Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā

    ൩. പത്തവഗ്ഗോ

    3. Pattavaggo

    ൧. പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ

    1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā

    അവികപ്പിതോതി ‘‘ഇമം പത്തം തുയ്ഹം വികപ്പേമീ’’തിആദിനാ നയേന അവികപ്പിതോ. അഡ്ഢാള്ഹകോദനം ഗണ്ഹാതീതി മഗധനാളിയാ ദ്വിന്നം തണ്ഡുലനാളീനം ഓദനം ഗണ്ഹാതി. ‘‘മഗധനാളി നാമ അഡ്ഢതേരസപലാ ഹോതീ’’തി അന്ധകട്ഠകഥായം വുത്തം. ‘‘സീഹളദീപേ പകതിനാളി മഹന്താ, ദമിളനാളി ഖുദ്ദകാ, മഗധനാളി പമാണയുത്താ, തായ മഗധനാളിയാ ദിയഡ്ഢനാളി ഏകാ സീഹളനാളി ഹോതീ’’തി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൬൦൨) മഹാഅട്ഠകഥായം വുത്തം. അനുത്തണ്ഡുലന്തി പാകതോ ഉക്കന്തം തണ്ഡുലം ഉത്തണ്ഡുലം, ന ഉത്തണ്ഡുലം അനുത്തണ്ഡുലം. സബ്ബസമ്ഭാരസങ്ഖതോതി ജീരകാദിസബ്ബസമ്ഭാരേഹി സങ്ഖതോ. ആലോപസ്സ ചതുത്ഥഭാഗപ്പമാണം ബ്യഞ്ജനം ആലോപസ്സ അനുരൂപബ്യഞ്ജനം.

    Avikappitoti ‘‘imaṃ pattaṃ tuyhaṃ vikappemī’’tiādinā nayena avikappito. Aḍḍhāḷhakodanaṃ gaṇhātīti magadhanāḷiyā dvinnaṃ taṇḍulanāḷīnaṃ odanaṃ gaṇhāti. ‘‘Magadhanāḷi nāma aḍḍhaterasapalā hotī’’ti andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. ‘‘Sīhaḷadīpe pakatināḷi mahantā, damiḷanāḷi khuddakā, magadhanāḷi pamāṇayuttā, tāya magadhanāḷiyā diyaḍḍhanāḷi ekā sīhaḷanāḷi hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.602) mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Anuttaṇḍulanti pākato ukkantaṃ taṇḍulaṃ uttaṇḍulaṃ, na uttaṇḍulaṃ anuttaṇḍulaṃ. Sabbasambhārasaṅkhatoti jīrakādisabbasambhārehi saṅkhato. Ālopassa catutthabhāgappamāṇaṃ byañjanaṃ ālopassa anurūpabyañjanaṃ.

    ഏവം ഉക്കട്ഠപത്തം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി മജ്ഝിമോമകാനി ദസ്സേതും ‘‘ഉക്കട്ഠതോ’’തിആദിമാഹ. തത്രായം നയോ – സചേ നാളികോദനാദി സബ്ബമ്പി പക്ഖിത്തം വുത്തനയേനേവ ഹേട്ഠിമരാജിസമം തിട്ഠതി, അയം മജ്ഝിമോ നാമ പത്തോ. സചേ തം രാജിം അതിക്കമ്മ ഥൂപീകതം തിട്ഠതി, അയം മജ്ഝിമോമകോ നാമ പത്തോ. സചേ തം രാജിം ന സമ്പാപുണാതി, അന്തോഗധമേവ ഹോതി, അയം മജ്ഝിമുക്കട്ഠോ നാമ പത്തോ. സചേ പത്തോദനാദി സബ്ബമ്പി പക്ഖിത്തം ഹേട്ഠിമരാജിസമം തിട്ഠതി, അയം ഓമകോ നാമ പത്തോ. സചേ തം രാജിം അതിക്കമ്മ ഥൂപീകതം തിട്ഠതി, അയം ഓമകോമകോ നാമ പത്തോ. സചേ തം രാജിം ന സമ്പാപുണാതി, അന്തോഗധമേവ ഹോതി, അയം ഓമകുക്കട്ഠോ നാമ പത്തോതി. തേനാഹ ‘‘തേസമ്പി വുത്തനയേനേവ ഭേദോ വേദിതബ്ബോ’’തി.

    Evaṃ ukkaṭṭhapattaṃ dassetvā idāni majjhimomakāni dassetuṃ ‘‘ukkaṭṭhato’’tiādimāha. Tatrāyaṃ nayo – sace nāḷikodanādi sabbampi pakkhittaṃ vuttanayeneva heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, ayaṃ majjhimo nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamma thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ majjhimomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti, antogadhameva hoti, ayaṃ majjhimukkaṭṭho nāma patto. Sace pattodanādi sabbampi pakkhittaṃ heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, ayaṃ omako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamma thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ omakomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti, antogadhameva hoti, ayaṃ omakukkaṭṭho nāma pattoti. Tenāha ‘‘tesampi vuttanayeneva bhedo veditabbo’’ti.

    ഇദാനി തേസു അധിട്ഠാനവികപ്പനാനധിട്ഠാനാവികപ്പനുപഗേ ദസ്സേതും ‘‘ഇച്ചേതേസൂ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ ഉക്കട്ഠുക്കട്ഠോതി ഉക്കട്ഠതോ ഉക്കട്ഠോ. തതോ ഹി സോ ‘‘അപത്തോ’’തി വുത്തോ. ഓമകോമകോതി ഓമകതോ ഓമകോ. തതോ ഹി സോ ‘‘അപത്തോ’’തി വുത്തോ. ഏതേ പന ഭാജനപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാ, ന അധിട്ഠാനുപഗാ ന വികപ്പനുപഗാ, ഇതരേ പന സത്ത അധിട്ഠഹിത്വാ വാ വികപ്പേത്വാ വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബാ. തേനാഹ ‘‘സേസാ സത്ത പത്താ പമാണയുത്താ നാമാ’’തി.

    Idāni tesu adhiṭṭhānavikappanānadhiṭṭhānāvikappanupage dassetuṃ ‘‘iccetesū’’tiādimāha. Tattha ukkaṭṭhukkaṭṭhoti ukkaṭṭhato ukkaṭṭho. Tato hi so ‘‘apatto’’ti vutto. Omakomakoti omakato omako. Tato hi so ‘‘apatto’’ti vutto. Ete pana bhājanaparibhogena paribhuñjitabbā, na adhiṭṭhānupagā na vikappanupagā, itare pana satta adhiṭṭhahitvā vā vikappetvā vā paribhuñjitabbā. Tenāha ‘‘sesā satta pattā pamāṇayuttā nāmā’’ti.

    തസ്മാതി യസ്മാ സത്ത പത്താ പമാണയുത്താ, തസ്മാ. സമണസാരുപ്പേന പക്കന്തി ഏത്ഥ അയോപത്തോ പഞ്ചഹി പാകേഹി (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൬൦൮) പക്കോ സമണസാരുപ്പേന പക്കോ ഹോതി, മത്തികാപത്തോ ദ്വീഹി പാകേഹി. സചേ ഏകോ പാകോ ഊനോ ഹോതി, ന അധിട്ഠാനുപഗോ. യഥാ ച സമണസാരുപ്പേന പക്കോയേവ അധിട്ഠാനുപഗോ, തഥാ ഉഭോപി യം മൂലം ദാതബ്ബം, തസ്മിം ദിന്നേയേവ അധിട്ഠാനുപഗാ. യദി പന അപ്പകമ്പി അദിന്നം ഹോതി, ന അധിട്ഠാനുപഗാ. തേനാഹ ‘‘സചേ പനാ’’തിആദി. ‘‘കാകണികമത്തം നാമ ദിയഡ്ഢവീഹീ’’തി വദന്തി. സചേപി പത്തസാമികോ വദതി ‘‘യദാ തുമ്ഹാകം മൂലം ഭവിസ്സതി, തദാ ദസ്സഥ, അധിട്ഠഹിത്വാ പരിഭുഞ്ജഥാ’’തി, നേവ അധിട്ഠാനുപഗോ ഹോതി. പാകസ്സ ഹി ഊനത്താ പത്തസങ്ഖം ന ഗച്ഛതി. മൂലസ്സ സകലസ്സ വാ ഏകദേസസ്സ വാ അദിന്നത്താ സകഭാവം ന ഉപേതി, അഞ്ഞസ്സേവ സന്തകോ ഹോതി. തസ്മാ പാകേ ച മൂലേ ച നിട്ഠിതേയേവ അധിട്ഠാനുപഗോ ഹോതി. യോ അധിട്ഠാനുപഗോ, സ്വേവ വികപ്പനുപഗോ ച. തേനാഹ ‘‘അപച്ചുദ്ധരന്തേനാ’’തിആദി. അപച്ചുദ്ധരന്തേന വികപ്പേതബ്ബോതി പുരാണപത്തം അപച്ചുദ്ധരന്തേന നവോ പത്തോ വികപ്പേതബ്ബോതി അത്ഥോ, ഠപേതബ്ബോതി അധിപ്പായോ. കങ്ഗുസിത്ഥന്തി സത്തന്നം ധഞ്ഞാനം ലാമകധഞ്ഞസിത്ഥന്തി ആഹ ‘‘കങ്ഗുസിത്ഥനിക്ഖമനമത്തേന ഛിദ്ദേനാ’’തി.

    Tasmāti yasmā satta pattā pamāṇayuttā, tasmā. Samaṇasāruppena pakkanti ettha ayopatto pañcahi pākehi (pārā. aṭṭha. 2.608) pakko samaṇasāruppena pakko hoti, mattikāpatto dvīhi pākehi. Sace eko pāko ūno hoti, na adhiṭṭhānupago. Yathā ca samaṇasāruppena pakkoyeva adhiṭṭhānupago, tathā ubhopi yaṃ mūlaṃ dātabbaṃ, tasmiṃ dinneyeva adhiṭṭhānupagā. Yadi pana appakampi adinnaṃ hoti, na adhiṭṭhānupagā. Tenāha ‘‘sace panā’’tiādi. ‘‘Kākaṇikamattaṃ nāma diyaḍḍhavīhī’’ti vadanti. Sacepi pattasāmiko vadati ‘‘yadā tumhākaṃ mūlaṃ bhavissati, tadā dassatha, adhiṭṭhahitvā paribhuñjathā’’ti, neva adhiṭṭhānupago hoti. Pākassa hi ūnattā pattasaṅkhaṃ na gacchati. Mūlassa sakalassa vā ekadesassa vā adinnattā sakabhāvaṃ na upeti, aññasseva santako hoti. Tasmā pāke ca mūle ca niṭṭhiteyeva adhiṭṭhānupago hoti. Yo adhiṭṭhānupago, sveva vikappanupago ca. Tenāha ‘‘apaccuddharantenā’’tiādi. Apaccuddharantena vikappetabboti purāṇapattaṃ apaccuddharantena navo patto vikappetabboti attho, ṭhapetabboti adhippāyo. Kaṅgusitthanti sattannaṃ dhaññānaṃ lāmakadhaññasitthanti āha ‘‘kaṅgusitthanikkhamanamattena chiddenā’’ti.

    പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact