| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੩. ਉਰੁવੇਲવਗ੍ਗੋ
3. Uruvelavaggo
੧. ਪਠਮਉਰੁવੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamauruvelasuttavaṇṇanā
੨੧. ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਮਹਾવੇਲਾ વਿਯ ਮਹਾવੇਲਾ, વਿਪੁਲવਾਲਿਕਪੁਞ੍ਜਤਾਯ ਮਹਨ੍ਤੋ વੇਲਾਤਟੋ વਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਹਾવਾਲਿਕਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਉਰੁ, ਮਰੁ, ਸਿਕਤਾ, વਾਲੁਕਾ, વਣ੍ਣੁ, વਾਲਿਕਾਤਿ ਇਮੇ ਸਦ੍ਦਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਰੂਤਿ વਾਲਿਕਾ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ।
21. Tatiyassa paṭhame mahāvelā viya mahāvelā, vipulavālikapuñjatāya mahanto velātaṭo viyāti attho. Tenāha ‘‘mahāvālikarāsīti attho’’ti. Uru, maru, sikatā, vālukā, vaṇṇu, vālikāti ime saddā samānatthā, byañjanameva nānaṃ. Tenāha ‘‘urūti vālikā vuccatī’’ti.
ਨਜ੍ਜਾਤਿ ਨਦਤਿ ਸਦ੍ਦਾਯਤੀਤਿ ਨਦੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਨਜ੍ਜਾ, ਨਦਿਯਾ ਨਿਨ੍ਨਗਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯਾਤਿ ‘‘ਨੇਲਞ੍ਜਲਾਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਲ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਦ੍ਦਮਸੇવਾਲਪਣਕਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਸਲਿਲਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ‘‘ਨੀਲਂ-ਜਲਾਯਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨਾਮਮੇવ વਾ ਏਤਂ ਤਸ੍ਸਾ ਨਦਿਯਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸਾ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ ਯਤ੍ਥ ਭਗવਾ વਿਹਾਸਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ વੇਦੇ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿવੇਸਨਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ વਸਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ । ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਨ ਜਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਜਪਾ, ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਜ੍ਝਾਯਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਜਪਾਲਨ੍ਤਿ ਆਦਿਯਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਸਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਜਪਾਲੋਤਿ। ਅਪਰੇ ਪਨ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠੇ ਅਜੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਾਯਾਯ ਪਾਲੇਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਅਜਪਾਲੋ’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਰੁਲ਼੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਨਾਮਮੇਤਂ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ।
Najjāti nadati saddāyatīti nadī, tassā najjā, nadiyā ninnagāyāti attho. Nerañjarāyāti ‘‘nelañjalāyā’’ti vattabbe la-kārassa ra-kāraṃ katvā ‘‘nerañjarāyā’’ti vuttaṃ, kaddamasevālapaṇakādidosarahitasalilāyāti attho. Keci ‘‘nīlaṃ-jalāyāti vattabbe nerañjarāyā’’ti vadanti. Nāmameva vā etaṃ tassā nadiyāti veditabbaṃ. Tassā nadiyā tīre yattha bhagavā vihāsi, taṃ dassetuṃ ‘‘ajapālanigrodhe’’ti vuttaṃ. Kasmā panāyaṃ ajapālanigrodho nāma jātoti āha ‘‘tassā’’tiādi. Keci pana ‘‘yasmā tattha vede sajjhāyituṃ asamatthā mahallakabrāhmaṇā pākāraparikkhepayuttāni nivesanāni katvā sabbe vasiṃsu, tasmāssa ajapālanigrodhoti nāmaṃ jāta’’nti vadanti . Tatrāyaṃ vacanattho – na japantīti ajapā, mantānaṃ anajjhāyakāti attho. Ajapālanti ādiyanti nivāsaṃ etthāti ajapāloti. Apare pana vadanti ‘‘yasmā majjhanhikasamaye antopaviṭṭhe aje attano chāyāya pāleti rakkhati, tasmā ‘ajapālo’tissa nāmaṃ ruḷha’’nti. Sabbatthāpi nāmametaṃ tassa rukkhassa.
ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਪਠਮਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੇਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવਾ’’ਤਿ। ਪਠਮਨ੍ਤਿ ਚ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ વਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖ੍વਾਹਂ…ਪੇ॰… વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤવਿਤਕ੍ਕੋ। ਹਤ੍ਥੀ ਚ વਾਨਰੋ ਚ ਤਿਤ੍ਤਿਰੋ ਚ ਹਤ੍ਥਿવਾਨਰਤਿਤ੍ਤਿਰਾ।
Paṭhamābhisambuddhoti paṭhamaṃ abhisambuddho, anunāsikalopenāyaṃ niddeso. Tenevāha ‘‘sambuddho hutvā paṭhamamevā’’ti. Paṭhamanti ca bhāvanapuṃsakaniddeso, tasmā abhisambuddho hutvā paṭhamaṃ ajapālanigrodhe viharāmīti evamettha sambandho veditabbo. Ayaṃ vitakkoti ayaṃ ‘‘kinnu khvāhaṃ…pe… vihareyya’’nti evaṃ pavattavitakko. Hatthī ca vānaro ca tittiro ca hatthivānaratittirā.
ਯੇ વੁਦ੍ਧਮਪਚਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਤਿવੁਦ੍ਧੋ, વਯੋવੁਦ੍ਧੋ, ਗੁਣવੁਦ੍ਧੋਤਿ ਤਯੋ વੁਦ੍ਧਾ। ਤੇਸੁ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਜਾਤਿવੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ, વਯੇ ਠਿਤੋ વਯੋવੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ, ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਗੁਣવੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ। ਤੇਸੁ ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਯੋવੁਦ੍ਧੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਅਪਚਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਾਯਿਕਾਕਮ੍ਮੇਨ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਾਤਿ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਾਯਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਾ ਕੁਸਲਾ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਪਾਸਂਸਾਤਿ ਪਸਂਸਾਰਹਾ। ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਸੁਗ੍ਗਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਰੇਤਬ੍ਬੇ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਹਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੇ ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਤੇਸਂ ਸੁਗਤਿਯੇવ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ – ਖਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ વੇਸ੍ਸਾ વਾ ਸੁਦ੍ਦਾ વਾ ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ વਾ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਤ੍ਤਾ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਿਤਿਕਮ੍ਮੇਨ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ વਯੋવੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਪਚਿਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਿਤਿਕਾਰਕਾਤਿ ਪਸਂਸਂ વਣ੍ਣਨਂ ਥੋਮਨਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਭੇਦਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ।
Ye vuddhamapacāyantīti jātivuddho, vayovuddho, guṇavuddhoti tayo vuddhā. Tesu jātisampanno jātivuddho nāma, vaye ṭhito vayovuddho nāma, guṇasampanno guṇavuddho nāma. Tesu guṇasampanno vayovuddho imasmiṃ ṭhāne vuddhoti adhippeto. Apacāyantīti jeṭṭhāpacāyikākammena pūjenti. Dhammassa kovidāti jeṭṭhāpacāyanadhammassa kovidā kusalā. Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Pāsaṃsāti pasaṃsārahā. Samparāye ca suggatīti samparetabbe imaṃ lokaṃ hitvā gantabbe paralokepi tesaṃ sugatiyeva. Ayaṃ panettha piṇḍattho – khattiyā vā hontu brāhmaṇā vā vessā vā suddā vā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā tiracchānagatā vā, ye keci sattā jeṭṭhāpacitikammena sīlādiguṇasampannānaṃ vayovuddhānaṃ apacitiṃ karonti, te imasmiñca attabhāve jeṭṭhāpacitikārakāti pasaṃsaṃ vaṇṇanaṃ thomanaṃ labhanti, kāyassa ca bhedā sagge nibbattantīti.
ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਮਿਂ। ਅਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੋ, ਪਰੋ। ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਞ੍ਚਿ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨੇ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ ਗਰੁਨੋ ਆਣਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਨ ਪਤਿਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਪਤਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤੋ, ਗਰੁਪਸ੍ਸਯਰਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Aññasminti parasmiṃ. Attā na hotīti añño, paro. So panettha na yo koci adhippeto, atha kho garuṭṭhāniyo. Tenāha ‘‘kañci garuṭṭhāne aṭṭhapetvā’’ti. Patissati garuno āṇaṃ sampaṭicchatīti patisso, na patisso appatisso, patissayarahito, garupassayarahitoti attho.
ਸਦੇવਕੇਤਿ ਅવਯવੇਨ વਿਗ੍ਗਹੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਸਮਾਸਤ੍ਥੋ। ਸਦੇવਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਞ੍ਚਕਾਮਾવਚਰਦੇવਗ੍ਗਹਣਂ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ ਇਤਰੇਸਂ ਪਦਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਸਮਾਰਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਛਟ੍ਠਕਾਮਾવਚਰਦੇવਗ੍ਗਹਣਂ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਞਾਯੇਨ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਮਾਰੋ ਜਾਤੋ ਤਨ੍ਨਿવਾਸੀ ਚ ਹੋਤਿ। ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕવਚਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਞਾਯੇਨੇવ। ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ। ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਅਸਮਿਤਾਬਾਹਿਤਪਾਪਾਨਞ੍ਚ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਤੇਨੇવ વਚਨੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਕਾਮਂ ‘‘ਸਦੇવਕੇ’’ਤਿਆਦਿવਿਸੇਸਨਾਨਂ વਸੇਨ ਸਤ੍ਤવਿਸਯੋ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਤੁਲ੍ਯਯੋਗવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ, ‘‘ਸਲੋਮਕੋ ਸਪਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਤੁਲ੍ਯਯੋਗੇ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਜਾਗਹਣਨ੍ਤਿ ਪਜਾવਚਨੇਨ ਸਤ੍ਤਲੋਕਗ੍ਗਹਣਂ।
Sadevaketi avayavena viggaho samudāyo samāsattho. Sadevakaggahaṇena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ pārisesañāyena itaresaṃ padantarehi saṅgahitattā. Samārakaggahaṇena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ paccāsattiñāyena. Tattha hi māro jāto tannivāsī ca hoti. Sabrahmakavacanena brahmakāyikādibrahmaggahaṇaṃ paccāsattiñāyeneva. Sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāyāti sāsanassa paccatthikasamaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ. Nidassanamattañcetaṃ apaccatthikānaṃ asamitābāhitapāpānañca samaṇabrāhmaṇānaṃ teneva vacanena gahitattā. Kāmaṃ ‘‘sadevake’’tiādivisesanānaṃ vasena sattavisayo lokasaddoti viññāyati tulyayogavisayattā tesaṃ, ‘‘salomako sapakkhako’’tiādīsu pana atulyayoge ayaṃ samāso labbhatīti byabhicāradassanato pajāgahaṇanti pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ.
ਦੇવਭਾવਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁਪਿ ਇਤਰੇਹਿ ਤੇਸਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨવਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વਿਸੁਂ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਮਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ વਿਚਕ੍ਖੁਕਮ੍ਮਾਯ ਪਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਪਰੀਤਿ ਉਪਰਿਭਾਗੇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਦਸਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਇਧ ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਯੋ વਿਯ ਬਾਹਿਰਕਾਨਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਥਨਿਕਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਨਿਕਾਯਾਦਿવਸੇਨਾ’’ਤਿ। વਤ੍ਥੁવਿਜ੍ਜਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਸਕਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਪਜਾਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਜਾ, ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਜਾਯ। ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯਾਤਿ વਾ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਦੇવਗ੍ਗਹਣਂ ਤਦવਸਿਟ੍ਠਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Devabhāvasāmaññena mārabrahmesu gahitesupi itarehi tesaṃ labbhamānavisesadassanatthaṃ visuṃ gahaṇanti dassento ‘‘māro nāmā’’tiādimāha. Māro brahmānampi vicakkhukammāya pahotīti āha ‘‘sabbesa’’nti. Uparīti uparibhāge. Brahmāti dasasahassibrahmānaṃ sandhāyāha. Tathā cāha ‘‘dasahi aṅgulīhī’’tiādi. Idha dīghanikāyādayo viya bāhirakānampi ganthanikāyo labbhatīti āha ‘‘ekanikāyādivasenā’’ti. Vatthuvijjādīti ādi-saddena vijjāṭṭhānāni saṅgayhanti. Yathāsakaṃ kammakilesehi pajātattā nibbattattā pajā, sattanikāyo, tassā pajāya. Sadevamanussāyāti vā iminā sammutidevaggahaṇaṃ tadavasiṭṭhamanussalokaggahaṇañca daṭṭhabbaṃ.
ਏવਂ ਭਾਗਸੋ ਲੋਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਭਾਗਸੋ ਲੋਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਲੋਕવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਲੋਕੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਫਲਾਨੀ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਪਜਾવਸੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਜਾਤਾ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਾਲਿਕੇਦਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ॰ ੧.੧੪.੧) વਿਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਧਿਕਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਅਧਿਕਤਰਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਤਿ। ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਂ। ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅવਿਪਰੀਤਤ੍ਥਂ। વਡ੍ਢਿਨ੍ਤਿ ਅਤਿવਡ੍ਢਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ।
Evaṃ bhāgaso lokaṃ gahetvā yojanaṃ dassetvā idāni abhāgaso lokaṃ gahetvā yojanaṃ dassetuṃ ‘‘apicetthā’’tiādi vuttaṃ. Lokavasena vuttāni ‘‘lokīyanti ettha kammaṃ kammaphalānī’’ti katvā. Pajāvasena ‘‘hetupaccayehi pajātā’’ti katvā. Sīlasampannataranti ettha paripuṇṇasampannatā adhippetā ‘‘sampannaṃ sālikedāra’’ntiādīsu (jā. 1.14.1) viya. Tenāha ‘‘adhikataranti attho’’ti. Paripuṇṇañhi adhikataranti vattuṃ arahati. Kāraṇanti yuttiṃ. Atthanti aviparītatthaṃ. Vaḍḍhinti ativaḍḍhinimittaṃ.
ਇਮਿਨਾ વਚਨੇਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਨ੍ਤਰਂ વੁਤ੍ਤવਚਨੇਨ। ਨ ਕੇવਲਂ ਇਮਿਨਾવ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਚਰਿਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਯਾਦਿਸੋ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮੋ, ਨ ਤਾਦਿਸੋ ਅਧਿਗਮੋ ਪਰੂਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਪਨਸ੍ਸ ਲੇਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਪਟਿਨਿਧਿਭੂਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਰਨ੍ਤਿ ਕਰਣੇ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ, ਸਰਨ੍ਤਿ વਾ ਸਰਣਹੇਤੁ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Imināvacanenāti imasmiṃ sutte anantaraṃ vuttavacanena. Na kevalaṃ imināva, suttantarampi ānetvā paṭibāhitabboti dassento ‘‘na me ācariyo atthī’’tiādimāha. Tattha na me ācariyo atthīti lokuttaradhamme mayhaṃ ācariyo nāma natthi. Kiñcāpi lokiyadhammānampi yādiso lokanāthassa adhigamo, na tādiso adhigamo parūpadeso atthi. Lokuttaradhamme panassa lesopi natthi. Natthi me paṭipuggaloti mayhaṃ sīlādīhi guṇehi paṭinidhibhūto puggalo nāma natthi. Saranti karaṇe etaṃ paccattavacananti āha ‘‘sarantenā’’ti, saranti vā saraṇahetu cāti attho.
ਯਤੋਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਤੋਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ’’ਤਿ। ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬਹੂ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਮਹਨ੍ਤਭਾવੋ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਨ੍ਤਂ। ਭਾવਪ੍ਪਧਾਨੋ ਏਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ‘‘ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਥੇਰਨવਮਜ੍ਝਿਮਾਨਂ વਸੇਨ વਿਪੁਲਭਾવੋ વੇਪੁਲ੍ਲਮਹਨ੍ਤਂ। ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਦਿવਸੇਨ વਿਪੁਲਭਾવੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮਹਨ੍ਤਂ। વਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭਸ੍ਸ વਿਪੁਲਭਾવੋ ਲਾਭਗ੍ਗਮਹਨ੍ਤਂ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਮਹਨ੍ਤਭਾવੇਨ। ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਦਾਨਕਾਲੇਤਿ ਭਗવਤੋ ਸਙ੍ਘੇ ਗਾਰવਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਾਲਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਘੇ ਗਾਰવਰਹਿਤੋ વਿਹਾਸਿ।
Yatoti bhummatthe tosaddoti āha ‘‘yasmiṃ kāle’’ti. Rattiyo jānantīti rattaññū, attano pabbajitadivasato paṭṭhāya bahū rattiyo jānanti, cirapabbajitāti vuttaṃ hoti. Rattaññūnaṃ mahantabhāvo rattaññumahantaṃ. Bhāvappadhāno esa niddeso. ‘‘Rattaññumahatta’’nti vā pāṭho. Esa nayo sesesupi. Theranavamajjhimānaṃ vasena vipulabhāvo vepullamahantaṃ. Sikkhattayasaṅgahitassa sāsanabrahmacariyassa jhānābhiññādivasena vipulabhāvo brahmacariyamahantaṃ. Visiṭṭhassa paccayalābhassa vipulabhāvo lābhaggamahantaṃ. Catubbidhena mahantenāti catubbidhena mahantabhāvena. Mahāpajāpatiyā dussayugadānakāleti bhagavato saṅghe gāravassa pākaṭakāladassanamattaṃ. Na hi bhagavā tato pubbe saṅghe gāravarahito vihāsi.
ਪਠਮਉਰੁવੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamauruvelasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਪਠਮਉਰੁવੇਲਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamauruvelasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਪਠਮਉਰੁવੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamauruvelasuttavaṇṇanā
