Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૯. પઠમસેખસુત્તવણ્ણના
9. Paṭhamasekhasuttavaṇṇanā
૮૯. નવમે આરમિતબ્બટ્ઠેન કમ્મં આરામો એતસ્સાતિ કમ્મારામો, તસ્સ ભાવો કમ્મારામતા. તત્થ કમ્મન્તિ ઇતિકત્તબ્બં કમ્મં વુચ્ચતિ. સેય્યથિદં – ચીવરવિચારણં ચીવરકમ્મકરણં ઉપત્થમ્ભનં પત્તત્થવિકઅંસબદ્ધકકાયબન્ધનધમ્મકરણઆધારકપાદકથલિકસમ્મજ્જનિઆદીનં કરણન્તિ. એકચ્ચો હિ એતાનિ કરોન્તો સકલદિવસં એતાનેવ કરોતિ, તં સન્ધાયેસ પટિક્ખેપો. યો પન એતેસં કરણવેલાયમેવ તાનિ કરોતિ, ઉદ્દેસવેલાય ઉદ્દેસં ગણ્હાતિ, સજ્ઝાયવેલાય સજ્ઝાયતિ, ચેતિયઙ્ગણવત્તવેલાય ચેતિયઙ્ગણવત્તં કરોતિ, મનસિકારવેલાય મનસિકારં કરોતિ, ન સો કમ્મારામો નામ. ભસ્સારામતાતિ એત્થ યો ઇત્થિવણ્ણપુરિસવણ્ણાદિવસેન આલાપસલ્લાપં કરોન્તોયેવ દિવસઞ્ચ રત્તિઞ્ચ વીતિનામેતિ, એવરૂપો ભસ્સે પરિયન્તકારી ન હોતિ, અયં ભસ્સારામો નામ. યો પન રત્તિમ્પિ દિવસમ્પિ ધમ્મં કથેતિ, પઞ્હં વિસ્સજ્જેતિ, અયં અપ્પભસ્સો ભસ્સે પરિયન્તકારીયેવ. કસ્મા? ‘‘સન્નિપતિતાનં વો, ભિક્ખવે, દ્વયં કરણીયં ધમ્મી વા કથા, અરિયો વા તુણ્હીભાવો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૨૭૩; ઉદા॰ ૧૨, ૨૮, ૨૯) વુત્તત્તા.
89. Navame āramitabbaṭṭhena kammaṃ ārāmo etassāti kammārāmo, tassa bhāvo kammārāmatā. Tattha kammanti itikattabbaṃ kammaṃ vuccati. Seyyathidaṃ – cīvaravicāraṇaṃ cīvarakammakaraṇaṃ upatthambhanaṃ pattatthavikaaṃsabaddhakakāyabandhanadhammakaraṇaādhārakapādakathalikasammajjaniādīnaṃ karaṇanti. Ekacco hi etāni karonto sakaladivasaṃ etāneva karoti, taṃ sandhāyesa paṭikkhepo. Yo pana etesaṃ karaṇavelāyameva tāni karoti, uddesavelāya uddesaṃ gaṇhāti, sajjhāyavelāya sajjhāyati, cetiyaṅgaṇavattavelāya cetiyaṅgaṇavattaṃ karoti, manasikāravelāya manasikāraṃ karoti, na so kammārāmo nāma. Bhassārāmatāti ettha yo itthivaṇṇapurisavaṇṇādivasena ālāpasallāpaṃ karontoyeva divasañca rattiñca vītināmeti, evarūpo bhasse pariyantakārī na hoti, ayaṃ bhassārāmo nāma. Yo pana rattimpi divasampi dhammaṃ katheti, pañhaṃ vissajjeti, ayaṃ appabhasso bhasse pariyantakārīyeva. Kasmā? ‘‘Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ dhammī vā kathā, ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti (ma. ni. 1.273; udā. 12, 28, 29) vuttattā.
નિદ્દારામતાતિ એત્થ યો ગચ્છન્તોપિ નિસિન્નોપિ નિપન્નોપિ થિનમિદ્ધાભિભૂતો નિદ્દાયતિયેવ, અયં નિદ્દારામો નામ. યસ્સ પન કરજકાયે ગેલઞ્ઞેન ચિત્તં ભવઙ્ગે ઓતરતિ, નાયં નિદ્દારામો. તેનેવાહ – ‘‘અભિજાનામિ ખો પનાહં, અગ્ગિવેસ્સન, ગિમ્હાનં પચ્છિમે માસે પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપ્પટિક્કન્તો ચતુગ્ગુણં સઙ્ઘાટિં પઞ્ઞાપેત્વા દક્ખિણેન પસ્સેન સતો સમ્પજાનો નિદ્દં ઓક્કમિતા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૩૮૭). સઙ્ગણિકારામતાતિ એત્થ યો એકસ્સ દુતિયો, દ્વિન્નં તતિયો, તિણ્ણં ચતુત્થોતિ એવં સંસટ્ઠોવ વિહરતિ, એકકો અસ્સાદં ન લભતિ, અયં સઙ્ગણિકારામો. યો પન ચતૂસુ ઇરિયાપથેસુ એકકોવ અસ્સાદં લભતિ, નાયં સઙ્ગણિકારામો વેદિતબ્બો. સેખાનં પટિલદ્ધગુણસ્સ પરિહાનાસમ્ભવતો ‘‘ઉપરિગુણેહી’’તિઆદિ વુત્તં.
Niddārāmatāti ettha yo gacchantopi nisinnopi nipannopi thinamiddhābhibhūto niddāyatiyeva, ayaṃ niddārāmo nāma. Yassa pana karajakāye gelaññena cittaṃ bhavaṅge otarati, nāyaṃ niddārāmo. Tenevāha – ‘‘abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti (ma. ni. 1.387). Saṅgaṇikārāmatāti ettha yo ekassa dutiyo, dvinnaṃ tatiyo, tiṇṇaṃ catutthoti evaṃ saṃsaṭṭhova viharati, ekako assādaṃ na labhati, ayaṃ saṅgaṇikārāmo. Yo pana catūsu iriyāpathesu ekakova assādaṃ labhati, nāyaṃ saṅgaṇikārāmo veditabbo. Sekhānaṃ paṭiladdhaguṇassa parihānāsambhavato ‘‘upariguṇehī’’tiādi vuttaṃ.
પઠમસેખસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭhamasekhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૯. પઠમસેખસુત્તં • 9. Paṭhamasekhasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૯. પઠમસેખસુત્તવણ્ણના • 9. Paṭhamasekhasuttavaṇṇanā