Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā

    ੩੩. ਸੁਧਮ੍ਮવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡੇਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੭੨ ਚਿਤ੍ਤਗਹਪਤਿવਤ੍ਥੁ) ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਅਚਲਸਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਾਟਕવਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਉਦਕਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਸੁਧਮ੍ਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆવਾਸਿਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੁਧਮ੍ਮੋ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਧੁવਭਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਿਕੋ।

    33. Sudhammavatthusmiṃ macchikāsaṇḍeti evaṃnāmake nagare. Tattha kira (dha. pa. aṭṭha. 1.72 cittagahapativatthu) citto gahapati pañcavaggiyānaṃ abbhantaraṃ mahānāmattheraṃ piṇḍāya caramānaṃ disvā tassa iriyāpathe pasīditvā pattaṃ ādāya gehaṃ pavesetvā bhojetvā bhattakiccāvasāne dhammakathaṃ suṇanto sotāpattiphalaṃ patvā acalasaddho hutvā ambāṭakavanaṃ nāma attano uyyānaṃ saṅghārāmaṃ kātukāmo therassa hatthe udakaṃ pātetvā niyyātesi. Tasmiṃ khaṇe ‘‘patiṭṭhitaṃ buddhasāsana’’nti udakapariyantaṃ katvā mahāpathavī kampi, mahāseṭṭhi uyyāne mahāvihāraṃ kāresi. Tatthāyaṃ sudhammo bhikkhu āvāsiko ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āyasmā sudhammo macchikāsaṇḍe cittassa gahapatino āvāsiko hotī’’tiādi. Tattha dhuvabhattikoti niccabhattiko.

    ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਥੇਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇ ਆਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਹਾਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਥੋਕਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਯਾਚਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਅਦ੍ਧਾਨੇਨਾਮ੍ਹਾ ਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਾ, ਅਪਿਚ ਥੋਕਂ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋવ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿ।

    Aparena samayena cittassa guṇakathaṃ sutvā bhikkhusahassena saddhiṃ dve aggasāvakā tassa saṅgahaṃ kattukāmā macchikāsaṇḍaṃ agamaṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena sambahulā therā’’tiādi. Citto gahapati tesaṃ āgamanaṃ sutvā addhayojanamattaṃ paccuggantvā te ādāya attano vihāraṃ pavesetvā āgantukavattaṃ katvā ‘‘bhante, thokaṃ dhammakathaṃ sotukāmomhī’’ti dhammasenāpatiṃ yāci. Atha naṃ thero ‘‘upāsaka, addhānenāmhā kilantarūpā, apica thokaṃ suṇāhī’’ti tassa dhammakathaṃ kathesi. Tena vuttaṃ ‘‘ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā sāriputto dhammiyā kathāya sandassesī’’tiādi. So therassa dhammakathaṃ suṇantova anāgāmiphalaṃ pāpuṇi.

    ੪੧. ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਖਮਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਗਹਪਤਿ, ਮਯ੍ਹਮੇવ ਸੋ ਦੋਸੋ , ਖਮਾਹਿ ਮੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਨਾਹਂ ਖਮਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋ ਤਂ ਖਮਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਪੁਨਦੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਚ੍ਚਾਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕੋ ਖਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਮਾਨਥਦ੍ਧੋ ਏਸ ਤਿਂਸਯੋਜਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾવ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਖਮਨੁਪਾਯਂ ਅਨਾਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾવ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਨ ਆਗਤਕਾਲੇ ਨਿਹਤਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਦੂਤਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕਂ ਖਮਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਮਣੇਨ ਨਾਮ ‘ਮਯ੍ਹਂ વਿਹਾਰੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਾਸਕੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਾਸਿਕਾ’ਤਿ ਮਾਨਂ વਾ ਇਸ੍ਸਂ વਾ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਇਚ੍ਛਾਮਾਨਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ વਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਓવਦਨ੍ਤੋ –

    41.Nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti so tattha gantvā ‘‘gahapati, mayhameva so doso , khamāhi me’’ti vatvāpi ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto taṃ khamāpetuṃ nāsakkhi. Punadeva satthu santikaṃ paccāgamāsi. Satthā ‘‘nāssa upāsako khamissatī’’ti jānantopi ‘‘mānathaddho esa tiṃsayojanaṃ gantvāva paccāgacchatū’’ti khamanupāyaṃ anācikkhitvāva uyyojesi. Athassa puna āgatakāle nihatamānassa anudūtaṃ datvā ‘‘gaccha, iminā saddhiṃ gantvā upāsakaṃ khamāpehī’’ti vatvā ‘‘samaṇena nāma ‘mayhaṃ vihāro, mayhaṃ nivāsaṭṭhānaṃ, mayhaṃ upāsako, mayhaṃ upāsikā’ti mānaṃ vā issaṃ vā kātuṃ na vaṭṭati. Evaṃ karontassa hi icchāmānādayo kilesā vaḍḍhantī’’ti ovadanto –

    ‘‘ਅਸਨ੍ਤਂ ਭਾવਨਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸੁ।

    ‘‘Asantaṃ bhāvanamiccheyya, purekkhārañca bhikkhusu;

    ਆવਾਸੇਸੁ ਚ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਪੂਜਾ ਪਰਕੁਲੇਸੁ ਚ॥

    Āvāsesu ca issariyaṃ, pūjā parakulesu ca.

    ‘‘ਮਮੇવ ਕਤ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੁ, ਗਿਹੀ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਉਭੋ।

    ‘‘Mameva kata maññantu, gihī pabbajitā ubho;

    ਮਮੇવਾਤਿવਸਾ ਅਸ੍ਸੁ, ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਕਿਸ੍ਮਿਚਿ।

    Mamevātivasā assu, kiccākiccesu kismici;

    ਇਤਿ ਬਾਲਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਇਚ੍ਛਾ ਮਾਨੋ ਚ વਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੭੩-੭੪) –

    Iti bālassa saṅkappo, icchā māno ca vaḍḍhatī’’ti. (dha. pa. 73-74) –

    ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Dhammapade imā gāthā abhāsi.

    ਸੁਧਮ੍ਮਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਇਮਂ ਓવਾਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਅਨੁਦੂਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਕਰਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕਂ ਖਮਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਉਪਾਸਕੇਨ ‘‘ਖਮਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਸਚੇ ਮਯ੍ਹਂ ਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਮਥ ਮੇ’’ਤਿ ਪਟਿਖਮਾਪਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।

    Sudhammattheropi imaṃ ovādaṃ sutvā satthāraṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā padakkhiṇaṃ katvā tena anudūtena bhikkhunā saddhiṃ gantvā upāsakassa cakkhupathe āpattiṃ paṭikaritvā upāsakaṃ khamāpesi. So upāsakena ‘‘khamāmahaṃ bhante, sace mayhaṃ doso atthi, khamatha me’’ti paṭikhamāpito satthārā dinnaovāde ṭhatvā katipāheneva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi
    ੪. ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਕਮ੍ਮਂ • 4. Paṭisāraṇīyakammaṃ
    ਅਟ੍ਠਾਰਸવਤ੍ਤਂ • Aṭṭhārasavattaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾ • Paṭisāraṇīyakammakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਦ੍વਾਦਸਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਨਿਯਸ੍ਸਕਮ੍ਮਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Niyassakammakathādivaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੪. ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਕਮ੍ਮਕਥਾ • 4. Paṭisāraṇīyakammakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact