Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi |
൪. പടിപദാദോസപഞ്ഹോ
4. Paṭipadādosapañho
൪. ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, യദാ ബോധിസത്തോ ദുക്കരകാരികം അകാസി, നേതാദിസോ അഞ്ഞത്ര ആരമ്ഭോ അഹോസി നിക്കമോ കിലേസയുദ്ധം മച്ചുസേനം വിധമനം ആഹാരപരിഗ്ഗഹോ ദുക്കരകാരികാ, ഏവരൂപേ പരക്കമേ കിഞ്ചി അസ്സാദം അലഭിത്വാ തമേവ ചിത്തം പരിഹാപേത്വാ ഏവമവോച ‘ന ഖോ പനാഹം ഇമായ കടുകായ ദുക്കരകാരികായ അധിഗച്ഛാമി ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മം അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം, സിയാ നു ഖോ അഞ്ഞോ മഗ്ഗോ ബോധായാ’തി, തതോ നിബ്ബിന്ദിത്വാ അഞ്ഞേന മഗേന സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തോ, പുന തായ പടിപദായ സാവകേ അനുസാസതി സമാദപേതി.
4. ‘‘Bhante nāgasena, yadā bodhisatto dukkarakārikaṃ akāsi, netādiso aññatra ārambho ahosi nikkamo kilesayuddhaṃ maccusenaṃ vidhamanaṃ āhārapariggaho dukkarakārikā, evarūpe parakkame kiñci assādaṃ alabhitvā tameva cittaṃ parihāpetvā evamavoca ‘na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttarimanussadhammaṃ alamariyañāṇadassanavisesaṃ, siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti, tato nibbinditvā aññena magena sabbaññutaṃ patto, puna tāya paṭipadāya sāvake anusāsati samādapeti.
‘‘‘ആരമ്ഭഥ നിക്ഖമഥ, യുഞ്ജഥ ബുദ്ധസാസനേ;
‘‘‘Ārambhatha nikkhamatha, yuñjatha buddhasāsane;
‘‘കേന ന ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, കാരണേന തഥാഗതോ യായ പടിപദായ അത്തനാ നിബ്ബിന്നോ വിരത്തരൂപോ, തത്ഥ സാവകേ അനുസാസതി സമാദപേതീ’’തി?
‘‘Kena na kho, bhante nāgasena, kāraṇena tathāgato yāya paṭipadāya attanā nibbinno virattarūpo, tattha sāvake anusāsati samādapetī’’ti?
‘‘തദാപി , മഹാരാജ, ഏതരഹിപി സാ യേവ പടിപദാ, തം യേവ പടിപദം പടിപജ്ജിത്വാ ബോധിസത്തോ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തോ. അപി ച, മഹാരാജ, ബോധിസത്തോ അതിവീരിയം കരോന്തോ നിരവസേസതോ ആഹാരം ഉപരുന്ധി. തസ്സ ആഹാരൂപരോധേന ചിത്തദുബ്ബല്യം ഉപ്പജ്ജി. സോ തേന ദുബ്ബല്യേന നാസക്ഖി സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണിതും, സോ മത്തമത്തം കബളീകാരാഹാരം സേവന്തോ തായേവ പടിപദായ നചിരസ്സേവ സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണി. സോ യേവ, മഹാരാജ, പടിപദാ സബ്ബേസം തഥാഗതാനം സബ്ബഞ്ഞുതഞാണപ്പടിലാഭായ.
‘‘Tadāpi , mahārāja, etarahipi sā yeva paṭipadā, taṃ yeva paṭipadaṃ paṭipajjitvā bodhisatto sabbaññutaṃ patto. Api ca, mahārāja, bodhisatto ativīriyaṃ karonto niravasesato āhāraṃ uparundhi. Tassa āhārūparodhena cittadubbalyaṃ uppajji. So tena dubbalyena nāsakkhi sabbaññutaṃ pāpuṇituṃ, so mattamattaṃ kabaḷīkārāhāraṃ sevanto tāyeva paṭipadāya nacirasseva sabbaññutaṃ pāpuṇi. So yeva, mahārāja, paṭipadā sabbesaṃ tathāgatānaṃ sabbaññutañāṇappaṭilābhāya.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, സബ്ബേസം സത്താനം ആഹാരോ ഉപത്ഥമ്ഭോ, ആഹാരൂപനിസ്സിതാ സബ്ബേ സത്താ സുഖം അനുഭവന്തി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, സാ യേവ പടിപദാ സബ്ബേസം തഥാഗതാനം സബ്ബഞ്ഞുതഞാണപ്പടിലാഭായ, നേസോ, മഹാരാജ, ദോസോ ആരമ്ഭസ്സ, ന നിക്കമസ്സ, ന കിലേസയുദ്ധസ്സ, യേന തഥാഗതോ തസ്മിം സമയേ ന പാപുണി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം, അഥ ഖോ ആഹാരൂപരോധസ്സേവേസോ ദോസോ, സദാ പടിയത്താ യേവേസാ പടിപദാ.
‘‘Yathā, mahārāja, sabbesaṃ sattānaṃ āhāro upatthambho, āhārūpanissitā sabbe sattā sukhaṃ anubhavanti, evameva kho, mahārāja, sā yeva paṭipadā sabbesaṃ tathāgatānaṃ sabbaññutañāṇappaṭilābhāya, neso, mahārāja, doso ārambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathāgato tasmiṃ samaye na pāpuṇi sabbaññutañāṇaṃ, atha kho āhārūparodhasseveso doso, sadā paṭiyattā yevesā paṭipadā.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, പുരിസോ അദ്ധാനം അതിവേഗേന ഗച്ഛേയ്യ, തേന സോ പക്ഖഹതോ വാ ഭവേയ്യ പീഠസപ്പീ വാ അസഞ്ചരോ പഥവിതലേ. അപി നു ഖോ, മഹാരാജ, മഹാപഥവിയാ ദോസോ അത്ഥി, യേന സോ പുരിസോ പക്ഖഹതോ അഹോസീ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ; സദാ പടിയത്താ, ഭന്തേ, മഹാപഥവീ, കുതോ തസ്സാ ദോസോ? വായാമസ്സേവേസോ ദോസോ, യേന സോ പുരിസോ പക്ഖഹതോ അഹോസീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, നേസോ ദോസോ ആരമ്ഭസ്സ, ന നിക്കമസ്സ, ന കിലേസയുദ്ധസ്സ, യേന തഥാഗതോ തസ്മിം സമയേ ന പാപുണി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം, അഥ ഖോ ആഹാരൂപരോധസ്സേവേസോ ദോസോ സദാ പടിയത്താ യേവേസാ പടിപദാ.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso addhānaṃ ativegena gaccheyya, tena so pakkhahato vā bhaveyya pīṭhasappī vā asañcaro pathavitale. Api nu kho, mahārāja, mahāpathaviyā doso atthi, yena so puriso pakkhahato ahosī’’ti? ‘‘Na hi, bhante; sadā paṭiyattā, bhante, mahāpathavī, kuto tassā doso? Vāyāmasseveso doso, yena so puriso pakkhahato ahosī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, neso doso ārambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathāgato tasmiṃ samaye na pāpuṇi sabbaññutañāṇaṃ, atha kho āhārūparodhasseveso doso sadā paṭiyattā yevesā paṭipadā.
‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, പുരിസോ കിലിട്ഠം സാടകം നിവാസേയ്യ, ന സോ തം ധോവാപേയ്യ, നേസോ ദോസോ ഉദകസ്സ, സദാ പടിയത്തം ഉദകം. പുരിസസ്സേവേസോ ദോസോ. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, നേസോ ദോസോ ആരമ്ഭസ്സ, ന നിക്കമസ്സ, ന കിലേസയുദ്ധസ്സ, യേന തഥാഗതോ തസ്മിം സമയേ ന പാപുണി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം, അഥ ഖോ ആഹാരൂപരോധസ്സേവേസോ ദോസോ, സദാ പടിയത്താ യേവേസാ പടിപദാ, തസ്മാ തഥാഗതോ തായേവ പടിപദായ സാവകേ അനുസാസതി സമാദപേതി, ഏവം ഖോ, മഹാരാജ, സദാ പടിയത്താ അനവജ്ജാ സാ പടിപദാ’’തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, ഏവമേതം തഥാ സമ്പടിച്ഛാമീ’’തി.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso kiliṭṭhaṃ sāṭakaṃ nivāseyya, na so taṃ dhovāpeyya, neso doso udakassa, sadā paṭiyattaṃ udakaṃ. Purisasseveso doso. Evameva kho, mahārāja, neso doso ārambhassa, na nikkamassa, na kilesayuddhassa, yena tathāgato tasmiṃ samaye na pāpuṇi sabbaññutañāṇaṃ, atha kho āhārūparodhasseveso doso, sadā paṭiyattā yevesā paṭipadā, tasmā tathāgato tāyeva paṭipadāya sāvake anusāsati samādapeti, evaṃ kho, mahārāja, sadā paṭiyattā anavajjā sā paṭipadā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
പടിപദാദോസപഞ്ഹോ ചതുത്ഥോ.
Paṭipadādosapañho catuttho.
Footnotes: