Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / куд̣̇д̣̇асигкаа-мууласигкаа • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
9. бадиг̇г̇ааханид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа
9. Paṭiggāhaniddesavaṇṇanā
106. д̣̇аад̇ум̣ гаамзд̇ийд̇и д̣̇аад̇угаамо, д̇асса абхихааро ийсагамби он̣аманаад̣̇инаабхихаран̣анд̇и д̇аббурисо, хад̇т̇асса баасо хад̇т̇абаасо. рул̣хийвасзна д̇у ад̣дхад̇зяяахад̇т̇о хад̇т̇абаасо наама. со жа сажз бхигку нисинно ход̇и, аасанасса бажчиманд̇ад̇о бадтааяа, сажз тид̇о, бан̣хианд̇ад̇о бадтааяа, сажз нибанно, язна бассзна нибанно, д̇асса баариманд̇ад̇о бадтааяа д̣̇ааяагасса нисиннасса тид̇асса ваа табзд̇ваа басаарид̇ахад̇т̇ам̣ яам̣ аасаннад̇арам̣ ан̇г̇ам̣, д̇асса ориманд̇зна барижчинд̣̇ид̇ваа взд̣̇ид̇аб̣б̣о. зран̣агкаманд̇и т̇аамамаж̇жхимзна бурисзна зран̣асса угкибанасса камам̣ яог̇г̇ам̣. вад̇т̇усад̣̇д̣̇аабзгкам̣ набум̣сагад̇д̇ам̣. д̇ид̇хаа д̣̇знд̇зд̇и гааяагааяаббадиб̣ад̣̇д̇ханиссаг̇г̇ияаанам̣ васзна д̇ийхи багаарзхи д̣̇ааяагз д̣̇ад̣̇амаанз. д̇ад̇т̇а язна гзнажи сарийрааваяавзна анд̇амасо баад̣̇ан̇г̇улияааби д̣̇ийяамаанам̣ гааязна д̣̇иннам̣ наама ход̇и, гадажчуаад̣̇ийсу язна гзнажи д̣̇ийяамаанам̣ гааяаббадиб̣ад̣̇д̇хзна, гааяад̇о бана гааяаббадиб̣ад̣̇д̇хад̇о ваа можзд̇ваа хад̇т̇абаасз тид̇асса гааязна ваа гааяаббадиб̣ад̣̇д̇хзна ваа баад̇ияамаанам̣ ниссаг̇г̇иязна баяог̇зна д̣̇иннам̣ наама. д̣̇вид̇хаа г̇ааход̇и гааяагааяаббадиб̣ад̣̇д̇хаанам̣ васзна д̣̇вийхи багаарзхи язхи гзхижи д̣̇ийяамаанасса г̇ахан̣ам̣. звам̣ бадиг̇г̇ахо бан̃жан̇г̇од̇и яож̇анаа. бан̃жан̇г̇од̇и бан̃жа ан̇г̇аани яассаад̇и б̣ахуб̣б̣ийхи.
106. Dātuṃ kāmetīti dātukāmo, tassa abhihāro īsakampi oṇamanādinābhiharaṇanti tappuriso, hatthassa pāso hatthapāso. Ruḷhīvasena tu aḍḍhateyyahattho hatthapāso nāma. So ca sace bhikkhu nisinno hoti, āsanassa pacchimantato paṭṭhāya, sace ṭhito, paṇhiantato paṭṭhāya, sace nipanno, yena passena nipanno, tassa pārimantato paṭṭhāya dāyakassa nisinnassa ṭhitassa vā ṭhapetvā pasāritahatthaṃ yaṃ āsannataraṃ aṅgaṃ, tassa orimantena paricchinditvā veditabbo. Eraṇakkhamanti thāmamajjhimena purisena eraṇassa ukkhipanassa khamaṃ yoggaṃ. Vatthusaddāpekkhaṃ napuṃsakattaṃ. Tidhā denteti kāyakāyappaṭibaddhanissaggiyānaṃ vasena tīhi pakārehi dāyake dadamāne. Tattha yena kenaci sarīrāvayavena antamaso pādaṅguliyāpi dīyamānaṃ kāyena dinnaṃ nāma hoti, kaṭacchuādīsu yena kenaci dīyamānaṃ kāyappaṭibaddhena, kāyato pana kāyappaṭibaddhato vā mocetvā hatthapāse ṭhitassa kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā pātiyamānaṃ nissaggiyena payogena dinnaṃ nāma. Dvidhā gāhoti kāyakāyappaṭibaddhānaṃ vasena dvīhi pakārehi yehi kehici dīyamānassa gahaṇaṃ. Evaṃ paṭiggaho pañcaṅgoti yojanā. Pañcaṅgoti pañca aṅgāni yassāti bahubbīhi.
107. ид̣̇аани анзран̣агкамз жа гисмин̃жи гааяаббадиб̣ад̣̇д̇хз жа бадиг̇г̇ахан̣аароханам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘асам̣хаарияз’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а асам̣хаариязд̇и аанзд̇умасаггун̣зяяз палагабаасаан̣аад̣̇имхи. д̇ад̇т̇аж̇аад̇зд̇и д̇зсуязва ругкаад̣̇ийсу ж̇аад̇з гим̣сугабад̣̇уминибан̣н̣аад̣̇игз. жин̃жааад̣̇ийнам̣ сукумз бан̣н̣зд̇и самб̣анд̇хо. д̇аани хи санд̇хаарзд̇ум̣ на саггонд̇и. д̇зсам̣ бана саакаасу ваддад̇и. аад̣̇и-сад̣̇д̣̇зна ‘‘ан̇г̇а’’нд̇иаад̣̇игам̣ сан̇г̇ан̣хаад̇и. ваа-сад̣̇д̣̇о самужжаяз. асаяхабхаарзд̇и т̇аамамаж̇жхимабурисзна сахид̇ум̣ санд̇хаарзд̇ум̣ асаггун̣зяяз бхаарз. саб̣б̣зсам̣ бадиг̇г̇ахо ‘‘на руухад̇ий’’д̇и иминаа самб̣анд̇хо.
107. Idāni aneraṇakkhame ca kismiñci kāyappaṭibaddhe ca paṭiggahaṇārohanaṃ dassetuṃ ‘‘asaṃhāriye’’tiādimāha. Tattha asaṃhāriyeti ānetumasakkuṇeyye phalakapāsāṇādimhi. Tatthajāteti tesuyeva rukkhādīsu jāte kiṃsukapaduminipaṇṇādike. Ciñcaādīnaṃ sukhume paṇṇeti sambandho. Tāni hi sandhāretuṃ na sakkonti. Tesaṃ pana sākhāsu vaṭṭati. Ādi-saddena ‘‘aṅga’’ntiādikaṃ saṅgaṇhāti. Vā-saddo samuccaye. Asayhabhāreti thāmamajjhimapurisena sahituṃ sandhāretuṃ asakkuṇeyye bhāre. Sabbesaṃ paṭiggaho ‘‘na rūhatī’’ti iminā sambandho.
108. ид̣̇аани бадиг̇г̇ахан̣авиж̇аханам̣ д̣̇ассзд̇и ‘‘сигкаа’’д̇иаад̣̇инаа. д̇ад̇т̇а сигкаамаран̣алин̇г̇зхийд̇и сигкаабажжагкаанзна жа маран̣зна жа лин̇г̇абаривад̇д̇анзна жа. анабзгкависаг̇г̇ад̇од̇и над̇т̇и абзгко зд̇ассаад̇и анабзгко, сова висаг̇г̇о, д̇ад̇о жа. ажчзд̣̇аад̇и жораад̣̇ийхи ажчинд̣̇ид̇ваа г̇ахан̣зна. анубасамбаннад̣̇аанаад̇и анубасамбаннасса д̣̇аанзна. жа-сад̣̇д̣̇о саб̣б̣ад̇т̇а аанзд̇аб̣б̣о. г̇ааход̇и бадиг̇г̇ахан̣ам̣. убасаммад̇ийд̇и виж̇ахад̇и.
108. Idāni paṭiggahaṇavijahanaṃ dasseti ‘‘sikkhā’’tiādinā. Tattha sikkhāmaraṇaliṅgehīti sikkhāpaccakkhānena ca maraṇena ca liṅgaparivattanena ca. Anapekkhavisaggatoti natthi apekkho etassāti anapekkho, sova visaggo, tato ca. Acchedāti corādīhi acchinditvā gahaṇena. Anupasampannadānāti anupasampannassa dānena. Ca-saddo sabbattha ānetabbo. Gāhoti paṭiggahaṇaṃ. Upasammatīti vijahati.
109-10. ид̣̇аани аббадиг̇г̇ахид̇ам̣ барибхог̇з д̣̇осам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘аббадиг̇г̇ахид̇а’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а саб̣б̣анд̇и жад̇угаалигабарияаабаннам̣ сагаламби. ид̣̇аани аббадиг̇г̇ахзд̇ваа барибхун̃ж̇ид̇аб̣б̣ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘суд̣̇д̇ха’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а суд̣̇д̇хам̣ наад̇иб̣ахалам̣ уд̣̇аган̃жа д̇ат̇аа ан̇г̇алаг̇г̇ам̣ авижчиннам̣ д̣̇анд̇а…бз… г̇уут̇аган̃жа лон̣а…бз… гарийсаган̃жа габбад̇зд̇и самб̣анд̇хо. д̇ад̇т̇а суд̣̇д̇ханд̇и раж̇арзн̣уухи ан̃н̃арасзна жа асаммиссад̇ааяа барисуд̣̇д̇хам̣. наад̇иб̣ахаланд̇и яам̣ гасид̇адтаанз б̣ахаламуд̣̇агам̣ вияа мукз ваа хад̇т̇з ваа на лаг̇г̇ам̣, д̇ам̣. авижчиннанд̇и ан̇г̇ад̇о вижчинд̣̇ид̇ваа на г̇ад̇ам̣. д̣̇анд̇аани жа агкийни жа ган̣н̣ан̃жа д̣̇анд̇агкиган̣н̣ам̣ баан̣яан̇г̇ад̇д̇аа, д̇асса г̇уут̇аганд̇и д̇аббурисо. лон̣ам̣ сарийрудтид̇ам̣. син̇гхаан̣ийд̇и син̇гхаан̣игаа. вижчиннам̣ на бадиг̇г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣.
109-10. Idāni appaṭiggahitaṃ paribhoge dosaṃ dassetuṃ ‘‘appaṭiggahita’’ntiādimāha. Tattha sabbanti catukālikapariyāpannaṃ sakalampi. Idāni appaṭiggahetvā paribhuñjitabbaṃ dassetuṃ ‘‘suddha’’ntiādimāha. Tattha suddhaṃ nātibahalaṃ udakañca tathā aṅgalaggaṃ avicchinnaṃ danta…pe… gūthakañca loṇa…pe… karīsakañca kappateti sambandho. Tattha suddhanti rajareṇūhi aññarasena ca asammissatāya parisuddhaṃ. Nātibahalanti yaṃ kasitaṭṭhāne bahalamudakaṃ viya mukhe vā hatthe vā na laggaṃ, taṃ. Avicchinnanti aṅgato vicchinditvā na gataṃ. Dantāni ca akkhīni ca kaṇṇañca dantakkhikaṇṇaṃ pāṇyaṅgattā, tassa gūthakanti tappuriso. Loṇaṃ sarīruṭṭhitaṃ. Siṅghāṇīti siṅghāṇikā. Vicchinnaṃ na paṭiggahetabbaṃ.
111. ид̣̇аани ‘‘г̇уут̇аа’’д̇иаад̣̇инаа гаалод̣̇иссам̣ д̣̇ассзд̇и. д̇ат̇аавид̇хзд̇и саббад̣̇адтагкан̣аад̣̇игз д̇ат̇аавид̇хз гаалз. д̇ат̇аа д̇аад̣̇исо вид̇хо гаало зд̇ассаад̇и б̣ахуб̣б̣ийхи. сзвзяяаад̇и сзванам̣ гарзяяа, барибхун̃ж̇зяяаад̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. асанд̇з габбагаарагзд̇и зд̇т̇а д̣̇уб̣б̣ажоби асамад̇т̇оби габбияагаараго асанд̇абагкзязва д̇идтад̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣о. гаалод̣̇иссад̇д̇аа бана чааригааяа асад̇и аллад̣̇аарум̣ ругкад̇о чинд̣̇ид̇ваа гаад̇ум̣, мад̇д̇игааяа асад̇и бхуумим̣ кан̣ид̇вааби мад̇д̇игам̣ г̇ахзд̇ум̣ ваддад̇и.
111. Idāni ‘‘gūthā’’tiādinā kālodissaṃ dasseti. Tathāvidheti sappadaṭṭhakkhaṇādike tathāvidhe kāle. Tathā tādiso vidho kālo etassāti bahubbīhi. Seveyyāti sevanaṃ kareyya, paribhuñjeyyāti vuttaṃ hoti. Asante kappakāraketi ettha dubbacopi asamatthopi kappiyakārako asantapakkheyeva tiṭṭhatīti veditabbo. Kālodissattā pana chārikāya asati alladāruṃ rukkhato chinditvā kātuṃ, mattikāya asati bhūmiṃ khaṇitvāpi mattikaṃ gahetuṃ vaṭṭati.
112. д̣̇уруубажин̣н̣зд̇и д̣̇удтум̣ убажин̣н̣ам̣ аамадтам̣ д̣̇уруубажин̣н̣ам̣. сажз бхигку аббадиг̇г̇ахид̇ам̣ саамисам̣ бхааж̇анам̣ тид̇адтаанад̇о абанзд̇ваа аамасад̇и, бид̇хаанам̣ аамасад̇и, убари тид̇агажавараад̣̇им̣ чад̣д̣зд̇и, д̇ад̇т̇аж̇аад̇агапалинияаа саакааяа ваа валлияаа ваа г̇ахзд̇ваа ваа жаалзд̇и, д̣̇уруубажин̣н̣ам̣ наама ход̇и. д̇асмим̣ д̣̇уггаданд̇и самб̣анд̇хо. паларугкам̣ бана абассаяид̇ум̣ ваа д̇ад̇т̇а ган̣дагам̣ ваа б̣анд̇хид̇ум̣ ваддад̇и. аран̃н̃з бад̇ид̇аамб̣апалаад̣̇им̣ ‘‘сааман̣зрасса д̣̇ассаамий’’д̇и аахарид̇ваа д̣̇аад̇ум̣ ваддад̇и. раж̇огин̣н̣зд̇и раж̇асаа огин̣н̣з, д̇асмим̣ бад̇д̇аад̣̇игз яам̣ гин̃жи бадиг̇г̇ан̣хад̇о винаяад̣̇уггадам̣ ход̇ийд̇и ад̇т̇о. сажз бин̣д̣ааяа жаранд̇асса бад̇д̇з раж̇ам̣ бад̇ад̇и, бадиг̇г̇ахзд̇ваа бхигкаа г̇ан̣хид̇аб̣б̣аа . ‘‘бадиг̇г̇ахзд̇ваа д̣̇зт̇аа’’д̇и вуд̇д̇зби аагиранд̇и, хад̇т̇ад̇о аможзнд̇знзва бадиг̇г̇аахаабагасса санд̇игам̣ нзд̇ваа бадиг̇г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣. сажз махааваад̇о д̇ад̇о д̇ад̇о раж̇ам̣ баад̇зд̇и, на саггаа ход̇и бхигкам̣ г̇ахзд̇ум̣, ‘‘анубасамбаннасса д̣̇ассаамий’’д̇и суд̣̇д̇хажид̇д̇зна аабхог̇ам̣ гад̇ваа г̇ан̣хид̇ум̣ ваддад̇и. д̇ам̣ бана д̇зна д̣̇иннам̣ ваа виссаасзна ваа бадиг̇г̇ахзд̇ваа барибхун̃ж̇ид̇ум̣ ваддад̇и.
112.Durūpaciṇṇeti duṭṭhuṃ upaciṇṇaṃ āmaṭṭhaṃ durūpaciṇṇaṃ. Sace bhikkhu appaṭiggahitaṃ sāmisaṃ bhājanaṃ ṭhitaṭṭhānato apanetvā āmasati, pidhānaṃ āmasati, upari ṭhitakacavarādiṃ chaḍḍeti, tatthajātakaphaliniyā sākhāya vā valliyā vā gahetvā vā cāleti, durūpaciṇṇaṃ nāma hoti. Tasmiṃ dukkaṭanti sambandho. Phalarukkhaṃ pana apassayituṃ vā tattha kaṇṭakaṃ vā bandhituṃ vaṭṭati. Araññe patitaambaphalādiṃ ‘‘sāmaṇerassa dassāmī’’ti āharitvā dātuṃ vaṭṭati. Rajokiṇṇeti rajasā okiṇṇe, tasmiṃ pattādike yaṃ kiñci paṭiggaṇhato vinayadukkaṭaṃ hotīti attho. Sace piṇḍāya carantassa patte rajaṃ patati, paṭiggahetvā bhikkhā gaṇhitabbā . ‘‘Paṭiggahetvā dethā’’ti vuttepi ākiranti, hatthato amocenteneva paṭiggāhāpakassa santikaṃ netvā paṭiggahetabbaṃ. Sace mahāvāto tato tato rajaṃ pāteti, na sakkā hoti bhikkhaṃ gahetuṃ, ‘‘anupasampannassa dassāmī’’ti suddhacittena ābhogaṃ katvā gaṇhituṃ vaṭṭati. Taṃ pana tena dinnaṃ vā vissāsena vā paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
ат̇аад̇и вагкамаанаарамбхз. уг̇г̇ахаббадиг̇г̇ахзд̇и уг̇г̇ахид̇т̇аад̇и уг̇г̇ахо, уг̇г̇ахид̇ам̣, д̇асса бадиг̇г̇ахо, д̇асмим̣. аббадиг̇г̇ахид̇абхаавам̣ ж̇аанад̇о ад̇д̇анаа зва уг̇г̇ахзд̇ваа г̇ахан̣зд̇и ад̇хиббааяо. маад̇аабид̇уунам̣ ад̇т̇ааяа бана аббадиг̇г̇ахзд̇ваа д̇злаад̣̇ийни, чааяад̇т̇ааяа саакаад̣̇ийни ваа г̇ахзд̇ваа бажчад̇о бхун̃ж̇ид̇угаамад̇ааяа бадиг̇г̇ахзд̇ваа барибхун̃ж̇ид̇ум̣ ваддад̇и. ужчуаад̣̇ийсу паалид̇зсу малам̣ на бан̃н̃ааяад̇и, муулабхзсаж̇ж̇аад̣̇ийни бисанд̇аанам̣ ваа годдзнд̇аанам̣ ваа нисад̣̇анисад̣̇абод̇агауд̣̇угкаламусалаани кийяанд̇и, д̣̇анд̇анд̇арз лаг̇г̇ам̣ сукумааамисам̣ ход̇и, расо на бан̃н̃ааяад̇и, аб̣б̣охааригам̣. анд̇овуд̇т̇зд̇и агаббияагудияаа чад̣̇анаб̣бханд̇арз вуд̇т̇зд̇и ад̇т̇о. саяам̣баггзд̇и ад̇д̇анаа яад̇т̇а гад̇т̇ажи баггз. сажз ваасиаад̣̇им̣ д̇аабзд̇ваа д̇аггаад̣̇ийсу багкибад̇и, зд̇д̇аавад̇ааби саамабаагад̇о на мужжад̇и. буримагаалигад̣̇ваяз бунабааган̃хи табзд̇ваа яам̣ гин̃жи аамисам̣ бхигкуно бажид̇ум̣ на ваддад̇и. сажзбисса ун̣хаяааг̇уяаа суласибан̣н̣аад̣̇ийни ваа син̇г̇ивзрам̣ ваа багкибанд̇и, жаалзд̇ум̣ на ваддад̇и. уд̇д̇ан̣д̣улам̣ бхад̇д̇ам̣ лабхид̇ваа бид̣̇ахид̇ум̣ на ваддад̇и. анд̇обаггзд̇и агаббияагудияаа анд̇о баггз. саб̣б̣ад̇т̇а д̣̇уггаданд̇и самб̣анд̇хо.
Athāti vakkhamānārambhe. Uggahappaṭiggaheti uggahitthāti uggaho, uggahitaṃ, tassa paṭiggaho, tasmiṃ. Appaṭiggahitabhāvaṃ jānato attanā eva uggahetvā gahaṇeti adhippāyo. Mātāpitūnaṃ atthāya pana appaṭiggahetvā telādīni, chāyatthāya sākhādīni vā gahetvā pacchato bhuñjitukāmatāya paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Ucchuādīsu phālitesu malaṃ na paññāyati, mūlabhesajjādīni pisantānaṃ vā koṭṭentānaṃ vā nisadanisadapotakaudukkhalamusalāni khīyanti, dantantare laggaṃ sukhumaāmisaṃ hoti, raso na paññāyati, abbohārikaṃ. Antovuttheti akappiyakuṭiyā chadanabbhantare vuttheti attho. Sayaṃpakketi attanā yattha katthaci pakke. Sace vāsiādiṃ tāpetvā takkādīsu pakkhipati, ettāvatāpi sāmapākato na muccati. Purimakālikadvaye punapākañhi ṭhapetvā yaṃ kiñci āmisaṃ bhikkhuno pacituṃ na vaṭṭati. Sacepissa uṇhayāguyā sulasipaṇṇādīni vā siṅgiveraṃ vā pakkhipanti, cāletuṃ na vaṭṭati. Uttaṇḍulaṃ bhattaṃ labhitvā pidahituṃ na vaṭṭati. Antopakketi akappiyakuṭiyā anto pakke. Sabbattha dukkaṭanti sambandho.
бадиг̇г̇ааханид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Paṭiggāhaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.