Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મિલિન્દપઞ્હપાળિ • Milindapañhapāḷi

    ૪. ફરુસવાચાભાવપઞ્હો

    4. Pharusavācābhāvapañho

    . ‘‘ભન્તે નાગસેન, ભાસિતમ્પેતં થેરેન સારિપુત્તેન ધમ્મસેનાપતિના ‘પરિસુદ્ધવચીસમાચારો આવુસો તથાગતો, નત્થિ તથાગતસ્સ વચીદુચ્ચરિતં, યં તથાગતો રક્ખેય્ય ‘મા મે ઇદં પરો અઞ્ઞાસી’તિ. પુન ચ તથાગતો થેરસ્સ સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ અપરાધે પારાજિકં પઞ્ઞપેન્તો ફરુસાહિ વાચાહિ મોઘપુરિસવાદેન સમુદાચરિ, તેન ચ સો થેરો મોઘપુરિસવાદેન મઙ્કુચિત્તવસેન રુન્ધિતત્તા વિપ્પટિસારી નાસક્ખિ અરિયમગ્ગં પટિવિજ્ઝિતું. યદિ, ભન્તે નાગસેન, પરિસુદ્ધવચીસમાચારો તથાગતો, નત્થિ તથાગતસ્સ વચીદુચ્ચરિતં, તેન હિ તથાગતેન થેરસ્સ સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ અપરાધે મોઘપુરિસવાદેન સમુદાચિણ્ણન્તિ યં વચનં, તં મિચ્છા. યદિ ભગવતા થેરસ્સ સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ અપરાધે મોઘપુરિસવાદેન સમુદાચિણ્ણં, તેન હિ પરિસુદ્ધવચીસમાચારો તથાગતો, નત્થિ તથાગતસ્સ વચીદુચ્ચરિતન્તિ તમ્પિ વચનં મિચ્છા. અયમ્પિ ઉભતો કોટિકો પઞ્હો તવાનુપ્પત્તો, સો તયા નિબ્બાહિતબ્બો’’તિ.

    4. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ therena sāriputtena dhammasenāpatinā ‘parisuddhavacīsamācāro āvuso tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Puna ca tathāgato therassa sudinnassa kalandaputtassa aparādhe pārājikaṃ paññapento pharusāhi vācāhi moghapurisavādena samudācari, tena ca so thero moghapurisavādena maṅkucittavasena rundhitattā vippaṭisārī nāsakkhi ariyamaggaṃ paṭivijjhituṃ. Yadi, bhante nāgasena, parisuddhavacīsamācāro tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ, tena hi tathāgatena therassa sudinnassa kalandaputtassa aparādhe moghapurisavādena samudāciṇṇanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi bhagavatā therassa sudinnassa kalandaputtassa aparādhe moghapurisavādena samudāciṇṇaṃ, tena hi parisuddhavacīsamācāro tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritanti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘ભાસિતમ્પેતં, મહારાજ, થેરેન સારિપુત્તેન ધમ્મસેનાપતિના ‘પરિસુદ્ધવચીસમાચારો આવુસો તથાગતો, નત્થિ તથાગતસ્સ વચીદુચ્ચરિતં, યં તથાગતો રક્ખેય્ય ‘મા મે ઇદં પરો અઞ્ઞાસી’તિ. આયસ્મતો ચ સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ અપરાધે પારાજિકં પઞ્ઞપેન્તેન ભગવતા મોઘપુરિસવાદેન સમુદાચિણ્ણં, તઞ્ચ પન અદુટ્ઠચિત્તેન અસારમ્ભેન યાથાવલક્ખણેન. કિઞ્ચ તત્થ યાથાવલક્ખણં, યસ્સ, મહારાજ, પુગ્ગલસ્સ ઇમસ્મિં અત્તભાવે ચતુસચ્ચાભિસમયો ન હોતિ, તસ્સ પુરિસત્તનં મોઘં અઞ્ઞં કયિરમાનં અઞ્ઞેન સમ્ભવતિ, તેન વુચ્ચતિ ‘મોઘપુરિસો’તિ. ઇતિ, મહારાજ, ભગવતા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ સતાવવચનેન સમુદાચિણ્ણં, નો અભૂતવાદેના’’તિ.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena sāriputtena dhammasenāpatinā ‘parisuddhavacīsamācāro āvuso tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Āyasmato ca sudinnassa kalandaputtassa aparādhe pārājikaṃ paññapentena bhagavatā moghapurisavādena samudāciṇṇaṃ, tañca pana aduṭṭhacittena asārambhena yāthāvalakkhaṇena. Kiñca tattha yāthāvalakkhaṇaṃ, yassa, mahārāja, puggalassa imasmiṃ attabhāve catusaccābhisamayo na hoti, tassa purisattanaṃ moghaṃ aññaṃ kayiramānaṃ aññena sambhavati, tena vuccati ‘moghapuriso’ti. Iti, mahārāja, bhagavatā āyasmato sudinnassa kalandaputtassa satāvavacanena samudāciṇṇaṃ, no abhūtavādenā’’ti.

