Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    પટિસારણીયકમ્મકથાવણ્ણના

    Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā

    ૩૩. સુધમ્મવત્થુસ્મિં મચ્છિકાસણ્ડેતિ એવંનામકે નગરે. તત્થ કિર (ધ॰ પ॰ અટ્ઠ॰ ૧.૭૨ ચિત્તગહપતિવત્થુ) ચિત્તો ગહપતિ પઞ્ચવગ્ગિયાનં અબ્ભન્તરં મહાનામત્થેરં પિણ્ડાય ચરમાનં દિસ્વા તસ્સ ઇરિયાપથે પસીદિત્વા પત્તં આદાય ગેહં પવેસેત્વા ભોજેત્વા ભત્તકિચ્ચાવસાને ધમ્મકથં સુણન્તો સોતાપત્તિફલં પત્વા અચલસદ્ધો હુત્વા અમ્બાટકવનં નામ અત્તનો ઉય્યાનં સઙ્ઘારામં કાતુકામો થેરસ્સ હત્થે ઉદકં પાતેત્વા નિય્યાતેસિ. તસ્મિં ખણે ‘‘પતિટ્ઠિતં બુદ્ધસાસન’’ન્તિ ઉદકપરિયન્તં કત્વા મહાપથવી કમ્પિ, મહાસેટ્ઠિ ઉય્યાને મહાવિહારં કારેસિ. તત્થાયં સુધમ્મો ભિક્ખુ આવાસિકો અહોસિ. તં સન્ધાય વુત્તં ‘‘આયસ્મા સુધમ્મો મચ્છિકાસણ્ડે ચિત્તસ્સ ગહપતિનો આવાસિકો હોતી’’તિઆદિ. તત્થ ધુવભત્તિકોતિ નિચ્ચભત્તિકો.

    33. Sudhammavatthusmiṃ macchikāsaṇḍeti evaṃnāmake nagare. Tattha kira (dha. pa. aṭṭha. 1.72 cittagahapativatthu) citto gahapati pañcavaggiyānaṃ abbhantaraṃ mahānāmattheraṃ piṇḍāya caramānaṃ disvā tassa iriyāpathe pasīditvā pattaṃ ādāya gehaṃ pavesetvā bhojetvā bhattakiccāvasāne dhammakathaṃ suṇanto sotāpattiphalaṃ patvā acalasaddho hutvā ambāṭakavanaṃ nāma attano uyyānaṃ saṅghārāmaṃ kātukāmo therassa hatthe udakaṃ pātetvā niyyātesi. Tasmiṃ khaṇe ‘‘patiṭṭhitaṃ buddhasāsana’’nti udakapariyantaṃ katvā mahāpathavī kampi, mahāseṭṭhi uyyāne mahāvihāraṃ kāresi. Tatthāyaṃ sudhammo bhikkhu āvāsiko ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āyasmā sudhammo macchikāsaṇḍe cittassa gahapatino āvāsiko hotī’’tiādi. Tattha dhuvabhattikoti niccabhattiko.

    અપરેન સમયેન ચિત્તસ્સ ગુણકથં સુત્વા ભિક્ખુસહસ્સેન સદ્ધિં દ્વે અગ્ગસાવકા તસ્સ સઙ્ગહં કત્તુકામા મચ્છિકાસણ્ડં અગમંસુ. તં સન્ધાય વુત્તં ‘‘તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા થેરા’’તિઆદિ. ચિત્તો ગહપતિ તેસં આગમનં સુત્વા અદ્ધયોજનમત્તં પચ્ચુગ્ગન્ત્વા તે આદાય અત્તનો વિહારં પવેસેત્વા આગન્તુકવત્તં કત્વા ‘‘ભન્તે, થોકં ધમ્મકથં સોતુકામોમ્હી’’તિ ધમ્મસેનાપતિં યાચિ. અથ નં થેરો ‘‘ઉપાસક, અદ્ધાનેનામ્હા કિલન્તરૂપા, અપિચ થોકં સુણાહી’’તિ તસ્સ ધમ્મકથં કથેસિ. તેન વુત્તં ‘‘એકમન્તં નિસિન્નં ખો ચિત્તં ગહપતિં આયસ્મા સારિપુત્તો ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસી’’તિઆદિ. સો થેરસ્સ ધમ્મકથં સુણન્તોવ અનાગામિફલં પાપુણિ.

    Aparena samayena cittassa guṇakathaṃ sutvā bhikkhusahassena saddhiṃ dve aggasāvakā tassa saṅgahaṃ kattukāmā macchikāsaṇḍaṃ agamaṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena sambahulā therā’’tiādi. Citto gahapati tesaṃ āgamanaṃ sutvā addhayojanamattaṃ paccuggantvā te ādāya attano vihāraṃ pavesetvā āgantukavattaṃ katvā ‘‘bhante, thokaṃ dhammakathaṃ sotukāmomhī’’ti dhammasenāpatiṃ yāci. Atha naṃ thero ‘‘upāsaka, addhānenāmhā kilantarūpā, apica thokaṃ suṇāhī’’ti tassa dhammakathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ ‘‘ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā sāriputto dhammiyā kathāya sandassesī’’tiādi. So therassa dhammakathaṃ suṇantova anāgāmiphalaṃ pāpuṇi.

    ૪૧. નાસક્ખિ ચિત્તં ગહપતિં ખમાપેતુન્તિ સો તત્થ ગન્ત્વા ‘‘ગહપતિ, મય્હમેવ સો દોસો , ખમાહિ મે’’તિ વત્વાપિ ‘‘નાહં ખમામી’’તિ તેન પટિક્ખિત્તો મઙ્કુભૂતો તં ખમાપેતું નાસક્ખિ. પુનદેવ સત્થુ સન્તિકં પચ્ચાગમાસિ. સત્થા ‘‘નાસ્સ ઉપાસકો ખમિસ્સતી’’તિ જાનન્તોપિ ‘‘માનથદ્ધો એસ તિંસયોજનં ગન્ત્વાવ પચ્ચાગચ્છતૂ’’તિ ખમનુપાયં અનાચિક્ખિત્વાવ ઉય્યોજેસિ. અથસ્સ પુન આગતકાલે નિહતમાનસ્સ અનુદૂતં દત્વા ‘‘ગચ્છ, ઇમિના સદ્ધિં ગન્ત્વા ઉપાસકં ખમાપેહી’’તિ વત્વા ‘‘સમણેન નામ ‘મય્હં વિહારો, મય્હં નિવાસટ્ઠાનં, મય્હં ઉપાસકો, મય્હં ઉપાસિકા’તિ માનં વા ઇસ્સં વા કાતું ન વટ્ટતિ. એવં કરોન્તસ્સ હિ ઇચ્છામાનાદયો કિલેસા વડ્ઢન્તી’’તિ ઓવદન્તો –

    41.Nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti so tattha gantvā ‘‘gahapati, mayhameva so doso , khamāhi me’’ti vatvāpi ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto taṃ khamāpetuṃ nāsakkhi. Punadeva satthu santikaṃ paccāgamāsi. Satthā ‘‘nāssa upāsako khamissatī’’ti jānantopi ‘‘mānathaddho esa tiṃsayojanaṃ gantvāva paccāgacchatū’’ti khamanupāyaṃ anācikkhitvāva uyyojesi. Athassa puna āgatakāle nihatamānassa anudūtaṃ datvā ‘‘gaccha, iminā saddhiṃ gantvā upāsakaṃ khamāpehī’’ti vatvā ‘‘samaṇena nāma ‘mayhaṃ vihāro, mayhaṃ nivāsaṭṭhānaṃ, mayhaṃ upāsako, mayhaṃ upāsikā’ti mānaṃ vā issaṃ vā kātuṃ na vaṭṭati. Evaṃ karontassa hi icchāmānādayo kilesā vaḍḍhantī’’ti ovadanto –

    ‘‘અસન્તં ભાવનમિચ્છેય્ય, પુરેક્ખારઞ્ચ ભિક્ખુસુ;

    ‘‘Asantaṃ bhāvanamiccheyya, purekkhārañca bhikkhusu;

    આવાસેસુ ચ ઇસ્સરિયં, પૂજા પરકુલેસુ ચ.

    Āvāsesu ca issariyaṃ, pūjā parakulesu ca.

    ‘‘મમેવ કત મઞ્ઞન્તુ, ગિહી પબ્બજિતા ઉભો;

    ‘‘Mameva kata maññantu, gihī pabbajitā ubho;

    મમેવાતિવસા અસ્સુ, કિચ્ચાકિચ્ચેસુ કિસ્મિચિ;

    Mamevātivasā assu, kiccākiccesu kismici;

    ઇતિ બાલસ્સ સઙ્કપ્પો, ઇચ્છા માનો ચ વડ્ઢતી’’તિ. (ધ॰ પ॰ ૭૩-૭૪) –

    Iti bālassa saṅkappo, icchā māno ca vaḍḍhatī’’ti. (dha. pa. 73-74) –

    ધમ્મપદે ઇમા ગાથા અભાસિ.

    Dhammapade imā gāthā abhāsi.

    સુધમ્મત્થેરોપિ ઇમં ઓવાદં સુત્વા સત્થારં વન્દિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પદક્ખિણં કત્વા તેન અનુદૂતેન ભિક્ખુના સદ્ધિં ગન્ત્વા ઉપાસકસ્સ ચક્ખુપથે આપત્તિં પટિકરિત્વા ઉપાસકં ખમાપેસિ. સો ઉપાસકેન ‘‘ખમામહં ભન્તે, સચે મય્હં દોસો અત્થિ, ખમથ મે’’તિ પટિખમાપિતો સત્થારા દિન્નઓવાદે ઠત્વા કતિપાહેનેવ સહ પટિસમ્ભિદાહિ અરહત્તં પાપુણિ.

    Sudhammattheropi imaṃ ovādaṃ sutvā satthāraṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā padakkhiṇaṃ katvā tena anudūtena bhikkhunā saddhiṃ gantvā upāsakassa cakkhupathe āpattiṃ paṭikaritvā upāsakaṃ khamāpesi. So upāsakena ‘‘khamāmahaṃ bhante, sace mayhaṃ doso atthi, khamatha me’’ti paṭikhamāpito satthārā dinnaovāde ṭhatvā katipāheneva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi
    ૪. પટિસારણીયકમ્મં • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
    અટ્ઠારસવત્તં • Aṭṭhārasavattaṃ

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / પટિસારણીયકમ્મકથા • Paṭisāraṇīyakammakathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વજિરબુદ્ધિ-ટીકા • Vajirabuddhi-ṭīkā / અધમ્મકમ્મદ્વાદસકકથાવણ્ણના • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વિમતિવિનોદની-ટીકા • Vimativinodanī-ṭīkā / નિયસ્સકમ્મકથાદિવણ્ણના • Niyassakammakathādivaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi / ૪. પટિસારણીયકમ્મકથા • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact