Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ૧. પઠમસુત્તન્તનિદ્દેસવણ્ણના

    1. Paṭhamasuttantaniddesavaṇṇanā

    તથટ્ઠેનાતિ યથાસભાવટ્ઠેન. પીળનટ્ઠાદયો ઞાણકથાયં વુત્તત્થાયેવ.

    Tathaṭṭhenāti yathāsabhāvaṭṭhena. Pīḷanaṭṭhādayo ñāṇakathāyaṃ vuttatthāyeva.

    . એકપ્પટિવેધાનીતિ એકેન મગ્ગઞાણેન પટિવેધો, એકતો વા પટિવેધો એતેસન્તિ એકપ્પટિવેધાનિ. અનત્તટ્ઠેનાતિ ચતુન્નમ્પિ સચ્ચાનં અત્તવિરહિતત્તા અનત્તટ્ઠેન. વુત્તઞ્હેતં વિસુદ્ધિમગ્ગે (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૫૬૭) – પરમત્થતો હિ સબ્બાનેવ સચ્ચાનિ વેદકકારકનિબ્બુતગમકાભાવતો સુઞ્ઞાનીતિ વેદિતબ્બાનિ. તેનેતં વુચ્ચતિ –

    9.Ekappaṭivedhānīti ekena maggañāṇena paṭivedho, ekato vā paṭivedho etesanti ekappaṭivedhāni. Anattaṭṭhenāti catunnampi saccānaṃ attavirahitattā anattaṭṭhena. Vuttañhetaṃ visuddhimagge (visuddhi. 2.567) – paramatthato hi sabbāneva saccāni vedakakārakanibbutagamakābhāvato suññānīti veditabbāni. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘દુક્ખમેવ હિ, ન કોચિ દુક્ખિતો, કારકો ન, કિરિયાવ વિજ્જતિ;

    ‘‘Dukkhameva hi, na koci dukkhito, kārako na, kiriyāva vijjati;

    અત્થિ નિબ્બુતિ, ન નિબ્બુતો પુમા, મગ્ગમત્થિ, ગમકો ન વિજ્જતી’’તિ. (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૫૬૭);

    Atthi nibbuti, na nibbuto pumā, maggamatthi, gamako na vijjatī’’ti. (visuddhi. 2.567);

    અથ વા –

    Atha vā –

    ‘‘ધુવસુભસુખત્તસુઞ્ઞં, પુરિમદ્વયમત્તસુઞ્ઞમમતપદં;

    ‘‘Dhuvasubhasukhattasuññaṃ, purimadvayamattasuññamamatapadaṃ;

    ધુવસુખઅત્તવિરહિતો, મગ્ગો ઇતિ સુઞ્ઞતા તેસૂ’’તિ. (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૫૬૭);

    Dhuvasukhaattavirahito, maggo iti suññatā tesū’’ti. (visuddhi. 2.567);

