Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / દ્વેમાતિકાપાળિ • Dvemātikāpāḷi |
પાટિદેસનીયકણ્ડો
Pāṭidesanīyakaṇḍo
૧. પઠમપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના
1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
પાટિદેસનીયેસુ પઠમે અન્તરઘરં પવિટ્ઠાયાતિ વચનતો સચે તસ્સા અન્તરારામાદીસુ ઠત્વાપિ દદમાનાય હત્થતો સયં રથિયાબ્યૂહસિઙ્ઘાટકઘરાનં અઞ્ઞતરસ્મિં ઠિતોપિ ગણ્હાતિ, દોસો નત્થિ. તસ્સા પન રથિયાદીસુ ઠત્વા દદમાનાય, રથિયાદીસુ વા, અન્તરારામાદીસુ વા ઠત્વાપિ યંકિઞ્ચિ આમિસં અજ્ઝોહરણત્થાય ગણ્હતો પટિગ્ગહણે દુક્કટં, અજ્ઝોહારે અજ્ઝોહારે પાટિદેસનીયં. તસ્સ દેસેતબ્બાકારો ગારય્હં આવુસોતિઆદિના નયેન સિક્ખાપદે દસ્સિતોયેવ.
Pāṭidesanīyesu paṭhame antaragharaṃ paviṭṭhāyāti vacanato sace tassā antarārāmādīsu ṭhatvāpi dadamānāya hatthato sayaṃ rathiyābyūhasiṅghāṭakagharānaṃ aññatarasmiṃ ṭhitopi gaṇhāti, doso natthi. Tassā pana rathiyādīsu ṭhatvā dadamānāya, rathiyādīsu vā, antarārāmādīsu vā ṭhatvāpi yaṃkiñci āmisaṃ ajjhoharaṇatthāya gaṇhato paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyaṃ. Tassa desetabbākāro gārayhaṃ āvusotiādinā nayena sikkhāpade dassitoyeva.
સાવત્થિયં અઞ્ઞતરં ભિક્ખું આરબ્ભ અઞ્ઞાતિકાય ભિક્ખુનિયા અન્તરઘરં પવિટ્ઠાય હત્થતો આમિસં પટિગ્ગહણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, અસાધારણપઞ્ઞત્તિ, અનાણત્તિકં, યથા ચેતં, તથા સેસાનિપિ, તિકપાટિદેસનીયં, યામકાલિકાદીસુ પટિગ્ગહણેપિ અજ્ઝોહરણેપિ દુક્કટં, એકતોઉપસમ્પન્નાય યાવકાલિકેપિ તથેવ, ઞાતિકાય અઞ્ઞાતિકસઞ્ઞિવેમતિકાનમ્પિ એસેવ નયો. ઞાતિકસઞ્ઞિનો પન, ઞાતિકાય વા દાપેન્તિયા, ઉપનિક્ખિપિત્વા વા દદમાનાય, યા ચ અન્તરારામભિક્ખુનુપસ્સયતિત્થિયસેય્યપટિક્કમનેસુ ઠત્વા ગામતો બહિ નીહરિત્વા, યામકાલિકાદીનિ વા ‘‘સતિ પચ્ચયે પરિભુઞ્જા’’તિ દેતિ, તસ્સ, સિક્ખમાનસામણેરીનઞ્ચ હત્થતો ગહેત્વા પરિભુઞ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. પરિપુણ્ણૂપસમ્પન્નતા, અઞ્ઞાતિકતા, અન્તરઘરે ઠિતાય હત્થતો સહત્થા પટિગ્ગહણં, યાવકાલિકતા, અજ્ઝોહરણન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનીતિ.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha aññātikāya bhikkhuniyā antaragharaṃ paviṭṭhāya hatthato āmisaṃ paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yathā cetaṃ, tathā sesānipi, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhoharaṇepi dukkaṭaṃ, ekatoupasampannāya yāvakālikepi tatheva, ñātikāya aññātikasaññivematikānampi eseva nayo. Ñātikasaññino pana, ñātikāya vā dāpentiyā, upanikkhipitvā vā dadamānāya, yā ca antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanesu ṭhatvā gāmato bahi nīharitvā, yāmakālikādīni vā ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti deti, tassa, sikkhamānasāmaṇerīnañca hatthato gahetvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, aññātikatā, antaraghare ṭhitāya hatthato sahatthā paṭiggahaṇaṃ, yāvakālikatā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
પઠમપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૨. દુતિયપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના
2. Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
દુતિયે ઇધ સૂપન્તિઆદિ વોસાસનાકારદસ્સનં. અપસક્ક તાવ ભગિનીતિઆદિ અપસાદેતબ્બાકારદસ્સનં. તત્રાયં વિનિચ્છયો – એકેનાપિ ભિક્ખુના અનપસાદિતે અજ્ઝોહરણત્થાય આમિસં ગણ્હન્તાનં પટિગ્ગહણે દુક્કટં, અજ્ઝોહારે અજ્ઝોહારે પાટિદેસનીયન્તિ.
