| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੨. ਅਨ੍ਧਕਾਰવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
2. Andhakāravaggavaṇṇanā
੧. ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamasikkhāpadavaṇṇanā
੮੩੯. ‘‘ਦਿવਾਪਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ‘ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰੇ’ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਾ। ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਠਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨਾਦਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ‘‘ਸਲ੍ਲਪੇਯ੍ਯ વਾ’’ਤਿ ਕੇવਲਂ ਨਿਦਾਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ વਿਸੇਸਾਭਾવਤੋ। ‘‘ਸਲ੍ਲਪੇਯ੍ਯવਾਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਾ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੇਨੇવ ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਲ੍ਲਪਨੇਨਪਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਅਙ੍ਗવਸੇਨ। ਇਮਸ੍ਸ ਹਿ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਾ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਾਨਂ વਾ ਸਲ੍ਲਪਨਂ વਾ, ਸਹਾਯਾਭਾવੋ, ਰਹੋਪੇਕ੍ਖਤਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਏਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ વਿਸੁਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸਿਯੁਂ। ਯਦਿ ਸਲ੍ਲਪਨਪਚ੍ਚਯਾ ਏਕਾ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸਿਯੁਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਪਞ੍ਚ વਾ ਅਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਲ੍ਲਪਨਪਚ੍ਚਯਾ વਿਸੁਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਅਤ੍ਥਿਯੇવ, ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ ਏਕੇ। ਕਥਂ? ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਸਲ੍ਲਪਨੇ ਸਤਿ ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ, ਸਲ੍ਲਪਨਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਏਕਤੋ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ। ਇਦਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿવਿਰੋਧਤੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਲ੍ਲਪੇਯ੍ਯ વਾਤਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਾ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਦਿ ਦ੍વੇ ਸਿਯੁਂ, ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਸਿਯਾਤਿ। ਅਯਂ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯੇਨਾਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯਦਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਰਹੋਪੇਕ੍ਖਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਚੇ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਦੁਤਿਯੋ, ਪੁਰਿਸਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਅਥ ਦੁਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਹੋਪੇਕ੍ਖਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ। ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਕੇ, વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਪਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਾਨੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਕਿਂਬਹੁਨਾ। ਚਤੁਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਦੁਤਿਯਿਕਉਯ੍ਯੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਦੀਸੁ ਤੀਣਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ વਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ વਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ।
839. ‘‘Divāpi andhakāraṃ atthi, tappaṭisedhanatthaṃ ‘rattandhakāre’ti vutta’’nti vadanti porāṇā. Santiṭṭheyyāti ettha ṭhānāpadesena catubbidhopi iriyāpatho saṅgahito, tasmā purisassa hatthapāse tena saddhiṃ caṅkamanādiṃ karontiyā pācittiyameva. ‘‘Sallapeyya vā’’ti kevalaṃ nidānavasena vuttaṃ visesābhāvato. ‘‘Sallapeyyavāti purisassa hatthapāse ṭhitā sallapati, āpatti pācittiyassā’’ti hi vuttaṃ, taṃ na yuttanti eke. Kasmā? Yasmā tassa purisassa hatthapāse ṭhiteneva ekaṃ pācittiyaṃ. Sallapanenapi aparampi ekaṃ āpajjatīti nāpajjati, kathaṃ paññāyatīti? Aṅgavasena. Imassa hi rattandhakāratā, purisassa hatthapāse ṭhānaṃ vā sallapanaṃ vā, sahāyābhāvo, rahopekkhatāti imāni cattāri aṅgāni vuttāni. Tattha yadi ṭhānapaccayā ekā āpatti visuṃ siyā, tassā cattāri aṅgāni siyuṃ. Yadi sallapanapaccayā ekā, tassāpi pañca aṅgāni siyuṃ. Tasmā mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘cattāri vā pañca vā aṅgānī’’ti vattabbaṃ siyā, na ca vuttaṃ, tasmā sallapanapaccayā visuṃ natthīti. Atthiyeva, mātikāṭṭhakathāvacanañca tadatthamevāti eke. Kathaṃ? Sahuppattito dvinnaṃ āpattīnaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Sallapane sati ṭhānapaccayā āpajjitabbaṃ caturaṅgikaṃ, sallapanapaccayā āpajjitabbaṃ caturaṅgikanti dve pācittiyāni sahuppannāni ekato āpajjantīti. Idaṃ ayuttaṃ pāḷivirodhato. Pāḷiyañhi ‘‘sallapeyya vāti purisassa hatthapāse ṭhitā sallapati, āpatti pācittiyassā’’ti vuttaṃ. Yadi dve siyuṃ, ‘‘āpatti dvinnaṃ pācittiyāna’’nti na vattabbatā siyāti. Ayaṃ nayo dutiyādīsupi yathāyogaṃ veditabbo. Ettha dutiyenāpi saddhiṃ yadi bhikkhuniyā rahopekkhatā atthi, so ce puriso, na dutiyo, purisagaṇanāya āpattiyo. Atha dutiyā bhikkhunī hoti, tassā ca tena purisena saddhiṃ rahopekkhatā atthi, sā ca bhikkhunī na dutiyā hoti. Ubhinnampi āpajjatīti eke, vicāretvā pana gahetabbaṃ. Porāṇagaṇṭhipade pana vuttaṃ ‘‘hatthapāse ṭhānena dukkaṭa’’nti, taṃ pāḷiyā virujjhati. ‘‘Purisassa hatthapāse tiṭṭhati, āpatti pācittiyassā’’ti hi pāḷi, kiṃbahunā. Catutthasikkhāpade mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyikauyyojanasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘santiṭṭhanādīsu tīṇi pācittiyānī’’tiādivacanato vatthugaṇanāya āpatti veditabbā. ‘‘Aṅgāni cettha cattāri pañca vā’’ti vattabbanti sanniṭṭhānaṃ.
ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਿਭਙ੍ਗ • Bhikkhunīvibhaṅga / ੧. ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧. ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦ-ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ • 1. Paṭhamasikkhāpada-atthayojanā
