| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi |
६. पिण्डचारिकवत्तकथा
6. Piṇḍacārikavattakathā
३६५. तेन खो पन समयेन पिण्डचारिका भिक्खू दुन्निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्ना पिण्डाय चरन्ति, असल्लक्खेत्वापि निवेसनं पविसन्ति, असल्लक्खेत्वापि निक्खमन्ति, अतिसहसापि पविसन्ति, अतिसहसापि निक्खमन्ति, अतिदूरेपि तिट्ठन्ति, अच्चासन्नेपि तिट्ठन्ति, अतिचिरम्पि तिट्ठन्ति, अतिलहुम्पि निवत्तन्ति। अञ्ञतरोपि पिण्डचारिको भिक्खु असल्लक्खेत्वा निवेसनं पाविसि। सो च द्वारं मञ्ञमानो अञ्ञतरं ओवरकं पाविसि। तस्मिम्पि ओवरके इत्थी नग्गा उत्ताना निपन्ना होति। अद्दसा खो सो भिक्खु तं इत्थिं नग्गं उत्तानं निपन्नं। दिस्वान – ‘‘नयिदं द्वारं, ओवरकं इद’’न्ति तम्हा ओवरका निक्खमि। अद्दसा खो तस्सा इत्थिया सामिको तं इत्थिं नग्गं उत्तानं निपन्नं। दिस्वान – ‘‘इमिना मे भिक्खुना पजापती दूसिता’’ति तं भिक्खुं गहेत्वा आकोटेसि। अथ खो सा इत्थी तेन सद्देन पटिबुज्झित्वा तं पुरिसं एतदवोच – ‘‘किस्स त्वं, अय्य, इमं भिक्खुं आकोटेसी’’ति? ‘‘इमिनासि त्वं भिक्खुना दूसिता’’ति? ‘‘नाहं, अय्य, इमिना भिक्खुना दूसिता; अकारको सो भिक्खू’’ति तं भिक्खुं मुञ्चापेसि। अथ खो सो भिक्खु आरामं गन्त्वा भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम पिण्डचारिका भिक्खू दुन्निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्ना पिण्डाय चरिस्सन्ति, असल्लक्खेत्वापि निवेसनं पविसिस्सन्ति, असल्लक्खेत्वापि निक्खमिस्सन्ति, अतिसहसापि पविसिस्सन्ति, अतिसहसापि निक्खमिस्सन्ति, अतिदूरेपि तिट्ठिस्सन्ति, अच्चासन्नेपि तिट्ठिस्सन्ति, अतिचिरम्पि तिट्ठिस्सन्ति, अतिलहुम्पि निवत्तिस्सन्ती’’ति! अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे…पे॰… सच्चं भगवाति…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि –
365. Tena kho pana samayena piṇḍacārikā bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya caranti, asallakkhetvāpi nivesanaṃ pavisanti, asallakkhetvāpi nikkhamanti, atisahasāpi pavisanti, atisahasāpi nikkhamanti, atidūrepi tiṭṭhanti, accāsannepi tiṭṭhanti, aticirampi tiṭṭhanti, atilahumpi nivattanti. Aññataropi piṇḍacāriko bhikkhu asallakkhetvā nivesanaṃ pāvisi. So ca dvāraṃ maññamāno aññataraṃ ovarakaṃ pāvisi. Tasmimpi ovarake itthī naggā uttānā nipannā hoti. Addasā kho so bhikkhu taṃ itthiṃ naggaṃ uttānaṃ nipannaṃ. Disvāna – ‘‘nayidaṃ dvāraṃ, ovarakaṃ ida’’nti tamhā ovarakā nikkhami. Addasā kho tassā itthiyā sāmiko taṃ itthiṃ naggaṃ uttānaṃ nipannaṃ. Disvāna – ‘‘iminā me bhikkhunā pajāpatī dūsitā’’ti taṃ bhikkhuṃ gahetvā ākoṭesi. Atha kho sā itthī tena saddena paṭibujjhitvā taṃ purisaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, ayya, imaṃ bhikkhuṃ ākoṭesī’’ti? ‘‘Imināsi tvaṃ bhikkhunā dūsitā’’ti? ‘‘Nāhaṃ, ayya, iminā bhikkhunā dūsitā; akārako so bhikkhū’’ti taṃ bhikkhuṃ muñcāpesi. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma piṇḍacārikā bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya carissanti, asallakkhetvāpi nivesanaṃ pavisissanti, asallakkhetvāpi nikkhamissanti, atisahasāpi pavisissanti, atisahasāpi nikkhamissanti, atidūrepi tiṭṭhissanti, accāsannepi tiṭṭhissanti, aticirampi tiṭṭhissanti, atilahumpi nivattissantī’’ti! Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave…pe… saccaṃ bhagavāti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
३६६. ‘‘तेन हि, भिक्खवे, पिण्डचारिकानं भिक्खूनं वत्तं पञ्ञापेस्सामि यथा पिण्डचारिकेहि भिक्खूहि सम्मा वत्तितब्बं। पिण्डचारिकेन, भिक्खवे, भिक्खुना – ‘इदानि गामं पविसिस्सामी’ति तिमण्डलं पटिच्छादेन्तेन परिमण्डलं निवासेत्वा कायबन्धनं बन्धित्वा सगुणं कत्वा सङ्घाटियो पारुपित्वा गण्ठिकं पटिमुञ्चित्वा धोवित्वा पत्तं गहेत्वा साधुकं अतरमानेन गामो पविसितब्बो।
366. ‘‘Tena hi, bhikkhave, piṇḍacārikānaṃ bhikkhūnaṃ vattaṃ paññāpessāmi yathā piṇḍacārikehi bhikkhūhi sammā vattitabbaṃ. Piṇḍacārikena, bhikkhave, bhikkhunā – ‘idāni gāmaṃ pavisissāmī’ti timaṇḍalaṃ paṭicchādentena parimaṇḍalaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo pārupitvā gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā dhovitvā pattaṃ gahetvā sādhukaṃ ataramānena gāmo pavisitabbo.
‘‘सुप्पटिच्छन्नेन अन्तरघरे गन्तब्बं । सुसंवुतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। ओक्खित्तचक्खुना अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्खित्तकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। न उज्जग्घिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। अप्पसद्देन अन्तरघरे गन्तब्बं। न कायप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न बाहुप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न सीसप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न खम्भकतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न ओगुण्ठितेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्कुटिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं।
‘‘Suppaṭicchannena antaraghare gantabbaṃ . Susaṃvutena antaraghare gantabbaṃ. Okkhittacakkhunā antaraghare gantabbaṃ. Na ukkhittakāya antaraghare gantabbaṃ. Na ujjagghikāya antaraghare gantabbaṃ. Appasaddena antaraghare gantabbaṃ. Na kāyappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na bāhuppacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na sīsappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na khambhakatena antaraghare gantabbaṃ. Na oguṇṭhitena antaraghare gantabbaṃ. Na ukkuṭikāya antaraghare gantabbaṃ.
‘‘निवेसनं पविसन्तेन सल्लक्खेतब्बं – ‘इमिना पविसिस्सामि, इमिना निक्खमिस्सामी’ति। नातिसहसा पविसितब्बं। नातिसहसा निक्खमितब्बं। नातिदूरे ठातब्बं। नाच्चासन्ने ठातब्बं। नातिचिरं ठातब्बं। नातिलहुं निवत्तितब्बं। ठितकेन सल्लक्खेतब्बं – ‘भिक्खं दातुकामा वा अदातुकामा वा’ति। सचे कम्मं वा निक्खिपति, आसना वा वुट्ठाति, कटच्छुं वा परामसति, भाजनं वा परामसति, ठपेति 1 वा – दातुकामस्साति 2 ठातब्बं। भिक्खाय दिय्यमानाय वामेन हत्थेन सङ्घाटिं उच्चारेत्वा दक्खिणेन हत्थेन पत्तं पणामेत्वा उभोहि हत्थेहि पत्तं पटिग्गहेत्वा भिक्खा पटिग्गहेतब्बा। न च भिक्खादायिकाय मुखं उल्लोकेतब्बं 3। सल्लक्खेतब्बं – ‘सूपं दातुकामा वा अदातुकामा वा’ति। सचे कटच्छुं वा परामसति, भाजनं वा परामसति, ठपेति वा – दातुकामस्साति ठातब्बं। भिक्खाय दिन्नाय सङ्घाटिया पत्तं पटिच्छादेत्वा साधुकं अतरमानेन निवत्तितब्बं।
‘‘Nivesanaṃ pavisantena sallakkhetabbaṃ – ‘iminā pavisissāmi, iminā nikkhamissāmī’ti. Nātisahasā pavisitabbaṃ. Nātisahasā nikkhamitabbaṃ. Nātidūre ṭhātabbaṃ. Nāccāsanne ṭhātabbaṃ. Nāticiraṃ ṭhātabbaṃ. Nātilahuṃ nivattitabbaṃ. Ṭhitakena sallakkhetabbaṃ – ‘bhikkhaṃ dātukāmā vā adātukāmā vā’ti. Sace kammaṃ vā nikkhipati, āsanā vā vuṭṭhāti, kaṭacchuṃ vā parāmasati, bhājanaṃ vā parāmasati, ṭhapeti 4 vā – dātukāmassāti 5 ṭhātabbaṃ. Bhikkhāya diyyamānāya vāmena hatthena saṅghāṭiṃ uccāretvā dakkhiṇena hatthena pattaṃ paṇāmetvā ubhohi hatthehi pattaṃ paṭiggahetvā bhikkhā paṭiggahetabbā. Na ca bhikkhādāyikāya mukhaṃ ulloketabbaṃ 6. Sallakkhetabbaṃ – ‘sūpaṃ dātukāmā vā adātukāmā vā’ti. Sace kaṭacchuṃ vā parāmasati, bhājanaṃ vā parāmasati, ṭhapeti vā – dātukāmassāti ṭhātabbaṃ. Bhikkhāya dinnāya saṅghāṭiyā pattaṃ paṭicchādetvā sādhukaṃ ataramānena nivattitabbaṃ.
‘‘सुप्पटिच्छन्नेन अन्तरघरे गन्तब्बं। सुसंवुतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। ओक्खित्तचक्खुना अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्खित्तकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। न उज्जग्घिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। अप्पसद्देन अन्तरघरे गन्तब्बं। न कायप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न बाहुप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न सीसप्पचालकं अन्तरघरे गन्तब्बं। न खम्भकतेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न ओगुण्ठितेन अन्तरघरे गन्तब्बं। न उक्कुटिकाय अन्तरघरे गन्तब्बं। यो पठमं गामतो पिण्डाय पटिक्कमति, तेन आसनं पञ्ञपेतब्बं, पादोदकं पादपीठं पादकथलिकं उपनिक्खिपितब्बं, अवक्कारपाति धोवित्वा उपट्ठापेतब्बा, पानीयं परिभोजनीयं उपट्ठापेतब्बं। यो पच्छा गामतो पिण्डाय पटिक्कमति, सचे होति भुत्तावसेसो, सचे आकङ्खति, भुञ्जितब्बं । नो चे आकङ्खति, अप्पहरिते वा छड्डेतब्बं, अप्पाणके वा उदके ओपिलापेतब्बं। तेन आसनं उद्धरितब्बं, पादोदकं पादपीठं पादकथलिकं पटिसामेतब्बं, अवक्कारपाति धोवित्वा पटिसामेतब्बा, पानीयं परिभोजनीयं पटिसामेतब्बं , भत्तग्गं सम्मज्जितब्बं। यो पस्सति पानीयघटं वा परिभोजनीयघटं वा वच्चघटं वा रित्तं तुच्छं तेन उपट्ठापेतब्बं। सचस्स होति अविसय्हं, हत्थविकारेन दुतियं आमन्तेत्वा हत्थविलङ्घकेन उपट्ठापेतब्बं, न च तप्पच्चया वाचा भिन्दितब्बा। इदं खो, भिक्खवे, पिण्डचारिकानं भिक्खूनं वत्तं यथा पिण्डचारिकेहि भिक्खूहि सम्मा वत्तितब्ब’’न्ति।
‘‘Suppaṭicchannena antaraghare gantabbaṃ. Susaṃvutena antaraghare gantabbaṃ. Okkhittacakkhunā antaraghare gantabbaṃ. Na ukkhittakāya antaraghare gantabbaṃ. Na ujjagghikāya antaraghare gantabbaṃ. Appasaddena antaraghare gantabbaṃ. Na kāyappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na bāhuppacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na sīsappacālakaṃ antaraghare gantabbaṃ. Na khambhakatena antaraghare gantabbaṃ. Na oguṇṭhitena antaraghare gantabbaṃ. Na ukkuṭikāya antaraghare gantabbaṃ. Yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati, tena āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, avakkārapāti dhovitvā upaṭṭhāpetabbā, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ. Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso, sace ākaṅkhati, bhuñjitabbaṃ . No ce ākaṅkhati, appaharite vā chaḍḍetabbaṃ, appāṇake vā udake opilāpetabbaṃ. Tena āsanaṃ uddharitabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmetabbaṃ, avakkārapāti dhovitvā paṭisāmetabbā, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paṭisāmetabbaṃ , bhattaggaṃ sammajjitabbaṃ. Yo passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ tena upaṭṭhāpetabbaṃ. Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhāpetabbaṃ, na ca tappaccayā vācā bhinditabbā. Idaṃ kho, bhikkhave, piṇḍacārikānaṃ bhikkhūnaṃ vattaṃ yathā piṇḍacārikehi bhikkhūhi sammā vattitabba’’nti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / पिण्डचारिकवत्तकथा • Piṇḍacārikavattakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पिण्डचारिकवत्तकथावण्णना • Piṇḍacārikavattakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / पिण्डचारिकवत्तकथादिवण्णना • Piṇḍacārikavattakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ६. पिण्डचारिकवत्तकथा • 6. Piṇḍacārikavattakathā