Dutiye idha sūpantiādi vosāsanākāradassanaṃ. Apasakka tāva bhaginītiādi apasādetabbākāradassanaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – ekenāpi bhikkhunā anapasādite ajjhoharaṇatthāya āmisaṃ gaṇhantānaṃ paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
રાજગહે છબ્બગ્ગિયે આરબ્ભ ભિક્ખુનિયા વોસાસન્તિયા નનિવારણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, તિકપાટિદેસનીયં, એકતોઉપસમ્પન્નાય વોસાસન્તિયા નનિવારેન્તસ્સ દુક્કટં, તથા અનુપસમ્પન્નાય ઉપસમ્પન્નસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ ચ. અનુપસમ્પન્નસઞ્ઞિનો, પન યો ચ અત્તનો વા ભત્તં દાપેન્તિયા, અઞ્ઞેસં વા ભત્તં દેન્તિયા, યં વા ન દિન્નં, તં દાપેન્તિયા, યત્થ વા ન દિન્નં, તત્થ, સબ્બેસં વા સમકં દાપેન્તિયા, સિક્ખમાનાય વા સામણેરિયા વા વોસાસન્તિયા પટિગ્ગહેત્વા ભુઞ્જતિ, તસ્સ, પઞ્ચ ભોજનાનિ ઠપેત્વા સબ્બત્થ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. પરિપુણ્ણૂપસમ્પન્નતા, પઞ્ચભોજનતા, અન્તરઘરે અનુઞ્ઞાતપકારતો અઞ્ઞથા વોસાસના, અનિવારણા, અજ્ઝોહરણન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ કથિનસદિસાનીતિ.
Rājagahe chabbaggiye ārabbha bhikkhuniyā vosāsantiyā nanivāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapāṭidesanīyaṃ, ekatoupasampannāya vosāsantiyā nanivārentassa dukkaṭaṃ, tathā anupasampannāya upasampannasaññino vematikassa ca. Anupasampannasaññino, pana yo ca attano vā bhattaṃ dāpentiyā, aññesaṃ vā bhattaṃ dentiyā, yaṃ vā na dinnaṃ, taṃ dāpentiyā, yattha vā na dinnaṃ, tattha, sabbesaṃ vā samakaṃ dāpentiyā, sikkhamānāya vā sāmaṇeriyā vā vosāsantiyā paṭiggahetvā bhuñjati, tassa, pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha, ummattakādīnañca anāpatti. Paripuṇṇūpasampannatā, pañcabhojanatā, antaraghare anuññātapakārato aññathā vosāsanā, anivāraṇā, ajjhoharaṇanti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisānīti.
દુતિયપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Dutiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૩. તતિયપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના
3. Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
તતિયે સેક્ખસમ્મતાનીતિ લદ્ધસેક્ખસમ્મુતિકાનિ. પુબ્બે અનિમન્તિતોતિ ઘરૂપચારોક્કમનતો પઠમતરં ઉપચારં અનોક્કમન્તેયેવ પુબ્બે અનિમન્તિતો. અગિલાનો નામ યો સક્કોતિ પિણ્ડાય ચરિતું. પાટિદેસનીયન્તિ ઘરૂપચારં ઓક્કમિત્વા આમિસં ગણ્હન્તસ્સ પટિગ્ગહણે તાવ દુક્કટં, તં ગહેત્વા યત્થકત્થચિ ભુઞ્જન્તસ્સ અજ્ઝોહારે અજ્ઝોહારે પાટિદેસનીયન્તિ.
Tatiye sekkhasammatānīti laddhasekkhasammutikāni. Pubbe animantitoti gharūpacārokkamanato paṭhamataraṃ upacāraṃ anokkamanteyeva pubbe animantito. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya carituṃ. Pāṭidesanīyanti gharūpacāraṃ okkamitvā āmisaṃ gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva dukkaṭaṃ, taṃ gahetvā yatthakatthaci bhuñjantassa ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ન મત્તં જાનિત્વા પટિગ્ગહણવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘પુબ્બે અનિમન્તિતો, અગિલાનો’’તિ ઇમા પનેત્થ દ્વે અનુપઞ્ઞત્તિયો, તિકપાટિદેસનીયં, યામકાલિકાદીસુ પટિગ્ગહણેપિ અજ્ઝોહારેપિ દુક્કટં, તથા અસેક્ખસમ્મતે સેક્ખસમ્મતસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ ચ. અસેક્ખસમ્મતસઞ્ઞિનો, પન યો ચ પુબ્બે નિમન્તિતો વા ગિલાનો વા અઞ્ઞસ્સ વા તેસં ઘરે પઞ્ઞત્તં ભિક્ખં ગણ્હાતિ, યસ્સ ચ ઘરતો નીહરિત્વા, આસનસાલાદીસુ વા ભિક્ખું અદિસ્વા પઠમંયેવ નીહરિત્વા, દ્વારમૂલે વા ઠપિતં દેન્તિ, તસ્સ તં ભુઞ્જન્તસ્સ, નિચ્ચભત્તકે, સલાકભત્તે, પક્ખિકે , ઉપોસથિકે, પાટિપદિકે, યામકાલિકાદિં ‘‘સતિ પચ્ચયે પરિભુઞ્જા’’તિ દિન્નં પરિભુઞ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. સેક્ખસમ્મતતા, પુબ્બે અનિમન્તિતતા, અગિલાનતા, ઘરૂપચારોક્કમનં, ઠપેત્વા નિચ્ચભત્તકાદીનિ અઞ્ઞં આમિસં ગહેત્વા ભુઞ્જનન્તિ ઇમાનેત્થ પઞ્ચ અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ એળકલોમસદિસાનીતિ.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha na mattaṃ jānitvā paṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘pubbe animantito, agilāno’’ti imā panettha dve anupaññattiyo, tikapāṭidesanīyaṃ, yāmakālikādīsu paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭaṃ, tathā asekkhasammate sekkhasammatasaññino vematikassa ca. Asekkhasammatasaññino, pana yo ca pubbe nimantito vā gilāno vā aññassa vā tesaṃ ghare paññattaṃ bhikkhaṃ gaṇhāti, yassa ca gharato nīharitvā, āsanasālādīsu vā bhikkhuṃ adisvā paṭhamaṃyeva nīharitvā, dvāramūle vā ṭhapitaṃ denti, tassa taṃ bhuñjantassa, niccabhattake, salākabhatte, pakkhike , uposathike, pāṭipadike, yāmakālikādiṃ ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti dinnaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sekkhasammatatā, pubbe animantitatā, agilānatā, gharūpacārokkamanaṃ, ṭhapetvā niccabhattakādīni aññaṃ āmisaṃ gahetvā bhuñjananti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
તતિયપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Tatiyapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
૪. ચતુત્થપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ચતુત્થે યાનિ ખો પન તાનિ આરઞ્ઞકાનીતિઆદિ ચીવરવિપ્પવાસસિક્ખાપદે વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બં. પુબ્બે અપ્પટિસંવિદિતન્તિ એત્થ યં ઇત્થિયા વા પુરિસેન વા ગહટ્ઠેન વા પબ્બજિતેન વા આરામં વા આરામૂપચારં વા પવિસિત્વા ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ, ભન્તે, કુલસ્સ ખાદનીયં વા ભોજનીયં વા આહરિયિસ્સતી’’તિ (પાચિ॰ ૫૭૩) આરોચિતં, તં પચ્છા યથાઆરોચિતમેવ વા આહરિયતુ, તસ્સ પરિવારં કત્વા અઞ્ઞં વા તેન સદ્ધિં બહુકમ્પિ, ‘‘ઇત્થન્નામં કુલં પટિસંવિદિતં કત્વા ખાદનીયં વા ભોજનીયં વા ગહેત્વા ગચ્છતી’’તિ સુત્વા અઞ્ઞાનિ વા કુલાનિ તેહિ સદ્ધિં આહરન્તુ, તં સબ્બં પટિસંવિદિતં નામ. યં પન એવં અનારોચિતં અનાહટઞ્ચ, તં અપ્પટિસંવિદિતં નામ. અગિલાનો નામ યો સક્કોતિ પિણ્ડાય ગન્તું. પાટિદેસનીયન્તિ એવરૂપં અન્તમસો આરામમજ્ઝેન ગચ્છન્તેહિ અદ્ધિકેહિ દિન્નમ્પિ આરામે વા આરામૂપચારે વા પટિગ્ગહેત્વા અજ્ઝોહરન્તસ્સ પટિગ્ગહણે દુક્કટં, અજ્ઝોહારે અજ્ઝોહારે પાટિદેસનીયન્તિ.
Catutthe yāni kho pana tāni āraññakānītiādi cīvaravippavāsasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ. Pubbe appaṭisaṃviditanti ettha yaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā ārāmaṃ vā ārāmūpacāraṃ vā pavisitvā ‘‘itthannāmassa, bhante, kulassa khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā āhariyissatī’’ti (pāci. 573) ārocitaṃ, taṃ pacchā yathāārocitameva vā āhariyatu, tassa parivāraṃ katvā aññaṃ vā tena saddhiṃ bahukampi, ‘‘itthannāmaṃ kulaṃ paṭisaṃviditaṃ katvā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā gahetvā gacchatī’’ti sutvā aññāni vā kulāni tehi saddhiṃ āharantu, taṃ sabbaṃ paṭisaṃviditaṃ nāma. Yaṃ pana evaṃ anārocitaṃ anāhaṭañca, taṃ appaṭisaṃviditaṃ nāma. Agilāno nāma yo sakkoti piṇḍāya gantuṃ. Pāṭidesanīyanti evarūpaṃ antamaso ārāmamajjhena gacchantehi addhikehi dinnampi ārāme vā ārāmūpacāre vā paṭiggahetvā ajjhoharantassa paṭiggahaṇe dukkaṭaṃ, ajjhohāre ajjhohāre pāṭidesanīyanti.
સક્કેસુ સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ આરામે ચોરે પટિવસન્તે અનારોચનવત્થુસ્મિં પઞ્ઞત્તં, ‘‘અગિલાનો’’તિ અયમેત્થ એકા અનુપઞ્ઞત્તિ, તિકપાટિદેસનીયં , યામકાલિકાદીસુ આહારત્થાય પટિગ્ગહણેપિ અજ્ઝોહારેપિ દુક્કટમેવ, તથા પટિસંવિદિતે અપ્પટિસંવિદિતસઞ્ઞિનો વેમતિકસ્સ ચ, પટિસંવિદિતસઞ્ઞિનો, પન ગિલાનસ્સ, યો ચ પટિસંવિદિતં કત્વા આહટં વા ગિલાનાવસેસકં વા બહારામે વા પટિગ્ગહિતં, તત્થજાતકમેવ વા મૂલફલાદિં, યામકાલિકાદીસુ વા યંકિઞ્ચિ ‘‘સતિ પચ્ચયે પરિભુઞ્જા’’તિ લદ્ધં પરિભુઞ્જન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકાદીનઞ્ચ અનાપત્તિ. યથાવુત્તઆરઞ્ઞકસેનાસનતા, યાવકાલિકસ્સ અતત્થજાતકતા, અગિલાનતા, અગિલાનાવસેસકતા, અપ્પટિસંવિદિતતા, અજ્ઝારામે પટિગ્ગહણં, અજ્ઝોહરણન્તિ ઇમાનેત્થ સત્ત અઙ્ગાનિ. સમુટ્ઠાનાદીનિ કથિનસદિસાનેવ, ઇદં પન કિરિયાકિરિયન્તિ.
Sakkesu sambahule bhikkhū ārabbha ārāme core paṭivasante anārocanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘agilāno’’ti ayamettha ekā anupaññatti, tikapāṭidesanīyaṃ , yāmakālikādīsu āhāratthāya paṭiggahaṇepi ajjhohārepi dukkaṭameva, tathā paṭisaṃvidite appaṭisaṃviditasaññino vematikassa ca, paṭisaṃviditasaññino, pana gilānassa, yo ca paṭisaṃviditaṃ katvā āhaṭaṃ vā gilānāvasesakaṃ vā bahārāme vā paṭiggahitaṃ, tatthajātakameva vā mūlaphalādiṃ, yāmakālikādīsu vā yaṃkiñci ‘‘sati paccaye paribhuñjā’’ti laddhaṃ paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yathāvuttaāraññakasenāsanatā, yāvakālikassa atatthajātakatā, agilānatā, agilānāvasesakatā, appaṭisaṃviditatā, ajjhārāme paṭiggahaṇaṃ, ajjhoharaṇanti imānettha satta aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
ચતુત્થપાટિદેસનીયસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Catutthapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
કઙ્ખાવિતરણિયા પાતિમોક્ખવણ્ણનાય
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
પાટિદેસનીયવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Pāṭidesanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.