Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / વિમાનવત્થુ-અટ્ઠકથા • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
૪. પઠમઉપસ્સયદાયકવિમાનવણ્ણના
4. Paṭhamaupassayadāyakavimānavaṇṇanā
ચન્દો યથા વિગતવલાહકે નભેતિ ઉપસ્સયદાયકવિમાનં. તસ્સ કા ઉપ્પત્તિ? ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને. તેન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગામકાવાસે વસ્સં વસિત્વા વુત્થવસ્સો પવારેત્વા ભગવન્તં વન્દિતું રાજગહં ગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે સાયં અઞ્ઞતરં ગામં પવિસિત્વા વસનટ્ઠાનં પરિયેસન્તો અઞ્ઞતરં ઉપાસકં દિસ્વા પુચ્છિ – ‘‘ઉપાસક, ઇમસ્મિં ગામે અત્થિ કિઞ્ચિ પબ્બજિતાનં વસનયોગ્ગટ્ઠાન’’ન્તિ. ઉપાસકો પસન્નચિત્તો ગેહં ગન્ત્વા ભરિયાય સદ્ધિં મન્તેત્વા થેરસ્સ વસનયોગ્ગં ઠાનં પરિચ્છિન્દિત્વા તત્થ આસનં પઞ્ઞાપેત્વા પાદોદકં પાદપીઠં ઉપટ્ઠપેત્વા થેરં પવેસેત્વા તસ્મિં પાદે ધોવન્તે પદીપં ઉજ્જાલેત્વા મઞ્ચે પચ્ચત્થરણાનિ પઞ્ઞાપેત્વા અદાસિ. સ્વાતનાય ચ નિમન્તેત્વા થેરસ્સ દુતિયદિવસે ભોજેત્વા પાનકત્થાય ગુળપિણ્ડઞ્ચ દત્વા થેરં ગચ્છન્તં અનુગન્ત્વા નિવત્તિ. સો અપરેન સમયેન સહ ભરિયાય કાલં કત્વા તાવતિંસભવને દ્વાદસયોજનિકે કનકવિમાને નિબ્બત્તિ. તં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો દ્વીહિ ગાથાહિ પટિપુચ્છિ –
Cando yathā vigatavalāhake nabheti upassayadāyakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena aññataro bhikkhu gāmakāvāse vassaṃ vasitvā vutthavasso pavāretvā bhagavantaṃ vandituṃ rājagahaṃ gacchanto antarāmagge sāyaṃ aññataraṃ gāmaṃ pavisitvā vasanaṭṭhānaṃ pariyesanto aññataraṃ upāsakaṃ disvā pucchi – ‘‘upāsaka, imasmiṃ gāme atthi kiñci pabbajitānaṃ vasanayoggaṭṭhāna’’nti. Upāsako pasannacitto gehaṃ gantvā bhariyāya saddhiṃ mantetvā therassa vasanayoggaṃ ṭhānaṃ paricchinditvā tattha āsanaṃ paññāpetvā pādodakaṃ pādapīṭhaṃ upaṭṭhapetvā theraṃ pavesetvā tasmiṃ pāde dhovante padīpaṃ ujjāletvā mañce paccattharaṇāni paññāpetvā adāsi. Svātanāya ca nimantetvā therassa dutiyadivase bhojetvā pānakatthāya guḷapiṇḍañca datvā theraṃ gacchantaṃ anugantvā nivatti. So aparena samayena saha bhariyāya kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno dvīhi gāthāhi paṭipucchi –
૧૦૬૯.
1069.
‘‘ચન્દો યથા વિગતવલાહકે નભે, ઓભાસયં ગચ્છતિ અન્તલિક્ખે;
‘‘Cando yathā vigatavalāhake nabhe, obhāsayaṃ gacchati antalikkhe;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
૧૦૭૦.
1070.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
સો દેવપુત્તો ઇમાહિ ગાથાહિ બ્યાકાસિ –
So devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –
૧૦૭૧.
1071.
‘‘સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે॰… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં’’.
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
૧૦૭૨.
1072.
‘‘અહઞ્ચ ભરિયા ચ મનુસ્સલોકે, ઉપસ્સયં અરહતો અદમ્હ;
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, upassayaṃ arahato adamha;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદમ્હ.
Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adamha.
૧૦૭૩.
1073.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે॰… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
તત્થ ગાથાસુ યં વત્તબ્બં, તં હેટ્ઠા વુત્તનયમેવ;
Tattha gāthāsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva;
પઠમઉપસ્સયદાયકવિમાનવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭhamaupassayadāyakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / વિમાનવત્થુપાળિ • Vimānavatthupāḷi / ૪. પઠમઉપસ્સયદાયકવિમાનવત્થુ • 4. Paṭhamaupassayadāyakavimānavatthu