| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ಫೇಣಪಿಣ್ಡೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
೯೫. ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಯುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅಯುಜ್ಝಾ ನಾಮ। ನಿವತ್ತನಟ್ಠಾನೇತಿ ಉದಕಪ್ಪವಾಹಸ್ಸ ನಿವತ್ತಿತಟ್ಠಾನೇ।
95. Kenaci kāraṇena yujjhitvā gahetuṃ na sakkāti ayujjhā nāma. Nivattanaṭṭhāneti udakappavāhassa nivattitaṭṭhāne.
ಅನುಸೋತಾಗಮನೇತಿ ಅನುಸೋತಂ ಆಗಮನಹೇತು, ‘‘ಅನುಸೋತಾಗಮನೇನಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪವಡ್ಢಿತ್ವಾತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಉಟ್ಠಿತಾನಂ ಖುದ್ದಕಮಹನ್ತಾನಂ ಫೇಣಪಿಣ್ಡಾನಂ ಸಂಸಗ್ಗೇನ ಪಕಾರತೋ ವುದ್ಧಿಂ ಪತ್ವಾ। ಆವಹೇಯ್ಯಾತಿ ಆನೇತ್ವಾ ವಹೇಯ್ಯ। ಕಾರಣೇನ ಉಪಪರಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾತಿ ಞಾಣೇನ ವೀಮಂಸೇಯ್ಯ। ‘‘ಸಾರೋ ನಾಮ ಕಿಂ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ತದಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಿಲೀಯಿತ್ವಾ ವಿದ್ಧಂಸೇಯ್ಯೇವಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನ ರೂಪಮ್ಪಿ ನಿಸ್ಸಾರತಾಯ ಭಿಜ್ಜತೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಅಸಾರತಾಸಿದ್ಧಿ, ಏವಂ ಅಸಾರತಾಯಪಿ ಅನಿಚ್ಚತಾಸಿದ್ಧೀತಿ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಏವ ನಿಚ್ಚಸಾರಂ ಥಿರಭಾವಸಾರಂ ಧುವಸಾರಂ ಸಾಮೀನಿವಾಸೀಕಾರಕಭೂತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಪವತ್ತನಮ್ಪೇತ್ಥ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ರೂಪಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ನಿಸ್ಸಾರಮೇವಾ’’ತಿ। ಸೋತಿ ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋ। ಗಹಿತೋಪಿ ಉಪಾಯೇನ ತಮತ್ಥಂ ನ ಸಾಧೇತಿ ಅನರಹತ್ತಾ। ಅನೇಕಸನ್ಧಿಘಟಿತೋ ತಥಾ ತಥಾ ಘಟಿತೋ ಹುತ್ವಾ।
Anusotāgamaneti anusotaṃ āgamanahetu, ‘‘anusotāgamanenā’’ti vā pāṭho. Anupubbena pavaḍḍhitvāti tattha tattha uṭṭhitānaṃ khuddakamahantānaṃ pheṇapiṇḍānaṃ saṃsaggena pakārato vuddhiṃ patvā. Āvaheyyāti ānetvā vaheyya. Kāraṇena upaparikkheyyāti ñāṇena vīmaṃseyya. ‘‘Sāro nāma kiṃ bhaveyyā’’ti vatvā sabbaso tadabhāvaṃ dassento ‘‘vilīyitvā viddhaṃseyyevā’’ti āha. Tena rūpampi nissāratāya bhijjatevāti dasseti. Yathā hi aniccatāya asāratāsiddhi, evaṃ asāratāyapi aniccatāsiddhīti aniccatāya eva niccasāraṃ thirabhāvasāraṃ dhuvasāraṃ sāmīnivāsīkārakabhūtassa attano vase pavattanampettha natthīti āha ‘‘rūpampi…pe… nissāramevā’’ti. Soti pheṇapiṇḍo. Gahitopi upāyena tamatthaṃ na sādheti anarahattā. Anekasandhighaṭito tathā tathā ghaṭito hutvā.
ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಮ್ಪಿ ಏತರಹಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಸೇನ। ಅವಸ್ಸಮೇವ ಭಿಜ್ಜತಿ ತರಙ್ಗಬ್ಭಾಹತಂ ಹುತ್ವಾ।
Byāmamattampi etarahi manussānaṃ vasena. Avassameva bhijjati taraṅgabbhāhataṃ hutvā.
ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಉದಕಬಿನ್ದುಮ್ಹಿ ಪತಿತೇ। ಉದಕತಲನ್ತಿ ಉದಕಪಿಟ್ಠಿಂ। ಅಞ್ಞತೋ ಪತನ್ತಂ ಉದಕಬಿನ್ದುಂ। ಉದಕಜಲ್ಲನ್ತಿ ಸನ್ತಾನಕಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಂ ಉದಕಮಲಂ। ತಞ್ಹಿ ಸಂಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ತತೋ ಉದಕಂ ಪುಟಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪುಟೇ ಪುಬ್ಬುಳಸಮಞ್ಞಾ। ವತ್ಥುನ್ತಿ ಚಕ್ಖಾದಿವತ್ಥುಂ। ಆರಮ್ಮಣನ್ತಿ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ। ಕಿಲೇಸಜಲ್ಲನ್ತಿ ಪುರಿಮಸಿದ್ಧಂ, ಪಟಿಲಬ್ಭಮಾನಂ ವಾ ಕಿಲೇಸಮಲಂ। ಫಸ್ಸಸಙ್ಘಟ್ಟನನ್ತಿ ಫಸ್ಸಸಮೋಧಾನಂ। ಪುಬ್ಬುಳಸದಿಸಾ ಮುಹುತ್ತರಮಣೀಯತಾಯ। ಯಸ್ಮಾ ಘಮ್ಮಕಾಲೇ ಸೂರಿಯಾತಪಸನ್ತಾಪಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತರಸ್ಮಿಜಾಲನಿಪಾತೇ ತಾದಿಸೇ ಭೂಮಿಪದೇಸೇ ಇತೋ ಚಿತೋ ಸಮುಗ್ಗತವಾತವೇಗಸಮುದ್ಧಟವಿರುಳ್ಹಸಙ್ಖಾತೇಸು ಪರಿಬ್ಭಮನ್ತೇಸು ಅಣುಪರಮಾಣುತಜ್ಜಾರಿಪ್ಪಕಾರೇಸು ಭೂತಸಙ್ಘಾತೇಸು ಮರೀಚಿಸಮಞ್ಞಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಾರವಿರಹಿತಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಞ್ಞಾಪಿ ಅಸಾರಕಟ್ಠೇನ ಮರೀಚಿಸದಿಸಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಉದಕಾಕಾರೇನ ಖಾಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿವಿತುಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ನೀಲಾದಿಅನುಭವನತ್ಥಾಯಾತಿ ನೀಲಾದಿಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅನುಭವನತ್ಥಾಯ। ಫನ್ದತೀತಿ ಫನ್ದನಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಾ ವಿಯ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಹೀನತಣ್ಹಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ। ವಿಪ್ಪಲಮ್ಭೇತಿ ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇದಂ ನೀಲಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಸಞ್ಞಾವಿಪಲ್ಲಾಸತೋ ಹಿ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ತತೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋತಿ। ವಿಪ್ಪಲಮ್ಭನೇನಾತಿ ವಿಪ್ಪಕಾರವಸೇನೇವ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಲಮ್ಭನೇನ। ವಿಪ್ಪಕಾರವಸೇನ ಹಿ ಏತಂ ಲಮ್ಭನಂ, ಯದಿದಂ ಅನುದಕಮೇವ ಉದಕಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸನಂ ಅನಗರಮೇವ ನಗರಂ ಕತ್ವಾ ಗನ್ಧಬ್ಬನಾಟಕಾದಿದಸ್ಸನಂ।
Tasmiṃ tasmiṃ udakabindumhi patite. Udakatalanti udakapiṭṭhiṃ. Aññato patantaṃ udakabinduṃ. Udakajallanti santānakaṃ hutvā ṭhitaṃ udakamalaṃ. Tañhi saṃkaḍḍhitvā tato udakaṃ puṭaṃ karoti, tasmiṃ puṭe pubbuḷasamaññā. Vatthunti cakkhādivatthuṃ. Ārammaṇanti rūpādiārammaṇaṃ. Kilesajallanti purimasiddhaṃ, paṭilabbhamānaṃ vā kilesamalaṃ. Phassasaṅghaṭṭananti phassasamodhānaṃ. Pubbuḷasadisā muhuttaramaṇīyatāya. Yasmā ghammakāle sūriyātapasantāpābhinibbattarasmijālanipāte tādise bhūmipadese ito cito samuggatavātavegasamuddhaṭaviruḷhasaṅkhātesu paribbhamantesu aṇuparamāṇutajjārippakāresu bhūtasaṅghātesu marīcisamaññā, tasmā sabbaso sāravirahitāti vuttaṃ ‘‘saññāpi asārakaṭṭhena marīcisadisā’’ti. Yasmā ca passantānaṃ yebhuyyena udakākārena khāyati, tasmā ‘‘gahetvā pivituṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Nīlādianubhavanatthāyāti nīlādiārammaṇassa anubhavanatthāya. Phandatīti phandanākārappattā viya hoti appahīnataṇhassa puggalassa. Vippalambheti appahīnavipallāsaṃ puggalaṃ. Tenāha ‘‘idaṃ nīlaka’’ntiādi. Saññāvipallāsato hi cittavipallāso, tato diṭṭhivipallāsoti. Vippalambhanenāti vippakāravaseneva ārammaṇassa lambhanena. Vippakāravasena hi etaṃ lambhanaṃ, yadidaṃ anudakameva udakaṃ katvā dassanaṃ anagarameva nagaraṃ katvā gandhabbanāṭakādidassanaṃ.
