Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತೋ
Khaggavisāṇasutto
ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ
Khaggavisāṇasuttaniddeso
ಪಠಮವಗ್ಗೋ
Paṭhamavaggo
೧೨೧.
121.
ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡಂ, ಅವಿಹೇಠಯಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ತೇಸಂ।
Sabbesubhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
ನ ಪುತ್ತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುತೋ ಸಹಾಯಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ। ಭೂತೇಸೂತಿ ಭೂತಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಸಾ ಚ ಥಾವರಾ ಚ। ತಸಾತಿ ಯೇಸಂ ತಸಿತತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭಯಭೇರವಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಸಾ? ತೇ ತಸನ್ತಿ ಉತ್ತಸನ್ತಿ ಪರಿತಸನ್ತಿ ಭಾಸನ್ತಿ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಸಾ। ಥಾವರಾತಿ ಯೇಸಂ ತಸಿತತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ, ಯೇಸಞ್ಚ ಭಯಭೇರವಾ ಪಹೀನಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಥಾವರಾ? ತೇ ನ ತಸನ್ತಿ ನ ಉತ್ತಸನ್ತಿ ನ ಪರಿತಸನ್ತಿ ನ ಭಾಯನ್ತಿ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಥಾವರಾ। ದಣ್ಡನ್ತಿ ತಯೋ ದಣ್ಡಾ – ಕಾಯದಣ್ಡೋ ವಚೀದಣ್ಡೋ ಮನೋದಣ್ಡೋ। ತಿವಿಧಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯದಣ್ಡೋ, ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದಣ್ಡೋ, ತಿವಿಧಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದಣ್ಡೋ। ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ದಣ್ಡಂ ನಿಧಾಯ ನಿದಹಿತ್ವಾ।
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbesūti. Bhūtesūti bhūtā vuccanti tasā ca thāvarā ca. Tasāti yesaṃ tasitataṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāsanti santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitataṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti na santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Daṇḍanti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo vacīdaṇḍo manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti sabbesu bhūtesu daṇḍaṃ nidhāya nidahitvā.
ಅವಿಹೇಠಯಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ತೇಸನ್ತಿ ಏಕಮೇಕಮ್ಪಿ ಸತ್ತಂ ಪಾಣಿನಾ ವಾ ಲೇಡ್ಡುನಾ ವಾ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಅನ್ದುಯಾ 1 ವಾ ರಜ್ಜುಯಾ ವಾ ಅವಿಹೇಠಯನ್ತೋ, ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸತ್ತೇ ಪಾಣಿನಾ ವಾ ಲೇಡ್ಡುನಾ ವಾ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಅನ್ದುಯಾ ವಾ ರಜ್ಜುಯಾ ವಾ ಅವಿಹೇಠಯನ್ತೋತಿ – ಅವಿಹೇಠಯಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ತೇಸಂ।
Aviheṭhayaṃaññatarampi tesanti ekamekampi sattaṃ pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā 2 vā rajjuyā vā aviheṭhayanto, sabbepi satte pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayantoti – aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ.
ನ ಪುತ್ತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುತೋ ಸಹಾಯನ್ತಿ। ನಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ; ಪುತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಅತ್ರಜೋ ಪುತ್ತೋ, ಖೇತ್ತಜೋ ಪುತ್ತೋ, ದಿನ್ನಕೋ ಪುತ್ತೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪುತ್ತೋ। ಸಹಾಯನ್ತಿ ಸಹಾಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಹ ಆಗಮನಂ ಫಾಸು, ಗಮನಂ ಫಾಸು, ಗಮನಾಗಮನಂ ಫಾಸು, ಠಾನಂ ಫಾಸು, ನಿಸಜ್ಜನಂ ಫಾಸು, ಸಯನಂ 3 ಫಾಸು, ಆಲಪನಂ ಫಾಸು, ಸಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು, ಉಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು, ಸಮುಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು । ನ ಪುತ್ತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುತೋ ಸಹಾಯನ್ತಿ ಪುತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ನ ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ ನ ಪತ್ಥಯೇಯ್ಯ ನ ಪಿಹಯೇಯ್ಯ ನಾಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯ, ಕುತೋ ಮಿತ್ತಂ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಂ ವಾ ಸಮ್ಭತ್ತಂ ವಾ ಸಹಾಯಂ ವಾ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ 4 ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ ಪತ್ಥಯೇಯ್ಯ ಪಿಹಯೇಯ್ಯ ಅಭಿಜಪ್ಪೇಯ್ಯಾತಿ – ನ ಪುತ್ತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುತೋ ಸಹಾಯಂ।
Na puttamiccheyya kuto sahāyanti. Nāti paṭikkhepo; puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Sahāyanti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjanaṃ phāsu, sayanaṃ 5 phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu . Na puttamiccheyya kutosahāyanti puttampi na iccheyya na sādiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nābhijappeyya, kuto mittaṃ vā sandiṭṭhaṃ vā sambhattaṃ vā sahāyaṃ vā iccheyya 6 sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyyāti – na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ.
ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋತಿ। ಏಕೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ, ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ, ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ 7 ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ, ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ।
Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena 8 eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬಂ ಘರಾವಾಸಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಞಾತಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಧಿಪಲಿಬೋಧಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತೀತಿ – ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಏಕೋ।
Kathaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko? So paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಏಕೋ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಟಿಸೇವತಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ। ಸೋ ಏಕೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಏಕೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏಕೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಏಕೋ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ, ಏಕೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಏಕೋ ರಹೋ ನಿಸೀದತಿ, ಏಕೋ ಚಙ್ಕಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತಿ, ಏಕೋ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತೀತಿ – ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅದುತಿಯಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।
Kathaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ? ಸೋ ಏವಂ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಮಹಾಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತೋ ಮಾರಂ ಸಸೇನಕಂ ನಮುಚಿಂ ಕಣ್ಹಂ ಪಮತ್ತಬನ್ಧುಂ ವಿಧಮೇತ್ವಾ ಚ ತಣ್ಹಾಜಾಲಿನಿಂ ವಿಸರಿತಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಪಜಹಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತೀಅಕಾಸಿ ಅನಭಾವಂಗಮೇಸಿ।
Kathaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenakaṃ namuciṃ kaṇhaṃ pamattabandhuṃ vidhametvā ca taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃgamesi.
‘‘ತಣ್ಹಾದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ, ದೀಘಮದ್ಧಾನ ಸಂಸರಂ।
‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ, ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ॥
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.
‘‘ಏತಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾ, ತಣ್ಹಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ।
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;
ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನಾದಾನೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ॥
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹಾನಟ್ಠೇನ ಏಕೋ।
Evaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ? ರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ, ದೋಸಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತದೋಸೋತಿ ಏಕೋ, ಮೋಹಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತವೀತಮೋಹೋತಿ ಏಕೋ, ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಏಕನ್ತನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ ಏಕೋ। ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕನ್ತವೀತರಾಗೋತಿ ಏಕೋ।
Kathaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko. Evaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ? ಏಕಾಯನಮಗ್ಗೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ, ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ, ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ।
Kathaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
‘‘ಏಕಾಯನಂ ಜಾತಿಖಯನ್ತದಸ್ಸೀ, ಮಗ್ಗಂ ಪಜಾನಾತಿ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ।
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ಏತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ತರಿಂಸು ಪುಬ್ಬೇ, ತರಿಸ್ಸನ್ತಿ ಯೇ ಚ ತರನ್ತಿ ಓಘ’’ನ್ತಿ॥
Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.
ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕಾಯನಮಗ್ಗಂ ಗತೋತಿ ಏಕೋ।
Evaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko.
ಕಥಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ ಏಕೋ? ಬೋಧಿ ವುಚ್ಚತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ। ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಮಗ್ಗಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಞಾಣಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಳಾಯತನಪಚ್ಚಯಾ ಫಸ್ಸೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ವೇದನಾಪಚ್ಚಯಾ ತಣ್ಹಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಉಪಾದಾನಪಚ್ಚಯಾ ಭವೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಜಾತೀ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ನಾಮರೂಪನಿರೋಧಾ ಸಳಾಯತನನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಸಳಾಯತನನಿರೋಧಾ ಫಸ್ಸನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಫಸ್ಸನಿರೋಧಾ ವೇದನಾನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ವೇದನಾನಿರೋಧಾ ತಣ್ಹಾನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ತಣ್ಹಾನಿರೋಧಾ ಉಪಾದಾನನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಉಪಾದಾನನಿರೋಧಾ ಭವನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಭವನಿರೋಧಾ ಜಾತಿನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಅಯಂ ಆಸವಸಮುದಯೋ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಬುಜ್ಝಿ; ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ…ಪೇ॰… ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಬುಜ್ಝಿ, ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಬುಜ್ಝಿ।
Kathaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ. Paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. So paccekasambuddho maggapaccekasambuddho ñāṇapaccekasambuddho ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti bujjhi, ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti bujjhi, ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti bujjhi, ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti bujjhi, ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti bujjhi, ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’ti bujjhi, ‘‘taṇhāpaccayā upādāna’’nti bujjhi, ‘‘upādānapaccayā bhavo’’ti bujjhi, ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti bujjhi, ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti bujjhi, ‘‘viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti bujjhi, ‘‘nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti bujjhi, ‘‘saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti bujjhi, ‘‘phassanirodhā vedanānirodho’’ti bujjhi, ‘‘vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti bujjhi, ‘‘taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti bujjhi, ‘‘upādānanirodhā bhavanirodho’’ti bujjhi, ‘‘bhavanirodhā jātinirodho’’ti bujjhi, ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā pahātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā bhāvetabbā’’ti bujjhi; channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca…pe… nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi.
ಅಥ ವಾ, ಯಂ ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅನುಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಫಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತೇನ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಞಾಣೇನ ಬುಜ್ಝಿ ಅನುಬುಜ್ಝಿ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿ ಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ ಅಧಿಗಚ್ಛಿ ಫಸ್ಸೇಸಿ ಸಚ್ಛಾಕಾಸೀತಿ ಏವಂ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಏಕೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ – ಏಕೋ।
Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena paccekabodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsīti evaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti – eko.
ಚರೇತಿ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ – ಇರಿಯಾಪಥಚರಿಯಾ, ಆಯತನಚರಿಯಾ, ಸತಿಚರಿಯಾ, ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾ, ಞಾಣಚರಿಯಾ, ಮಗ್ಗಚರಿಯಾ, ಪತ್ತಿಚರಿಯಾ, ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾ। ಇರಿಯಾಪಥಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು। ಆಯತನಚರಿಯಾತಿ ಛಸು ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು। ಸತಿಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು। ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಝಾನೇಸು। ಞಾಣಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು। ಮಗ್ಗಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಅರಿಯಮಗ್ಗೇಸು। ಪತ್ತಿಚರಿಯಾತಿ ಚತೂಸು ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಸು। ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾತಿ ತಥಾಗತೇಸು ಅರಹನ್ತೇಸು ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಸು ಪದೇಸತೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೇಸು ಪದೇಸತೋ ಸಾವಕೇಸು। ಇರಿಯಾಪಥಚರಿಯಾ ಚ ಪಣಿಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ, ಆಯತನಚರಿಯಾ ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾನಂ , ಸತಿಚರಿಯಾ ಚ ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರೀನಂ, ಸಮಾಧಿಚರಿಯಾ ಚ ಅಧಿಚಿತ್ತಮನುಯುತ್ತಾನಂ, ಞಾಣಚರಿಯಾ ಚ ಬುದ್ಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ, ಮಗ್ಗಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ, ಪತ್ತಿಚರಿಯಾ ಚ ಅಧಿಗತಫಲಾನಂ, ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಾ ಚ ತಥಾಗತಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಪದೇಸತೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ ಪದೇಸತೋ ಸಾವಕಾನಂ। ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ। ಅಪರಾಪಿ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ – ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಸದ್ಧಾಯ ಚರತಿ, ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವೀರಿಯೇನ ಚರತಿ, ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಸತಿಯಾ ಚರತಿ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸಮಾಧಿನಾ ಚರತಿ, ಪಜಾನನ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಚರತಿ, ವಿಜಾನನ್ತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಚರಿಯಾಯ ಚರತಿ। ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಆಯಾಪೇನ್ತೀತಿ – ಆಯತನಚರಿಯಾಯ ಚರತಿ। ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ವಿಸೇಸಮಧಿಗಚ್ಛತೀತಿ – ವಿಸೇಸಚರಿಯಾಯ ಚರತಿ। ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ।
Careti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā. Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catūsu jhānesu. Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu. Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu. Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu padesato paccekasambuddhesu padesato sāvakesu. Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ , saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ padesato paccekabuddhānaṃ padesato sāvakānaṃ. Imā aṭṭha cariyāyo. Aparāpi aṭṭha cariyāyo – adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhapento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati. Evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti – āyatanacariyāya carati. Evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti – visesacariyāya carati. Imā aṭṭha cariyāyo.
ಅಪರಾಪಿ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ – ದಸ್ಸನಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ, ಅಭಿರೋಪನಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ , ಪರಿಗ್ಗಹಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಯ, ಸಮುಟ್ಠಾನಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಕಮ್ಮನ್ತಸ್ಸ, ವೋದಾನಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಆಜೀವಸ್ಸ, ಪಗ್ಗಹಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಸ್ಸ, ಉಪಟ್ಠಾನಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸತಿಯಾ, ಅವಿಕ್ಖೇಪಚರಿಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸ್ಸ। ಇಮಾ ಅಟ್ಠ ಚರಿಯಾಯೋ।
Aparāpi aṭṭha cariyāyo – dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiropanacariyā ca sammāsaṅkappassa , pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa. Imā aṭṭha cariyāyo.
ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋತಿ ಯಥಾ ಖಗ್ಗಸ್ಸ ನಾಮ ವಿಸಾಣಂ ಏಕಂ ಹೋತಿ ಅದುತಿಯಂ, ಏವಮೇವ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತಕ್ಕಪ್ಪೋ ತಸ್ಸದಿಸೋ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ। ಯಥಾ ಅತಿಲೋಣಂ ವುಚ್ಚತಿ ಲೋಣಕಪ್ಪೋ, ಅತಿತಿತ್ತಕಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಿತ್ತಕಪ್ಪೋ, ಅತಿಮಧುರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಧುರಕಪ್ಪೋ, ಅತಿಉಣ್ಹಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಗ್ಗಿಕಪ್ಪೋ , ಅತಿಸೀತಲಂ ವುಚ್ಚತಿ ಹಿಮಕಪ್ಪೋ, ಮಹಾಉದಕಕ್ಖನ್ಧೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸಮುದ್ದಕಪ್ಪೋ, ಮಹಾಭಿಞ್ಞಾಬಲಪ್ಪತ್ತೋ ಸಾವಕೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತ್ಥುಕಪ್ಪೋತಿ; ಏವಮೇವ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ತತ್ಥ ತಕ್ಕಪ್ಪೋ ತಸ್ಸದಿಸೋ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಮುತ್ತಬನ್ಧನೋ ಸಮ್ಮಾ ಲೋಕೇ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತೇತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತೀತಿ – ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ, evameva so paccekasambuddho takkappo tassadiso tappaṭibhāgo. Yathā atiloṇaṃ vuccati loṇakappo, atitittakaṃ vuccati tittakappo, atimadhuraṃ vuccati madhurakappo, atiuṇhaṃ vuccati aggikappo , atisītalaṃ vuccati himakappo, mahāudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahābhiññābalappatto sāvako vuccati satthukappoti; evameva so paccekasambuddho tattha takkappo tassadiso tappaṭibhāgo eko adutiyo muttabandhano sammā loke carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡಂ, ಅವಿಹೇಠಯಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ತೇಸಂ।
‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
ನ ಪುತ್ತಮಿಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕುತೋ ಸಹಾಯಂ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೨.
122.
ಸಂಸಗ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ಸ್ನೇಹಾ, ಸ್ನೇಹನ್ವಯಂ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಪಹೋತಿ।
Saṃsaggajātassabhavanti snehā,snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;
ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ಸಂಸಗ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ಸ್ನೇಹಾತಿ। ಸಂಸಗ್ಗಾತಿ ದ್ವೇ ಸಂಸಗ್ಗಾ – ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ ಚ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ ಚ। ಕತಮೋ ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಸ್ಸತಿ ಇತ್ಥಿಂ ವಾ ಕುಮಾರಿಂ ವಾ ಅಭಿರೂಪಂ ದಸ್ಸನೀಯಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಂ। ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಸೋ ನಿಮಿತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ – ಕೇಸಾ ವಾ ಸೋಭನಾ 9 ಮುಖಂ ವಾ ಸೋಭನಂ ಅಕ್ಖೀ ವಾ ಸೋಭನಾ ಕಣ್ಣಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ನಾಸಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಓಟ್ಠಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ದನ್ತಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಮುಖಂ ವಾ ಸೋಭನಂ ಗೀವಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಥನಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಉರಂ ವಾ ಸೋಭನಂ ಉದರಂ ವಾ ಸೋಭನಂ ಕಟಿ ವಾ ಸೋಭನಾ ಊರೂ ವಾ ಸೋಭನಾ ಜಙ್ಘಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಹತ್ಥಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಪಾದಾ ವಾ ಸೋಭನಾ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ವಾ ಸೋಭನಾ ನಖಾ ವಾ ಸೋಭನಾತಿ। ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಭಿಪತ್ಥೇತಿ ಅನುಪ್ಪಾದೇತಿ 10 ಅನುಬನ್ಧತಿ ರಾಗಬನ್ಧನಂ – ಅಯಂ ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ।
Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti. Saṃsaggāti dve saṃsaggā – dassanasaṃsaggo ca savanasaṃsaggo ca. Katamo dassanasaṃsaggo? Idhekacco passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. Disvā passitvā anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti – kesā vā sobhanā 11 mukhaṃ vā sobhanaṃ akkhī vā sobhanā kaṇṇā vā sobhanā nāsā vā sobhanā oṭṭhā vā sobhanā dantā vā sobhanā mukhaṃ vā sobhanaṃ gīvā vā sobhanā thanā vā sobhanā uraṃ vā sobhanaṃ udaraṃ vā sobhanaṃ kaṭi vā sobhanā ūrū vā sobhanā jaṅghā vā sobhanā hatthā vā sobhanā pādā vā sobhanā aṅguliyo vā sobhanā nakhā vā sobhanāti. Disvā passitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti 12 anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ dassanasaṃsaggo.
ಕತಮೋ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸುಣಾತಿ – ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಗಾಮೇ ವಾ ನಿಗಮೇ ವಾ ಇತ್ಥೀ ವಾ ಕುಮಾರೀ ವಾ ಅಭಿರೂಪಾ ದಸ್ಸನೀಯಾ ಪಾಸಾದಿಕಾ ಪರಮಾಯ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ’’ತಿ । ಸುತ್ವಾ ಸುಣಿತ್ವಾ ಅಭಿನನ್ದತಿ ಅಭಿವದತಿ ಅಭಿಪತ್ಥೇತಿ ಅನುಪ್ಪಾದೇತಿ ಅನುಬನ್ಧತಿ ರಾಗಬನ್ಧನಂ – ಅಯಂ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ।
Katamo savanasaṃsaggo? Idhekacco suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti . Sutvā suṇitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ savanasaṃsaggo.
ಸ್ನೇಹಾತಿ ದ್ವೇ ಸ್ನೇಹಾ – ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ಚ। ಕತಮೋ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ? ಯಾವತಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಸೀಮಕತಂ 13 ಓಧಿಕತಂ ಪರಿಯನ್ತಿಕತಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಮಾಯಿತಂ – ‘‘ಇದಂ ಮಮ, ಏತಂ ಮಮ, ಏತ್ತಕಂ ಮಮ, ಏತ್ತಾವತಾ ಮಮ’’। ರೂಪಾ ಸದ್ದಾ ಗನ್ಧಾ ರಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಅತ್ಥರಣಾ ಪಾವುರಣಾ ದಾಸಿದಾಸಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಾ ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥು ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಜನಪದೋ ಚ ಕೋಸೋ ಚ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಞ್ಚ, ಕೇವಲಮ್ಪಿ ಮಹಾಪಥವಿಂ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಮಮಾಯತಿ, ಯಾವತಾ ಅಟ್ಠಸತತಣ್ಹಾವಿಚರಿತಂ – ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ।
Snehāti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. Katamo taṇhāsneho? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ 14 odhikataṃ pariyantikataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama’’. Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhāsneho.
ಕತಮೋ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ? ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾದಿಟ್ಠಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ದಿಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ ದಿಟ್ಠಿಕನ್ತಾರೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಸೂಕಾಯಿಕಂ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಂ ಗಾಹೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹೋ 15 ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಪರಾಮಾಸೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಥೋ ಮಿಚ್ಛತ್ತಂ ತಿತ್ಥಾಯತನಂ ವಿಪರಿಯಾಸಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪರೀತಗ್ಗಾಹೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ ಅಯಾಥಾವಕಸ್ಮಿಂ ಯಾಥಾವಕನ್ತಿ ಗಾಹೋ, ಯಾವತಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ – ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ।
Katamo diṭṭhisneho? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho 16 abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhisneho.
ಸಂಸಗ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ಸ್ನೇಹಾತಿ ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಸವನಸಂಸಗ್ಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ಚ ಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಜಾಯನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಪಾತುಭವನ್ತೀತಿ – ಸಂಸಗ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ಸ್ನೇಹಾ।
Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti dassanasaṃsaggapaccayā ca savanasaṃsaggapaccayā ca taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – saṃsaggajātassa bhavanti snehā.
ಸ್ನೇಹನ್ವಯಂ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಪಹೋತೀತಿ। ಸ್ನೇಹೋತಿ ದ್ವೇ ಸ್ನೇಹಾ – ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ। ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಪಹೋತೀತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಪಾಣಮ್ಪಿ ಹನತಿ, ಅದಿನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಯತಿ, ಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ನಿಲ್ಲೋಪಮ್ಪಿ 17 ಹರತಿ, ಏಕಾಗಾರಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪರಿಪನ್ಥೇಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪರದಾರಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಮುಸಾಪಿ ಭಣತಿ। ತಮೇನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಚೋರೋ ಆಗುಚಾರೀ। ಇಮಸ್ಸ ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತಂ ದಣ್ಡಂ ಪಣೇಹೀ’’ತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ತಂ ಪರಿಭಾಸತಿ। ಸೋ ಪರಿಭಾಸಪಚ್ಚಯಾಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ 18 ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
Snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahotīti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dukkhamidaṃ pahotīti idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi 19 harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti. Tamenaṃ rājā taṃ paribhāsati. So paribhāsapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ 20 paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಬನ್ಧಾಪೇತಿ – ಅನ್ದುಬನ್ಧನೇನ ವಾ ರಜ್ಜುಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಸಙ್ಖಲಿಕಬನ್ಧನೇನ ವಾ ವೇತ್ತಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಲತಾಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಪಕ್ಖೇಪಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಪರಿಕ್ಖೇಪಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಗಾಮಬನ್ಧನೇನ ವಾ ನಿಗಮಬನ್ಧನೇನ ವಾ ರಟ್ಠಬನ್ಧನೇನ ವಾ ಜನಪದಬನ್ಧನೇನ ವಾ, ಅನ್ತಮಸೋ ಸವಚನೀಯಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ – ‘‘ನ ತೇ ಲಬ್ಭಾ ಇತೋ ಪಕ್ಕಮಿತು’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಬನ್ಧನಪಚ್ಚಯಾಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā bandhāpeti – andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā, antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti. So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ತಸ್ಸೇವ 21 ಧನಂ ಆಹರಾಪೇತಿ – ಸತಂ ವಾ ಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ವಾ। ಸೋ ಧನಜಾನಿಪಚ್ಚಯಾಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā tasseva 22 dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ 23 ಕಾರಾಪೇತಿ – ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ಅಡ್ಢದಣ್ಡೇಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ , ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಏರಕವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ 24 ಕರೋತಿ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ 25 ಕರೋತಿ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚತಿ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇತಿ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದತಿ। ಸೋ ಕಮ್ಮಕಾರಣಪಚ್ಚಯಾಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ। ರಾಜಾ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ದಣ್ಡಾನಂ ಇಸ್ಸರೋ।
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā 26 kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti , rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi 27 karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi 28 karoti, palighaparivattikampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.
ಸೋ ಸಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಪಞ್ಚವಿಧಬನ್ಧನಂ ನಾಮ ಕಮ್ಮಕಾರಣಂ ಕರೋನ್ತಿ 29 – ತತ್ತಂ ಅಯೋಖಿಲಂ ಹತ್ಥೇ ಗಮೇನ್ತಿ, ತತ್ತಂ ಅಯೋಖಿಲಂ ದುತಿಯೇ ಹತ್ಥೇ ಗಮೇನ್ತಿ, ತತ್ತಂ ಅಯೋಖಿಲಂ ಪಾದೇ ಗಮೇನ್ತಿ, ತತ್ತಂ ಅಯೋಖಿಲಂ ದುತಿಯೇ ಪಾದೇ ಗಮೇನ್ತಿ, ತತ್ತಂ ಅಯೋಖಿಲಂ ಮಜ್ಝೇ ಉರಸ್ಮಿಂ ಗಮೇನ್ತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ 30 ಖರಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದೇತಿ; ನ ಚ ತಾವ ಕಾಲಂ ಕರೋತಿ ಯಾವ ನ ತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಬ್ಯನ್ತೀಹೋತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti 31 – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā 32 kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಸಂವೇಸೇತ್ವಾ 33 ಕುಠಾರೀಹಿ 34 ತಚ್ಛನ್ತಿ…ಪೇ॰… ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಉದ್ಧಂಪಾದಂ ಅಧೋಸಿರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾಸೀಹಿ ತಚ್ಛನ್ತಿ। ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ರಥೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಆದಿತ್ತಾಯ ಪಥವಿಯಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಸಜೋತಿಭೂತಾಯ 35 ಸಾರೇನ್ತಿಪಿ ಪಚ್ಚಾಸಾರೇನ್ತಿಪಿ। ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಮಹನ್ತಂ ಅಙ್ಗಾರಪಬ್ಬತಂ ಆದಿತ್ತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಂ ಸಜೋತಿಭೂತಂ ಆರೋಪೇನ್ತಿಪಿ ಓರೋಪೇನ್ತಿಪಿ। ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಉದ್ಧಂಪಾದಂ ಅಧೋಸಿರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ತಾಯ ಲೋಹಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಆದಿತ್ತಾಯ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಸಜೋತಿಭೂತಾಯ। ಸೋ ತತ್ಥ ಫೇಣುದ್ದೇಹಕಂ ಪಚ್ಚತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಫೇಣುದ್ದೇಹಕಂ ಪಚ್ಚಮಾನೋ ಸಕಿಮ್ಪಿ ಉದ್ಧಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಕಿಮ್ಪಿ ಅಧೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಕಿಮ್ಪಿ ತಿರಿಯಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಾ ತಿಬ್ಬಾ ಖರಾ ಕಟುಕಾ ವೇದನಾ ವೇದೇತಿ; ನ ಚ ತಾವ ಕಾಲಙ್ಕರೋತಿ ಯಾವ ನ ತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಬ್ಯನ್ತೀಹೋತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā 36 kuṭhārīhi 37 tacchanti…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 38 sārentipi paccāsārentipi. Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ತಮೇನಂ ನಿರಯಪಾಲಾ ಮಹಾನಿರಯೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಪನ ಮಹಾನಿರಯೋ –
Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo –
ಚತುಕ್ಕಣ್ಣೋ ಚತುದ್ವಾರೋ, ವಿಭತ್ತೋ ಭಾಗಸೋ ಮಿತೋ।
Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;
ಅಯೋಪಾಕಾರಪರಿಯನ್ತೋ, ಅಯಸಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತೋ॥
Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.
ತಸ್ಸ ಅಯೋಮಯಾ ಭೂಮಿ, ಜಲಿತಾ ತೇಜಸಾ ಯುತಾ।
Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಸತಂ, ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಬ್ಬದಾ॥
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.
ಲೋಮಹಂಸನರೂಪಾ ಚ, ಭೇಸ್ಮಾ ಪಟಿಭಯಾ ದುಖಾ॥
Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.
ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಚ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
Puratthimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, pacchimāya paṭihaññati.
ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಚ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
Pacchimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಪುರಿಮಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, purimāya paṭihaññati.
ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಚ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
Dakkhiṇāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಉತ್ತರಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, uttarāya paṭihaññati.
ಉತ್ತರಾಯ ಚ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
Uttarāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, dakkhiṇāya paṭihaññati.
ಹೇಟ್ಠತೋ ಚ ಸಮುಟ್ಠಾಯ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಭಯಾನಕೋ।
Heṭṭhato ca samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಛದನಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, chadanasmiṃ paṭihaññati.
ಛದನಮ್ಹಾ ಸಮುಟ್ಠಾಯ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಭಯಾನಕೋ।
Chadanamhā samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;
ಡಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಭೂಮಿಯಂ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
Ḍahanto pāpakammante, bhūmiyaṃ paṭihaññati.
ಅಯೋಕಪಾಲಮಾದಿತ್ತಂ, ಸನ್ತತ್ತಂ ಜಲಿತಂ ಯಥಾ।
Ayokapālamādittaṃ, santattaṃ jalitaṃ yathā;
ಏವಂ ಅವೀಚಿನಿರಯೋ, ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಪಸ್ಸತೋ॥
Evaṃ avīcinirayo, heṭṭhā upari passato.
ತತ್ಥ ಸತ್ತಾ ಮಹಾಲುದ್ದಾ, ಮಹಾಕಿಬ್ಬಿಸಕಾರಿನೋ।
Tattha sattā mahāluddā, mahākibbisakārino;
ಜಾತವೇದಸಮೋ ಕಾಯೋ, ತೇಸಂ ನಿರಯವಾಸಿನಂ।
Jātavedasamo kāyo, tesaṃ nirayavāsinaṃ;
ಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಾನಂ ದಳ್ಹತ್ತಂ, ನ ಭಸ್ಮಾ ಹೋತಿ ನಪಿ ಮಸಿ॥
Passa kammānaṃ daḷhattaṃ, na bhasmā hoti napi masi.
ಪುರತ್ಥಿಮೇನಪಿ ಧಾವನ್ತಿ, ತತೋ ಧಾವನ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ।
Puratthimenapi dhāvanti, tato dhāvanti pacchimaṃ;
ಉತ್ತರೇನಪಿ ಧಾವನ್ತಿ, ತತೋ ಧಾವನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಂ॥
Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.
ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ಪಧಾವನ್ತಿ, ತಂ ತಂ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧೀಯತಿ।
Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti, taṃ taṃ dvāraṃ pidhīyati;
ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತಾಸಾ ತೇ, ಸತ್ತಾ ಮೋಕ್ಖಗವೇಸಿನೋ॥
Abhinikkhamitāsā te, sattā mokkhagavesino.
ನ ತೇ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ, ಲಭನ್ತಿ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾ।
Na te tato nikkhamituṃ, labhanti kammapaccayā;
ತೇಸಞ್ಚ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತಂ, ಅವಿಪಕ್ಕಂ ಕತಂ ಬಹುನ್ತಿ॥
Tesañca pāpakammantaṃ, avipakkaṃ kataṃ bahunti.
ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಕುತೋ ಜಾತಂ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಜಾತಂ।
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ಯಾನಿ ಚ ನೇರಯಿಕಾನಿ ದುಕ್ಖಾನಿ ಯಾನಿ ಚ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕಾನಿ ದುಕ್ಖಾನಿ ಯಾನಿ ಚ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕಾನಿ ದುಕ್ಖಾನಿ ಯಾನಿ ಚ ಮಾನುಸಿಕಾನಿ ದುಕ್ಖಾನಿ, ತಾನಿ ಕುತೋ ಜಾತಾನಿ ಕುತೋ ಸಞ್ಜಾತಾನಿ ಕುತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಾನಿ ಕುತೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾನಿ ಕುತೋ ಪಾತುಭೂತಾನಿ? ತಸ್ಸ ಸ್ನೇಹಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿಪಚ್ಚಯಾ ಚ ರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ನನ್ದಿರಾಗಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಜಾಯನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಪಾತುಭವನ್ತೀತಿ – ಸ್ನೇಹನ್ವಯಂ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಪಹೋತಿ।
Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni, tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti.
ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ। ಸ್ನೇಹೋತಿ ದ್ವೇ ಸ್ನೇಹಾ – ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ। ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ತಣ್ಹಾಸ್ನೇಹೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ಚ ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ದಕ್ಖಮಾನೋ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಜ್ಝಾಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಮಾನೋತಿ – ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Ādīnavaṃsnehajaṃ pekkhamānoti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamānoti taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಸಂಸಗ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ಸ್ನೇಹಾ, ಸ್ನೇಹನ್ವಯಂ ದುಕ್ಖಮಿದಂ ಪಹೋತಿ।
‘‘Saṃsaggajātassa bhavanti snehā, snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;
ಆದೀನವಂ ಸ್ನೇಹಜಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೩.
123.
ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ, ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ 43 ।
Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto44;
ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ 45 ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Etaṃ bhayaṃ santhave46pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ, ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋತಿ। ಮಿತ್ತಾತಿ ದ್ವೇ ಮಿತ್ತಾ – ಅಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ ಚ ಅನಾಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ 47 ಚ। ಕತಮೋ ಅಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ದುದ್ದದಂ ದದಾತಿ, ದುಚ್ಚಜಂ ಚಜತಿ, ದುಕ್ಕರಂ ಕರೋತಿ, ದುಕ್ಖಮಂ ಖಮತಿ, ಗುಯ್ಹಮಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖತಿ, ಗುಯ್ಹಮಸ್ಸ ಪರಿಗೂಹತಿ 48, ಆಪದಾಸು ನ ವಿಜಹತಿ, ಜೀವಿತಮ್ಪಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಖೀಣೇ ನಾತಿಮಞ್ಞತಿ – ಅಯಂ ಅಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ।
Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacittoti. Mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto 49 ca. Katamo agārikamitto? Idhekacco duddadaṃ dadāti, duccajaṃ cajati, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati, guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati 50, āpadāsu na vijahati, jīvitampissa atthāya pariccattaṃ hoti, khīṇe nātimaññati – ayaṃ agārikamitto.
ಕತಮೋ ಅನಾಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚ ವತ್ತಾ ಚ ವಚನಕ್ಖಮೋ ಚ ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚ ಕಥಂ ಕತ್ತಾ, ನೋ ಚ ಅಟ್ಠಾನೇ ನಿಯೋಜೇತಿ ಅಧಿಸೀಲೇ ಸಮಾದಪೇತಿ, ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗೇ ಸಮಾದಪೇತಿ, ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ…ಪೇ॰… ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ… ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ… ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ… ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ… ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾನುಯೋಗೇ ಸಮಾದಪೇತಿ – ಅಯಂ ಅನಾಗಾರಿಕಮಿತ್ತೋ।
Katamo anāgārikamitto? Idha bhikkhu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā, no ca aṭṭhāne niyojeti adhisīle samādapeti, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyoge samādapeti, catunnaṃ sammappadhānānaṃ…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyoge samādapeti – ayaṃ anāgārikamitto.
ಸುಹಜ್ಜಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಹ ಆಗಮನಂ ಫಾಸು ಗಮನಂ ಫಾಸು ಠಾನಂ ಫಾಸು ನಿಸಜ್ಜನಂ 51 ಫಾಸು ಸಯನಂ ಫಾಸು ಆಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಉಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಮುಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು। ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥನ್ತಿ ಮಿತ್ತೇ ಚ ಸುಹಜ್ಜೇ ಚ ಸನ್ದಿಟ್ಠೇ ಚ ಸಮ್ಭತ್ತೇ ಚ ಸಹಾಯೇ ಚ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ ಅನುಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ಅನುಗಣ್ಹಮಾನೋ ಅತ್ತತ್ಥಮ್ಪಿ ಪರತ್ಥಮ್ಪಿ ಉಭಯತ್ಥಮ್ಪಿ ಹಾಪೇತಿ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಂ ಹಾಪೇತಿ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಂ ಹಾಪೇತಿ, ಪರಮತ್ಥಮ್ಪಿ ಹಾಪೇತಿ ಪಹಾಪೇತಿ ಪರಿಹಾಪೇತಿ ಪರಿಧಂಸೇತಿ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ 52 ಅನ್ತರಧಾಪೇತೀತಿ – ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥಂ।
Suhajjā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ 53 phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthanti mitte ca suhajje ca sandiṭṭhe ca sambhatte ca sahāye ca anukampamāno anupekkhamāno anugaṇhamāno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hāpeti, diṭṭhadhammikampi atthaṃ hāpeti, samparāyikampi atthaṃ hāpeti, paramatthampi hāpeti pahāpeti parihāpeti paridhaṃseti parivajjeti 54 antaradhāpetīti – mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ.
ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ – ಅತ್ತಾನಂ ವಾ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಅತ್ತಾನಂ ವಾ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಕಥಂ ಅತ್ತಾನಂ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ? ತುಮ್ಹೇ ಮೇ ಬಹೂಪಕಾರಾ, ಅಹಂ ತುಮ್ಹೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಲಭಾಮಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ। ಯಮ್ಪಿ 55 ಮೇ ಅಞ್ಞೇ ದಾತುಂ ವಾ ಕಾತುಂ ವಾ ಮಞ್ಞನ್ತಿ ತುಮ್ಹೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ತುಮ್ಹೇ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತಾ। ಯಮ್ಪಿ ಮೇ ಪೋರಾಣಂ ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕಂ ನಾಮಗೋತ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ಮೇ ಅನ್ತರಹಿತಂ। ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅಹಂ ಞಾಯಾಮಿ – ಅಸುಕಸ್ಸ ಕುಲುಪಕೋ, ಅಸುಕಾಯ ಕುಲುಪಕೋತಿ । ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ।
Paṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi 56 me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe sampassantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi – asukassa kulupako, asukāya kulupakoti . Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
ಕಥಂ ಅತ್ತಾನಂ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ? ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಬಹೂಪಕಾರೋ, ತುಮ್ಹೇ ಮಂ ಆಗಮ್ಮ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗತಾ, ಧಮ್ಮಂ ಸರಣಂ ಗತಾ, ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಂ ಗತಾ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತಾ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತಾ, ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತಾ, ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಾ ಪಟಿವಿರತಾ; ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉದ್ದೇಸಂ ದೇಮಿ, ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ದೇಮಿ, ಉಪೋಸಥಂ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ, ನವಕಮ್ಮಂ ಅಧಿಟ್ಠಾಮಿ। ಅಥ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಮಂ ಉಜ್ಝಿತ್ವಾ 57 ಅಞ್ಞೇ ಸಕ್ಕರೋಥ ಗರುಂ ಕರೋಥ ಮಾನೇಥ ಪೂಜೇಥಾತಿ। ಏವಂ ಅತ್ತಾನಂ ಉಚ್ಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಂ ನೀಚಂ ಠಪೇನ್ತೋ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ – ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ, ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ।
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā; ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā 58 aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hotīti – mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto.
ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ। ಭಯನ್ತಿ ಜಾತಿಭಯಂ ಜರಾಭಯಂ ಬ್ಯಾಧಿಭಯಂ ಮರಣಭಯಂ ರಾಜಭಯಂ ಚೋರಭಯಂ ಅಗ್ಗಿಭಯಂ ಉದಕಭಯಂ ಅತ್ತಾನುವಾದಭಯಂ ಪರಾನುವಾದಭಯಂ ದಣ್ಡಭಯಂ ದುಗ್ಗತಿಭಯಂ ಊಮಿಭಯಂ ಕುಮ್ಭಿಲಭಯಂ ಆವಟ್ಟಭಯಂ ಸುಸುಮಾರಭಯಂ 59 ಆಜೀವಿಕಭಯಂ ಅಸಿಲೋಕಭಯಂ ಪರಿಸಸಾರಜ್ಜಭಯಂ ಮದನಭಯಂ ಭಯಾನಕಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಲೋಮಹಂಸೋ ಚೇತಸೋ ಉಬ್ಬೇಗೋ ಉತ್ರಾಸೋ। ಸನ್ಥವೇತಿ ದ್ವೇ ಸನ್ಥವಾ – ತಣ್ಹಾಸನ್ಥವೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸನ್ಥವೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸನ್ಥವೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸನ್ಥವೋ। ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ದಕ್ಖಮಾನೋ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಜ್ಝಾಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಮಾನೋತಿ – ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ 60 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Santhaveti dve santhavā – taṇhāsanthavo ca diṭṭhisanthavo ca…pe… ayaṃ taṇhāsanthavo…pe… ayaṃ diṭṭhisanthavo. Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಮಿತ್ತೇ ಸುಹಜ್ಜೇ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ, ಹಾಪೇತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ।
‘‘Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto;
ಏತಂ ಭಯಂ ಸನ್ಥವೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೪.
124.
ವಂಸೋ ವಿಸಾಲೋವ ಯಥಾ ವಿಸತ್ತೋ, ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ।
Vaṃso visālova yathā visatto,puttesu dāresu ca yā apekkhā;
ವಂಸಕ್ಕಳೀರೋವ 61 ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Vaṃsakkaḷīrova62asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ವಂಸೋ ವಿಸಾಲೋವ ಯಥಾ ವಿಸತ್ತೋತಿ ವಂಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೇಳುಗುಮ್ಬೋ। ಯಥಾ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸ್ಮಿಂ ಪೋರಾಣಕಾ ವಂಸಾ ಸತ್ತಾ 63 ವಿಸತ್ತಾ ಆಸತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾ, ಏವಮೇವ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ ಅನುನಯೋ ಅನುರೋಧೋ ನನ್ದೀ ನನ್ದಿರಾಗೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಾರಾಗೋ ಇಚ್ಛಾ ಮುಚ್ಛಾ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಗೇಧೋ ಪಲಿಗೇಧೋ ಸಙ್ಗೋ ಪಙ್ಕೋ ಏಜಾ ಮಾಯಾ ಜನಿಕಾ ಸಞ್ಜನನೀ ಸಿಬ್ಬಿನೀ ಜಾಲಿನೀ ಸರಿತಾ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ಸುತ್ತಂ ವಿಸಟಾ ಆಯೂಹನೀ ದುತಿಯಾ ಪಣಿಧಿ ಭವನೇತ್ತಿ ವನಂ ವನಥೋ ಸನ್ಥವೋ ಸಿನೇಹೋ ಅಪೇಕ್ಖಾ ಪಟಿಬನ್ಧು ಆಸಾ ಆಸೀಸನಾ ಆಸೀಸಿತತ್ತಂ ರೂಪಾಸಾ ಸದ್ದಾಸಾ ಗನ್ಧಾಸಾ ರಸಾಸಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಸಾ ಲಾಭಾಸಾ ಧನಾಸಾ ಪುತ್ತಾಸಾ ಜೀವಿತಾಸಾ ಜಪ್ಪಾ ಪಜಪ್ಪಾ ಅಭಿಜಪ್ಪಾ ಜಪ್ಪನಾ ಜಪ್ಪಿತತ್ತಂ ಲೋಲುಪ್ಪಂ ಲೋಲುಪ್ಪಾಯನಾ ಲೋಲುಪ್ಪಾಯಿತತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಞ್ಜಿಕತಾ ಸಾಧುಕಮ್ಯತಾ ಅಧಮ್ಮರಾಗೋ ವಿಸಮಲೋಭೋ ನಿಕನ್ತಿ ನಿಕಾಮನಾ ಪತ್ಥನಾ ಪಿಹನಾ ಸಮ್ಪತ್ಥನಾ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಭವತಣ್ಹಾ ವಿಭವತಣ್ಹಾ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಅರೂಪತಣ್ಹಾ ನಿರೋಧತಣ್ಹಾ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ಓಘೋ ಯೋಗೋ ಗನ್ಥೋ ಉಪಾದಾನಂ ಆವರಣಂ ನೀವರಣಂ ಛದನಂ ಬನ್ಧನಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಅನುಸಯೋ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಲತಾ ವೇವಿಚ್ಛಂ ದುಕ್ಖಮೂಲಂ ದುಕ್ಖನಿದಾನಂ ದುಕ್ಖಪ್ಪಭವೋ ಮಾರಪಾಸೋ ಮಾರಬಳಿಸಂ ಮಾರವಿಸಯೋ ಮಾರನಿವಾಸೋ ಮಾರಬನ್ಧನಂ ತಣ್ಹಾನದೀ ತಣ್ಹಾಜಾಲಂ ತಣ್ಹಾಗದ್ದುಲಂ ತಣ್ಹಾಸಮುದ್ದೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ।
Vaṃso visālova yathā visattoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ porāṇakā vaṃsā sattā 64 visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā, evameva visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsīsanā āsīsitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo māranivāso mārabandhanaṃ taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
ವಿಸತ್ತಿಕಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ವಿಸತ್ತಿಕಾ? ವಿಸಾಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ವಿಸತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಟಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಕ್ಕತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂಹರತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂವಾದಿಕಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮೂಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಫಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಪರಿಭೋಗಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ। ವಿಸಾಲಾ ವಾ ಪನ ತಣ್ಹಾ ರೂಪೇ ಸದ್ದೇ ಗನ್ಧೇ ರಸೇ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಕುಲೇ ಗಣೇ ಆವಾಸೇ ಲಾಭೇ ಯಸೇ ಪಸಂಸಾಯ ಸುಖೇ ಚೀವರೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಸೇನಾಸನೇ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಕಾಮಧಾತುಯಾ ರೂಪಧಾತುಯಾ ಅರೂಪಧಾತುಯಾ ಕಾಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ ಸಞ್ಞಾಭವೇ ಅಸಞ್ಞಾಭವೇ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವೇ ಏಕವೋಕಾರಭವೇ ಚತುವೋಕಾರಭವೇ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇ ಅತೀತೇ ಅನಾಗತೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸತಾ ವಿತ್ಥತಾತಿ – ವಿಸತ್ತಿಕಾತಿ – ವಂಸೋ ವಿಸಾಲೋವ ಯಥಾ ವಿಸತ್ತೋ।
Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visālāti visattikā visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā. Visālā vā pana taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visatā vitthatāti – visattikāti – vaṃso visālova yathā visatto.
ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾತಿ। ಪುತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಅತ್ರಜೋ ಪುತ್ತೋ, ಖೇತ್ತಜೋ ಪುತ್ತೋ, ದಿನ್ನಕೋ ಪುತ್ತೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪುತ್ತೋ। ದಾರಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಭರಿಯಾಯೋ। ಅಪೇಕ್ಖಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲನ್ತಿ – ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ।
Puttesu dāresu ca yā apekkhāti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Apekkhā vuccanti taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – puttesu dāresu ca yā apekkhā.
ವಂಸಕ್ಕಳೀರೋವ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋತಿ ವಂಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೇಳುಗುಮ್ಬೋ। ಯಥಾ ವೇಳುಗುಮ್ಬಸ್ಮಿಂ ತರುಣಕಾ ಕಳೀರಕಾ 65 ಅಸತ್ತಾ ಅಲಗ್ಗಾ ಅಗಧಿತಾ 66 ಅಪಲಿಬುದ್ಧಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ನಿಸ್ಸಟಾ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಏವಮೇವ। ಸಜ್ಜಾತಿ ದ್ವೇ ಸಜ್ಜನಾ – ತಣ್ಹಾಸಜ್ಜನಾ ಚ ದಿಟ್ಠಿಸಜ್ಜನಾ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸಜ್ಜನಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಸಜ್ಜನಾ। ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸಜ್ಜನಾ ಪಹೀನಾ, ದಿಟ್ಠಿಸಜ್ಜನಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಾ। ತಣ್ಹಾಸಜ್ಜನಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಸಜ್ಜನಾಯ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ರೂಪೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಸದ್ದೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಗನ್ಧೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ರಸೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ನ ಸಜ್ಜತಿ ಕುಲೇ…ಪೇ॰… ಗಣೇ… ಆವಾಸೇ… ಲಾಭೇ… ಯಸೇ… ಪಸಂಸಾಯ… ಸುಖೇ… ಚೀವರೇ… ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ… ಸೇನಾಸನೇ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇ… ಕಾಮಧಾತುಯಾ… ರೂಪಧಾತುಯಾ… ಅರೂಪಧಾತುಯಾ… ಕಾಮಭವೇ… ರೂಪಭವೇ… ಅರೂಪಭವೇ… ಸಞ್ಞಾಭವೇ… ಅಸಞ್ಞಾಭವೇ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವೇ… ಏಕವೋಕಾರಭವೇ… ಚತುವೋಕಾರಭವೇ… ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇ… ಅತೀತೇ… ಅನಾಗತೇ… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಸಜ್ಜತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಬಜ್ಝತಿ ನ ಪಲಿಬಜ್ಝತಿ ನ ಮುಚ್ಛತಿ; ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ವಂಸಕ್ಕಳೀರೋವ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Vaṃsakkaḷīrova asajjamānoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ taruṇakā kaḷīrakā 67 asattā alaggā agadhitā 68 apalibuddhā nikkhantā nissaṭā vippamuttā evameva. Sajjāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanā. Tassa paccekasambuddhassa taṇhāsajjanā pahīnā, diṭṭhisajjanā paṭinissaṭṭhā. Taṇhāsajjanāya pahīnattā diṭṭhisajjanāya paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati rase na sajjati phoṭṭhabbe na sajjati kule…pe… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte… senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre… kāmadhātuyā… rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati na mucchati; nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ವಂಸೋ ವಿಸಾಲೋವ ಯಥಾ ವಿಸತ್ತೋ, ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ।
‘‘Vaṃso visālova yathā visatto, puttesu dāresu ca yā apekkhā;
ವಂಸಕ್ಕಳೀರೋವ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೫.
125.
ಮಿಗೋ ಅರಞ್ಞಮ್ಹಿ ಯಥಾ ಅಬದ್ಧೋ 69, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಗಚ್ಛತಿ ಗೋಚರಾಯ।
Migo araññamhi yathā abaddho70, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಮಿಗೋ ಅರಞ್ಞೇ ಪವನೇ ಚರಮಾನೋ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ಗಚ್ಛತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ತಿಟ್ಠತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ನಿಸೀದತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅನಾಪಾಥಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲುದ್ದಸ್ಸ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ 75 ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, āraññiko migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, luddassa. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ 76 vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ । ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave , bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰…।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬಸೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚಸ್ಸ ದಿಸ್ವಾ ಆಸವಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಭಿಕ್ಖು ಅನ್ಧಮಕಾಸಿ ಮಾರಂ, ಅಪದಂ ವಧಿತ್ವಾ ಮಾರಚಕ್ಖುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋ ಪಾಪಿಮತೋ’, ತಿಣ್ಣೋ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ। ಸೋ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ಗಚ್ಛತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ತಿಟ್ಠತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ನಿಸೀದತಿ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಅನಾಪಾಥಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಾಪಿಮತೋ’’ತಿ – ಮಿಗೋ ಅರಞ್ಞಮ್ಹಿ ಯಥಾ ಅಬದ್ಧೋ, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಗಚ್ಛತಿ ಗೋಚರಾಯ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’, tiṇṇo loke visattikaṃ. So vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, pāpimato’’ti – migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya.
ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ। ವಿಞ್ಞೂತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪಞ್ಞವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ನರೋತಿ ಸತ್ತೋ ಮಾಣವೋ ಪೋಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೀವೋ ಜಾಗು ಜನ್ತು ಇನ್ದಗು ಮನುಜೋ। ಸೇರೀತಿ ದ್ವೇ ಸೇರೀ – ಧಮ್ಮೋಪಿ ಸೇರೀ ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ ಸೇರೀ। ಕತಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸೇರೀ? ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ – ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಸೇರೀ। ಕತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೇರೀ? ಯೋ ಇಮಿನಾ ಸೇರಿನಾ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೇರೀ। ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ದಕ್ಖಮಾನೋ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಜ್ಝಾಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಮಾನೋತಿ – ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti. Viññūti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Naroti satto māṇavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti viññū naro seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno, dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಮಿಗೋ ಅರಞ್ಞಮ್ಹಿ ಯಥಾ ಅಬದ್ಧೋ, ಯೇನಿಚ್ಛಕಂ ಗಚ್ಛತಿ ಗೋಚರಾಯ।
‘‘Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
ವಿಞ್ಞೂ ನರೋ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೬.
126.
ಆಮನ್ತನಾ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ವಾಸೇ ಠಾನೇ ಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾಯ।
Āmantanā hoti sahāyamajjhe,vāse ṭhāne gamane cārikāya;
ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ಆಮನ್ತನಾ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ವಾಸೇ ಠಾನೇ ಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾಯಾತಿ ಸಹಾಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಹ ಆಗಮನಂ ಫಾಸು ಗಮನಂ ಫಾಸು ಗಮನಾಗಮನಂ ಫಾಸು ಠಾನಂ ಫಾಸು ನಿಸಜ್ಜನಂ ಫಾಸು ಸಯನಂ ಫಾಸು ಆಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಉಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಮುಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು। ಆಮನ್ತನಾ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ವಾಸೇ ಠಾನೇ ಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾಯಾತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ ವಾಸೇಪಿ ಠಾನೇಪಿ ಗಮನೇಪಿ ಚಾರಿಕಾಯಪಿ ಅತ್ತತ್ಥಮನ್ತನಾ ಪರತ್ಥಮನ್ತನಾ ಉಭಯತ್ಥಮನ್ತನಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕತ್ಥಮನ್ತನಾ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕತ್ಥಮನ್ತನಾ ಪರಮತ್ಥಮನ್ತನಾ 77 ತಿ – ಆಮನ್ತನಾ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ವಾಸೇ ಠಾನೇ ಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾಯ।
Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyamajjhe vāsepi ṭhānepi gamanepi cārikāyapi attatthamantanā paratthamantanā ubhayatthamantanā diṭṭhadhammikatthamantanā samparāyikatthamantanā paramatthamantanā 78 ti – āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya.
ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಏತಂ ವತ್ಥು ಬಾಲಾನಂ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ತಿತ್ಥಯಸಾವಕಾನಂ, ಯದಿದಂ – ಭಣ್ಡುಕಾಸಾಯವತ್ಥವಸನತಾ। ಅಭಿಜ್ಝಿತಂ ಏತಂ ವತ್ಥು ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಂ, ಯದಿದಂ – ಭಣ್ಡುಕಾಸಾಯವತ್ಥವಸನತಾ। ಸೇರೀತಿ ದ್ವೇ ಸೇರೀ – ಧಮ್ಮೋಪಿ ಸೇರೀ ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ ಸೇರೀ। ಕತಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸೇರೀ? ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ …ಪೇ॰… ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ – ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಸೇರೀ। ಕತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೇರೀ? ಯೋ ಇಮಿನಾ ಸೇರಿನಾ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೇರೀ। ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋತಿ ಸೇರಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ ದಕ್ಖಮಾನೋ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ನಿಜ್ಝಾಯಮಾನೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಮಾನೋತಿ – ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti anabhijjhitaṃ etaṃ vatthu bālānaṃ asappurisānaṃ titthiyānaṃ titthayasāvakānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Abhijjhitaṃ etaṃ vatthu paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā …pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಆಮನ್ತನಾ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ವಾಸೇ ಠಾನೇ ಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾಯ।
‘‘Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya;
ಅನಭಿಜ್ಝಿತಂ ಸೇರಿತಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೭.
127.
ಖಿಡ್ಡಾ 79 ರತೀ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ಪುತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿ ಪೇಮಂ।
Khiḍḍā80ratī hoti sahāyamajjhe,puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;
ಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಂ 81 ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Piyavippayogaṃ82vijigucchamāno, ekocare khaggavisāṇakappo.
ಖಿಡ್ಡಾ ರತೀ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇತಿ। ಖಿಡ್ಡಾತಿ ದ್ವೇ ಖಿಡ್ಡಾ – ಕಾಯಿಕಾ ಚ ಖಿಡ್ಡಾ ವಾಚಸಿಕಾ ಚ ಖಿಡ್ಡಾ। ಕತಮಾ ಕಾಯಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ? ಹತ್ಥೀಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಅಸ್ಸೇಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ರಥೇಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಧನೂಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಥರೂಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಅಟ್ಠಪದೇಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ದಸಪದೇಹಿಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಆಕಾಸೇಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಪರಿಹಾರಪಥೇಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಸನ್ತಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಖಲಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಘಟಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಸಲಾಕಹತ್ಥೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಅಕ್ಖೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಪಙ್ಗಚೀರೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ವಙ್ಕಕೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಮೋಕ್ಖಚಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಚಿಙ್ಗುಲಕೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಪತ್ತಾಳ್ಹಕೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ರಥಕೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಧನುಕೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಅಕ್ಖರಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಮನೇಸಿಕಾಯಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ, ಯಥಾವಜ್ಜೇನಪಿ ಕೀಳನ್ತಿ। ಅಯಂ ಕಾಯಿಕಾ ಖಿಡ್ಡಾ।
Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, tharūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgacīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikā khiḍḍā.
ರತೀತಿ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತಾಧಿವಚನಮೇತಂ ರತೀತಿ। ಸಹಾಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಹ ಆಗಮನಂ ಫಾಸು ಗಮನಂ ಫಾಸು ಗಮನಾಗಮನಂ ಫಾಸು ಠಾನಂ ಫಾಸು ನಿಸಜ್ಜನಂ ಫಾಸು ಸಯನಂ ಫಾಸು ಆಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಉಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು ಸಮುಲ್ಲಪನಂ ಫಾಸು। ಖಿಡ್ಡಾ ರತೀ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇತಿ ಖಿಡ್ಡಾ ಚ ರತಿ ಚ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ ಹೋತೀತಿ – ಖಿಡ್ಡಾ ರತೀ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ।
Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti khiḍḍā ca rati ca sahāyamajjhe hotīti – khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe.
ಪುತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿ ಪೇಮನ್ತಿ। ಪುತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಅತ್ರಜೋ ಪುತ್ತೋ, ಖೇತ್ತಜೋ ಪುತ್ತೋ , ದಿನ್ನಕೋ ಪುತ್ತೋ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪುತ್ತೋ। ಪುತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿಂ ಪೇಮನ್ತಿ ಪುತ್ತೇಸು ಚ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ ಪೇಮನ್ತಿ – ಪುತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿ ಪೇಮಂ।
Puttesuca vipulaṃ hoti pemanti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto , dinnako putto, antevāsiko putto. Puttesu ca vipulaṃ hotiṃ pemanti puttesu ca adhimattaṃ hoti pemanti – puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ.
ಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋತಿ ದ್ವೇ ಪಿಯಾ – ಸತ್ತಾ ವಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಾ। ಕತಮೇ ಸತ್ತಾ ಪಿಯಾ? ಇಧ ಯಸ್ಸ ತೇ ಹೋನ್ತಿ ಅತ್ಥಕಾಮಾ ಹಿತಕಾಮಾ ಫಾಸುಕಾಮಾ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಭಾತಾ ವಾ ಭಗಿನೀ ವಾ ಪುತ್ತೋ ವಾ ಧೀತಾ ವಾ ಮಿತ್ತಾ ವಾ ಅಮಚ್ಚಾ ವಾ ಞಾತೀ ವಾ ಸಾಲೋಹಿತಾ ವಾ, ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಪಿಯಾ।
Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā putto vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, ime sattā piyā.
ಕತಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಿಯಾ? ಮನಾಪಿಕಾ ರೂಪಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಸದ್ದಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಗನ್ಧಾ ಮನಾಪಿಕಾ ರಸಾ ಮನಾಪಿಕಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ, ಇಮೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಿಯಾ। ಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋತಿ ಪಿಯಾನಂ ವಿಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋ ಅಟ್ಟಿಯಮಾನೋ ಹರಾಯಮಾನೋತಿ – ಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, ime saṅkhārā piyā. Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti piyānaṃ vippayogaṃ vijigucchamāno aṭṭiyamāno harāyamānoti – piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಖಿಡ್ಡಾ ರತೀ ಹೋತಿ ಸಹಾಯಮಜ್ಝೇ, ಪುತ್ತೇಸು ಚ ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿ ಪೇಮಂ।
‘‘Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe, puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;
ಪಿಯವಿಪ್ಪಯೋಗಂ ವಿಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೮.
128.
ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಘೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸನ್ತುಸ್ಸಮಾನೋ ಇತರೀತರೇನ।
Cātuddisoappaṭigho ca hoti,santussamāno itarītarena;
ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾ ಅಛಮ್ಭೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.
ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಘೋ ಚ ಹೋತೀತಿ। ಚಾತುದ್ದಿಸೋತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ। ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ 87 ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ। ಕರುಣಾಸಹಗತೇನ…ಪೇ॰… ಮುದಿತಾಸಹಗತೇನ…ಪೇ॰… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ। ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಘೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಮೇತ್ತಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ 88 ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ , ಯೇ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಉತ್ತರಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಹೇಟ್ಠಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ಉಪರಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಯೇ ದಿಸಾಸು ವಿದಿಸಾಸು ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ; ಕರುಣಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಮುದಿತಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಯೇ ದಿಸಾಸು ವಿದಿಸಾಸು ಸತ್ತಾ ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾ ಹೋನ್ತೀತಿ – ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಘೋ ಚ ಹೋತಿ।
Cātuddiso appaṭigho ca hotīti. Cātuddisoti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 89 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena…pe… muditāsahagatena…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ…pe… abyāpajjena pharitvā viharati. Cātuddiso appaṭigho ca hotīti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā 90 honti, ye dakkhiṇāya disāya sattā te appaṭikūlā honti , ye pacchimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye puratthimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye heṭṭhimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uparimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā honti; karuṇāya bhāvitattā muditāya bhāvitattā upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti…pe… ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā hontīti – cātuddiso appaṭigho ca hoti.
ಸನ್ತುಸ್ಸಮಾನೋ ಇತರೀತರೇನಾತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಚೀವರೇನ, ಇತರೀತರಚೀವರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಚೀವರಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ 91 ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಚೀವರಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ, ಲದ್ಧಾ ಚ ಚೀವರಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪಸನ್ನೋ 92 ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ತಾಯ ಚ ಪನ ಇತರೀತರಚೀವರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋ। ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ…ಪೇ॰…
Santussamānoitarītarenāti so paccekasambuddho santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ 93 āpajjati. Aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpasanno 94 ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena…pe…
ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಸೇನಾಸನೇನ…ಪೇ॰… ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ಇತರೀತರೇನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇನ, ಇತರೀತರಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಚ ವಣ್ಣವಾದೀ, ನ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಹೇತು ಅನೇಸನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಲದ್ಧಾ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ। ಲದ್ಧಾ ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ತಾಯ ಚ ಇತರೀತರಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತಿ ನ ಪರಂ ವಮ್ಭೇತಿ। ಯೋ ಹಿ ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋ ಅನಲಸೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪತಿಸ್ಸತೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪೋರಾಣೇ ಅಗ್ಗಞ್ಞೇ ಅರಿಯವಂಸೇ ಠಿತೋತಿ – ಸನ್ತುಸ್ಸಮಾನೋ ಇತರೀತರೇನ।
Santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena…pe… santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na paritassati. Laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – santussamāno itarītarena.
ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾ ಅಛಮ್ಭೀತಿ। ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ದ್ವೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ – ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ ಚ। ಕತಮೇ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಸೀಹಾ ಬ್ಯಗ್ಘಾ ದೀಪೀ ಅಚ್ಛಾ ತರಚ್ಛಾ ಕೋಕಾ ಮಹಿಂಸಾ 95 ಹತ್ಥೀ ಅಹೀ ವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ, ಚೋರಾ ವಾ ಅಸ್ಸು ಮಾನವಾ ವಾ ಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ ಅಕತಕಮ್ಮಾ ವಾ, ಚಕ್ಖುರೋಗೋ ಸೋತರೋಗೋ ಘಾನರೋಗೋ ಜಿವ್ಹಾರೋಗೋ ಕಾಯರೋಗೋ ಸೀಸರೋಗೋ ಕಣ್ಣರೋಗೋ ಮುಖರೋಗೋ ದನ್ತರೋಗೋ ಕಾಸೋ ಸಾಸೋ ಪಿನಾಸೋ ಡಾಹೋ ಜರೋ ಕುಚ್ಛಿರೋಗೋ ಮುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾ ಸೂಲಾ ವಿಸೂಚಿಕಾ ಕುಟ್ಠಂ ಗಣ್ಡೋ ಕಿಲಾಸೋ ಸೋಸೋ ಅಪಮಾರೋ ದದ್ದು ಕಣ್ಡು ಕಚ್ಛು ರಖಸಾ ವಿತಚ್ಛಿಕಾ ಲೋಹಿತಪಿತ್ತಂ ಮಧುಮೇಹೋ ಅಂಸಾ ಪಿಳಕಾ ಭಗನ್ದಲಾ, ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ಸನ್ನಿಪಾತಿಕಾ ಆಬಾಧಾ ಉತುಪರಿಣಾಮಜಾ ಆಬಾಧಾ ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜಾ ಆಬಾಧಾ ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾ ಆಬಾಧಾ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಾ ಆಬಾಧಾ, ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಜಿಘಚ್ಛಾ ಪಿಪಾಸಾ ಉಚ್ಚಾರೋ ಪಸ್ಸಾವೋ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾ ಇತಿ ವಾ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಾಕಟಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Parissayānaṃsahitā achambhīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 96 hatthī ahī vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā. Ime vuccanti pākaṭaparissayā.
ಕತಮೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಂ ಥಿನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನೀವರಣಂ ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ ಮಕ್ಖೋ ಪಳಾಸೋ ಇಸ್ಸಾ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಮಾಯಾ ಸಾಠೇಯ್ಯಂ ಥಮ್ಭೋ ಸಾರಮ್ಭೋ ಮಾನೋ ಅತಿಮಾನೋ ಮದೋ ಪಮಾದೋ, ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸಾ ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತಾ ಸಬ್ಬೇ ದರಥಾ ಸಬ್ಬೇ ಪರಿಳಾಹಾ ಸಬ್ಬೇ ಸನ್ತಾಪಾ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā. Ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
ಪರಿಸ್ಸಯಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ, ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ। ಕಥಂ ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸಹನ್ತಿ ಪರಿಸಹನ್ತಿ ಅಭಿಭವನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತಿ ಪರಿಯಾದಿಯನ್ತಿ ಮದ್ದನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಸಹನ್ತೀತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.
ಕಥಂ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇಸಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ? ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪದಾಯ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಾಯ ಅಪಚ್ಚನೀಕಪಟಿಪದಾಯ ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪದಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪದಾಯ ಸೀಲೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿತಾಯ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾಯ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಯ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಸ್ಸ, ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ… ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ… ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ… ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ… ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ… ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾನುಯೋಗಸ್ಸ – ಇಮೇಸಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಏವಂ ಪರಿಹಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa, catunnaṃ sammappadhānānaṃ… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.
ಕಥಂ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾ? ತತ್ಥೇತೇ 97 ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾ। ಯಥಾ ಬಿಲೇ ಬಿಲಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ, ದಕೇ ದಕಾಸಯಾ 98 ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ, ವನೇ ವನಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ , ರುಕ್ಖೇ ರುಕ್ಖಾಸಯಾ ಪಾಣಾ ಸಯನ್ತಿ; ಏವಮೇವ ತತ್ಥೇತೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete 99 pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā 100 pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti , rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತಿ। ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಸರಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಸಂಞ್ಞೋಜನೀಯಾ 101, ತ್ಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ವಸನ್ತಿ ಅನ್ವಾಸ್ಸವನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ಸಮುದಾಚರೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಂ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಚರಿಯಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā, sarasaṅkappā saṃññojanīyā 102, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsiko vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸರಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಸಂಯೋಜನೀಯಾ, ತ್ಯಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ವಸನ್ತಿ ಅನ್ವಾಸ್ಸವನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ಸಮುದಾಚರೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ ನಂ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾಚರಿಯಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಾನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಸಾಚರಿಯಕೋ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ವಿಹರತೀ’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ತಯೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲಾ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತಾ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತಾ ಅನ್ತರಾವಧಕಾ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಕತಮೇ ತಯೋ ? ಲೋಭೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲೋ 103 ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತೋ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತೋ ಅನ್ತರಾವಧಕೋ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ, ದೋಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಮೋಹೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತರಾಮಲೋ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತೋ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತೋ ಅನ್ತರಾವಧಕೋ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಯೋ ಅನ್ತರಾಮಲಾ ಅನ್ತರಾಅಮಿತ್ತಾ ಅನ್ತರಾಸಪತ್ತಾ ಅನ್ತರಾವಧಕಾ ಅನ್ತರಾಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ’’ತಿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo ? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 104 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.
ಅನತ್ಥಜನನೋ ಲೋಭೋ, ಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।
Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
ಲುದ್ಧೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಲುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।
Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
ಅನ್ಧತಮಂ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಲೋಭೋ ಸಹತೇ ನರಂ॥
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.
ಅನತ್ಥಜನನೋ ದೋಸೋ, ದೋಸೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।
Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
ದುಟ್ಠೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ದುಟ್ಠೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।
Duṭṭho atthaṃ na jānāti, duṭṭho dhammaṃ na passati;
ಅನ್ಧತಮಂ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ದೋಸೋ ಸಹತೇ ನರಂ॥
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.
ಅನತ್ಥಜನನೋ ಮೋಹೋ, ಮೋಹೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪಕೋಪನೋ।
Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
ಭಯಮನ್ತರತೋ ಜಾತಂ, ತಂ ಜನೋ ನಾವಬುಜ್ಝತಿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
ಮೂಳ್ಹೋ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಮೂಳ್ಹೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ।
Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
ಅನ್ಧತಮಂ ತದಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಮೋಹೋ ಸಹತೇ ನರನ್ತಿ॥
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naranti.
ಏವಮ್ಪಿ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ತಯೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ । ಕತಮೇ ತಯೋ? ಲೋಭೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ; ದೋಸೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ…ಪೇ॰… ಮೋಹೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತಯೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya . Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.
‘‘ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಚ ಮೋಹೋ ಚ, ಪುರಿಸಂ ಪಾಪಚೇತಸಂ।
‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;
ಹಿಂಸನ್ತಿ ಅತ್ತಸಮ್ಭೂತಾ, ತಚಸಾರಂವ ಸಮ್ಫಲ’’ನ್ತಿ 105॥
Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti 106.
ಏವಮ್ಪಿ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ರಾಗೋ ಚ ದೋಸೋ ಚ ಇತೋನಿದಾನಾ, ಅರತೀ ರತೀ ಲೋಮಹಂಸೋ ಇತೋಜಾ।
‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;
ಇತೋ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ಮನೋವಿತಕ್ಕಾ, ಕುಮಾರಕಾ ಧಙ್ಕಮಿವೋಸ್ಸಜನ್ತೀ’’ತಿ 107॥
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti 108.
ಏವಮ್ಪಿ, ತತ್ರಾಸಯಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾ।
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾತಿ ಪರಿಸ್ಸಯೇ ಸಹಿತಾ ಆರಾಧಿತಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತಾ ಪರಿಯಾದಿತಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸತಾತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾ। ಅಛಮ್ಭೀತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅಭೀರೂ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋ ವಿಹರತೀತಿ – ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Parissayānaṃ sahitāti parissaye sahitā ārādhitā ajjhottharitā pariyāditā paṭinissatāti – parissayānaṃ sahitā. Achambhīti so paccekasambuddho abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – parissayānaṃ sahitā acchambhī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಚಾತುದ್ದಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಘೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸನ್ತುಸ್ಸಮಾನೋ ಇತರೀತರೇನ।
‘‘Cātuddiso appaṭigho ca hoti, santussamāno itarītarena;
ಪರಿಸ್ಸಯಾನಂ ಸಹಿತಾ ಅಛಮ್ಭೀ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೨೯.
129.
ದುಸ್ಸಙ್ಗಹಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ಏಕೇ, ಅಥೋ ಗಹಟ್ಠಾ ಘರಮಾವಸನ್ತಾ।
Dussaṅgahāpabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಪರಪುತ್ತೇಸು ಹುತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ದುಸ್ಸಙ್ಗಹಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ಏಕೇತಿ ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ನಿಸ್ಸಯೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಉದ್ದೇಸೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಯಪಿ 109 ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಚೀವರೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಪತ್ತೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಲೋಹಥಾಲಕೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಧಮ್ಮಕರಣೇಪಿ 110 ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಪರಿಸ್ಸಾವನೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಥವಿಕೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಉಪಾಹನೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಕಾಯಬನ್ಧನೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ನ ಸುಣನ್ತಿ ನ ಸೋತಂ ಓದಹನ್ತಿ ನ ಅಞ್ಞಾಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ, ಅನಸ್ಸವಾ ಅವಚನಕರಾ ಪಟಿಲೋಮವುತ್ತಿನೋ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಮುಖಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ – ದುಸ್ಸಙ್ಗಹಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ಏಕೇ।
Dussaṅgahā pabbajitāpi eketi pabbajitāpi idhekacce nissayepi diyyamāne uddesepi diyyamāne paripucchāyapi 111 diyyamāne cīvarepi diyyamāne pattepi diyyamāne lohathālakepi diyyamāne dhammakaraṇepi 112 diyyamāne parissāvanepi diyyamāne thavikepi diyyamāne upāhanepi diyyamāne kāyabandhanepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – dussaṅgahā pabbajitāpi eke.
ಅಥೋ ಗಹಟ್ಠಾ ಘರಮಾವಸನ್ತಾತಿ ಗಹಟ್ಠಾಪಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಹತ್ಥಿಮ್ಹಿಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ…ಪೇ॰… ರಥೇಪಿ ಖೇತ್ತೇಪಿ ವತ್ಥುಮ್ಹಿಪಿ ಹಿರಞ್ಞೇಪಿ ಸುವಣ್ಣೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಗಾಮೇಪಿ…ಪೇ॰… ನಿಗಮೇಪಿ ನಗರೇಪಿ… ರಟ್ಠೇಪಿ… ಜನಪದೇಪಿ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ನ ಸುಣನ್ತಿ ನ ಸೋತಂ ಓದಹನ್ತಿ ನ ಅಞ್ಞಾಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ, ಅನಸ್ಸವಾ ಅವಚನಕರಾ ಪಟಿಲೋಮವುತ್ತಿನೋ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಮುಖಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ – ಅಥೋ ಗಹಟ್ಠಾ ಘರಮಾವಸನ್ತಾ।
Atho gahaṭṭhā gharamāvasantāti gahaṭṭhāpi idhekacce hatthimhipi diyyamāne…pe… rathepi khettepi vatthumhipi hiraññepi suvaṇṇepi diyyamāne gāmepi…pe… nigamepi nagarepi… raṭṭhepi… janapadepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – atho gahaṭṭhā gharamāvasantā.
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಪರಪುತ್ತೇಸು ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಪರಪುತ್ತಾ। ತೇಸು ಪರಪುತ್ತೇಸು ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅಬ್ಯಾವಟೋ ಹುತ್ವಾ ಅನಪೇಕ್ಖೋ ಹುತ್ವಾತಿ – ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಪರಪುತ್ತೇಸು ಹುತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Appossukko paraputtesu hutvāti attānaṃ ṭhapetvā sabbe imasmiṃ atthe paraputtā. Tesu paraputtesu appossukko hutvā abyāvaṭo hutvā anapekkho hutvāti – appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ದುಸ್ಸಙ್ಗಹಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ಏಕೇ, ಅಥೋ ಗಹಟ್ಠಾ ಘರಮಾವಸನ್ತಾ।
‘‘Dussaṅgahā pabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಪರಪುತ್ತೇಸು ಹುತ್ವಾ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
೧೩೦.
130.
ಛೇತ್ವಾನ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನಿ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ॥
Chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನೀತಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕೇಸಾ ಚ ಮಸ್ಸೂ ಚ ಮಾಲಾ ಚ ಗನ್ಧಞ್ಚ ವಿಲೇಪನಞ್ಚ ಆಭರಣಞ್ಚ ಪಿಲನ್ಧನಞ್ಚ ವತ್ಥಞ್ಚ ಪಾರುಪನಞ್ಚ ವೇಠನಞ್ಚ ಉಚ್ಛಾದನಂ ಪರಿಮದ್ದನಂ ನ್ಹಾಪನಂ 117 ಸಮ್ಬಾಹನಂ ಆದಾಸಂ ಅಞ್ಜನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಮುಖಚುಣ್ಣಂ ಮುಖಲೇಪನಂ ಹತ್ಥಬನ್ಧಂ ಸಿಖಾಬನ್ಧಂ ದಣ್ಡಂ ನಾಳಿಕಂ 118 ಖಗ್ಗಂ ಛತ್ತಂ ಚಿತ್ರುಪಾಹನಂ ಉಣ್ಹೀಸಂ ಮಣಿಂ ವಾಳಬೀಜನಿಂ ಓದಾತಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ದೀಘದಸಾನಿ 119 ಇತಿ ವಾ। ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನೀತಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಸಮೋರೋಪಯಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಟಿಪಸ್ಸಮ್ಭಯಿತ್ವಾತಿ – ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ।
Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca mālā ca gandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ 120 sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ 121 khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni 122 iti vā. Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭipassambhayitvāti – oropayitvā gihibyañjanāni.
ಸಞ್ಛಿನ್ನಪತ್ತೋ ಯಥಾ ಕೋವಿಳಾರೋತಿ ಯಥಾ ಕೋವಿಳಾರಸ್ಸ ಪತ್ತಾನಿ ಛಿನ್ನಾನಿ ಸಞ್ಛಿನ್ನಾನಿ ಪತಿತಾನಿ ಪರಿಪತಿತಾನಿ, ಏವಮೇವ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ ಛಿನ್ನಾನಿ ಸಞ್ಛಿನ್ನಾನಿ ಪತಿತಾನೀತಿ – ಸಞ್ಛಿನ್ನಪತ್ತೋ ಯಥಾ ಕೋವಿಳಾರೋ।
Sañchinnapatto yathā koviḷāroti yathā koviḷārassa pattāni chinnāni sañchinnāni patitāni paripatitāni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibyañjanāni chinnāni sañchinnāni patitānīti – sañchinnapatto yathā koviḷāro.
ಛೇತ್ವಾನ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನೀತಿ। ವೀರೋತಿ ವೀರಿಯವಾತಿ ವೀರೋ, ಪಹೂತಿ ವೀರೋ, ವಿಸವೀತಿ ವೀರೋ, ಅಲಮತ್ತೋತಿ ವೀರೋ, ಸೂರೋತಿ ವೀರೋ, ವಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅಭೀರೂ ಅಚ್ಛಮ್ಭೀ ಅನುತ್ರಾಸೀ ಅಪಲಾಯೀ ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋತಿ ವೀರೋ, ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋತಿ ವೀರೋ।
Chetvāna vīro gihibandhanānīti. Vīroti vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravoti vīro, vigatalomahaṃsoti vīro.
ವಿರತೋ ಇಧ 123 ಸಬ್ಬಪಾಕೇಹಿ, ನಿರಯದುಕ್ಖಂ ಅತಿಚ್ಚ ವೀರಿಯವಾ ಸೋ।
Virato idha 124 sabbapākehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;
ಸೋ ವೀರಿಯವಾ ಪಧಾನವಾ, ಧೀರೋ 125 ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ತಥತ್ತಾ॥
So vīriyavā padhānavā, dhīro 126 tādi pavuccate tathattā.
ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪುತ್ತಾ ಚ ಭರಿಯಾ ಚ ದಾಸಾ ಚ ದಾಸೀ ಚ ಅಜೇಳಕಾ ಚ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಚ ಹತ್ಥಿಗವಾಸ್ಸವಳವಾ ಚ ಖೇತ್ತಞ್ಚ ವತ್ಥು ಚ ಹಿರಞ್ಞಞ್ಚ ಸುವಣ್ಣಞ್ಚ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ಚ ರಟ್ಠಞ್ಚ ಜನಪದೋ ಚ ಕೋಸೋ ಚ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಞ್ಚ, ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರಜನೀಯವತ್ಥು।
Gihibandhanāni vuccanti puttā ca bhariyā ca dāsā ca dāsī ca ajeḷakā ca kukkuṭasūkarā ca hatthigavāssavaḷavā ca khettañca vatthu ca hiraññañca suvaṇṇañca gāmanigamarājadhāniyo ca raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyavatthu.
ಛೇತ್ವಾನ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನೀತಿ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನಿ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಛೇತ್ವಾನ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನಿ, ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧೋ –
Chetvāna vīro gihibandhanānīti so paccekasambuddho vīro gihibandhanāni chinditvā samucchinditvā jahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ಓರೋಪಯಿತ್ವಾ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ, ಸಞ್ಛಿನ್ನಪತ್ತೋ ಯಥಾ ಕೋವಿಳಾರೋ,
‘‘Oropayitvā gihibyañjanāni, sañchinnapatto yathā koviḷāro,
ಛೇತ್ವಾನ ವೀರೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಾನಿ।
Chetvāna vīro gihibandhanāni;
ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ಪಠಮೋ ವಗ್ಗೋ।
Paṭhamo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamavaggavaṇṇanā