| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदानपाळि • Apadānapāḷi |
४०. पिलिन्दवच्छवग्गो
40. Pilindavacchavaggo
१. पिलिन्दवच्छत्थेरअपदानं
1. Pilindavacchattheraapadānaṃ
१.
1.
‘‘नगरे हंसवतिया, आसिं दोवारिको अहं।
‘‘Nagare haṃsavatiyā, āsiṃ dovāriko ahaṃ;
अक्खोभं अमितं भोगं, घरे सन्निचितं मम॥
Akkhobhaṃ amitaṃ bhogaṃ, ghare sannicitaṃ mama.
२.
2.
निसज्ज पासादवरे, एवं चिन्तेसहं तदा॥
Nisajja pāsādavare, evaṃ cintesahaṃ tadā.
(चिन्तनाकारो)
(Cintanākāro)
३.
3.
‘‘‘बहू मेधिगता भोगा, फीतं अन्तेपुरं मम।
‘‘‘Bahū medhigatā bhogā, phītaṃ antepuraṃ mama;
४.
4.
‘‘‘अयञ्च बुद्धो उप्पन्नो, अधिच्चुप्पत्तिको मुनि।
‘‘‘Ayañca buddho uppanno, adhiccuppattiko muni;
संविज्जन्ति च मे भोगा, दानं दस्सामि सत्थुनो॥
Saṃvijjanti ca me bhogā, dānaṃ dassāmi satthuno.
५.
5.
‘‘‘पदुमेन राजपुत्तेन, दिन्नं दानवरं जिने।
‘‘‘Padumena rājaputtena, dinnaṃ dānavaraṃ jine;
हत्थिनागे च पल्लङ्के, अपस्सेनञ्चनप्पकं॥
Hatthināge ca pallaṅke, apassenañcanappakaṃ.
६.
6.
‘‘‘अहम्पि दानं दस्सामि, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘‘Ahampi dānaṃ dassāmi, saṅghe gaṇavaruttame;
अदिन्नपुब्बमञ्ञेसं, भविस्सं आदिकम्मिको॥
Adinnapubbamaññesaṃ, bhavissaṃ ādikammiko.
७.
7.
‘‘‘चिन्तेत्वाहं बहुविधं, यागे यस्स सुखंफलं।
‘‘‘Cintetvāhaṃ bahuvidhaṃ, yāge yassa sukhaṃphalaṃ;
परिक्खारदानमद्दक्खिं, मम सङ्कप्पपूरणं॥
Parikkhāradānamaddakkhiṃ, mama saṅkappapūraṇaṃ.
८.
8.
‘‘‘परिक्खारानि दस्सामि, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘‘Parikkhārāni dassāmi, saṅghe gaṇavaruttame;
अदिन्नपुब्बमञ्ञेसं, भविस्सं आदिकम्मिको’॥
Adinnapubbamaññesaṃ, bhavissaṃ ādikammiko’.
(दानवत्थुसम्पादनं)
(Dānavatthusampādanaṃ)
९.
9.
‘‘नळकारे उपागम्म, छत्तं कारेसि तावदे।
‘‘Naḷakāre upāgamma, chattaṃ kāresi tāvade;
छत्तसतसहस्सानि, एकतो सन्निपातयिं॥
Chattasatasahassāni, ekato sannipātayiṃ.
१०.
10.
‘‘दुस्ससतसहस्सानि, एकतो सन्निपातयिं।
‘‘Dussasatasahassāni, ekato sannipātayiṃ;
पत्तसतसहस्सानि, एकतो सन्निपातयिं॥
Pattasatasahassāni, ekato sannipātayiṃ.
११.
11.
‘‘वासियो सत्थके चापि, सूचियो नखछेदने।
‘‘Vāsiyo satthake cāpi, sūciyo nakhachedane;
हेट्ठाछत्ते ठपापेसिं, कारेत्वा तदनुच्छवे॥
Heṭṭhāchatte ṭhapāpesiṃ, kāretvā tadanucchave.
१२.
12.
‘‘विधूपने तालवण्टे, मोरहत्थे च चामरे।
‘‘Vidhūpane tālavaṇṭe, morahatthe ca cāmare;
१३.
13.
‘‘सूचिघरे अंसबद्धे, अथोपि कायबन्धने।
‘‘Sūcighare aṃsabaddhe, athopi kāyabandhane;
आधारके च सुकते, कारयिं तदनुच्छवे॥
Ādhārake ca sukate, kārayiṃ tadanucchave.
१४.
14.
‘‘परिभोगभाजने च, अथोपि लोहथालके।
‘‘Paribhogabhājane ca, athopi lohathālake;
भेसज्जे पूरयित्वान, हेट्ठाछत्ते ठपेसहं॥
Bhesajje pūrayitvāna, heṭṭhāchatte ṭhapesahaṃ.
१५.
15.
‘‘वचं उसीरं लट्ठिमधुं, पिप्फली मरिचानि च।
‘‘Vacaṃ usīraṃ laṭṭhimadhuṃ, pipphalī maricāni ca;
हरीतकिं सिङ्गीवेरं, सब्बं पूरेसि भाजने॥
Harītakiṃ siṅgīveraṃ, sabbaṃ pūresi bhājane.
१६.
16.
‘‘उपाहना पादुकायो, अथो उदकपुञ्छने।
‘‘Upāhanā pādukāyo, atho udakapuñchane;
कत्तरदण्डे सुकते, कारयिं तदनुच्छवे॥
Kattaradaṇḍe sukate, kārayiṃ tadanucchave.
१७.
17.
कुञ्चिका पञ्चवण्णेहि, सिब्बिते कुञ्चिकाघरे॥
Kuñcikā pañcavaṇṇehi, sibbite kuñcikāghare.
१८.
18.
‘‘आयोगे धूमनेत्ते च, अथोपि दीपधारके।
‘‘Āyoge dhūmanette ca, athopi dīpadhārake;
तुम्बके च करण्डे च, कारयिं तदनुच्छवे॥
Tumbake ca karaṇḍe ca, kārayiṃ tadanucchave.
१९.
19.
‘‘सण्डासे पिप्फले चेव, अथोपि मलहारके।
‘‘Saṇḍāse pipphale ceva, athopi malahārake;
भेसज्जथविके चेव, कारयिं तदनुच्छवे॥
Bhesajjathavike ceva, kārayiṃ tadanucchave.
२०.
20.
‘‘आसन्दियो पीठके च, पल्लङ्के चतुरोमये।
‘‘Āsandiyo pīṭhake ca, pallaṅke caturomaye;
तदनुच्छवे कारयित्वा, हेट्ठाछत्ते ठपेसहं॥
Tadanucchave kārayitvā, heṭṭhāchatte ṭhapesahaṃ.
२१.
21.
२२.
22.
‘‘कुरुविन्दे मधुसित्थे, तेलं हत्थप्पतापकं।
‘‘Kuruvinde madhusitthe, telaṃ hatthappatāpakaṃ;
सिपाटिफलके सुची, मञ्चं अत्थरणेन च॥
Sipāṭiphalake sucī, mañcaṃ attharaṇena ca.
२३.
23.
‘‘सेनासने पादपुञ्छे, सयनासनदण्डके।
‘‘Senāsane pādapuñche, sayanāsanadaṇḍake;
२४.
24.
२५.
25.
निसीदनं कण्डुच्छादि, अथ अन्तरवासकं॥
Nisīdanaṃ kaṇḍucchādi, atha antaravāsakaṃ.
२६.
26.
‘‘उत्तरासङ्गसङ्घाटी, नत्थुकं मुखसोधनं।
‘‘Uttarāsaṅgasaṅghāṭī, natthukaṃ mukhasodhanaṃ;
२७.
27.
‘‘धूपं 23 सित्थं पिलोतिञ्च, मुखपुञ्छनसुत्तकं।
‘‘Dhūpaṃ 24 sitthaṃ pilotiñca, mukhapuñchanasuttakaṃ;
दातब्बं नाम यं अत्थि, यञ्च कप्पति सत्थुनो॥
Dātabbaṃ nāma yaṃ atthi, yañca kappati satthuno.
२८.
28.
‘‘सब्बमेतं समानेत्वा, आनन्दं उपसङ्कमिं।
‘‘Sabbametaṃ samānetvā, ānandaṃ upasaṅkamiṃ;
सिरसा अभिवादेत्वा, इदं वचनमब्रविं॥
Sirasā abhivādetvā, idaṃ vacanamabraviṃ.
(दानोकासयाचना)
(Dānokāsayācanā)
२९.
29.
साधारणा सुखदुक्खे, उभो च अनुवत्तका॥
Sādhāraṇā sukhadukkhe, ubho ca anuvattakā.
३०.
30.
‘‘‘अत्थि चेतसिकं दुक्खं, तवाधेय्यं अरिन्दम।
‘‘‘Atthi cetasikaṃ dukkhaṃ, tavādheyyaṃ arindama;
यदि सक्कोसि तं दुक्खं, विनोदेय्यासि खत्तिय॥
Yadi sakkosi taṃ dukkhaṃ, vinodeyyāsi khattiya.
३१.
31.
निट्ठितन्ति विजानाहि, ममाधेय्यं सचे तुवं॥
Niṭṭhitanti vijānāhi, mamādheyyaṃ sace tuvaṃ.
३२.
32.
‘‘‘जानाहि खो महाराज, दुक्खं मे दुब्बिनोदयं।
‘‘‘Jānāhi kho mahārāja, dukkhaṃ me dubbinodayaṃ;
पहु समानो गज्जसु, एकं ते दुच्चजं वरं॥
Pahu samāno gajjasu, ekaṃ te duccajaṃ varaṃ.
३३.
33.
‘‘‘यावता विजिते अत्थि, यावता मम जीवितं।
‘‘‘Yāvatā vijite atthi, yāvatā mama jīvitaṃ;
एतेहि यदि ते अत्थो, दस्सामि अविकम्पितो॥
Etehi yadi te attho, dassāmi avikampito.
३४.
34.
‘‘‘गज्जितं खो तया देव, मिच्छा तं बहु गज्जितं।
‘‘‘Gajjitaṃ kho tayā deva, micchā taṃ bahu gajjitaṃ;
३५.
35.
‘‘‘अतिबाळ्हं निपीळेसि, ददमानस्स मे सतो।
‘‘‘Atibāḷhaṃ nipīḷesi, dadamānassa me sato;
किं ते मे पीळितेनत्थो, पत्थितं ते कथेहि मे॥
Kiṃ te me pīḷitenattho, patthitaṃ te kathehi me.
३६.
36.
‘‘‘इच्छामहं महाराज, बुद्धसेट्ठं अनुत्तरं।
‘‘‘Icchāmahaṃ mahārāja, buddhaseṭṭhaṃ anuttaraṃ;
भोजयिस्सामि सम्बुद्धं, वज्जं 33 मे माहु जीवितं॥
Bhojayissāmi sambuddhaṃ, vajjaṃ 34 me māhu jīvitaṃ.
३७.
37.
‘‘‘अञ्ञं तेहं वरं दम्मि, मा याचित्थो तथागतं 35।
‘‘‘Aññaṃ tehaṃ varaṃ dammi, mā yācittho tathāgataṃ 36;
अदेय्यो कस्सचि बुद्धो, मणि जोतिरसो यथा॥
Adeyyo kassaci buddho, maṇi jotiraso yathā.
३८.
38.
३९.
39.
‘‘‘ठपनीयो महावीरो, अदेय्यो कस्सचि जिनो।
‘‘‘Ṭhapanīyo mahāvīro, adeyyo kassaci jino;
न मे पटिस्सुतो बुद्धो, वरस्सु अमितं धनं॥
Na me paṭissuto buddho, varassu amitaṃ dhanaṃ.
४०.
40.
‘‘‘विनिच्छयं पापुणाम, पुच्छिस्साम विनिच्छये।
‘‘‘Vinicchayaṃ pāpuṇāma, pucchissāma vinicchaye;
४१.
41.
‘‘‘रञ्ञो हत्थे गहेत्वान, अगमासिं विनिच्छयं।
‘‘‘Rañño hatthe gahetvāna, agamāsiṃ vinicchayaṃ;
पुरतो अक्खदस्सानं, इदं वचनमब्रविं॥
Purato akkhadassānaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.
४२.
42.
‘‘‘सुणन्तु मे अक्खदस्सा, राजा वरमदासि मे।
‘‘‘Suṇantu me akkhadassā, rājā varamadāsi me;
४३.
43.
‘‘‘तस्स मे वरदिन्नस्स, बुद्धसेट्ठं वरिं अहं।
‘‘‘Tassa me varadinnassa, buddhaseṭṭhaṃ variṃ ahaṃ;
सुदिन्नो होति मे बुद्धो, छिन्दथ संसयं मम॥
Sudinno hoti me buddho, chindatha saṃsayaṃ mama.
४४.
44.
‘‘‘सोस्साम तव वचनं, भूमिपालस्स राजिनो।
‘‘‘Sossāma tava vacanaṃ, bhūmipālassa rājino;
उभिन्नं वचनं सुत्वा, छिन्दिस्सामेत्थ संसयं॥
Ubhinnaṃ vacanaṃ sutvā, chindissāmettha saṃsayaṃ.
४५.
45.
न किञ्चि ठपयित्वान, जीवितम्पि पवारयि॥
Na kiñci ṭhapayitvāna, jīvitampi pavārayi.
४६.
46.
इमं सुदुक्खितं ञत्वा, अदासिं सब्बगाहिकं॥
Imaṃ sudukkhitaṃ ñatvā, adāsiṃ sabbagāhikaṃ.
४७.
47.
उभिन्नं संसयो छिन्नो, यथासण्ठम्हि 51 तिट्ठथ॥
Ubhinnaṃ saṃsayo chinno, yathāsaṇṭhamhi 52 tiṭṭhatha.
४८.
48.
‘‘‘राजा तत्थेव ठत्वान, अक्खदस्सेतदब्रवि।
‘‘‘Rājā tattheva ṭhatvāna, akkhadassetadabravi;
सम्मा मय्हम्पि देय्याथ, पुन बुद्धं लभामहं॥
Sammā mayhampi deyyātha, puna buddhaṃ labhāmahaṃ.
४९.
49.
‘‘‘पूरेत्वा तव सङ्कप्पं, भोजयित्वा तथागतं।
‘‘‘Pūretvā tava saṅkappaṃ, bhojayitvā tathāgataṃ;
(निमन्तनकथा)
(Nimantanakathā)
५०.
50.