ಕುಕ್ಕುಕಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕದಲಿಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಬ್ಬಪತ್ತವಟ್ಟೀನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ದಣ್ಡಕನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಕುಕ್ಕುಕಜಾತನ್ತಿ ಅನ್ತೋ ಅಸಞ್ಜಾತಘನದಣ್ಡಕ’’ನ್ತಿ। ನ ತಥಾ ಹೋತೀತಿ ಯದತ್ಥಾಯ ಉಪನೀತಂ, ತದತ್ಥಾಯ ನ ಹೋತಿ। ನಾನಾಲಕ್ಖಣೋತಿ ನಾನಾಸಭಾವೋ। ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋವಾತಿ ಏಕೋ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ।
Kukkukaṃ vuccati kadalikkhandhassa sabbapattavaṭṭīnaṃ abbhantare daṇḍakanti āha ‘‘akukkukajātanti anto asañjātaghanadaṇḍaka’’nti. Na tathā hotīti yadatthāya upanītaṃ, tadatthāya na hoti. Nānālakkhaṇoti nānāsabhāvo. Saṅkhārakkhandhovāti eko saṅkhārakkhandhotveva vuccati.
ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುರಿಸಸ್ಸ। ಅಪಗತಪಟಲಪಿಳಕನ್ತಿ ಅಪಗತಪಟಲದೋಸಞ್ಚೇವ ಅಪಗತಪಿಳಕದೋಸಞ್ಚ। ಅಸಾರಭಾವದಸ್ಸನಸಮತ್ಥನ್ತಿ ಅಸಾರಸ್ಸ ಅಸಾರಭಾವದಸ್ಸನಸಮತ್ಥಂ। ಇತ್ತರಾತಿ ಪರಿತ್ತಕಾಲಾ, ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಹುಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ। ಅಞ್ಞದೇವ ಚ ಆಗಮನಕಾಲೇ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಇದಞ್ಚ ಓಳಾರಿಕವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ಹಿ ಏಕಚ್ಛರಕ್ಖಣೇ ಅನೇಕಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾನಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಮಾಯಾಯ ದಸ್ಸಿತಂ ರೂಪಂ ಮಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಕಪಾಲಿಟ್ಠಕಪಾಸಾಣವಾಲಿಕಾದಿಂ। ವಞ್ಚೇತೀತಿ ಅಸುವಣ್ಣಮೇವ ಸುವಣ್ಣನ್ತಿ, ಅಮುತ್ತಮೇವ ಮುತ್ತಾತಿಆದಿನಾ ವಞ್ಚೇತಿ। ನನು ಚ ಸಞ್ಞಾಪಿ ಮರೀಚಿ ವಿಯ ವಿಪ್ಪಲಮ್ಭೇತಿ ವಞ್ಚೇತಿ, ಇದಮ್ಪಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಮಾಯಾ ವಿಯ ವಞ್ಚೇತೀತಿ ಕೋ ಇಮೇಸಂ ವಿಸೇಸೋತಿ? ವಚನತ್ಥೋ ನೇಸಂ ಸಾಧಾರಣೋ। ತಥಾಪಿ ಸಞ್ಞಾ ಅನುದಕಂಯೇವ ಉದಕಂ ಕತ್ವಾ ಗಾಹಾಪೇನ್ತೀ, ಅಪುರಿಸಞ್ಞೇವ ಪುರಿಸಂ ಕತ್ವಾ ಗಾಹಾಪೇನ್ತೀ ವಿಪ್ಪಲಮ್ಭನವಸೇನ ಅಪ್ಪವಿಸಯಾ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪನ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತಂಸಭಾವಂ ತಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ಮಾಯಾ ವಿಯ ಮಹಾವಿಸಯಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಂಕಿಞ್ಚಿದೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಏವಮ್ಪೀತಿ ಅತಿವಿಯ ಲಹುಪರಿವತ್ತಿಭಾವೇನಪಿ ಮಾಯಾಸದಿಸನ್ತಿ।
Assāti purisassa. Apagatapaṭalapiḷakanti apagatapaṭaladosañceva apagatapiḷakadosañca. Asārabhāvadassanasamatthanti asārassa asārabhāvadassanasamatthaṃ. Ittarāti parittakālā, na ciraṭṭhitikā. Tenāha ‘‘lahupaccupaṭṭhānā’’ti. Aññadeva ca āgamanakāle cittanti idañca oḷārikavaseneva vuttaṃ. Tathā hi ekaccharakkhaṇe anekakoṭisatasahassasaṅkhāni cittāni uppajjitvā nirujjhanti. Māyāya dassitaṃ rūpaṃ māyāti vuttaṃ. Yaṃkiñcideva kapāliṭṭhakapāsāṇavālikādiṃ. Vañcetīti asuvaṇṇameva suvaṇṇanti, amuttameva muttātiādinā vañceti. Nanu ca saññāpi marīci viya vippalambheti vañceti, idampi viññāṇaṃ māyā viya vañcetīti ko imesaṃ visesoti? Vacanattho nesaṃ sādhāraṇo. Tathāpi saññā anudakaṃyeva udakaṃ katvā gāhāpentī, apurisaññeva purisaṃ katvā gāhāpentī vippalambhanavasena appavisayā, viññāṇaṃ pana yaṃ kiñci ataṃsabhāvaṃ taṃ katvā dassentī māyā viya mahāvisayā. Tenāha ‘‘yaṃkiñcidevā’’tiādi. Evampīti ativiya lahuparivattibhāvenapi māyāsadisanti.
ದೇಸಿತಾತಿ ಏವಂ ದೇಸಿತಾ ಫೇಣಪಿಣ್ಡಾದಿಉಪಮಾಹಿ।
Desitāti evaṃ desitā pheṇapiṇḍādiupamāhi.
ಭೂರಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪಥವೀ, ಸಣ್ಹಟ್ಠೇನ ವಿಪುಲಟ್ಠೇನ ಚ ಭೂರಿಸದಿಸಪಞ್ಞತಾಯ ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಣ್ಹಪಞ್ಞೇನ ಚೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಕಿಮಿಗಣಾದೀನನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಅನೇಕಗಿಜ್ಝಾದಿಕೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪವೇಣೀತಿ ಧಮ್ಮಪಬನ್ಧೋ। ಬಾಲಲಾಪಿನೀ ‘‘ಅಹಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ। ಸೇಸಧಾತುಯೋ ಗಹೇತ್ವಾವ ಭಿಜ್ಜತಿ ಏಕುಪ್ಪಾದೇಕನಿರೋಧತ್ತಾ, ವತ್ಥುರೂಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ‘‘ಅಯ’’ನ್ತಿ ನ ವಿಸುಂ ಗಹಿತಂ। ವಧಭಾವತೋತಿ ವಧಸ್ಸ ಮರಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವತೋ। ಸರಣನ್ತಿ ಪಟಿಸರಣಂ।
Bhūri vuccati pathavī, saṇhaṭṭhena vipulaṭṭhena ca bhūrisadisapaññatāya bhūripañño. Tenāha ‘‘saṇhapaññena cevā’’tiādi. Kimigaṇādīnanti ādi-saddena anekagijjhādike saṅgaṇhāti. Paveṇīti dhammapabandho. Bālalāpinī ‘‘ahaṃ mamā’’tiādinā. Sesadhātuyo gahetvāva bhijjati ekuppādekanirodhattā, vatthurūpanissayapaccayattā ‘‘aya’’nti na visuṃ gahitaṃ. Vadhabhāvatoti vadhassa maraṇassa atthibhāvato. Saraṇanti paṭisaraṇaṃ.
ಫೇಣಪಿಣ್ಡೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ಫೇಣಪಿಣ್ಡೂಪಮಸುತ್ತಂ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಫೇಣಪಿಣ್ಡೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