    ‘‘સભાવમ્પિ, ભન્તે નાગસેન, યો અક્કોસન્તો ભણતિ, તસ્સ મયં કહાપણં દણ્ડં ધારેમ, અપરાધો યેવ સો વત્થું નિસ્સાય વિસું વોહારં આચરન્તો અક્કોસતી’’તિ. ‘‘અત્થિ પન, મહારાજ, સુતપુબ્બં તયા ખલિતસ્સ અભિવાદનં વા પચ્ચુટ્ઠાનં વા સક્કારં વા ઉપાયનાનુપ્પદાનં વા’’તિ? ‘‘ન હિ, ભન્તે, યતો કુતોચિ યત્થ કત્થચિ ખલિતો, સો પરિભાસનારહો હોતિ તજ્જનારહો, ઉત્તમઙ્ગમ્પિસ્સ છિન્દન્તિ હનન્તિપિ બન્ધન્તિપિ ઘાતેન્તિપિ ઝાપેન્તિપી’’તિ 1. ‘‘તેન હિ, મહારાજ, ભગવતા કિરિયા યેવ કતા, નો અકિરિયા’’તિ.

    ‘‘Sabhāvampi, bhante nāgasena, yo akkosanto bhaṇati, tassa mayaṃ kahāpaṇaṃ daṇḍaṃ dhārema, aparādho yeva so vatthuṃ nissāya visuṃ vohāraṃ ācaranto akkosatī’’ti. ‘‘Atthi pana, mahārāja, sutapubbaṃ tayā khalitassa abhivādanaṃ vā paccuṭṭhānaṃ vā sakkāraṃ vā upāyanānuppadānaṃ vā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, yato kutoci yattha katthaci khalito, so paribhāsanāraho hoti tajjanāraho, uttamaṅgampissa chindanti hanantipi bandhantipi ghātentipi jhāpentipī’’ti 2. ‘‘Tena hi, mahārāja, bhagavatā kiriyā yeva katā, no akiriyā’’ti.

    ‘‘કિરિયમ્પિ, ભન્તે નાગસેન, કુરુમાનેન પતિરૂપેન કાતબ્બં અનુચ્છવિકેન, સવનેનપિ, ભન્તે નાગસેન, તથાગતસ્સ સદેવકો લોકો ઓત્તપ્પતિ હિરિયતિ ભિય્યો દસ્સનેન તતુત્તરિં ઉપસઙ્કમનેન પયિરુપાસનેના’’તિ. ‘‘અપિ નુ ખો, મહારાજ, તિકિચ્છકો અભિસન્ને કાયે કુપિતે દોસે સિનેહનીયાનિ ભેસજ્જાનિ દેતી’’તિ? ‘‘ન હિ, ભન્તે, તિણ્હાનિ લેખનીયાનિ ભેસજ્જાનિ દેતી’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો, મહારાજ, તથાગતો સબ્બકિલેસબ્યાધિવૂપસમાય અનુસિટ્ઠિં દેતિ, ફરુસાપિ, મહારાજ, તથાગતસ્સ વાચા સત્તે સિનેહયતિ, મુદુકે કરોતિ. યથા, મહારાજ, ઉણ્હમ્પિ ઉદકં યં કિઞ્ચિ સિનેહનીયં સિનેહયતિ, મુદુકં કરોતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, ફરુસાપિ તથાગતસ્સ વાચા અત્થવતી હોતિ કરુણાસહગતા. યથા, મહારાજ, પિતુવચનં પુત્તાનં અત્થવન્તં હોતિ કરુણાસહગતં, એવમેવ ખો, મહારાજ, ફરુસાપિ તથાગતસ્સ વાચા અત્થવતી હોતિ કરુણાસહગતા. ફરુસાપિ, મહારાજ, તથાગતસ્સ વાચા સત્તાનં કિલેસપ્પહાના 3 હોતિ. યથા, મહારાજ, દુગ્ગન્ધમ્પિ ગોમુત્તં પીતં વિરસમ્પિ અગદં ખાયિતં સત્તાનં બ્યાધિં હનતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, ફરુસાપિ તથાગતસ્સ વાચા અત્થવતી કરુણાસહગતા. યથા, મહારાજ, મહન્તોપિ તૂલપુઞ્જો 4 પરસ્સ કાયે નિપતિત્વા રુજં ન કરોતિ, એવમેવ ખો, મહારાજ, ફરુસાપિ તથાગતસ્સ વાચા ન કસ્સચિ દુક્ખં ઉપ્પાદેતી’’તિ. ‘‘સુવિનિચ્છિતો, ભન્તે નાગસેન, પઞ્હો બહૂહિ કારણેહિ, સાધુ, ભન્તે નાગસેન, એવમેતં તથા સમ્પટિચ્છામી’’તિ.

    ‘‘Kiriyampi, bhante nāgasena, kurumānena patirūpena kātabbaṃ anucchavikena, savanenapi, bhante nāgasena, tathāgatassa sadevako loko ottappati hiriyati bhiyyo dassanena tatuttariṃ upasaṅkamanena payirupāsanenā’’ti. ‘‘Api nu kho, mahārāja, tikicchako abhisanne kāye kupite dose sinehanīyāni bhesajjāni detī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, tiṇhāni lekhanīyāni bhesajjāni detī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato sabbakilesabyādhivūpasamāya anusiṭṭhiṃ deti, pharusāpi, mahārāja, tathāgatassa vācā satte sinehayati, muduke karoti. Yathā, mahārāja, uṇhampi udakaṃ yaṃ kiñci sinehanīyaṃ sinehayati, mudukaṃ karoti, evameva kho, mahārāja, pharusāpi tathāgatassa vācā atthavatī hoti karuṇāsahagatā. Yathā, mahārāja, pituvacanaṃ puttānaṃ atthavantaṃ hoti karuṇāsahagataṃ, evameva kho, mahārāja, pharusāpi tathāgatassa vācā atthavatī hoti karuṇāsahagatā. Pharusāpi, mahārāja, tathāgatassa vācā sattānaṃ kilesappahānā 5 hoti. Yathā, mahārāja, duggandhampi gomuttaṃ pītaṃ virasampi agadaṃ khāyitaṃ sattānaṃ byādhiṃ hanati, evameva kho, mahārāja, pharusāpi tathāgatassa vācā atthavatī karuṇāsahagatā. Yathā, mahārāja, mahantopi tūlapuñjo 6 parassa kāye nipatitvā rujaṃ na karoti, evameva kho, mahārāja, pharusāpi tathāgatassa vācā na kassaci dukkhaṃ uppādetī’’ti. ‘‘Suvinicchito, bhante nāgasena, pañho bahūhi kāraṇehi, sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    ફરુસવાચાભાવપઞ્હો ચતુત્થો.

    Pharusavācābhāvapañho catuttho.







    Footnotes:
    1. જાપેન્તિપીતિ (સી॰ પી॰)
    2. jāpentipīti (sī. pī.)
    3. કિલેસપ્પહાનાય (સી॰)
    4. તૂલપિચુ (સી॰ સ્યા॰)
    5. kilesappahānāya (sī.)
    6. tūlapicu (sī. syā.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact