Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૩. ગહપતિવગ્ગો
3. Gahapativaggo
૧. પઠમઉગ્ગસુત્તં
1. Paṭhamauggasuttaṃ
૨૧. એકં સમયં ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં . તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ ‘‘અટ્ઠહિ, ભિક્ખવે, અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ 1 સમન્નાગતં ઉગ્ગં ગહપતિં વેસાલિકં ધારેથા’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા. ઇદં વત્વાન સુગતો ઉટ્ઠાયાસના વિહારં પાવિસિ.
21. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘‘aṭṭhahi, bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi 2 samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārethā’’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
અથ ખો અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન ઉગ્ગસ્સ ગહપતિનો વેસાલિકસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો ઉગ્ગો ગહપતિ વેસાલિકો યેન સો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં ભિક્ખું અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો ઉગ્ગં ગહપતિં વેસાલિકં સો ભિક્ખુ એતદવોચ –
Atha kho aññataro bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho uggo gahapati vesāliko yena so bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ so bhikkhu etadavoca –
‘‘અટ્ઠહિ ખો ત્વં, ગહપતિ, અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભગવતા બ્યાકતો. કતમે તે, ગહપતિ, અટ્ઠ અચ્છરિયા અબ્ભુતા ધમ્મા, યેહિ ત્વં સમન્નાગતો ભગવતા બ્યાકતો’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, ભન્તે, જાનામિ – કતમેહિ અટ્ઠહિ અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભગવતા બ્યાકતોતિ. અપિ ચ, ભન્તે, યે મે અટ્ઠ અચ્છરિયા અબ્ભુતા ધમ્મા સંવિજ્જન્તિ, તં સુણોહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ગહપતી’’તિ ખો સો ભિક્ખુ ઉગ્ગસ્સ ગહપતિનો વેસાલિકસ્સ પચ્ચસ્સોસિ. ઉગ્ગો ગહપતિ વેસાલિકો એતદવોચ – ‘‘યદાહં, ભન્તે, ભગવન્તં પઠમં દૂરતોવ અદ્દસં; સહ દસ્સનેનેવ મે, ભન્તે , ભગવતો ચિત્તં પસીદિ. અયં ખો મે, ભન્તે, પઠમો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ’’.
‘‘Aṭṭhahi kho tvaṃ, gahapati, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākato. Katame te, gahapati, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, yehi tvaṃ samannāgato bhagavatā byākato’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, bhante, jānāmi – katamehi aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti. Api ca, bhante, ye me aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṃvijjanti, taṃ suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, gahapatī’’ti kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa paccassosi. Uggo gahapati vesāliko etadavoca – ‘‘yadāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ paṭhamaṃ dūratova addasaṃ; saha dassaneneva me, bhante , bhagavato cittaṃ pasīdi. Ayaṃ kho me, bhante, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati’’.
‘‘સો ખો અહં, ભન્તે, પસન્નચિત્તો ભગવન્તં પયિરુપાસિં. તસ્સ મે ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ , સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં; કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા મં ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તં મુદુચિત્તં વિનીવરણચિત્તં ઉદગ્ગચિત્તં પસન્નચિત્તં, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય; એવમેવં ખો મે તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’ન્તિ. સો ખો અહં, ભન્તે, દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને તત્થેવ બુદ્ધઞ્ચ ધમ્મઞ્ચ સઙ્ઘઞ્ચ સરણં અગમાસિં, બ્રહ્મચરિયપઞ્ચમાનિ ચ સિક્ખાપદાનિ સમાદિયિં. અયં ખો મે, ભન્તે, દુતિયો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘So kho ahaṃ, bhante, pasannacitto bhagavantaṃ payirupāsiṃ. Tassa me bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi , seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā maṃ bhagavā aññāsi kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya; evamevaṃ kho me tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti. So kho ahaṃ, bhante, diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane tattheva buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ agamāsiṃ, brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādiyiṃ. Ayaṃ kho me, bhante, dutiyo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘તસ્સ મય્હં, ભન્તે, ચતસ્સો કોમારિયો પજાપતિયો અહેસું. અથ ખ્વાહં, ભન્તે, યેન તા પજાપતિયો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા તા પજાપતિયો એતદવચં – ‘મયા ખો, ભગિનિયો, બ્રહ્મચરિયપઞ્ચમાનિ સિક્ખાપદાનિ સમાદિન્નાનિ 3. યા ઇચ્છતિ સા ઇધેવ ભોગે ચ ભુઞ્જતુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોતુ, સકાનિ વા ઞાતિકુલાનિ ગચ્છતુ. હોતિ વા પન પુરિસાધિપ્પાયો, કસ્સ વો દમ્મી’તિ? એવં વુત્તે સા, ભન્તે, જેટ્ઠા પજાપતિ મં એતદવોચ – ‘ઇત્થન્નામસ્સ મં, અય્યપુત્ત, પુરિસસ્સ દેહી’તિ. અથ ખો અહં, ભન્તે, તં પુરિસં પક્કોસાપેત્વા વામેન હત્થેન પજાપતિં ગહેત્વા દક્ખિણેન હત્થેન ભિઙ્ગારં ગહેત્વા તસ્સ પુરિસસ્સ ઓણોજેસિં. કોમારિં ખો પનાહં, ભન્તે, દારં પરિચ્ચજન્તો નાભિજાનામિ ચિત્તસ્સ અઞ્ઞથત્તં. અયં ખો મે, ભન્તે, તતિયો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhante, catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṃ. Atha khvāhaṃ, bhante, yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavacaṃ – ‘mayā kho, bhaginiyo, brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni 4. Yā icchati sā idheva bhoge ca bhuñjatu puññāni ca karotu, sakāni vā ñātikulāni gacchatu. Hoti vā pana purisādhippāyo, kassa vo dammī’ti? Evaṃ vutte sā, bhante, jeṭṭhā pajāpati maṃ etadavoca – ‘itthannāmassa maṃ, ayyaputta, purisassa dehī’ti. Atha kho ahaṃ, bhante, taṃ purisaṃ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅgāraṃ gahetvā tassa purisassa oṇojesiṃ. Komāriṃ kho panāhaṃ, bhante, dāraṃ pariccajanto nābhijānāmi cittassa aññathattaṃ. Ayaṃ kho me, bhante, tatiyo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘સંવિજ્જન્તિ ખો પન મે, ભન્તે, કુલે ભોગા. તે ચ ખો અપ્પટિવિભત્તા સીલવન્તેહિ કલ્યાણધમ્મેહિ. અયં ખો મે, ભન્તે, ચતુત્થો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘Saṃvijjanti kho pana me, bhante, kule bhogā. Te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi. Ayaṃ kho me, bhante, catuttho acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘યં ખો પનાહં, ભન્તે, ભિક્ખું પયિરુપાસામિ; સક્કચ્ચંયેવ પયિરુપાસામિ, નો અસક્કચ્ચં. અયં ખો મે, ભન્તે, પઞ્ચમો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘Yaṃ kho panāhaṃ, bhante, bhikkhuṃ payirupāsāmi; sakkaccaṃyeva payirupāsāmi, no asakkaccaṃ. Ayaṃ kho me, bhante, pañcamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘સો ચે, ભન્તે, મે આયસ્મા ધમ્મં દેસેતિ; સક્કચ્ચંયેવ સુણોમિ, નો અસક્કચ્ચં. નો ચે મે સો આયસ્મા ધમ્મં દેસેતિ, અહમસ્સ ધમ્મં દેસેમિ. અયં ખો મે, ભન્તે છટ્ઠો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘So ce, bhante, me āyasmā dhammaṃ deseti; sakkaccaṃyeva suṇomi, no asakkaccaṃ. No ce me so āyasmā dhammaṃ deseti, ahamassa dhammaṃ desemi. Ayaṃ kho me, bhante chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘અનચ્છરિયં ખો પન મં, ભન્તે, દેવતા ઉપસઙ્કમિત્વા આરોચેન્તિ – ‘સ્વાક્ખાતો, ગહપતિ, ભગવતા ધમ્મો’તિ. એવં વુત્તે અહં, ભન્તે, તા દેવતા એવં વદામિ – ‘વદેય્યાથ વા એવં ખો તુમ્હે દેવતા નો વા વદેય્યાથ, અથ ખો સ્વાક્ખાતો ભગવતા ધમ્મો’તિ. ન ખો પનાહં, ભન્તે, અભિજાનામિ તતોનિદાનં ચિત્તસ્સ ઉન્નતિં 5 – ‘મં વા દેવતા ઉપસઙ્કમન્તિ, અહં વા દેવતાહિ સદ્ધિં સલ્લપામી’તિ. અયં ખો મે, ભન્તે, સત્તમો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ.
‘‘Anacchariyaṃ kho pana maṃ, bhante, devatā upasaṅkamitvā ārocenti – ‘svākkhāto, gahapati, bhagavatā dhammo’ti. Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, tā devatā evaṃ vadāmi – ‘vadeyyātha vā evaṃ kho tumhe devatā no vā vadeyyātha, atha kho svākkhāto bhagavatā dhammo’ti. Na kho panāhaṃ, bhante, abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa unnatiṃ 6 – ‘maṃ vā devatā upasaṅkamanti, ahaṃ vā devatāhi saddhiṃ sallapāmī’ti. Ayaṃ kho me, bhante, sattamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘યાનિમાનિ, ભન્તે, ભગવતા દેસિતાનિ પઞ્ચોરમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ, નાહં તેસં કિઞ્ચિ અત્તનિ અપ્પહીનં સમનુપસ્સામિ. અયં ખો મે, ભન્તે, અટ્ઠમો અચ્છરિયો અબ્ભુતો ધમ્મો સંવિજ્જતિ. ઇમે ખો મે, ભન્તે, અટ્ઠ અચ્છરિયા અબ્ભુતા ધમ્મા સંવિજ્જન્તિ. ન ચ ખો અહં જાનામિ – કતમેહિ ચાહં 7 અટ્ઠહિ અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભગવતા બ્યાકતો’’તિ.
‘‘Yānimāni, bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni, nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmi. Ayaṃ kho me, bhante, aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati. Ime kho me, bhante, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṃvijjanti. Na ca kho ahaṃ jānāmi – katamehi cāhaṃ 8 aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākato’’ti.
અથ ખો સો ભિક્ખુ ઉગ્ગસ્સ ગહપતિનો વેસાલિકસ્સ નિવેસને પિણ્ડપાતં ગહેત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સો ભિક્ખુ યાવતકો અહોસિ ઉગ્ગેન ગહપતિના વેસાલિકેન સદ્ધિં કથાસલ્લાપો, તં સબ્બં ભગવતો આરોચેસિ.
Atha kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho so bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā vesālikena saddhiṃ kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
‘‘સાધુ સાધુ, ભિક્ખુ! યથા તં ઉગ્ગો ગહપતિ વેસાલિકો સમ્મા બ્યાકરમાનો બ્યાકરેય્ય, ઇમેહેવ ખો, ભિક્ખુ, અટ્ઠહિ અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ઉગ્ગો ગહપતિ વેસાલિકો મયા બ્યાકતો. ઇમેહિ ચ પન, ભિક્ખુ, અટ્ઠહિ અચ્છરિયેહિ અબ્ભુતેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતં ઉગ્ગં ગહપતિં વેસાલિકં ધારેહી’’તિ. પઠમં.
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu! Yathā taṃ uggo gahapati vesāliko sammā byākaramāno byākareyya, imeheva kho, bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato uggo gahapati vesāliko mayā byākato. Imehi ca pana, bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārehī’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧. પઠમઉગ્ગસુત્તવણ્ણના • 1. Paṭhamauggasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧-૭. પઠમઉગ્ગસુત્તાદિવણ્ણના • 1-7. Paṭhamauggasuttādivaṇṇanā