    સચ્ચટ્ઠેનાતિ અવિસંવાદકટ્ઠેન. પટિવેધટ્ઠેનાતિ મગ્ગક્ખણે પટિવિજ્ઝિતબ્બટ્ઠેન. એકસઙ્ગહિતાનીતિ તથટ્ઠાદિના એકેકેનેવ અત્થેન સઙ્ગહિતાનિ, એકગણનં ગતાનીતિ અત્થો. યં એકસઙ્ગહિતં, તં એકત્તન્તિ યસ્મા એકેન સઙ્ગહિતં, તસ્મા એકત્તન્તિ અત્થો. સચ્ચાનં બહુત્તેપિ એકત્તમપેક્ખિત્વા એકવચનં કતં. એકત્તં એકેન ઞાણેન પટિવિજ્ઝતીતિ પુબ્બભાગે ચતુન્નં સચ્ચાનં નાનત્તેકત્તં સ્વાવત્થિતં વવત્થપેત્વા ઠિતો મગ્ગક્ખણે એકેન મગ્ગઞાણેન તથટ્ઠાદિતંતંએકત્તં પટિવિજ્ઝતિ. કથં? નિરોધસચ્ચસ્સ તથટ્ઠાદિકે એકત્તે પટિવિદ્ધે સેસસચ્ચાનમ્પિ તથટ્ઠાદિકં એકત્તં પટિવિદ્ધમેવ હોતિ. યથા પુબ્બભાગે પઞ્ચન્નં ખન્ધાનં નાનત્તેકત્તં સ્વાવત્થિતં વવત્થપેત્વા ઠિતસ્સ મગ્ગવુટ્ઠાનકાલે અનિચ્ચતો વા દુક્ખતો વા અનત્તતો વા વુટ્ઠહન્તસ્સ એકસ્મિમ્પિ ખન્ધે અનિચ્ચાદિતો દિટ્ઠે સેસખન્ધાપિ અનિચ્ચાદિતો દિટ્ઠાવ હોન્તિ, એવમિદન્તિ દટ્ઠબ્બં. દુક્ખસ્સ દુક્ખટ્ઠો તથટ્ઠોતિ દુક્ખસચ્ચસ્સ પીળનટ્ઠાદિકો ચતુબ્બિધો અત્થો સભાવટ્ઠેન તથટ્ઠો. સેસસચ્ચેસુપિ એસેવ નયો. સોયેવ ચતુબ્બિધો અત્થો અત્તાભાવતો અનત્તટ્ઠો. વુત્તસભાવે અવિસંવાદકતો સચ્ચટ્ઠો. મગ્ગક્ખણે પટિવિજ્ઝિતબ્બતો પટિવેધટ્ઠો વુત્તોતિ વેદિતબ્બં.

    Saccaṭṭhenāti avisaṃvādakaṭṭhena. Paṭivedhaṭṭhenāti maggakkhaṇe paṭivijjhitabbaṭṭhena. Ekasaṅgahitānīti tathaṭṭhādinā ekekeneva atthena saṅgahitāni, ekagaṇanaṃ gatānīti attho. Yaṃ ekasaṅgahitaṃ, taṃ ekattanti yasmā ekena saṅgahitaṃ, tasmā ekattanti attho. Saccānaṃ bahuttepi ekattamapekkhitvā ekavacanaṃ kataṃ. Ekattaṃ ekena ñāṇena paṭivijjhatīti pubbabhāge catunnaṃ saccānaṃ nānattekattaṃ svāvatthitaṃ vavatthapetvā ṭhito maggakkhaṇe ekena maggañāṇena tathaṭṭhāditaṃtaṃekattaṃ paṭivijjhati. Kathaṃ? Nirodhasaccassa tathaṭṭhādike ekatte paṭividdhe sesasaccānampi tathaṭṭhādikaṃ ekattaṃ paṭividdhameva hoti. Yathā pubbabhāge pañcannaṃ khandhānaṃ nānattekattaṃ svāvatthitaṃ vavatthapetvā ṭhitassa maggavuṭṭhānakāle aniccato vā dukkhato vā anattato vā vuṭṭhahantassa ekasmimpi khandhe aniccādito diṭṭhe sesakhandhāpi aniccādito diṭṭhāva honti, evamidanti daṭṭhabbaṃ. Dukkhassa dukkhaṭṭho tathaṭṭhoti dukkhasaccassa pīḷanaṭṭhādiko catubbidho attho sabhāvaṭṭhena tathaṭṭho. Sesasaccesupi eseva nayo. Soyeva catubbidho attho attābhāvato anattaṭṭho. Vuttasabhāve avisaṃvādakato saccaṭṭho. Maggakkhaṇe paṭivijjhitabbato paṭivedhaṭṭho vuttoti veditabbaṃ.

    ૧૦. યં અનિચ્ચન્તિઆદિ સામઞ્ઞલક્ખણપુબ્બઙ્ગમં કત્વા દસ્સિતં. તત્થ યં અનિચ્ચં, તં દુક્ખં. યં દુક્ખં, તં અનિચ્ચન્તિ દુક્ખસમુદયમગ્ગા ગહિતા. તાનિ હિ તીણિ સચ્ચાનિ અનિચ્ચાનિ ચેવ અનિચ્ચત્તા દુક્ખાનિ ચ. યં અનિચ્ચઞ્ચ દુક્ખઞ્ચ, તં અનત્તાતિ તાનિયેવ તીણિ ગહિતાનિ. યં અનિચ્ચઞ્ચ દુક્ખઞ્ચ અનત્તા ચાતિ તેહિ તીહિ સહ નિરોધસચ્ચઞ્ચ સઙ્ગહિતં. ચત્તારિપિ હિ અનત્તાયેવ. તં તથન્તિ તં સચ્ચચતુક્કં સભાવભૂતં. તં સચ્ચન્તિ તદેવ સચ્ચચતુક્કં યથાસભાવે અવિસંવાદકં. નવહાકારેહીતિઆદીસુ ‘‘સબ્બં, ભિક્ખવે, અભિઞ્ઞેય્ય’’ન્તિ (પટિ॰ મ॰ ૧.૩; સં॰ નિ॰ ૪.૪૬) વચનતો અભિઞ્ઞટ્ઠેન, દુક્ખસ્સ પરિઞ્ઞટ્ઠે, સમુદયસ્સ પહાનટ્ઠે, મગ્ગસ્સ ભાવનટ્ઠે, નિરોધસ્સ સચ્છિકિરિયટ્ઠે આવેનિકેપિ ઇધ ચતૂસુપિ સચ્ચેસુ ઞાતપરિઞ્ઞાસબ્ભાવતો પરિઞ્ઞટ્ઠેન, ચતુસચ્ચદસ્સનેન પહાનસબ્ભાવતો પહાનટ્ઠેન, ચતુસચ્ચભાવનાસબ્ભાવતો ભાવનટ્ઠેન, ચતુન્નં સચ્ચાનં સચ્છિકિરિયસબ્ભાવતો સચ્છિકિરિયટ્ઠેનાતિ નિદ્દિટ્ઠન્તિ વેદિતબ્બં. નવહાકારેહિ તથટ્ઠેનાતિઆદીસુ પઠમં વુત્તનયેનેવ યોજના કાતબ્બા.

    10.Yaṃ aniccantiādi sāmaññalakkhaṇapubbaṅgamaṃ katvā dassitaṃ. Tattha yaṃ aniccaṃ, taṃ dukkhaṃ. Yaṃ dukkhaṃ, taṃ aniccanti dukkhasamudayamaggā gahitā. Tāni hi tīṇi saccāni aniccāni ceva aniccattā dukkhāni ca. Yaṃ aniccañca dukkhañca, taṃ anattāti tāniyeva tīṇi gahitāni. Yaṃ aniccañca dukkhañca anattā cāti tehi tīhi saha nirodhasaccañca saṅgahitaṃ. Cattāripi hi anattāyeva. Taṃ tathanti taṃ saccacatukkaṃ sabhāvabhūtaṃ. Taṃ saccanti tadeva saccacatukkaṃ yathāsabhāve avisaṃvādakaṃ. Navahākārehītiādīsu ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, abhiññeyya’’nti (paṭi. ma. 1.3; saṃ. ni. 4.46) vacanato abhiññaṭṭhena, dukkhassa pariññaṭṭhe, samudayassa pahānaṭṭhe, maggassa bhāvanaṭṭhe, nirodhassa sacchikiriyaṭṭhe āvenikepi idha catūsupi saccesu ñātapariññāsabbhāvato pariññaṭṭhena, catusaccadassanena pahānasabbhāvato pahānaṭṭhena, catusaccabhāvanāsabbhāvato bhāvanaṭṭhena, catunnaṃ saccānaṃ sacchikiriyasabbhāvato sacchikiriyaṭṭhenāti niddiṭṭhanti veditabbaṃ. Navahākārehi tathaṭṭhenātiādīsu paṭhamaṃ vuttanayeneva yojanā kātabbā.

    ૧૧. દ્વાદસહિ આકારેહીતિઆદીસુ તથટ્ઠાદયો ઞાણકથાયં વુત્તત્થા. એતેસં નિદ્દેસેપિ વુત્તનયેનેવ યોજના વેદિતબ્બા.

    11.Dvādasahi ākārehītiādīsu tathaṭṭhādayo ñāṇakathāyaṃ vuttatthā. Etesaṃ niddesepi vuttanayeneva yojanā veditabbā.

    ૧૨. સચ્ચાનં કતિ લક્ખણાનીતિઆદીસુ ઉપરિ વત્તબ્બાનિ છ લક્ખણાનિ સઙ્ખતાસઙ્ખતવસેન દ્વિધા ભિન્દિત્વા દ્વે લક્ખણાનીતિ આહ. તત્થ સઙ્ખતલક્ખણઞ્ચ અસઙ્ખતલક્ખણઞ્ચાતિ ‘‘તીણિમાનિ, ભિક્ખવે, સઙ્ખતસ્સ સઙ્ખતલક્ખણાનિ ઉપ્પાદો પઞ્ઞાયતિ, વયો પઞ્ઞાયતિ, ઠિતસ્સ અઞ્ઞથત્તં પઞ્ઞાયતિ. તીણિમાનિ, ભિક્ખવે, અસઙ્ખતસ્સ અસઙ્ખતલક્ખણાનિ ન ઉપ્પાદો પઞ્ઞાયતિ, ન વયો પઞ્ઞાયતિ, ન ઠિતસ્સ અઞ્ઞથત્તં પઞ્ઞાયતી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૩.૪૭-૪૮) એવં વુત્તં સઙ્ખતસ્સ સઙ્ખતમિતિ લક્ખણઞ્ચ અસઙ્ખતસ્સ અસઙ્ખતમિતિ લક્ખણઞ્ચ. સઙ્ખતં પન ન લક્ખણં, લક્ખણં ન સઙ્ખતં. ન ચ સઙ્ખતં વિના લક્ખણં પઞ્ઞાપેતું સક્કા, નપિ લક્ખણં વિના સઙ્ખતં. લક્ખણેન પન સઙ્ખતં પાકટં હોતિ.

    12.Saccānaṃ kati lakkhaṇānītiādīsu upari vattabbāni cha lakkhaṇāni saṅkhatāsaṅkhatavasena dvidhā bhinditvā dve lakkhaṇānīti āha. Tattha saṅkhatalakkhaṇañca asaṅkhatalakkhaṇañcāti ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, saṅkhatassa saṅkhatalakkhaṇāni uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati. Tīṇimāni, bhikkhave, asaṅkhatassa asaṅkhatalakkhaṇāni na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’’ti (a. ni. 3.47-48) evaṃ vuttaṃ saṅkhatassa saṅkhatamiti lakkhaṇañca asaṅkhatassa asaṅkhatamiti lakkhaṇañca. Saṅkhataṃ pana na lakkhaṇaṃ, lakkhaṇaṃ na saṅkhataṃ. Na ca saṅkhataṃ vinā lakkhaṇaṃ paññāpetuṃ sakkā, napi lakkhaṇaṃ vinā saṅkhataṃ. Lakkhaṇena pana saṅkhataṃ pākaṭaṃ hoti.

    પુન તદેવ લક્ખણદ્વયં વિત્થારતો દસ્સેન્તો છ લક્ખણાનીતિ આહ. સઙ્ખતાનં સચ્ચાનન્તિ દુક્ખસમુદયમગ્ગસચ્ચાનં. તાનિ હિ પચ્ચયેહિ સઙ્ગમ્મ કતત્તા સઙ્ખતાનિ. ઉપ્પાદોતિ જાતિ. પઞ્ઞાયતીતિ જાનીયતિ. વયોતિ ભઙ્ગો. ઠિતાનં અઞ્ઞથત્તન્તિ ઠિતિપ્પત્તાનં અઞ્ઞથાભાવો જરા. તિણ્ણં સઙ્ખતસચ્ચાનં નિપ્ફન્નત્તા ઉપ્પાદવયઞ્ઞથત્તં વુત્તં, તેસંયેવ પન ઉપ્પાદસ્સ, જરાય ભઙ્ગસ્સ ચ અનિપ્ફન્નત્તા ઉપ્પાદવયઞ્ઞથત્તં ન વત્તબ્બં. સઙ્ખતનિસ્સિતત્તા ઉપ્પાદવયઞ્ઞથત્તં ન પઞ્ઞાયતીતિ ન વત્તબ્બં. સઙ્ખતવિકારત્તા પન સઙ્ખતન્તિ વત્તબ્બં. દુક્ખસમુદયાનં ઉપ્પાદજરાભઙ્ગા સચ્ચપરિયાપન્ના, મગ્ગસચ્ચસ્સ ઉપ્પાદજરાભઙ્ગા ન સચ્ચપરિયાપન્નાતિ વદન્તિ. તત્થ ‘‘સઙ્ખતાનં ઉપ્પાદક્ખણે સઙ્ખતાપિ ઉપ્પાદલક્ખણમ્પિ કાલસઙ્ખાતો તસ્સ ખણોપિ પઞ્ઞાયતિ, ઉપ્પાદે વીતિવત્તે સઙ્ખતાપિ જરાલક્ખણમ્પિ કાલસઙ્ખાતો તસ્સ ખણોપિ પઞ્ઞાયતિ, ભઙ્ગક્ખણે સઙ્ખતાપિ જરાપિ ભઙ્ગલક્ખણમ્પિ કાલસઙ્ખાતો તસ્સ ખણોપિ પઞ્ઞાયતી’’તિ ખન્ધકવગ્ગટ્ઠકથાયં (સં॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૨.૩.૩૭-૩૮) વુત્તં. અસઙ્ખતસ્સ સચ્ચસ્સાતિ નિરોધસચ્ચસ્સ. તઞ્હિ પચ્ચયેહિ સમાગમ્મ અકતત્તા સયમેવ નિપ્ફન્નન્તિ અસઙ્ખતં. ઠિતસ્સાતિ નિચ્ચત્તા ઠિતસ્સ, ન ઠાનપ્પત્તત્તા. પુન તદેવ લક્ખણદ્વયં વિત્થારતો દસ્સેન્તો દ્વાદસ લક્ખણાનીતિ આહ.

    Puna tadeva lakkhaṇadvayaṃ vitthārato dassento cha lakkhaṇānīti āha. Saṅkhatānaṃ saccānanti dukkhasamudayamaggasaccānaṃ. Tāni hi paccayehi saṅgamma katattā saṅkhatāni. Uppādoti jāti. Paññāyatīti jānīyati. Vayoti bhaṅgo. Ṭhitānaṃ aññathattanti ṭhitippattānaṃ aññathābhāvo jarā. Tiṇṇaṃ saṅkhatasaccānaṃ nipphannattā uppādavayaññathattaṃ vuttaṃ, tesaṃyeva pana uppādassa, jarāya bhaṅgassa ca anipphannattā uppādavayaññathattaṃ na vattabbaṃ. Saṅkhatanissitattā uppādavayaññathattaṃ na paññāyatīti na vattabbaṃ. Saṅkhatavikārattā pana saṅkhatanti vattabbaṃ. Dukkhasamudayānaṃ uppādajarābhaṅgā saccapariyāpannā, maggasaccassa uppādajarābhaṅgā na saccapariyāpannāti vadanti. Tattha ‘‘saṅkhatānaṃ uppādakkhaṇe saṅkhatāpi uppādalakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati, uppāde vītivatte saṅkhatāpi jarālakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati, bhaṅgakkhaṇe saṅkhatāpi jarāpi bhaṅgalakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyatī’’ti khandhakavaggaṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.37-38) vuttaṃ. Asaṅkhatassa saccassāti nirodhasaccassa. Tañhi paccayehi samāgamma akatattā sayameva nipphannanti asaṅkhataṃ. Ṭhitassāti niccattā ṭhitassa, na ṭhānappattattā. Puna tadeva lakkhaṇadvayaṃ vitthārato dassento dvādasa lakkhaṇānīti āha.

    ચતુન્નં સચ્ચાનં કતિ કુસલાતિઆદીસુ અબ્યાકતન્તિ વિપાકાબ્યાકતં કિરિયાબ્યાકતં રૂપાબ્યાકતં નિબ્બાનાબ્યાકતન્તિ ચતૂસુ અબ્યાકતેસુ નિબ્બાનાબ્યાકતં. ચત્તારિપિ હિ કુસલાકુસલલક્ખણેન ન બ્યાકતત્તા અબ્યાકતાનિ. સિયા કુસલન્તિ કામાવચરરૂપાવચરારૂપાવચરકુસલાનં વસેન કુસલમ્પિ ભવેય્ય. સિયા અકુસલન્તિ તણ્હં ઠપેત્વા સેસાકુસલવસેન. સિયા અબ્યાકતન્તિ કામાવચરરૂપાવચરારૂપાવચરવિપાકકિરિયાનં રૂપાનઞ્ચ વસેન. સિયા તીણિ સચ્ચાનીતિઆદીસુ સઙ્ગહિતાનીતિ ગણિતાનિ. વત્થુવસેનાતિ અકુસલકુસલાબ્યાકતદુક્ખસમુદયનિરોધમગ્ગસઙ્ખાતવત્થુવસેન. યં દુક્ખસચ્ચં અકુસલન્તિ ઠપેત્વા તણ્હં અવસેસં અકુસલં. અકુસલટ્ઠેન દ્વે સચ્ચાનિ એકસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનીતિ ઇમાનિ દ્વે દુક્ખસમુદયસચ્ચાનિ અકુસલટ્ઠેન એકસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, અકુસલસચ્ચં નામ હોતીતિ અત્થો. એકસચ્ચં દ્વીહિ સચ્ચેહિ સઙ્ગહિતન્તિ એકં અકુસલસચ્ચં દ્વીહિ દુક્ખસમુદયસચ્ચેહિ સઙ્ગહિતં. યં દુક્ખસચ્ચં કુસલન્તિ તેભૂમકં કુસલં. ઇમાનિ દ્વે દુક્ખમગ્ગસચ્ચાનિ કુસલટ્ઠેન એકસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, કુસલસચ્ચં નામ હોતિ. એકં કુસલસચ્ચં દ્વીહિ દુક્ખમગ્ગસચ્ચેહિ સઙ્ગહિતં. યં દુક્ખસચ્ચં અબ્યાકતન્તિ તેભૂમકવિપાકકિરિયા રૂપઞ્ચ. ઇમાનિ દ્વે દુક્ખનિરોધસચ્ચાનિ અબ્યાકતટ્ઠેન એકસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, એકં અબ્યાકતસચ્ચં નામ હોતિ. એકં અબ્યાકતસચ્ચં દ્વીહિ દુક્ખનિરોધસચ્ચેહિ સઙ્ગહિતં. તીણિ સચ્ચાનિ એકસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનીતિ સમુદયમગ્ગનિરોધસચ્ચાનિ એકેન અકુસલકુસલાબ્યાકતભૂતેન દુક્ખસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ. એકં સચ્ચં તીહિ સચ્ચેહિ સઙ્ગહિતન્તિ એકં દુક્ખસચ્ચં વિસું અકુસલકુસલઅબ્યાકતભૂતેહિ સમુદયમગ્ગનિરોધસચ્ચેહિ સઙ્ગહિતં. કેચિ પન ‘‘દુક્ખસમુદયસચ્ચાનિ અકુસલટ્ઠેન સમુદયસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, દુક્ખમગ્ગસચ્ચાનિ કુસલટ્ઠેન મગ્ગસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, ન દસ્સનટ્ઠેન. દુક્ખનિરોધસચ્ચાનિ અબ્યાકતટ્ઠેન નિરોધસચ્ચેન સઙ્ગહિતાનિ, ન અસઙ્ખતટ્ઠેના’’તિ વણ્ણયન્તિ.

    Catunnaṃsaccānaṃ kati kusalātiādīsu abyākatanti vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ rūpābyākataṃ nibbānābyākatanti catūsu abyākatesu nibbānābyākataṃ. Cattāripi hi kusalākusalalakkhaṇena na byākatattā abyākatāni. Siyā kusalanti kāmāvacararūpāvacarārūpāvacarakusalānaṃ vasena kusalampi bhaveyya. Siyā akusalanti taṇhaṃ ṭhapetvā sesākusalavasena. Siyā abyākatanti kāmāvacararūpāvacarārūpāvacaravipākakiriyānaṃ rūpānañca vasena. Siyā tīṇi saccānītiādīsu saṅgahitānīti gaṇitāni. Vatthuvasenāti akusalakusalābyākatadukkhasamudayanirodhamaggasaṅkhātavatthuvasena. Yaṃ dukkhasaccaṃ akusalanti ṭhapetvā taṇhaṃ avasesaṃ akusalaṃ. Akusalaṭṭhena dve saccāni ekasaccena saṅgahitānīti imāni dve dukkhasamudayasaccāni akusalaṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, akusalasaccaṃ nāma hotīti attho. Ekasaccaṃ dvīhi saccehi saṅgahitanti ekaṃ akusalasaccaṃ dvīhi dukkhasamudayasaccehi saṅgahitaṃ. Yaṃ dukkhasaccaṃ kusalanti tebhūmakaṃ kusalaṃ. Imāni dve dukkhamaggasaccāni kusalaṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, kusalasaccaṃ nāma hoti. Ekaṃ kusalasaccaṃ dvīhi dukkhamaggasaccehi saṅgahitaṃ. Yaṃ dukkhasaccaṃ abyākatanti tebhūmakavipākakiriyā rūpañca. Imāni dve dukkhanirodhasaccāni abyākataṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, ekaṃ abyākatasaccaṃ nāma hoti. Ekaṃ abyākatasaccaṃ dvīhi dukkhanirodhasaccehi saṅgahitaṃ. Tīṇi saccāni ekasaccena saṅgahitānīti samudayamagganirodhasaccāni ekena akusalakusalābyākatabhūtena dukkhasaccena saṅgahitāni. Ekaṃ saccaṃ tīhi saccehi saṅgahitanti ekaṃ dukkhasaccaṃ visuṃ akusalakusalaabyākatabhūtehi samudayamagganirodhasaccehi saṅgahitaṃ. Keci pana ‘‘dukkhasamudayasaccāni akusalaṭṭhena samudayasaccena saṅgahitāni, dukkhamaggasaccāni kusalaṭṭhena maggasaccena saṅgahitāni, na dassanaṭṭhena. Dukkhanirodhasaccāni abyākataṭṭhena nirodhasaccena saṅgahitāni, na asaṅkhataṭṭhenā’’ti vaṇṇayanti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૧. પઠમસુત્તન્તનિદ્દેસો • 1. Paṭhamasuttantaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact