Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi

    ૬. પાટિહારિયકથા

    6. Pāṭihāriyakathā

    ૩૦. ‘‘તીણિમાનિ , ભિક્ખવે 1, પાટિહારિયાનિ. કતમાનિ તીણિ? ઇદ્ધિપાટિહારિયં, આદેસનાપાટિહારિયં, અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    30. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave 2, pāṭihāriyāni. Katamāni tīṇi? Iddhipāṭihāriyaṃ, ādesanāpāṭihāriyaṃ, anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    ‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, ઇદ્ધિપાટિહારિયં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો અનેકવિહિતં ઇદ્ધિવિધં પચ્ચનુભોતિ – એકોપિ હુત્વા બહુધા હોતિ , બહુધાપિ હુત્વા એકો હોતિ; આવિભાવં તિરોભાવં…પે॰… યાવ બ્રહ્મલોકાપિ કાયેન વસં વત્તેતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, ઇદ્ધિપાટિહારિયં.

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, iddhipāṭihāriyaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti – ekopi hutvā bahudhā hoti , bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ…pe… yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, iddhipāṭihāriyaṃ.

    ‘‘કતમઞ્ચ , ભિક્ખવે, આદેસનાપાટિહારિયં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો નિમિત્તેન આદિસતિ – ‘એવમ્પિ તે મનો, ઇત્થમ્પિ તે મનો, ઇતિપિ તે ચિત્ત’ન્તિ. સો બહું ચેપિ આદિસતિ, તથેવ તં હોતિ, નો અઞ્ઞથા. ઇધ પન, ભિક્ખવે, એકચ્ચો ન હેવ ખો નિમિત્તેન આદિસતિ, અપિ ચ ખો મનુસ્સાનં વા અમનુસ્સાનં વા દેવતાનં વા સદ્દં સુત્વા આદિસતિ – ‘એવમ્પિ તે મનો, ઇત્થમ્પિ તે મનો, ઇતિપિ તે ચિત્ત’ન્તિ. સો બહું ચેપિ આદિસતિ, તથેવ તં હોતિ, નો અઞ્ઞથા. ઇધ પન, ભિક્ખવે, એકચ્ચો ન હેવ ખો નિમિત્તેન આદિસતિ, નપિ મનુસ્સાનં વા અમનુસ્સાનં વા દેવતાનં વા સદ્દં સુત્વા આદિસતિ, અપિ ચ ખો વિતક્કયતો વિચારયતો વિતક્કવિપ્ફારસદ્દં સુત્વા આદિસતિ – ‘એવમ્પિ તે મનો, ઇત્થમ્પિ તે મનો, ઇતિપિ તે ચિત્ત’ન્તિ. સો બહું ચેપિ આદિસતિ, તથેવ તં હોતિ, નો અઞ્ઞથા. ઇધ પન, ભિક્ખવે, એકચ્ચો ન હેવ ખો નિમિત્તેન આદિસતિ, નપિ મનુસ્સાનં વા અમનુસ્સાનં વા દેવતાનં વા સદ્દં સુત્વા આદિસતિ, નપિ વિતક્કયતો વિચારયતો વિતક્કવિપ્ફારસદ્દં સુત્વા આદિસતિ, અપિ ચ ખો અવિતક્કં અવિચારં સમાધિં સમાપન્નસ્સ ચેતસા ચેતો પરિચ્ચ પજાનાતિ – ‘યથા ઇમસ્સ ભોતો મનોસઙ્ખારા પણિહિતા ઇમસ્સ 3 ચિત્તસ્સ અનન્તરા અમુકં નામ વિતક્કં વિતક્કયિસ્સતી’તિ 4. સો બહું ચેપિ આદિસતિ, તથેવ તં હોતિ, નો અઞ્ઞથા. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, આદેસનાપાટિહારિયં.

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, ādesanāpāṭihāriyaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco nimittena ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati, tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idha pana, bhikkhave, ekacco na heva kho nimittena ādisati, api ca kho manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati, tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idha pana, bhikkhave, ekacco na heva kho nimittena ādisati, napi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati, api ca kho vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati – ‘evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta’nti. So bahuṃ cepi ādisati, tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idha pana, bhikkhave, ekacco na heva kho nimittena ādisati, napi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati, napi vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati, api ca kho avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti – ‘yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā imassa 5 cittassa anantarā amukaṃ nāma vitakkaṃ vitakkayissatī’ti 6. So bahuṃ cepi ādisati, tatheva taṃ hoti, no aññathā. Idaṃ vuccati, bhikkhave, ādesanāpāṭihāriyaṃ.

    ‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, અનુસાસનીપાટિહારિયં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો એવમનુસાસતિ – ‘એવં વિતક્કેથ, મા એવં વિતક્કયિત્થ. એવં મનસિ કરોથ, મા એવં મનસિ કરિત્થ. ઇદં પજહથ, ઇદં ઉપસમ્પજ્જ વિહરથા’તિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, અનુસાસનીપાટિહારિયં. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, તીણિ પાટિહારિયાનિ’’.

    ‘‘Katamañca, bhikkhave, anusāsanīpāṭihāriyaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco evamanusāsati – ‘evaṃ vitakketha, mā evaṃ vitakkayittha. Evaṃ manasi karotha, mā evaṃ manasi karittha. Idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathā’ti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, anusāsanīpāṭihāriyaṃ. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi pāṭihāriyāni’’.

    ૩૧. નેક્ખમ્મં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. કામચ્છન્દં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન નેક્ખમ્મેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘તં ખો પન નેક્ખમ્મં એવં આસેવિતબ્બં, એવં ભાવેતબ્બં , એવં બહુલીકાતબ્બં, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    31. Nekkhammaṃ ijjhatīti – iddhi. Kāmacchandaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena nekkhammena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Taṃ kho pana nekkhammaṃ evaṃ āsevitabbaṃ, evaṃ bhāvetabbaṃ , evaṃ bahulīkātabbaṃ, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    અબ્યાપાદો ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. બ્યાપાદં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન અબ્યાપાદેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘સો ખો પન અબ્યાપાદો એવં આસેવિતબ્બો, એવં ભાવેતબ્બો, એવં બહુલીકાતબ્બો, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Abyāpādo ijjhatīti – iddhi. Byāpādaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena abyāpādena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘So kho pana abyāpādo evaṃ āsevitabbo, evaṃ bhāvetabbo, evaṃ bahulīkātabbo, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    આલોકસઞ્ઞા ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. થિનમિદ્ધં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તાય આલોકસઞ્ઞાય સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘સા ખો પન આલોકસઞ્ઞા એવં આસેવિતબ્બા, એવં ભાવેતબ્બા, એવં બહુલીકાતબ્બા, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Ālokasaññā ijjhatīti – iddhi. Thinamiddhaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tāya ālokasaññāya samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Sā kho pana ālokasaññā evaṃ āsevitabbā, evaṃ bhāvetabbā, evaṃ bahulīkātabbā, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    અવિક્ખેપો ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. ઉદ્ધચ્ચં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન અવિક્ખેપેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘સો ખો પન અવિક્ખેપો એવં આસેવિતબ્બો, એવં ભાવેતબ્બો, એવં બહુલીકાતબ્બો, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Avikkhepo ijjhatīti – iddhi. Uddhaccaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena avikkhepena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘So kho pana avikkhepo evaṃ āsevitabbo, evaṃ bhāvetabbo, evaṃ bahulīkātabbo, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    ધમ્મવવત્થાનં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. વિચિકિચ્છં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન ધમ્મવવત્થાનેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘તં ખો પન ધમ્મવવત્થાનં એવં આસેવિતબ્બં, એવં ભાવેતબ્બં, એવં બહુલીકાતબ્બં, એવં તદનુધમ્મતા, સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Dhammavavatthānaṃ ijjhatīti – iddhi. Vicikicchaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena dhammavavatthānena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Taṃ kho pana dhammavavatthānaṃ evaṃ āsevitabbaṃ, evaṃ bhāvetabbaṃ, evaṃ bahulīkātabbaṃ, evaṃ tadanudhammatā, sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    ઞાણં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. અવિજ્જં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન ઞાણેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘તં ખો પન ઞાણં એવં આસેવિતબ્બં, એવં ભાવેતબ્બં, એવં બહુલીકાતબ્બં, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Ñāṇaṃ ijjhatīti – iddhi. Avijjaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena ñāṇena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Taṃ kho pana ñāṇaṃ evaṃ āsevitabbaṃ, evaṃ bhāvetabbaṃ, evaṃ bahulīkātabbaṃ, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    પામોજ્જં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. અરતિં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન પામોજ્જેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘તં ખો પન પામોજ્જં એવં આસેવિતબ્બં, એવં ભાવેતબ્બં , એવં બહુલીકાતબ્બં, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં…પે॰….

    Pāmojjaṃ ijjhatīti – iddhi. Aratiṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena pāmojjena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Taṃ kho pana pāmojjaṃ evaṃ āsevitabbaṃ, evaṃ bhāvetabbaṃ , evaṃ bahulīkātabbaṃ, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ…pe….

    પઠમં ઝાનં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. નીવરણે પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન પઠમેન ઝાનેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘તં ખો પન પઠમં ઝાનં એવં આસેવિતબ્બં, એવં ભાવેતબ્બં, એવં બહુલીકાતબ્બં, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં…પે॰….

    Paṭhamaṃ jhānaṃ ijjhatīti – iddhi. Nīvaraṇe paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena paṭhamena jhānena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘Taṃ kho pana paṭhamaṃ jhānaṃ evaṃ āsevitabbaṃ, evaṃ bhāvetabbaṃ, evaṃ bahulīkātabbaṃ, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ…pe….

    અરહત્તમગ્ગો ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. સબ્બકિલેસે પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યે તેન અરહત્તમગ્ગેન સમન્નાગતા, સબ્બે તે વિસુદ્ધચિત્તા અનાવિલસઙ્કપ્પાતિ – આદેસનાપાટિહારિયં. ‘‘સો ખો પન અરહત્તમગ્ગો એવં આસેવિતબ્બો, એવં ભાવેતબ્બો, એવં બહુલીકાતબ્બો, એવં તદનુધમ્મતા સતિ ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’’તિ – અનુસાસનીપાટિહારિયં.

    Arahattamaggo ijjhatīti – iddhi. Sabbakilese paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Ye tena arahattamaggena samannāgatā, sabbe te visuddhacittā anāvilasaṅkappāti – ādesanāpāṭihāriyaṃ. ‘‘So kho pana arahattamaggo evaṃ āsevitabbo, evaṃ bhāvetabbo, evaṃ bahulīkātabbo, evaṃ tadanudhammatā sati upaṭṭhāpetabbā’’ti – anusāsanīpāṭihāriyaṃ.

    ૩૨. નેક્ખમ્મં ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. કામચ્છન્દં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યા ચ ઇદ્ધિ યઞ્ચ પાટિહારિયં, ઇદં વુચ્ચતિ ઇદ્ધિપાટિહારિયં. અબ્યાપાદો ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. બ્યાપાદં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યા ચ ઇદ્ધિ યઞ્ચ પાટિહારિયં, ઇદં વુચ્ચતિ ઇદ્ધિપાટિહારિયં. આલોકસઞ્ઞા ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. થિનમિદ્ધં પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં…પે॰… અરહત્તમગ્ગો ઇજ્ઝતીતિ – ઇદ્ધિ. સબ્બકિલેસે પટિહરતીતિ – પાટિહારિયં. યા ચ ઇદ્ધિ યઞ્ચ પાટિહારિયં, ઇદં વુચ્ચતિ ઇદ્ધિપાટિહારિયન્તિ .

    32. Nekkhammaṃ ijjhatīti – iddhi. Kāmacchandaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Yā ca iddhi yañca pāṭihāriyaṃ, idaṃ vuccati iddhipāṭihāriyaṃ. Abyāpādo ijjhatīti – iddhi. Byāpādaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Yā ca iddhi yañca pāṭihāriyaṃ, idaṃ vuccati iddhipāṭihāriyaṃ. Ālokasaññā ijjhatīti – iddhi. Thinamiddhaṃ paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ…pe… arahattamaggo ijjhatīti – iddhi. Sabbakilese paṭiharatīti – pāṭihāriyaṃ. Yā ca iddhi yañca pāṭihāriyaṃ, idaṃ vuccati iddhipāṭihāriyanti .

    પાટિહારિયકથા નિટ્ઠિતા.

    Pāṭihāriyakathā niṭṭhitā.







    Footnotes:
    1. અ॰ નિ॰ ૩.૬૧ પસ્સિતબ્બા
    2. a. ni. 3.61 passitabbā
    3. તથા ઇમસ્સ (સ્યા॰), યથા ઇમસ્સ (ક॰) અ॰ નિ॰ ૩.૬૧ પસ્સિતબ્બા
    4. વિતક્કેસ્સતીતિ (સ્યા॰) અ॰ નિ॰ ૩.૬૧
    5. tathā imassa (syā.), yathā imassa (ka.) a. ni. 3.61 passitabbā
    6. vitakkessatīti (syā.) a. ni. 3.61



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / પાટિહારિયકથાવણ્ણના • Pāṭihāriyakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact