Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / куд̣̇д̣̇асигкаа-мууласигкаа • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
5. бад̇д̇анид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа
5. Pattaniddesavaṇṇanā
60. ид̣̇аани бхааж̇анавигад̇им̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘бад̇д̇о жаа’’д̇и уд̣̇д̇хадам̣. зд̇т̇а бана батамаг̇аат̇аа сувин̃н̃зяяаа.
60. Idāni bhājanavikatiṃ dassetuṃ ‘‘patto cā’’ti uddhaṭaṃ. Ettha pana paṭhamagāthā suviññeyyā.
61. д̣̇уд̇ияз ‘‘маг̇ад̇ханаал̣ид̣̇ваяад̇ан̣д̣уласаад̇хид̇а’’нд̇и вад̇д̇аб̣б̣з вибхад̇д̇илобам̣ агад̇ваа г̇аат̇ааб̣анд̇хасукад̇т̇ам̣ ‘‘маг̇ад̇хз наал̣ид̣̇ваяад̇ан̣д̣уласаад̇хид̇а’’нд̇и вуд̇д̇ам̣, бажид̇анд̇и ад̇т̇о. зд̇т̇а (баараа. 602; баараа. адта. 2.602; ган̇каа. адта. бад̇д̇асигкаабад̣̇аван̣н̣анаа) маг̇ад̇ханаал̣и наама ад̣дхад̇зрасабалам̣ г̇ан̣хаад̇и. од̣̇ананд̇и зд̇т̇а саб̣б̣аббагаарасамбаннам̣ авассаавид̇од̣̇анам̣ г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣. од̣̇анасса жад̇уд̇т̇абхааг̇аббамаан̣ам̣ наад̇игханам̣ наад̇ид̇анугам̣ хад̇т̇ахаарияамуг̇г̇асуубан̃жа аалобасса аалобасса ануруубам̣ яаава жаримагаалобаббахонагам̣ мажчамам̣саад̣̇иб̣яан̃ж̇анан̃жа яо бад̇д̇о г̇ан̣хаад̇и, со уггадто наамаад̇и ад̇т̇о. саббид̇злад̇аггарасаган̃ж̇игаад̣̇ийни бана г̇ан̣ануубаг̇аани на хонд̇и, д̇аани хи од̣̇анаг̇ад̇игаанзва хонд̇и, нзва хаабзд̇ум̣, на вад̣дхзд̇ум̣ саггонд̇и. звамзд̇ам̣ саб̣б̣ам̣ багкид̇д̇ам̣ сажз бад̇д̇асса хздтимарааж̇исамам̣ д̇идтад̇и, суд̇д̇зна ваа хийрзна ваа чинд̣̇анд̇асса суд̇д̇асса ваа хийрасса ваа хздтиманд̇ам̣ пусад̇и, аяам̣ уггадто наама бад̇д̇о. сажз д̇ам̣ рааж̇им̣ ад̇иггамид̇ваа т̇уубийгад̇ам̣ д̇идтад̇и, аяам̣ уггадтомаго наама бад̇д̇о. сажз д̇ам̣ рааж̇им̣ на самбаабун̣аад̇и, анд̇ог̇ад̇амзва ход̇и, аяам̣ уггадтуггадто наама бад̇д̇о.
61. Dutiye ‘‘magadhanāḷidvayataṇḍulasādhita’’nti vattabbe vibhattilopaṃ akatvā gāthābandhasukhatthaṃ ‘‘magadhe nāḷidvayataṇḍulasādhita’’nti vuttaṃ, pacitanti attho. Ettha (pārā. 602; pārā. aṭṭha. 2.602; kaṅkhā. aṭṭha. pattasikkhāpadavaṇṇanā) magadhanāḷi nāma aḍḍhaterasapalaṃ gaṇhāti. Odananti ettha sabbappakārasampannaṃ avassāvitodanaṃ gahetabbaṃ. Odanassa catutthabhāgappamāṇaṃ nātighanaṃ nātitanukaṃ hatthahāriyamuggasūpañca ālopassa ālopassa anurūpaṃ yāva carimakālopappahonakaṃ macchamaṃsādibyañjanañca yo patto gaṇhāti, so ukkaṭṭho nāmāti attho. Sappitelatakkarasakañjikādīni pana gaṇanūpagāni na honti, tāni hi odanagatikāneva honti, neva hāpetuṃ, na vaḍḍhetuṃ sakkonti. Evametaṃ sabbaṃ pakkhittaṃ sace pattassa heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, suttena vā hīrena vā chindantassa suttassa vā hīrassa vā heṭṭhimantaṃ phusati, ayaṃ ukkaṭṭho nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamitvā thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ ukkaṭṭhomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti, antogatameva hoti, ayaṃ ukkaṭṭhukkaṭṭho nāma patto.
62. ‘‘маж̇жхимо наама бад̇д̇о наал̣игод̣̇анам̣ г̇ан̣хаад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа ‘‘маж̇жхимо д̇ассубад̣дхо ваа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. зд̇т̇ааби вуд̇д̇аббагаарзна маж̇жхимо маж̇жхимомаго маж̇жхимуггадтод̇и бад̇д̇ад̇д̇игам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. ‘‘омаго наама бад̇д̇о бад̇т̇од̣̇анам̣ г̇ан̣хаад̇ий’’д̇и (баараа. 602) важанад̇о ‘‘д̇ад̇обад̣дхо’’д̇и вуд̇д̇ам̣. маг̇ад̇ханаал̣ияаа убад̣дханаал̣игод̣̇анан̃жа д̇ад̣̇уубияам̣ суубам̣ б̣яан̃ж̇анан̃жа г̇ан̣хаад̇и, со омаго наама. ид̇хааби омаго омагомаго омагуггадтод̇и бад̇д̇ад̇д̇игам̣ взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣. имзсу бана навасу бад̇д̇зсу уггадтуггадто жа омагомаго жа абад̇д̇о. зд̇зсу ад̇хидтаад̇аб̣б̣агижжам̣ над̇т̇и, сзсаа сад̇д̇а бад̇д̇аа ад̇хидтаад̇аб̣б̣аа, вигаббзд̇аб̣б̣аа жаад̇и ад̇т̇о.
62. ‘‘Majjhimo nāma patto nāḷikodanaṃ gaṇhātī’’ti vuttattā ‘‘majjhimo tassupaḍḍho vā’’ti vuttaṃ. Etthāpi vuttappakārena majjhimo majjhimomako majjhimukkaṭṭhoti pattattikaṃ veditabbaṃ. ‘‘Omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhātī’’ti (pārā. 602) vacanato ‘‘tatopaḍḍho’’ti vuttaṃ. Magadhanāḷiyā upaḍḍhanāḷikodanañca tadūpiyaṃ sūpaṃ byañjanañca gaṇhāti, so omako nāma. Idhāpi omako omakomako omakukkaṭṭhoti pattattikaṃ veditabbaṃ. Imesu pana navasu pattesu ukkaṭṭhukkaṭṭho ca omakomako ca apatto. Etesu adhiṭṭhātabbakiccaṃ natthi, sesā satta pattā adhiṭṭhātabbā, vikappetabbā cāti attho.
63. ад̇ирзгабад̇д̇од̇и (баараа. 601) анад̇хидтид̇о авигаббид̇о. сагод̇и сасанд̇аго. габбод̇и габбияо. аяамзвзд̇т̇а сан̇кзбо – яо бад̇д̇о гааган̣игамад̇д̇ассааби мууласса д̣̇аад̇аб̣б̣асса над̇т̇ид̇ааяа саго. аяобад̇д̇о бан̃жахи баагзхи мад̇д̇игаабад̇д̇о д̣̇вийхи баагзхи баггад̇д̇аа габбо. со д̣̇асаахабарамам̣ гаалам̣ анад̇хидтид̇о авигаббид̇о д̇хаарзяяод̇и.
63.Atirekapattoti (pārā. 601) anadhiṭṭhito avikappito. Sakoti sasantako. Kappoti kappiyo. Ayamevettha saṅkhepo – yo patto kākaṇikamattassāpi mūlassa dātabbassa natthitāya sako. Ayopatto pañcahi pākehi mattikāpatto dvīhi pākehi pakkattā kappo. So dasāhaparamaṃ kālaṃ anadhiṭṭhito avikappito dhāreyyoti.
64. ажчзд̣̇аад̣̇аяо жийварз вуд̇д̇аббабхзд̣̇ааязва. чид̣̇д̣̇знаад̇и (баараа. адта. 2.608; ган̇каа. адта. бад̇д̇асигкаабад̣̇аван̣н̣анаа) зд̇т̇а яасса бад̇д̇асса мукаваддид̇о хздтаа д̣̇ван̇г̇улаббад̣̇зсз язна чид̣̇д̣̇зна ган̇г̇усид̇т̇ам̣ нигкамад̇и, д̇ад̇д̇агзна чид̣̇д̣̇зна бхиж̇ж̇ад̇и. д̇асмим̣ бана аяажун̣н̣аад̣̇ийхи бадибаагад̇игз гад̇з д̣̇асаахаб̣бханд̇арз буна ад̇хидтаад̇аб̣б̣ам̣. бад̇д̇аад̇хидтаанамуж̇жхад̇ийд̇и бад̇д̇о ад̇хидтаанам̣ уж̇жхад̇и.
64.Acchedādayo cīvare vuttappabhedāyeva. Chiddenāti (pārā. aṭṭha. 2.608; kaṅkhā. aṭṭha. pattasikkhāpadavaṇṇanā) ettha yassa pattassa mukhavaṭṭito heṭṭhā dvaṅgulappadese yena chiddena kaṅgusitthaṃ nikkhamati, tattakena chiddena bhijjati. Tasmiṃ pana ayacuṇṇādīhi paṭipākatike kate dasāhabbhantare puna adhiṭṭhātabbaṃ. Pattādhiṭṭhānamujjhatīti patto adhiṭṭhānaṃ ujjhati.
65. ид̣̇аани барихаран̣авид̇хим̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘бад̇д̇ам̣ на бадисаамзяяа сод̣̇ага’’нд̇иаад̣̇и аарад̣̇д̇хам̣. сод̣̇агам̣ (жуул̣ава. 254) бад̇д̇ам̣ на бадисаамзяяа, аад̇абз жа сод̣̇агам̣ бад̇д̇ам̣ на од̇абзд̇и ад̇хиббааяо. на нид̣̇ахзд̇и нируд̣̇агам̣ гад̇вааби ад̇игаалам̣ на нид̣̇ахзд̇и ад̇хиббааяо. бхумяаад̇и бхуумияам̣. на табзд̇и д̇аддигаажаммакан̣д̣аад̣̇ийсу язна гзнажи анад̇т̇ад̇ааяа бам̣сусагкарамиссааяа бхуумияаа на табзяяаад̇и ад̇т̇о. но жа лаг̇г̇аязд̇и зд̇т̇аби нааг̇ад̣̇анд̇аад̣̇ийсу (жуул̣ава. 254) яад̇т̇а гад̇т̇ажи лаг̇г̇анд̇асса д̣̇уггадамзва.
65. Idāni pariharaṇavidhiṃ dassetuṃ ‘‘pattaṃ na paṭisāmeyya sodaka’’ntiādi āraddhaṃ. Sodakaṃ (cūḷava. 254) pattaṃ na paṭisāmeyya, ātape ca sodakaṃ pattaṃ na otapeti adhippāyo. Na nidaheti nirudakaṃ katvāpi atikālaṃ na nidaheti adhippāyo. Bhumyāti bhūmiyaṃ. Na ṭhapeti taṭṭikācammakhaṇḍādīsu yena kenaci anatthatāya paṃsusakkharamissāya bhūmiyā na ṭhapeyyāti attho. No ca laggayeti etthapi nāgadantādīsu (cūḷava. 254) yattha katthaci laggantassa dukkaṭameva.
66. мид̣дханд̇зд̇и (жуул̣ава. 254; жуул̣ава. адта. 254) мид̣дхабарияанд̇з. сажз бана баривад̇д̇зд̇ваа д̇ад̇т̇зва бад̇идтаад̇и, зваруубааяа вид̇т̇ин̣н̣ааяа мид̣дхияаа аб̣бханд̇арабарижчзд̣̇з табзд̇ум̣ ваддад̇и, на барияанд̇з. барибхан̣д̣анд̇зд̇и б̣аахирабассз гад̇ааяа д̇анугамид̣дхияаа анд̇зд̇и ад̇т̇о. ан̇гз ваад̇и (жуул̣ава. 254) д̣̇виннам̣ ууруунам̣ маж̇жхз. зд̇т̇а бана ам̣саб̣ад̣̇д̇хагз ам̣сагуудз лаг̇г̇зд̇ваа ан̇гз табзд̇ум̣ ваддад̇и, на ид̇арат̇аа. аад̇абад̇д̇агзд̇и чад̇д̇з. зд̇т̇а бхад̇д̇абууроби ам̣сагуудз лаг̇г̇ид̇абад̇д̇оби табзд̇ум̣ на ваддад̇и.
66.Miḍḍhanteti (cūḷava. 254; cūḷava. aṭṭha. 254) miḍḍhapariyante. Sace pana parivattetvā tattheva patiṭṭhāti, evarūpāya vitthiṇṇāya miḍḍhiyā abbhantaraparicchede ṭhapetuṃ vaṭṭati, na pariyante. Paribhaṇḍanteti bāhirapasse katāya tanukamiḍḍhiyā anteti attho. Aṅke vāti (cūḷava. 254) dvinnaṃ ūrūnaṃ majjhe. Ettha pana aṃsabaddhake aṃsakūṭe laggetvā aṅke ṭhapetuṃ vaṭṭati, na itarathā. Ātapattaketi chatte. Ettha bhattapūropi aṃsakūṭe laggitapattopi ṭhapetuṃ na vaṭṭati.
67. ужчидтод̣̇агам̣ (жуул̣ава. 255; жуул̣ава. адта. 255) наама мукавигкааланод̣̇агам̣, д̇ам̣ бад̇д̇з нидтубхид̇ваа бад̇д̇зна на нийхарзяяаад̇и ад̇т̇о. жалаган̃жа адтиган̃жа жалагадтигам̣. зд̇зсу яам̣ гин̃жи бад̇д̇зна нийхаранд̇асса д̣̇уггадам̣. бад̇д̇ам̣ бадиг̇г̇ахам̣ гад̇ваа хад̇т̇ам̣ д̇ховид̇умби на лабхад̇и. хад̇т̇ад̇ховид̇авад̇т̇ад̇ховид̇ауд̣̇агамби бад̇д̇з аагирид̇ваа нийхарид̇ум̣ на ваддад̇и. анужчидтабад̇д̇ам̣ ужчидтахад̇т̇зна г̇ахзд̇умби на ваддад̇и. хад̇т̇ам̣ бана б̣ахи д̇ховид̇ваа г̇ахзд̇ум̣ ваддад̇и. мажчамам̣сапалаапалаад̣̇ийни каад̣̇анд̇о яам̣ мукзна лун̃жид̇ваа лун̃жид̇ваа каад̣̇ад̇и, д̇ам̣ ваа д̇зсам̣ адтиаад̣̇игам̣ ваа мукад̇о нийхадам̣ буна акаад̣̇ид̇угаамо чад̣д̣зд̇угаамо бад̇д̇з табзд̇ум̣ на лабхад̇и. син̇г̇ивзранаал̣игзракан̣д̣аад̣̇ийни каад̣̇анд̇зхи д̣ам̣сид̇ваа д̣ам̣сид̇ваа буна табзд̇ум̣ лабхад̇и. ‘‘на бхигкавз бад̇д̇ахад̇т̇зна гаваадам̣ бан̣аамзд̇аб̣б̣ам̣, яо бан̣аамзяяа, аабад̇д̇и д̣̇уггадассаа’’д̇и (жуул̣ава. 255) вуд̇д̇ад̇д̇аа язна гзнажи сарийрааваяавзна бад̇д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа тид̇о язна гзнажи сарийрааваяавзна гаваадам̣ бан̣аамзд̇ум̣ на лабхад̇и, д̇асмаа ‘‘бад̇д̇ахад̇т̇оваа’’д̇и вуд̇д̇ам̣. ам̣сагуудз лаг̇г̇ид̇ваа тид̇асса ваддад̇и.
67.Ucchiṭṭhodakaṃ (cūḷava. 255; cūḷava. aṭṭha. 255) nāma mukhavikkhālanodakaṃ, taṃ patte niṭṭhubhitvā pattena na nīhareyyāti attho. Calakañca aṭṭhikañca calakaṭṭhikaṃ. Etesu yaṃ kiñci pattena nīharantassa dukkaṭaṃ. Pattaṃ paṭiggahaṃ katvā hatthaṃ dhovitumpi na labhati. Hatthadhovitavatthadhovitaudakampi patte ākiritvā nīharituṃ na vaṭṭati. Anucchiṭṭhapattaṃ ucchiṭṭhahatthena gahetumpi na vaṭṭati. Hatthaṃ pana bahi dhovitvā gahetuṃ vaṭṭati. Macchamaṃsaphalāphalādīni khādanto yaṃ mukhena luñcitvā luñcitvā khādati, taṃ vā tesaṃ aṭṭhiādikaṃ vā mukhato nīhaṭaṃ puna akhāditukāmo chaḍḍetukāmo patte ṭhapetuṃ na labhati. Siṅgiveranāḷikerakhaṇḍādīni khādantehi ḍaṃsitvā ḍaṃsitvā puna ṭhapetuṃ labhati. ‘‘Na bhikkhave pattahatthena kavāṭaṃ paṇāmetabbaṃ, yo paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 255) vuttattā yena kenaci sarīrāvayavena pattaṃ gahetvā ṭhito yena kenaci sarīrāvayavena kavāṭaṃ paṇāmetuṃ na labhati, tasmā ‘‘pattahatthovā’’ti vuttaṃ. Aṃsakūṭe laggitvā ṭhitassa vaṭṭati.
68. бхуумиаад̇хаарагзд̇и зд̇т̇а д̣̇анд̇авалливзд̇д̇аваагаад̣̇ийхи гад̇з валаяаад̇хаарагз. д̣̇ааруд̣̇ан̣д̣аад̇хаарзд̇и згад̣̇аарунаа гад̇ааад̇хаарагз жа б̣ахуухи д̣̇ан̣д̣зхи гад̇ааад̇хаарагз жаад̇и ад̇т̇о. д̇ид̣̇ан̣д̣з на ваддад̇и. зд̇зсу бана сусаж̇ж̇ид̇зсу згам̣ бад̇д̇ам̣ табзд̇ваава д̇ассубари згам̣ табзд̇ум̣ ваддад̇и, д̇аяо бана на вадданд̇и. згам̣ ниггуж̇ж̇ид̇ваава бхуумияанд̇и зд̇т̇а бхуумияам̣ гадасаарагаад̣̇ийсу ан̃н̃ад̇арам̣ бад̇т̇арид̇ваа д̇ассубари ниггуж̇ж̇ид̇ваа ваа уггуж̇ж̇ид̇ваа ваа згам̣ табзяяа, д̣̇вз табзд̇ум̣ на ваддад̇ийд̇и ад̇хиббааяо. д̣̇вз бана табзнд̇зна убари табид̇абад̇д̇ам̣ згзна бассзна бхуумияам̣ пусаабзд̇ваа табзд̇ум̣ ваддад̇ийд̇и вад̣̇анд̇и.
68.Bhūmiādhāraketi ettha dantavallivettavākādīhi kate valayādhārake. Dārudaṇḍādhāreti ekadārunā kataādhārake ca bahūhi daṇḍehi kataādhārake cāti attho. Tidaṇḍe na vaṭṭati. Etesu pana susajjitesu ekaṃ pattaṃ ṭhapetvāva tassupari ekaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati, tayo pana na vaṭṭanti. Ekaṃ nikkujjitvāva bhūmiyanti ettha bhūmiyaṃ kaṭasārakādīsu aññataraṃ pattharitvā tassupari nikkujjitvā vā ukkujjitvā vā ekaṃ ṭhapeyya, dve ṭhapetuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. Dve pana ṭhapentena upari ṭhapitapattaṃ ekena passena bhūmiyaṃ phusāpetvā ṭhapetuṃ vaṭṭatīti vadanti.
69-70. ид̣̇аани агаббияабад̇д̇з д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘д̣̇ааруруубияасован̣н̣аа’’д̇иаад̣̇и аарад̣̇д̇хам̣. д̇ад̇т̇а ман̣ивзл̣урияаамаяаад̇и (жуул̣ава. 252; жуул̣ава. адта. 252) ман̣ийд̇и инд̣̇анийлагаб̣арагад̇аад̣̇и. сажз г̇ахадтаа бхад̇д̇аг̇г̇з суван̣н̣аруубияад̇аддагаад̣̇ийсу суубаб̣яан̃ж̇анам̣ гад̇ваа убанаамзнд̇и, аамасид̇умби на ваддад̇и. гхадигадаахаж̇аа (жуул̣ава. 255; жуул̣ава. адта. 255) жа д̇умб̣агадаахаж̇аа жа гхадид̇умб̣агадаахаж̇аа. зд̇т̇а д̇умб̣агадаахаж̇аанаама алааб̣у. бад̇д̇авинижчаяо.
69-70. Idāni akappiyapatte dassetuṃ ‘‘dārurūpiyasovaṇṇā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha maṇiveḷuriyāmayāti (cūḷava. 252; cūḷava. aṭṭha. 252) maṇīti indanīlakabarakatādi. Sace gahaṭṭhā bhattagge suvaṇṇarūpiyataṭṭakādīsu sūpabyañjanaṃ katvā upanāmenti, āmasitumpi na vaṭṭati. Ghaṭikaṭāhajā (cūḷava. 255; cūḷava. aṭṭha. 255) ca tumbakaṭāhajā ca ghaṭitumbakaṭāhajā. Ettha tumbakaṭāhajānāma alābu. Pattavinicchayo.
бад̇д̇анид̣̇д̣̇зсаван̣н̣анаа нидтид̇аа.
Pattaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.