‘‘अक्खदस्सेभिवादेत्वा, आनन्दञ्चापि खत्तियं।
‘‘Akkhadassebhivādetvā, ānandañcāpi khattiyaṃ;
तुट्ठो पमुदितो हुत्वा, सम्बुद्धमुपसङ्कमिं॥
Tuṭṭho pamudito hutvā, sambuddhamupasaṅkamiṃ.
५१.
51.
‘‘उपसङ्कम्म सम्बुद्धं, ओघतिण्णमनासवं।
‘‘Upasaṅkamma sambuddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ;
सिरसा अभिवादेत्वा, इदं वचनमब्रविं॥
Sirasā abhivādetvā, idaṃ vacanamabraviṃ.
५२.
52.
‘वसीसतसहस्सेहि , अधिवासेहि चक्खुम।
‘Vasīsatasahassehi , adhivāsehi cakkhuma;
हासयन्तो मम चित्तं, निवेसनमुपेहि मे’॥
Hāsayanto mama cittaṃ, nivesanamupehi me’.
५३.
53.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो।
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
मम सङ्कप्पमञ्ञाय, अधिवासेसि चक्खुमा॥
Mama saṅkappamaññāya, adhivāsesi cakkhumā.
५४.
54.
‘‘अधिवासनमञ्ञाय, अभिवादिय सत्थुनो।
‘‘Adhivāsanamaññāya, abhivādiya satthuno;
हट्ठो उदग्गचित्तोहं, निवेसनमुपागमिं॥
Haṭṭho udaggacittohaṃ, nivesanamupāgamiṃ.
(दानपटियादनं)
(Dānapaṭiyādanaṃ)
५५.
55.
‘‘मित्तामच्चे समानेत्वा, इदं वचनमब्रविं।
‘‘Mittāmacce samānetvā, idaṃ vacanamabraviṃ;
‘सुदुल्लभो मया लद्धो, मणि जोतिरसो यथा॥
‘Sudullabho mayā laddho, maṇi jotiraso yathā.
५६.
56.
‘‘‘केन तं पूजयिस्साम, अप्पमेय्यो अनूपमो।
‘‘‘Kena taṃ pūjayissāma, appameyyo anūpamo;
अतुलो असमो धीरो, जिनो अप्पटिपुग्गलो॥
Atulo asamo dhīro, jino appaṭipuggalo.
५७.
57.
‘‘‘तथासमसमो चेव, अदुतियो नरासभो।
‘‘‘Tathāsamasamo ceva, adutiyo narāsabho;
दुक्करं अधिकारञ्हि, बुद्धानुच्छविकं मया॥
Dukkaraṃ adhikārañhi, buddhānucchavikaṃ mayā.
५८.
58.
‘‘‘नानापुप्फे समानेत्वा, करोम पुप्फमण्डपं।
‘‘‘Nānāpupphe samānetvā, karoma pupphamaṇḍapaṃ;
बुद्धानुच्छविकं एतं, सब्बपूजा भविस्सति’॥
Buddhānucchavikaṃ etaṃ, sabbapūjā bhavissati’.
५९.
59.
६०.
60.
‘‘सतासनसहस्सानि, छत्तच्छायाय पञ्ञपिं।
‘‘Satāsanasahassāni, chattacchāyāya paññapiṃ;
पच्छिमं आसनं मय्हं, अधिकं सतमग्घति॥
Pacchimaṃ āsanaṃ mayhaṃ, adhikaṃ satamagghati.
६१.
61.
‘‘सतासनसहस्सानि, छत्तच्छायाय पञ्ञपिं।
‘‘Satāsanasahassāni, chattacchāyāya paññapiṃ;
पटियादेत्वा अन्नपानं, कालं आरोचयिं अहं॥
Paṭiyādetvā annapānaṃ, kālaṃ ārocayiṃ ahaṃ.
६२.
62.
‘‘आरोचितम्हि कालम्हि, पदुमुत्तरो महामुनि।
‘‘Ārocitamhi kālamhi, padumuttaro mahāmuni;
वसीसतसहस्सेहि, निवेसनमुपेसि मे॥
Vasīsatasahassehi, nivesanamupesi me.
६३.
63.
‘‘धारेन्तं उपरिच्छत्तं 59, सुफुल्लपुप्फमण्डपे।
‘‘Dhārentaṃ uparicchattaṃ 60, suphullapupphamaṇḍape;
वसीसतसहस्सेहि, निसीदि पुरिसुत्तमो॥
Vasīsatasahassehi, nisīdi purisuttamo.
६४.
64.
‘‘‘छत्तसतसहस्सानि, सतसहस्समासनं।
‘‘‘Chattasatasahassāni, satasahassamāsanaṃ;
कप्पियं अनवज्जञ्च, पटिगण्हाहि चक्खुम’॥
Kappiyaṃ anavajjañca, paṭigaṇhāhi cakkhuma’.
६५.
65.
‘‘पदुमुत्तरो लोकविदू, आहुतीनं पटिग्गहो।
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ममं तारेतुकामो सो, सम्पटिच्छि महामुनि॥
Mamaṃ tāretukāmo so, sampaṭicchi mahāmuni.
(दानकथा)
(Dānakathā)
६६.
66.
‘‘भिक्खुनो एकमेकस्स, पच्चेकं पत्तमदासहं।
‘‘Bhikkhuno ekamekassa, paccekaṃ pattamadāsahaṃ;
६७.
67.
‘‘सत्तरत्तिन्दिवं बुद्धो, निसीदि पुप्फमण्डपे।
‘‘Sattarattindivaṃ buddho, nisīdi pupphamaṇḍape;
बोधयन्तो बहू सत्ते, धम्मचक्कं पवत्तयि॥
Bodhayanto bahū satte, dhammacakkaṃ pavattayi.
६८.
68.
‘‘धम्मचक्कं पवत्तेन्तो, हेट्ठतो पुप्फमण्डपे।
‘‘Dhammacakkaṃ pavattento, heṭṭhato pupphamaṇḍape;
चुल्लासीतिसहस्सानं , धम्माभिसमयो अहु॥
Cullāsītisahassānaṃ , dhammābhisamayo ahu.
६९.
69.
‘‘सत्तमे दिवसे पत्ते, पदुमुत्तरो महामुनि।
‘‘Sattame divase patte, padumuttaro mahāmuni;
छत्तच्छायायमासीनो, इमा गाथा अभासथ॥
Chattacchāyāyamāsīno, imā gāthā abhāsatha.
(ब्याकरणं)
(Byākaraṇaṃ)
७०.
70.
‘‘‘अनूनकं दानवरं, यो मे पादासि माणवो।
‘‘‘Anūnakaṃ dānavaraṃ, yo me pādāsi māṇavo;
तमहं कित्तयिस्सामि, सुणाथ मम भासतो॥
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
७१.
71.
‘‘‘हत्थी अस्सा रथा पत्ती, सेना च चतुरङ्गिनी।
‘‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;
परिवारेस्सन्तिमं 63 निच्चं, सब्बदानस्सिदं फलं॥
Parivāressantimaṃ 64 niccaṃ, sabbadānassidaṃ phalaṃ.
७२.
72.
‘‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सिविका सन्दमानिका।
‘‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, sivikā sandamānikā;
उपट्ठिस्सन्तिमं निच्चं, सब्बदानस्सिदं फलं॥
Upaṭṭhissantimaṃ niccaṃ, sabbadānassidaṃ phalaṃ.
७३.
73.
‘‘‘सट्ठि रथसहस्सानि, सब्बालङ्कारभूसिता।
‘‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
परिवारेस्सन्तिमं निच्चं, सब्बदानस्सिदं फलं॥
Parivāressantimaṃ niccaṃ, sabbadānassidaṃ phalaṃ.
७४.
74.
‘‘‘सट्ठि तूरियसहस्सानि, भेरियो समलङ्कता।
‘‘‘Saṭṭhi tūriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
वज्जयिस्सन्तिमं निच्चं, सब्बदानस्सिदं फलं॥
Vajjayissantimaṃ niccaṃ, sabbadānassidaṃ phalaṃ.
७५.
75.
‘‘‘छळासीतिसहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
‘‘‘Chaḷāsītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
७६.
76.
‘‘‘अळारपम्हा हसुला, सुसञ्ञा तनुमज्झिमा।
‘‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
परिवारेस्सन्तिमं निच्चं, सब्बदानस्सिदं फलं॥
Parivāressantimaṃ niccaṃ, sabbadānassidaṃ phalaṃ.
७७.
77.
‘‘‘तिंसकप्पसहस्सानि, देवलोके रमिस्सति।
‘‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;
सहस्सक्खत्तुं देविन्दो, देवरज्जं करिस्सति॥
Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.
७८.
78.
‘‘‘सहस्सक्खत्तुं राजा च, चक्कवत्ती भविस्सति।
‘‘‘Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati;
पदेसरज्जं विपुलं, गणनातो असङ्खियं॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
७९.
79.
‘‘‘देवलोके वसन्तस्स, पुञ्ञकम्मसमङ्गिनो।
‘‘‘Devaloke vasantassa, puññakammasamaṅgino;
देवलोकपरियन्तं, रतनछत्तं धरिस्सति॥
Devalokapariyantaṃ, ratanachattaṃ dharissati.
८०.
80.
‘‘‘इच्छिस्सति यदा छायं 67, छदनं दुस्सपुप्फजं।
‘‘‘Icchissati yadā chāyaṃ 68, chadanaṃ dussapupphajaṃ;
इमस्स चित्तमञ्ञाय, निबद्धं छादयिस्सति॥
Imassa cittamaññāya, nibaddhaṃ chādayissati.
८१.
81.
‘‘‘देवलोका चवित्वान, सुक्कमूलेन चोदितो।
‘‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;
पुञ्ञकम्मेन संयुत्तो, ब्रह्मबन्धु भविस्सति॥
Puññakammena saṃyutto, brahmabandhu bhavissati.
८२.
82.
‘‘‘कप्पसतसहस्सम्हि, ओक्काककुलसम्भवो।
‘‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
८३.
83.
‘‘‘सब्बमेतं अभिञ्ञाय, गोतमो सक्यपुङ्गवो।
‘‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
भिक्खुसङ्घे निसीदित्वा, एतदग्गे ठपेस्सति॥
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.
८४.
84.
देवानं असुरानञ्च, गन्धब्बानञ्च सक्कतो॥
Devānaṃ asurānañca, gandhabbānañca sakkato.
८५.
85.
‘‘‘भिक्खूनं भिक्खुनीनञ्च, गिहीनञ्च तथेव सो।
‘‘‘Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnañca, gihīnañca tatheva so;
पियो हुत्वान सब्बेसं, विहरिस्सतिनासवो’॥
Piyo hutvāna sabbesaṃ, viharissatināsavo’.
(दानानिसंसकथा)
(Dānānisaṃsakathā)
८६.
86.
‘‘सतसहस्से कतं कम्मं, फलं दस्सेसि मे इध।
‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
८७.
87.
‘‘अहो मे सुकतं कम्मं, पुञ्ञक्खेत्ते अनुत्तरे।
‘‘Aho me sukataṃ kammaṃ, puññakkhette anuttare;
यत्थ कारं करित्वान, पत्तोम्हि अचलं पदं॥
Yattha kāraṃ karitvāna, pattomhi acalaṃ padaṃ.
८८.
88.
आदिपुब्बङ्गमो आसि, तस्स दानस्सिदं फलं॥
Ādipubbaṅgamo āsi, tassa dānassidaṃ phalaṃ.
(१. छत्तानिसंसो)
(1. Chattānisaṃso)
८९.
89.
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
९०.
90.
‘‘सीतं उण्हं न जानामि, रजोजल्लं न लिम्पति।
‘‘Sītaṃ uṇhaṃ na jānāmi, rajojallaṃ na limpati;
अनुपद्दवो अनीति च, होमि अपचितो सदा॥
Anupaddavo anīti ca, homi apacito sadā.
९१.
91.
‘‘सुखुमच्छविको होमि, विसदं होति मानसं।
‘‘Sukhumacchaviko homi, visadaṃ hoti mānasaṃ;
छत्तसतसहस्सानि, भवे संसरतो मम॥
Chattasatasahassāni, bhave saṃsarato mama.
९२.
92.
‘‘सब्बालङ्कारयुत्तानि , तस्स कम्मस्स वाहसा।
‘‘Sabbālaṅkārayuttāni , tassa kammassa vāhasā;
इमं जातिं ठपेत्वान, मत्थके धारयन्ति मे॥
Imaṃ jātiṃ ṭhapetvāna, matthake dhārayanti me.
९३.
93.
मम सब्बं कतं कम्मं, विमुत्तिछत्तपत्तिया॥
Mama sabbaṃ kataṃ kammaṃ, vimuttichattapattiyā.
(२. दुस्सानिसंसो)
(2. Dussānisaṃso)
९४.
94.
‘‘दुस्सानि सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Dussāni sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
९५.
95.
‘‘सुवण्णवण्णो विरजो, सप्पभासो पतापवा।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇo virajo, sappabhāso patāpavā;
सिनिद्धं होति मे गत्तं, भवे संसरतो मम॥
Siniddhaṃ hoti me gattaṃ, bhave saṃsarato mama.
९६.
96.
‘‘दुस्ससतसहस्सानि, सेता पीता च लोहिता।
‘‘Dussasatasahassāni, setā pītā ca lohitā;
धारेन्ति मत्थके मय्हं, दुस्सदानस्सिदं फलं॥
Dhārenti matthake mayhaṃ, dussadānassidaṃ phalaṃ.
९७.
97.
‘‘कोसेय्यकम्बलियानि, खोमकप्पासिकानि च।
‘‘Koseyyakambaliyāni, khomakappāsikāni ca;
सब्बत्थ पटिलभामि, तेसं निस्सन्दतो अहं॥
Sabbattha paṭilabhāmi, tesaṃ nissandato ahaṃ.
(३. पत्तानिसंसो)
(3. Pattānisaṃso)
९८.
98.
‘‘पत्ते सुगते दत्वान, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Patte sugate datvāna, saṅghe gaṇavaruttame;
दसानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dasānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
९९.
99.
‘‘सुवण्णथाले मणिथाले, रजतेपि च थालके।
‘‘Suvaṇṇathāle maṇithāle, rajatepi ca thālake;
लोहितङ्गमये थाले, परिभुञ्जामि सब्बदा॥
Lohitaṅgamaye thāle, paribhuñjāmi sabbadā.
१००.
100.
‘‘अनुपद्दवो अनीति च, होमि अपचितो सदा।
‘‘Anupaddavo anīti ca, homi apacito sadā;
लाभी अन्नस्स पानस्स, वत्थस्स सयनस्स च॥
Lābhī annassa pānassa, vatthassa sayanassa ca.
१०१.
101.
‘‘न विनस्सन्ति मे भोगा, ठितचित्तो भवामहं।
‘‘Na vinassanti me bhogā, ṭhitacitto bhavāmahaṃ;
धम्मकामो सदा होमि, अप्पक्लेसो अनासवो॥
Dhammakāmo sadā homi, appakleso anāsavo.
१०२.
102.
‘‘देवलोके मनुस्से वा, अनुबन्धा इमे गुणा।
‘‘Devaloke manusse vā, anubandhā ime guṇā;
छाया यथापि रुक्खस्स, सब्बत्थ न जहन्ति मं॥
Chāyā yathāpi rukkhassa, sabbattha na jahanti maṃ.
(४. वासिआनिसंसो)
(4. Vāsiānisaṃso)
१०३.
103.
दत्वान बुद्धसेट्ठस्स, सङ्घस्स च तथेवहं॥
Datvāna buddhaseṭṭhassa, saṅghassa ca tathevahaṃ.
१०४.
104.
‘‘अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम।
‘‘Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama;
सूरो होमविसारी च, वेसारज्जेसु पारमी॥
Sūro homavisārī ca, vesārajjesu pāramī.
१०५.
105.
‘‘धितिवीरियवा होमि, पग्गहीतमनो सदा।
‘‘Dhitivīriyavā homi, paggahītamano sadā;
किलेसच्छेदनं ञाणं, सुखुमं अतुलं सुचिं।
Kilesacchedanaṃ ñāṇaṃ, sukhumaṃ atulaṃ suciṃ;
सब्बत्थ पटिलभामि, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Sabbattha paṭilabhāmi, tassa nissandato ahaṃ.
(५. सत्थकानिसंसो)
(5. Satthakānisaṃso)
१०६.
106.
‘‘अकक्कसे अफरुसे, सुधोते सत्थके बहू।
‘‘Akakkase apharuse, sudhote satthake bahū;
पसन्नचित्तो दत्वान, बुद्धे सङ्घे तथेव च॥
Pasannacitto datvāna, buddhe saṅghe tatheva ca.
१०७.
107.
‘‘पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम।
‘‘Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama;
१०८.
108.
‘‘तण्हासल्लस्स छिन्नत्ता, पञ्ञासत्थं अनुत्तरं।
‘‘Taṇhāsallassa chinnattā, paññāsatthaṃ anuttaraṃ;
वजिरेन समं ञाणं, तेसं निस्सन्दतो लभे॥
Vajirena samaṃ ñāṇaṃ, tesaṃ nissandato labhe.
(६. सूचिआनिसंसो)
(6. Sūciānisaṃso)
१०९.
109.
‘‘सूचियो सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Sūciyo sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
११०.
110.
‘‘न संसयो कङ्खच्छेदो, अभिरूपो च भोगवा।
‘‘Na saṃsayo kaṅkhacchedo, abhirūpo ca bhogavā;
तिक्खपञ्ञो सदा होमि, संसरन्तो भवाभवे॥
Tikkhapañño sadā homi, saṃsaranto bhavābhave.
१११.
111.
‘‘गम्भीरं निपुणं ठानं, अत्थं ञाणेन पस्सयिं।
‘‘Gambhīraṃ nipuṇaṃ ṭhānaṃ, atthaṃ ñāṇena passayiṃ;
वजिरग्गसमं ञाणं, होति मे तमघातनं॥
Vajiraggasamaṃ ñāṇaṃ, hoti me tamaghātanaṃ.
(७. नखच्छेदनानिसंसो)
(7. Nakhacchedanānisaṃso)
११२.
112.
‘‘नखच्छेदने सुगते, दत्वा सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Nakhacchedane sugate, datvā saṅghe gaṇuttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
११३.
113.
न्हापिते भत्तके सूदे, सब्बत्थेव लभामहं॥
Nhāpite bhattake sūde, sabbattheva labhāmahaṃ.
(८. विधूपनतालवण्टानिसंसो)
(8. Vidhūpanatālavaṇṭānisaṃso)
११४.
114.
‘‘विधूपने सुगते दत्वा, तालवण्टे च सोभणे।
‘‘Vidhūpane sugate datvā, tālavaṇṭe ca sobhaṇe;
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
११५.
115.
‘‘सीतं उण्हं न जानामि, परिळाहो न विज्जति।
‘‘Sītaṃ uṇhaṃ na jānāmi, pariḷāho na vijjati;
दरथं नाभिजानामि, चित्तसन्तापनं मम॥
Darathaṃ nābhijānāmi, cittasantāpanaṃ mama.
११६.
116.
‘‘रागग्गि दोसमोहग्गि, मानग्गि दिट्ठिअग्गि च।
‘‘Rāgaggi dosamohaggi, mānaggi diṭṭhiaggi ca;
सब्बग्गी निब्बुता मय्हं, तस्स निस्सन्दतो मम॥
Sabbaggī nibbutā mayhaṃ, tassa nissandato mama.
(९. मोरहत्थ-चामरं)
(9. Morahattha-cāmaraṃ)
११७.
117.
‘‘मोरहत्थे चामरियो, दत्वा सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Morahatthe cāmariyo, datvā saṅghe gaṇuttame;
उपसन्तकिलेसोहं, विहरामि अनङ्गणो॥
Upasantakilesohaṃ, viharāmi anaṅgaṇo.
(१०. परिस्सावन-धम्मकरं)
(10. Parissāvana-dhammakaraṃ)
११८.
118.
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
११९.
119.
‘‘सब्बेसं समतिक्कम्म, दिब्बं आयुं लभामहं।
‘‘Sabbesaṃ samatikkamma, dibbaṃ āyuṃ labhāmahaṃ;
अप्पसय्हो सदा होमि, चोरपच्चत्थिकेहि वा॥
Appasayho sadā homi, corapaccatthikehi vā.
१२०.
120.
‘‘सत्थेन वा विसेन वा, विहेसम्पि न कुब्बते।
‘‘Satthena vā visena vā, vihesampi na kubbate;
अन्तरामरणं नत्थि, तेसं निस्सन्दतो मम॥
Antarāmaraṇaṃ natthi, tesaṃ nissandato mama.
(११. तेलधारानिसंसो)
(11. Teladhārānisaṃso)
१२१.
121.
‘‘तेलधारे सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Teladhāre sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१२२.
122.
अविक्खित्तमनो होमि, सब्बारक्खेहि रक्खितो॥
Avikkhittamano homi, sabbārakkhehi rakkhito.
(१२. सूचिघरानिसंसो)
(12. Sūcigharānisaṃso)
१२३.
123.
‘‘सूचिघरे सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Sūcighare sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१२४.
124.
‘‘चेतोसुखं कायसुखं, इरियापथजं सुखं।
‘‘Cetosukhaṃ kāyasukhaṃ, iriyāpathajaṃ sukhaṃ;
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(१३. अंसबद्धानिसंसो)
(13. Aṃsabaddhānisaṃso)
१२५.
125.
‘‘अंसबद्धे जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Aṃsabaddhe jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१२६.
126.
‘‘सद्धम्मे गाधं 93 विन्दामि, सरामि दुतियं भवं।
‘‘Saddhamme gādhaṃ 94 vindāmi, sarāmi dutiyaṃ bhavaṃ;
सब्बत्थ सुच्छवी होमि, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Sabbattha succhavī homi, tassa nissandato ahaṃ.
(१४. कायबन्धनानिसंसो)
(14. Kāyabandhanānisaṃso)
१२७.
127.
‘‘कायबन्धे जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Kāyabandhe jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
छानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Chānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१२८.
128.
‘‘समाधीसु न कम्पामि, वसी होमि समाधिसु।
‘‘Samādhīsu na kampāmi, vasī homi samādhisu;
अभेज्जपरिसो होमि, आदेय्यवचनो सदा॥
Abhejjapariso homi, ādeyyavacano sadā.
१२९.
129.
‘‘उपट्ठितसति होमि, तासो मय्हं न विज्जति।
‘‘Upaṭṭhitasati homi, tāso mayhaṃ na vijjati;
देवलोके मनुस्से वा, अनुबन्धा इमे गुणा॥
Devaloke manusse vā, anubandhā ime guṇā.
(१५. आधारकानिसंसो)
(15. Ādhārakānisaṃso)
१३०.
130.
‘‘आधारके जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Ādhārake jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
१३१.
131.
‘‘ये केचि मे सुता धम्मा, सतिञाणप्पबोधना।
‘‘Ye keci me sutā dhammā, satiñāṇappabodhanā;
(१६. भाजनानिसंसो)
(16. Bhājanānisaṃso)
१३२.
132.
‘‘भाजने परिभोगे च, दत्वा बुद्धे गणुत्तमे।
‘‘Bhājane paribhoge ca, datvā buddhe gaṇuttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१३३.
133.
‘‘सोण्णमये मणिमये, अथोपि फलिकामये।
‘‘Soṇṇamaye maṇimaye, athopi phalikāmaye;
लोहितङ्गमये चेव, लभामि भाजने अहं॥
Lohitaṅgamaye ceva, labhāmi bhājane ahaṃ.
१३४.
134.
इत्थी पतिब्बता चेव, परिभोगानि सब्बदा॥
Itthī patibbatā ceva, paribhogāni sabbadā.
१३५.
135.
‘‘विज्जा मन्तपदे चेव, विविधे आगमे बहू।
‘‘Vijjā mantapade ceva, vividhe āgame bahū;
सब्बं सिप्पं निसामेमि, परिभोगानि सब्बदा॥
Sabbaṃ sippaṃ nisāmemi, paribhogāni sabbadā.
(१७. थालकानिसंसो)
(17. Thālakānisaṃso)
१३६.
136.
‘‘थालके सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Thālake sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१३७.
137.
‘‘सोण्णमये मणिमये, अथोपि फलिकामये।
‘‘Soṇṇamaye maṇimaye, athopi phalikāmaye;
लोहितङ्गमये चेव, लभामि थालके अहं॥
Lohitaṅgamaye ceva, labhāmi thālake ahaṃ.
१३८.
138.
मधुपानकसङ्खे च, लभामि थालके अहं॥
Madhupānakasaṅkhe ca, labhāmi thālake ahaṃ.
१३९.
139.
‘‘वत्ते गुणे पटिपत्ति, आचारकिरियासु च।
‘‘Vatte guṇe paṭipatti, ācārakiriyāsu ca;
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(१८. भेसज्जानिसंसो)
(18. Bhesajjānisaṃso)
१४०.
140.
‘‘भेसज्जं सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Bhesajjaṃ sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
दसानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dasānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१४१.
141.
‘‘आयुवा बलवा धीरो, वण्णवा यसवा सुखी।
‘‘Āyuvā balavā dhīro, vaṇṇavā yasavā sukhī;
अनुपद्दवो अनीति च, होमि अपचितो सदा।
Anupaddavo anīti ca, homi apacito sadā;
न मे पियवियोगत्थि, तस्स निस्सन्दतो मम॥
Na me piyaviyogatthi, tassa nissandato mama.
(१९. उपाहनानिसंसो)
(19. Upāhanānisaṃso)
१४२.
142.
‘‘उपाहने जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Upāhane jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१४३.
143.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, सिविका सन्दमानिका।
‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, sivikā sandamānikā;
सट्ठिसतसहस्सानि, परिवारेन्ति मं सदा॥
Saṭṭhisatasahassāni, parivārenti maṃ sadā.
१४४.
144.
निब्बत्तन्ति पदुद्धारे, भवे संसरतो मम॥
Nibbattanti paduddhāre, bhave saṃsarato mama.
१४५.
145.
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(२०. पादुकानिसंसो)
(20. Pādukānisaṃso)
१४६.
146.
‘‘पादुके सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Pāduke sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
इद्धिपादुकमारुय्ह, विहरामि यदिच्छकं॥
Iddhipādukamāruyha, viharāmi yadicchakaṃ.
(२१. उदकपुञ्छनानिसंसो)
(21. Udakapuñchanānisaṃso)
१४७.
147.
‘‘उदकपुच्छनचोळे , दत्वा बुद्धे गणुत्तमे।
‘‘Udakapucchanacoḷe , datvā buddhe gaṇuttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१४८.
148.
‘‘सुवण्णवण्णो विरजो, सप्पभासो पतापवा।
‘‘Suvaṇṇavaṇṇo virajo, sappabhāso patāpavā;
सिनिद्धं होति मे गत्तं, रजोजल्लं न लिम्पति।
Siniddhaṃ hoti me gattaṃ, rajojallaṃ na limpati;
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(२२. कत्तरदण्डानिसंसो)
(22. Kattaradaṇḍānisaṃso)
१४९.
149.
‘‘कत्तरदण्डे सुगते, दत्वा सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Kattaradaṇḍe sugate, datvā saṅghe gaṇuttame;
छानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Chānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१५०.
150.
‘‘पुत्ता मय्हं बहू होन्ति, तासो मय्हं न विज्जति।
‘‘Puttā mayhaṃ bahū honti, tāso mayhaṃ na vijjati;
अप्पसय्हो सदा होमि, सब्बारक्खेहि रक्खितो।
Appasayho sadā homi, sabbārakkhehi rakkhito;
(२३. ओसधञ्जनानिसंसो)
(23. Osadhañjanānisaṃso)
१५१.
151.
‘‘ओसधं अञ्जनं दत्वा, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Osadhaṃ añjanaṃ datvā, buddhe saṅghe gaṇuttame;
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१५२.
152.
‘‘विसालनयनो होमि, सेतपीतो च लोहितो।
‘‘Visālanayano homi, setapīto ca lohito;
अनाविलपसन्नक्खो, सब्बरोगविवज्जितो॥
Anāvilapasannakkho, sabbarogavivajjito.
१५३.
153.
‘‘लभामि दिब्बनयनं, पञ्ञाचक्खुं अनुत्तरं।
‘‘Labhāmi dibbanayanaṃ, paññācakkhuṃ anuttaraṃ;
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(२४. कुञ्चिकानिसंसो)
(24. Kuñcikānisaṃso)
१५४.
154.
‘‘कुञ्चिके सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Kuñcike sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
धम्मद्वारविवरणं, लभामि ञाणकुञ्चिकं॥
Dhammadvāravivaraṇaṃ, labhāmi ñāṇakuñcikaṃ.
(२५. कुञ्चिकाघरानिसंसो)
(25. Kuñcikāgharānisaṃso)
१५५.
155.
‘‘कुञ्चिकानं घरे दत्वा, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Kuñcikānaṃ ghare datvā, buddhe saṅghe gaṇuttame;
द्वानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम।
Dvānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama;
अप्पकोधो अनायासो, संसरन्तो भवे अहं॥
Appakodho anāyāso, saṃsaranto bhave ahaṃ.
(२६. आयोगानिसंसो)
(26. Āyogānisaṃso)
१५६.
156.
‘‘आयोगे सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Āyoge sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१५७.
157.
‘‘समाधीसु न कम्पामि, वसी होमि समाधिसु।
‘‘Samādhīsu na kampāmi, vasī homi samādhisu;
अभेज्जपरिसो होमि, आदेय्यवचनो सदा।
Abhejjapariso homi, ādeyyavacano sadā;
जायति भोगसम्पत्ति, भवे संसरतो मम॥
Jāyati bhogasampatti, bhave saṃsarato mama.
(२७. धूमनेत्तानिसंसो)
(27. Dhūmanettānisaṃso)
१५८.
158.
‘‘धूमनेत्ते जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Dhūmanette jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१५९.
159.
‘‘सति मे उजुका होति, सुसम्बन्धा च न्हारवो।
‘‘Sati me ujukā hoti, susambandhā ca nhāravo;
(२८. दीपधारानिसंसो)
(28. Dīpadhārānisaṃso)
१६०.
160.
तीणानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Tīṇānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१६१.
161.
इमे गुणे पटिलभे, तस्स निस्सन्दतो अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, tassa nissandato ahaṃ.
(२९. तुम्बक-करण्डो)
(29. Tumbaka-karaṇḍo)
१६२.
162.
‘‘तुम्बके च करण्डे च, दत्वा बुद्धे गणुत्तमे।
‘‘Tumbake ca karaṇḍe ca, datvā buddhe gaṇuttame;
दसानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dasānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१६३.
163.
१६४.
164.
‘‘विपुले च गुणे लाभी, समाव चलना मम।
‘‘Vipule ca guṇe lābhī, samāva calanā mama;
सुविवज्जितउब्बेगो, तुम्बके च करण्डके॥
Suvivajjitaubbego, tumbake ca karaṇḍake.
१६५.
165.
‘‘लभामि चतुरो वण्णे, हत्थिस्सरतनानि च।
‘‘Labhāmi caturo vaṇṇe, hatthissaratanāni ca;
तानि मे न विनस्सन्ति, तुम्बदाने इदं फलं॥
Tāni me na vinassanti, tumbadāne idaṃ phalaṃ.
(३०. मलहरणानिसंसो)
(30. Malaharaṇānisaṃso)
१६६.
166.
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१६७.
167.
‘‘सब्बलक्खणसम्पन्नो, आयुपञ्ञासमाहितो।
‘‘Sabbalakkhaṇasampanno, āyupaññāsamāhito;
सब्बायासविनिमुत्तो, कायो मे होति सब्बदा॥
Sabbāyāsavinimutto, kāyo me hoti sabbadā.
(३१. पिप्फलानिसंसो)
(31. Pipphalānisaṃso)
१६८.
168.
‘‘तणुधारे सुनिसिते, सङ्घे दत्वान पिप्फले।
‘‘Taṇudhāre sunisite, saṅghe datvāna pipphale;
किलेसकन्तनं ञाणं, लभामि अतुलं सुचिं॥
Kilesakantanaṃ ñāṇaṃ, labhāmi atulaṃ suciṃ.
(३२. भण्डासानिसंसो)
(32. Bhaṇḍāsānisaṃso)
१६९.
169.
‘‘सण्डासे सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Saṇḍāse sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
(३३. नत्थुकानिसंसो)
(33. Natthukānisaṃso)
१७०.
170.
अट्ठानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Aṭṭhānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१७१.
171.
‘‘सद्धं सीलं हिरिञ्चापि, अथ ओत्तप्पियं गुणं।
‘‘Saddhaṃ sīlaṃ hiriñcāpi, atha ottappiyaṃ guṇaṃ;
सुतं चागञ्च खन्तिञ्च, पञ्ञं मे अट्ठमं गुणं॥
Sutaṃ cāgañca khantiñca, paññaṃ me aṭṭhamaṃ guṇaṃ.
(३४. पीठकानिसंसो)
(34. Pīṭhakānisaṃso)
१७२.
172.
‘‘पीठके सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Pīṭhake sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१७३.
173.
‘‘उच्चे कुले पजायामि, महाभोगो भवामहं।
‘‘Ucce kule pajāyāmi, mahābhogo bhavāmahaṃ;
सब्बे मं अपचायन्ति, कित्ति अब्भुग्गता मम॥
Sabbe maṃ apacāyanti, kitti abbhuggatā mama.
१७४.
174.
‘‘कप्पसतसहस्सानि, पल्लङ्का चतुरस्सका।
‘‘Kappasatasahassāni, pallaṅkā caturassakā;
परिवारेन्ति मं निच्चं, संविभागरतो अहं॥
Parivārenti maṃ niccaṃ, saṃvibhāgarato ahaṃ.
(३५. भिसिआनिसंसो)
(35. Bhisiānisaṃso)
१७५.
175.
‘‘भिसियो सुगते दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Bhisiyo sugate datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
छानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Chānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१७६.
176.
‘‘समसुगत्तोपचितो, मुदुको चारुदस्सनो।
‘‘Samasugattopacito, muduko cārudassano;
लभामि ञाणपरिवारं, भिसिदानस्सिदं फलं॥
Labhāmi ñāṇaparivāraṃ, bhisidānassidaṃ phalaṃ.
१७७.
177.
वरपोत्थके कम्बले च, लभामि विविधे अहं॥
Varapotthake kambale ca, labhāmi vividhe ahaṃ.
१७८.
178.
‘‘पावारिके च मुदुके, मुदुकाजिनवेणियो।
‘‘Pāvārike ca muduke, mudukājinaveṇiyo;
१७९.
179.
‘‘यतो सरामि अत्तानं, यतो पत्तोस्मि विञ्ञुतं।
‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
अतुच्छो झानमञ्चोम्हि, भिसिदानस्सिदं फलं॥
Atuccho jhānamañcomhi, bhisidānassidaṃ phalaṃ.
(३६. बिब्बोहनानिसंसो)
(36. Bibbohanānisaṃso)
१८०.
180.
‘‘बिब्बोहने जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Bibbohane jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
छानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Chānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१८१.
181.
‘‘उण्णिके पदुमके च, अथो लोहितचन्दने।
‘‘Uṇṇike padumake ca, atho lohitacandane;
बिब्बोहने उपाधेमि, उत्तमङ्गं सदा मम॥
Bibbohane upādhemi, uttamaṅgaṃ sadā mama.
१८२.
182.
‘‘अट्ठङ्गिके मग्गवरे, सामञ्ञे चतुरो फले।
‘‘Aṭṭhaṅgike maggavare, sāmaññe caturo phale;
१८३.
183.
‘‘दाने दमे संयमे च, अप्पमञ्ञासु रूपिसु।
‘‘Dāne dame saṃyame ca, appamaññāsu rūpisu;
१८४.
184.
‘‘वत्ते गुणे पटिपत्ति, आचारकिरियासु च।
‘‘Vatte guṇe paṭipatti, ācārakiriyāsu ca;
१८५.
185.
‘‘चङ्कमे वा पधाने वा, वीरिये बोधिपक्खिये।
‘‘Caṅkame vā padhāne vā, vīriye bodhipakkhiye;
तेसु ञाणं उप्पादेत्वा, विहरामि यदिच्छकं॥
Tesu ñāṇaṃ uppādetvā, viharāmi yadicchakaṃ.
१८६.
186.
‘‘सीलं समाधि पञ्ञा च, विमुत्ति च अनुत्तरा।
‘‘Sīlaṃ samādhi paññā ca, vimutti ca anuttarā;
(३७. फलपीठानिसंसो)
(37. Phalapīṭhānisaṃso)
१८७.
187.
द्वानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dvānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१८८.
188.
‘‘सोण्णमये मणिमये, दन्तसारमये बहू।
‘‘Soṇṇamaye maṇimaye, dantasāramaye bahū;
पल्लङ्कसेट्ठे विन्दामि, फलपीठस्सिदं फलं॥
Pallaṅkaseṭṭhe vindāmi, phalapīṭhassidaṃ phalaṃ.
(३८. पादपीठानिसंसो)
(38. Pādapīṭhānisaṃso)
१८९.
189.
‘‘पादपीठे जिने दत्वा, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Pādapīṭhe jine datvā, saṅghe gaṇavaruttame;
द्वानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम।
Dvānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama;
लभामि बहुके याने, पादपीठस्सिदं फलं॥
Labhāmi bahuke yāne, pādapīṭhassidaṃ phalaṃ.
१९०.
190.
‘‘दासी दासा च भरिया, ये चञ्ञे अनुजीविनो।
‘‘Dāsī dāsā ca bhariyā, ye caññe anujīvino;
सम्मा परिचरन्ते मं, पादपीठस्सिदं फलं॥
Sammā paricarante maṃ, pādapīṭhassidaṃ phalaṃ.
(३९. तेलब्भञ्जनानिसंसो)
(39. Telabbhañjanānisaṃso)
१९१.
191.
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१९२.
192.
‘‘अब्याधिता रूपवता, खिप्पं धम्मनिसन्तिता।
‘‘Abyādhitā rūpavatā, khippaṃ dhammanisantitā;
लाभिता अन्नपानस्स, आयुपञ्चमकं मम॥
Lābhitā annapānassa, āyupañcamakaṃ mama.
(४०. सप्पितेलानिसंसो)
(40. Sappitelānisaṃso)
१९३.
193.
‘‘सप्पितेलञ्च दत्वान, सङ्घे गणवरुत्तमे।
‘‘Sappitelañca datvāna, saṅghe gaṇavaruttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१९४.
194.
‘‘थामवा रूपसम्पन्नो, पहट्ठतनुजो सदा।
‘‘Thāmavā rūpasampanno, pahaṭṭhatanujo sadā;
अब्याधि विसदो होमि, सप्पितेलस्सिदं फलं॥
Abyādhi visado homi, sappitelassidaṃ phalaṃ.
(४१. मुखसोधनकानिसंसो)
(41. Mukhasodhanakānisaṃso)
१९५.
195.
‘‘मुखसोधनकं दत्वा, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Mukhasodhanakaṃ datvā, buddhe saṅghe gaṇuttame;
पञ्चानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Pañcānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
१९६.
196.
‘‘विसुद्धकण्ठो मधुरस्सरो, काससासविवज्जितो।
‘‘Visuddhakaṇṭho madhurassaro, kāsasāsavivajjito;
उप्पलगन्धो मुखतो, उपवायति मे सदा॥
Uppalagandho mukhato, upavāyati me sadā.
(४२. दधिआनिसंसो)
(42. Dadhiānisaṃso)
१९७.
197.
‘‘दधिं दत्वान सम्पन्नं, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Dadhiṃ datvāna sampannaṃ, buddhe saṅghe gaṇuttame;
(४३. मधुआनिसंसो)
(43. Madhuānisaṃso)
१९८.
198.
‘‘वण्णगन्धरसोपेतं, मधुं दत्वा जिने गणे।
‘‘Vaṇṇagandharasopetaṃ, madhuṃ datvā jine gaṇe;
अनूपमं अतुलियं, पिवे मुत्तिरसं अहं॥
Anūpamaṃ atuliyaṃ, pive muttirasaṃ ahaṃ.
(४४.रसानिसंसो)
(44.Rasānisaṃso)
१९९.
199.
‘‘यथाभूतं रसं दत्वा, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Yathābhūtaṃ rasaṃ datvā, buddhe saṅghe gaṇuttame;
चतुरो फले अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Caturo phale anubhomi, kammānucchavike mama.
(४५. अन्नपानानिसंसो)
(45. Annapānānisaṃso)
२००.
200.
‘‘अन्नं पानञ्च दत्वान, बुद्धे सङ्घे गणुत्तमे।
‘‘Annaṃ pānañca datvāna, buddhe saṅghe gaṇuttame;
दसानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dasānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
२०१.
201.
‘‘आयुवा बलवा धीरो, वण्णवा यसवा सुखी।
‘‘Āyuvā balavā dhīro, vaṇṇavā yasavā sukhī;
लाभी अन्नस्स पानस्स, सूरो पञ्ञाणवा सदा।
Lābhī annassa pānassa, sūro paññāṇavā sadā;
इमे गुणे पटिलभे, संसरन्तो भवे अहं॥
Ime guṇe paṭilabhe, saṃsaranto bhave ahaṃ.
(४६. धूपानिसंसो)
(46. Dhūpānisaṃso)
२०२.
202.
दसानिसंसे अनुभोमि, कम्मानुच्छविके मम॥
Dasānisaṃse anubhomi, kammānucchavike mama.
२०३.
203.
‘‘सुगन्धदेहो यसवा, सीघपञ्ञो च कित्तिमा।
‘‘Sugandhadeho yasavā, sīghapañño ca kittimā;
तिक्खपञ्ञो भूरिपञ्ञो, हासगम्भीरपञ्ञवा॥
Tikkhapañño bhūripañño, hāsagambhīrapaññavā.
२०४.
204.
‘‘वेपुल्लजवनपञ्ञो , संसरन्तो भवाभवे।
‘‘Vepullajavanapañño , saṃsaranto bhavābhave;
तस्सेव वाहसा दानि, पत्तो सन्तिसुखं सिवं॥
Tasseva vāhasā dāni, patto santisukhaṃ sivaṃ.
(साधारणानिसंसो)
(Sādhāraṇānisaṃso)
२०५.
205.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं, भवा सब्बे समूहता।
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
नागोव बन्धनं छेत्वा, विहरामि अनासवो॥
Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.
२०६.
206.
तिस्सो विज्जा अनुप्पत्ता, कतं बुद्धस्स सासनं॥
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
२०७.
207.
‘‘पटिसम्भिदा चतस्सो, विमोक्खापि च अट्ठिमे।
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
छळभिञ्ञा सच्छिकता, कतं बुद्धस्स सासनं’’॥
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
इत्थं सुदं आयस्मा पिलिन्दवच्छो थेरो इमा गाथायो अभासित्थाति।
Itthaṃ sudaṃ āyasmā pilindavaccho thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
पिलिन्दवच्छत्थेरस्सापदानं पठमं।
Pilindavacchattherassāpadānaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā / १. पिलिन्दवच्छत्थेरअपदानवण्णना • 1. Pilindavacchattheraapadānavaṇṇanā
