Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā |
൩. പത്തവഗ്ഗോ
3. Pattavaggo
൧. പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
൬൦൨. തതിയവഗ്ഗസ്സ പഠമേ അഡ്ഢതേരസപലാതി മാഗധികായ മാനതുലായ അഡ്ഢതേരസപലപരിമിതം ഉദകം ഗണ്ഹന്തം സന്ധായ വുത്തം, തഥാ പരിമിതം യവമാസാദിം ഗണ്ഹന്തിം സന്ധായാതി കേചി. ആചരിയധമ്മപാലത്ഥേരേന പന ‘‘പകതിചതുമുട്ഠികം കുഡുവം, ചതുകുഡുവം നാളി, തായ നാളിയാ സോളസ നാളിയോ ദോണം, തം പന മഗധനാളിയാ ദ്വാദസ നാളിയോ ഹോന്തീതി വദന്തീ’’തി വുത്തം. ദമിളനാളീതി പുരാണനാളിം സന്ധായ വുത്തം. സാ ച ചതുമുട്ഠികേഹി കുഡുവേഹി അട്ഠ കുഡുവാ, തായ നാളിയാ ദ്വേ നാളിയോ മഗധനാളിം ഗണ്ഹാതി. പുരാണാ പന ‘‘സീഹളനാളി തിസ്സോ നാളിയോ ഗണ്ഹാതീ’’തി വദന്തി, തേസം മതേന മഗധനാളി ഇദാനി പവത്തമാനായ ചതുകുഡുവായ ദമിളനാളിയാ ചതുനാളികാ ഹോതി, തതോ മഗധനാളിതോ ഉപഡ്ഢഞ്ച പുരാണദമിളനാളിസങ്ഖാതം പത്ഥം നാമ ഹോതി, ഏതേന ച ‘‘ഓമകോ നാമ പത്തോ പത്ഥോദനം ഗണ്ഹാതീ’’തി പാളിവചനഞ്ച സമേതി, ലോകിയേഹിപി –
602. Tatiyavaggassa paṭhame aḍḍhaterasapalāti māgadhikāya mānatulāya aḍḍhaterasapalaparimitaṃ udakaṃ gaṇhantaṃ sandhāya vuttaṃ, tathā parimitaṃ yavamāsādiṃ gaṇhantiṃ sandhāyāti keci. Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘pakaticatumuṭṭhikaṃ kuḍuvaṃ, catukuḍuvaṃ nāḷi, tāya nāḷiyā soḷasa nāḷiyo doṇaṃ, taṃ pana magadhanāḷiyā dvādasa nāḷiyo hontīti vadantī’’ti vuttaṃ. Damiḷanāḷīti purāṇanāḷiṃ sandhāya vuttaṃ. Sā ca catumuṭṭhikehi kuḍuvehi aṭṭha kuḍuvā, tāya nāḷiyā dve nāḷiyo magadhanāḷiṃ gaṇhāti. Purāṇā pana ‘‘sīhaḷanāḷi tisso nāḷiyo gaṇhātī’’ti vadanti, tesaṃ matena magadhanāḷi idāni pavattamānāya catukuḍuvāya damiḷanāḷiyā catunāḷikā hoti, tato magadhanāḷito upaḍḍhañca purāṇadamiḷanāḷisaṅkhātaṃ patthaṃ nāma hoti, etena ca ‘‘omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhātī’’ti pāḷivacanañca sameti, lokiyehipi –
‘‘ലോകിയം മഗധഞ്ചേതി, പത്ഥദ്വയമുദാഹടം;
‘‘Lokiyaṃ magadhañceti, patthadvayamudāhaṭaṃ;
ലോകിയം സോളസപലം, മാഗധം ദിഗുണം മത’’ന്തി. –
Lokiyaṃ soḷasapalaṃ, māgadhaṃ diguṇaṃ mata’’nti. –
ഏവം ലോകേ നാളിയാ മഗധനാളി ദിഗുണാതി ദസ്സിതാ, ഏവഞ്ച ഗയ്ഹമാനേ ഓമകപത്തസ്സ ച യാപനമത്തോദനഗാഹികാ ച സിദ്ധാ ഹോതി. ന ഹി സക്കാ അട്ഠകുഡുവതോ ഊനോദനഗാഹിനാ പത്തേന അഥൂപീകതം പിണ്ഡപാതം പരിയേസിത്വാ യാപേതും. തേനേവ വേരഞ്ജകണ്ഡട്ഠകഥായം ‘‘പത്ഥോ നാമ നാളിമത്തം ഹോതി ഏകസ്സ പുരിസസ്സ അലം യാപനായ. വുത്തമ്പി ഹേതം ‘പത്ഥോദനോ നാലമയം ദുവിന്ന’’’ന്തി (ജാ॰ ൨.൨൧.൧൯൨) വുത്തം, ‘‘ഏകേകസ്സ ദ്വിന്നം തിണ്ണം പഹോതീ’’തി ച ആഗഹം, തസ്മാ ഇധ വുത്തനയാനുസാരേനേവ ഗഹേതബ്ബം.
Evaṃ loke nāḷiyā magadhanāḷi diguṇāti dassitā, evañca gayhamāne omakapattassa ca yāpanamattodanagāhikā ca siddhā hoti. Na hi sakkā aṭṭhakuḍuvato ūnodanagāhinā pattena athūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pariyesitvā yāpetuṃ. Teneva verañjakaṇḍaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pattho nāma nāḷimattaṃ hoti ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ ‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’’nti (jā. 2.21.192) vuttaṃ, ‘‘ekekassa dvinnaṃ tiṇṇaṃ pahotī’’ti ca āgahaṃ, tasmā idha vuttanayānusāreneva gahetabbaṃ.
ആലോപസ്സ അനുരൂപന്തി ഏത്ഥ ‘‘ബ്യഞ്ജനസ്സ മത്താ നാമ ഓദനതോ ചതുത്ഥഭാഗോ’’തി (മ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൮൭) ബ്രഹ്മായുസുത്തട്ഠകഥായം വുത്തത്താ ആലോപസ്സ ചതുത്ഥഭാഗമേവ ബ്യഞ്ജനം അനുരൂപന്തി ദട്ഠബ്ബം. ഓദനഗതികാനേവാതി ഓദനസ്സ അന്തോ ഏവ പവിസനസീലാനി സിയും, അത്തനോ ഓകാസം ന ഗവേസന്തീതി അത്ഥോ. നാമമത്തേതി ‘‘മജ്ഝിമോ പത്തോ മജ്ഝിമോമകോ’’തിആദിനാമമത്തേ.
Ālopassaanurūpanti ettha ‘‘byañjanassa mattā nāma odanato catutthabhāgo’’ti (ma. ni. aṭṭha. 2.387) brahmāyusuttaṭṭhakathāyaṃ vuttattā ālopassa catutthabhāgameva byañjanaṃ anurūpanti daṭṭhabbaṃ. Odanagatikānevāti odanassa anto eva pavisanasīlāni siyuṃ, attano okāsaṃ na gavesantīti attho. Nāmamatteti ‘‘majjhimo patto majjhimomako’’tiādināmamatte.
൬൦൭-൮. ഏവം പയോഗേ പയോഗേതി പരിയോസാനാലോപജ്ഝോഹരണപയോഗേ പയോഗേ, ആലോപേ ആലോപേതി അത്ഥോ. കത്വാതി പാകപരിയോസാനം കത്വാ. പചിത്വാ ഠപേസ്സാമീതി കാളവണ്ണപാകം സന്ധായ വുത്തം. ഛിദ്ദന്തി മുഖവട്ടിതോ ദ്വങ്ഗുലസ്സ ഹേട്ഠാഛിദ്ദം വുത്തം. സേസം പഠമകഥിനേ വുത്തനയമേവ.
607-8.Evaṃ payoge payogeti pariyosānālopajjhoharaṇapayoge payoge, ālope ālopeti attho. Katvāti pākapariyosānaṃ katvā. Pacitvā ṭhapessāmīti kāḷavaṇṇapākaṃ sandhāya vuttaṃ. Chiddanti mukhavaṭṭito dvaṅgulassa heṭṭhāchiddaṃ vuttaṃ. Sesaṃ paṭhamakathine vuttanayameva.
പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൧. പത്തസിക്ഖാപദം • 1. Pattasikkhāpadaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൧. പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൧. പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൧. പത്തസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā