṃ jānitabbanti ce? Suttato. Yathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 121) āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa. Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi. Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra uddissa anuññātato anāpatti nāma dissati. Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ. Pamādalikhitabhāvo cassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ ropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanavacanato veditabbo.
ဣတိ ဘေဒာယ ပရက္ကမနေ အာဒိကမ္မိကသ္သ ဒေဝဒတ္တသ္သ ယသ္မာ တံ ကမ္မံ န ကတံ, တသ္မာသ္သ အာပတ္တိယေဝ န ဇာတာ။ သိက္ခာပဒံ ပန တံ အာရဗ္ဘ ပညတ္တန္တိ ကတ္ဝာ ‘‘အာဒိကမ္မိကော’’တိ ဝုတ္တော။ ဣတိ အာပတ္တိယာ အဘာဝတောယေဝသ္သ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာ။ သာ ပနေသာ ကိဉ္စာပိ အသမနုဘာသန္တသ္သာတိ ဣမိနာဝ သိဒ္ဓာ, ယသ္မာ ပန အသမနုဘာသန္တော နာမ ယသ္သ ကေဝလံ သမနုဘာသနံ န ကရောန္တိ, သော ဝုစ္စတိ, န အာဒိကမ္မိကော။ အယဉ္စ ဒေဝဒတ္တော အာဒိကမ္မိကောယေဝ, တသ္မာ ‘‘အာဒိကမ္မိကသ္သာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧတေနုပာယေန ဌပေတ္ဝာ အရိဋ္ဌသိက္ခာပဒံ သဗ္ဗသမနုဘာသနာသု ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။
Iti bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ, tasmāssa āpattiyeva na jātā. Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto. Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā. Sā panesā kiñcāpi asamanubhāsantassāti imināva siddhā, yasmā pana asamanubhāsanto nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko. Ayañca devadatto ādikammikoyeva, tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti vuttaṃ. Etenupāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
သမုဋ္ဌာနာဒီသု တိဝင္ဂိကံ ဧကသမုဋ္ဌာနံ, သမနုဘာသနသမုဋ္ဌာနံ နာမမေတံ, ကာယဝာစာစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ။ ပဋိနိသ္သဇ္ဇာမီတိ ကာယဝိကာရံ ဝာ ဝစီဘေဒံ ဝာ အကရောန္တသ္သေဝ ပန အာပဇ္ဇနတော အကိရိယံ, သညာဝိမောက္ခံ, သစိတ္တကံ, လောကဝဇ္ဇံ, ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, အကုသလစိတ္တံ, ဒုက္ခဝေဒနန္တိ။
Samuṭṭhānādīsu tivaṅgikaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ nāmametaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhāti. Paṭinissajjāmīti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁၀. သင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒံ • 10. Saṅghabhedasikkhāpadaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā