Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၃. ဖေဏပိဏ္ဍူပမသုတ္တံ
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
၉၅. ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ အယုဇ္ဈာယံ 1 ဝိဟရတိ ဂင္ဂာယ နဒိယာ တီရေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
95. Ekaṃ samayaṃ bhagavā ayujjhāyaṃ 2 viharati gaṅgāya nadiyā tīre. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ဂင္ဂာ နဒီ မဟန္တံ ဖေဏပိဏ္ဍံ အာဝဟေယ္ယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ပသ္သေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ယောနိသော ဥပပရိက္ခေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယေယ္ယ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယေယ္ယ, အသာရကညေဝ ခာယေယ္ယ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဖေဏပိဏ္ဍေ သာရော? ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ။ပေ.။ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ တံ ဘိက္ခု ပသ္သတိ နိဇ္ဈာယတိ ယောနိသော ဥပပရိက္ခတိ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယတိ , တုစ္ဆကညေဝ ခာယတိ, အသာရကညေဝ ခာယတိ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ရူပေ သာရော?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ gaṅgā nadī mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ āvaheyya. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, pheṇapiṇḍe sāro? Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati , tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, rūpe sāro?
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သရဒသမယေ ထုလ္လဖုသိတကေ ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ ဥဒကေ ဥဒကပုဗ္ဗုဠံ 3 ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ နိရုဇ္ဈတိ စ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ပသ္သေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ယောနိသော ဥပပရိက္ခေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယေယ္ယ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယေယ္ယ, အသာရကညေဝ ခာယေယ္ယ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကပုဗ္ဗုဠေ သာရော? ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယာ ကာစိ ဝေဒနာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ။ပေ.။ ယာ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ တံ ဘိက္ခု ပသ္သတိ နိဇ္ဈာယတိ ယောနိသော ဥပပရိက္ခတိ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယတိ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယတိ, အသာရကညေဝ ခာယတိ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာယ သာရော?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, saradasamaye thullaphusitake deve vassante udake udakapubbuḷaṃ 4 uppajjati ceva nirujjhati ca. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, udakapubbuḷe sāro? Evameva kho, bhikkhave, yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā…pe… yā dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, vedanāya sāro?
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိမ္ဟာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ ဌိတေ မဇ္ဈန္ဟိကေ ကာလေ မရီစိကာ ဖန္ဒတိ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ပသ္သေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ယောနိသော ဥပပရိက္ခေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယေယ္ယ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယေယ္ယ။ပေ.။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, မရီစိကာယ သာရော? ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယာ ကာစိ သညာ။ပေ.။။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gimhānaṃ pacchime māse ṭhite majjhanhike kāle marīcikā phandati. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya…pe… kiñhi siyā, bhikkhave, marīcikāya sāro? Evameva kho, bhikkhave, yā kāci saññā…pe….
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော တိဏ္ဟံ ကုဌာရိံ 5 အာဒာယ ဝနံ ပဝိသေယ္ယ။ သော တတ္ထ ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ ကဒလိက္ခန္ဓံ ဥဇုံ နဝံ အကုက္ကုကဇာတံ 6။ တမေနံ မူလေ ဆိန္ဒေယ္ယ; မူလေ ဆေတ္ဝာ အဂ္ဂေ ဆိန္ဒေယ္ယ, အဂ္ဂေ ဆေတ္ဝာ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇေယ္ယ။ သော တသ္သ ပတ္တဝဋ္ဋိံ ဝိနိဗ္ဘုဇန္တော ဖေဂ္ဂုမ္ပိ နာဓိဂစ္ဆေယ္ယ, ကုတော သာရံ! တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ပသ္သေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ယောနိသော ဥပပရိက္ခေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယေယ္ယ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယေယ္ယ, အသာရကညေဝ ခာယေယ္ယ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ကဒလိက္ခန္ဓေ သာရော? ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ သင္ခာရာ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာ။ပေ.။ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ တံ ဘိက္ခု ပသ္သတိ နိဇ္ဈာယတိ ယောနိသော ဥပပရိက္ခတိ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယတိ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယတိ, အသာရကညေဝ ခာယတိ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, သင္ခာရေသု သာရော?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 7 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 8. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya. So tassa pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ! Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, kadalikkhandhe sāro? Evameva kho, bhikkhave, ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā…pe… ye dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, saṅkhāresu sāro?
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, မာယာကာရော ဝာ မာယာကာရန္တေဝာသီ ဝာ စတုမဟာပထေ 9 မာယံ ဝိဒံသေယ္ယ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ပသ္သေယ္ယ နိဇ္ဈာယေယ္ယ ယောနိသော ဥပပရိက္ခေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယေယ္ယ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယေယ္ယ, အသာရကညေဝ ခာယေယ္ယ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, မာယာယ သာရော? ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ။ပေ.။ ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, တံ ဘိက္ခု ပသ္သတိ နိဇ္ဈာယတိ ယောနိသော ဥပပရိက္ခတိ။ တသ္သ တံ ပသ္သတော နိဇ္ဈာယတော ယောနိသော ဥပပရိက္ခတော ရိတ္တကညေဝ ခာယတိ, တုစ္ဆကညေဝ ခာယတိ, အသာရကညေဝ ခာယတိ။ ကိဉ္ဟိ သိယာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏေ သာရော?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, māyākāro vā māyākārantevāsī vā catumahāpathe 10 māyaṃ vidaṃseyya. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, māyāya sāro? Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, viññāṇe sāro?
‘‘ဧဝံ ပသ္သံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝာ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယပိ။ သညာယပိ။ သင္ခာရေသုပိ ။ ဝိညာဏသ္မိမ္ပိ နိဗ္ဗိန္ဒတိ။ နိဗ္ဗိန္ဒံ ဝိရဇ္ဇတိ; ဝိရာဂာ ဝိမုစ္စတိ။ ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi… saññāyapi… saṅkhāresupi … viññāṇasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti’’.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
မရီစိကူပမာ သညာ၊ သင္ခာရာ ကဒလူပမာ။
Marīcikūpamā saññā, saṅkhārā kadalūpamā;
မာယူပမဉ္စ ဝိညာဏံ၊ ဒေသိတာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
Māyūpamañca viññāṇaṃ, desitādiccabandhunā.
‘‘ယထာ ယထာ နိဇ္ဈာယတိ၊ ယောနိသော ဥပပရိက္ခတိ။
‘‘Yathā yathā nijjhāyati, yoniso upaparikkhati;
ရိတ္တကံ တုစ္ဆကံ ဟောတိ၊ ယော နံ ပသ္သတိ ယောနိသော။
Rittakaṃ tucchakaṃ hoti, yo naṃ passati yoniso.
‘‘ဣမဉ္စ ကာယံ အာရဗ္ဘ၊ ဘူရိပညေန ဒေသိတံ။
‘‘Imañca kāyaṃ ārabbha, bhūripaññena desitaṃ;
‘‘အာယု ဥသ္မာ စ ဝိညာဏံ၊ ယဒာ ကာယံ ဇဟန္တိမံ။
‘‘Āyu usmā ca viññāṇaṃ, yadā kāyaṃ jahantimaṃ;
‘‘ဧတာဒိသာယံ သန္တာနော၊ မာယာယံ ဗာလလာပိနီ။
‘‘Etādisāyaṃ santāno, māyāyaṃ bālalāpinī;
ဝဓကော ဧသ အက္ခာတော၊ သာရော ဧတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ။
Vadhako esa akkhāto, sāro ettha na vijjati.
‘‘ဧဝံ ခန္ဓေ အဝေက္ခေယ္ယ၊ ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော။
‘‘Evaṃ khandhe avekkheyya, bhikkhu āraddhavīriyo;
ဒိဝာ ဝာ ယဒိ ဝာ ရတ္တိံ၊ သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော။
Divā vā yadi vā rattiṃ, sampajāno paṭissato.
‘‘ဇဟေယ္ယ သဗ္ဗသံယောဂံ၊ ကရေယ္ယ သရဏတ္တနော။
‘‘Jaheyya sabbasaṃyogaṃ, kareyya saraṇattano;
စရေယ္ယာဒိတ္တသီသောဝ၊ ပတ္ထယံ အစ္စုတံ ပဒ’’န္တိ။ တတိယံ။
Careyyādittasīsova, patthayaṃ accutaṃ pada’’nti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. ဖေဏပိဏ္ဍူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ဖေဏပိဏ္ဍူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā