Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
౯. పిణ్డపాతపారిసుద్ధిసుత్తవణ్ణనా
9. Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanā
౪౩౮. ధమ్మసేనాపతినో పటిసల్లీయనస్స అధిప్పేతత్తా, ఉపరి చ పాళియం, ‘‘సుఞ్ఞతావిహారేన ఖో అహం, భన్తే, ఏతరహి బహులం విహరామీ’’తి (మ॰ ని॰ ౩.౪౩౮) వుత్తత్తా ‘‘పటిసల్లానాతి ఫలసమాపత్తితో’’తి ఆహ.
438. Dhammasenāpatino paṭisallīyanassa adhippetattā, upari ca pāḷiyaṃ, ‘‘suññatāvihārena kho ahaṃ, bhante, etarahi bahulaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 3.438) vuttattā ‘‘paṭisallānāti phalasamāpattito’’ti āha.
విప్పసన్నానీతి విసేసతో పసన్నాని. ఓకాసవసేనాతి ఇన్ద్రియానం పతిట్ఠితోకాసవసేన. నను తాని ఇన్ద్రియాని సభావతో విప్పసన్నాని హోన్తీతి? సచ్చం హోన్తి. న హిదం తాదిసం పసన్నతం సన్ధాయ వుత్తం, ఇదం పన సన్తపణీతసమాపత్తిసముట్ఠితానం పచ్చుపట్ఠితానం చిత్తజరూపానం వసేన సేసతిసన్తతిరూపానం సేట్ఠతరం పణీతభావాపత్తిం సన్ధాయ వుత్తం. ఫలసమాపత్తితోతి సుఞ్ఞతానుపస్సనావసేన సమాపన్నఫలసమాపత్తితో. మహన్తానం బుద్ధాదీనం పురిసానం విహారో మహాపురిసవిహారో. తేనాహ – ‘‘బుద్ధ…పే॰… విహారో’’తి. విహారతో పట్ఠాయాతి పరిక్ఖిత్తే చ విహారే పరిక్ఖేపతో పట్ఠాయ, అపరిక్ఖిత్తే చ పరిక్ఖేపారహట్ఠానతో పట్ఠాయ. కేచి పన ‘‘విహారబ్భన్తరతో పట్ఠాయా’’తి వదన్తి. యావ గామస్స ఇన్దఖీలాతి గామస్స అబ్భన్తరిన్దఖీలో. గేహపటిపాటియాచరిత్వాతి పిణ్డాయ చరిత్వా. యావ నగరద్వారేన నిక్ఖమనాతి నగరద్వారేన యావ నిక్ఖమనపదేసా. యావ విహారాతి యావ విహారబ్భన్తరా. పటిక్కన్తమగ్గోతి నివత్తనమగ్గో. ఆరమ్మణే పటిహఞ్ఞనాకారేన పవత్తమానమ్పి పటిఘసమ్పయుత్తం చిత్తే పటిహనన్తం వియ పవత్తతీతి ఆహ – ‘‘చిత్తే పటిహఞ్ఞనకిలేసజాత’’న్తి. దివసఞ్చ రత్తిఞ్చ అనుసిక్ఖన్తేనాతి ఏతంయేవ రాగాదిప్పహాయినిం సమ్మాపటిపత్తిం దివా చ రత్తిఞ్చ అను అను సిక్ఖన్తేన ఉపరూపరి వడ్ఢేన్తేన.
Vippasannānīti visesato pasannāni. Okāsavasenāti indriyānaṃ patiṭṭhitokāsavasena. Nanu tāni indriyāni sabhāvato vippasannāni hontīti? Saccaṃ honti. Na hidaṃ tādisaṃ pasannataṃ sandhāya vuttaṃ, idaṃ pana santapaṇītasamāpattisamuṭṭhitānaṃ paccupaṭṭhitānaṃ cittajarūpānaṃ vasena sesatisantatirūpānaṃ seṭṭhataraṃ paṇītabhāvāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Phalasamāpattitoti suññatānupassanāvasena samāpannaphalasamāpattito. Mahantānaṃ buddhādīnaṃ purisānaṃ vihāro mahāpurisavihāro. Tenāha – ‘‘buddha…pe… vihāro’’ti. Vihārato paṭṭhāyāti parikkhitte ca vihāre parikkhepato paṭṭhāya, aparikkhitte ca parikkhepārahaṭṭhānato paṭṭhāya. Keci pana ‘‘vihārabbhantarato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Yāva gāmassa indakhīlāti gāmassa abbhantarindakhīlo. Gehapaṭipāṭiyācaritvāti piṇḍāya caritvā. Yāva nagaradvārena nikkhamanāti nagaradvārena yāva nikkhamanapadesā. Yāva vihārāti yāva vihārabbhantarā. Paṭikkantamaggoti nivattanamaggo. Ārammaṇe paṭihaññanākārena pavattamānampi paṭighasampayuttaṃ citte paṭihanantaṃ viya pavattatīti āha – ‘‘citte paṭihaññanakilesajāta’’nti. Divasañca rattiñca anusikkhantenāti etaṃyeva rāgādippahāyiniṃ sammāpaṭipattiṃ divā ca rattiñca anu anu sikkhantena uparūpari vaḍḍhentena.
౪౪౦. పహీనా ను ఖో మే పఞ్చ కామగుణాతి ఏత్థ కామగుణప్పహానం నామ తప్పటిబద్ధఛన్దరాగప్పహానం. తథా హి వుత్తం – ‘‘తిట్ఠన్తి చిత్రాని తథేవ లోకే, అథేత్థ ధీరా వినయన్తి ఛన్ద’’న్తి. ఏకభిక్ఖుస్స పచ్చవేక్ఖణా నానాతి ఏకస్సేవ భిక్ఖునో, ‘‘పహీనా ను ఖో మే పఞ్చ కామగుణా’’తిఆదినా పాళియం ఆగతా నానాపచ్చవేక్ఖణా హోన్తి. నానాభిక్ఖూనన్తి విసుం విసుం అనేకేసం భిక్ఖూనం. పచ్చవేక్ఖణా నానాతి వుత్తనానాపచ్చవేక్ఖణా. ఇదాని తమేవ సఙ్ఖేపతో వుత్తమత్థం విత్థారతో దస్సేతుం, ‘‘కథ’’న్తిఆది వుత్తం. తత్థ ‘‘పచ్చవేక్ఖతీ’’తి వుత్తం, కథం పన పచ్చవేక్ఖతీతి ఆహ ‘‘పహీనా ను ఖో’’తిఆది. వీరియం పగ్గయ్హాతి చతుబ్బిధసమ్మప్పధానవీరియం ఆరభిత్వా విపస్సనం వడ్ఢిత్వా. మగ్గానన్తరం అనాగామిఫలం పత్వాతి వచనసేసో. ఫలానన్తరం మగ్గన్తి తస్మిం అనాగామిమగ్గే ఠితో ఫలసమాపత్తితో వుట్ఠాయ అగ్గమగ్గత్థాయ విపస్సనం ఆరభిత్వా తస్మింయేవ ఆసనే న చిరేనేవ విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తమగ్గం గణ్హన్తో నిరోధధమ్మానుప్పత్తియా విపస్సనాపరివాసాభావతో ఫలానన్తరం మగ్గప్పత్తో నామ హోతీతి కత్వా.
440.Pahīnā nu kho me pañca kāmaguṇāti ettha kāmaguṇappahānaṃ nāma tappaṭibaddhachandarāgappahānaṃ. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘tiṭṭhanti citrāni tatheva loke, athettha dhīrā vinayanti chanda’’nti. Ekabhikkhussa paccavekkhaṇā nānāti ekasseva bhikkhuno, ‘‘pahīnā nu kho me pañca kāmaguṇā’’tiādinā pāḷiyaṃ āgatā nānāpaccavekkhaṇā honti. Nānābhikkhūnanti visuṃ visuṃ anekesaṃ bhikkhūnaṃ. Paccavekkhaṇā nānāti vuttanānāpaccavekkhaṇā. Idāni tameva saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassetuṃ, ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘paccavekkhatī’’ti vuttaṃ, kathaṃ pana paccavekkhatīti āha ‘‘pahīnā nu kho’’tiādi. Vīriyaṃ paggayhāti catubbidhasammappadhānavīriyaṃ ārabhitvā vipassanaṃ vaḍḍhitvā. Maggānantaraṃ anāgāmiphalaṃ patvāti vacanaseso. Phalānantaraṃ magganti tasmiṃ anāgāmimagge ṭhito phalasamāpattito vuṭṭhāya aggamaggatthāya vipassanaṃ ārabhitvā tasmiṃyeva āsane na cireneva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattamaggaṃ gaṇhanto nirodhadhammānuppattiyā vipassanāparivāsābhāvato phalānantaraṃ maggappatto nāma hotīti katvā.
తతో వుట్ఠాయాతి మగ్గానన్తరఫలతో వుట్ఠాయ. మగ్గానన్తరతో హి వుట్ఠితో మగ్గతో వుట్ఠితో వియ హోతీతి తథా వుత్తం. ‘‘ఫలానన్తరం మగ్గ’’న్తి ఏత్థ ఫలం అనన్తరం ఏతస్సాతి ఫలానన్తరం. ‘‘ఫలానన్తరం మగ్గ’’న్తి పదద్వయేనపి అనాగామిమగ్గఫలాని చేవ వదతీతి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. నీవరణాదీసుపి ఏసేవ నయోతి ఏత్థ, ‘‘పహీనా ను ఖో మే పఞ్చ నీవరణా’’తిఆదినా యోజనా వేదితబ్బా. ఏతేసన్తి ఏత్థ ఏతేసం నీవరణపఞ్చుపాదానక్ఖన్ధసతిపట్ఠానాదీనం. పహానాదీనీతి పహానపరిఞ్ఞాభావనాసచ్ఛికిరియా. నానాపచ్చవేక్ఖణా హోతీతి తా పచ్చవేక్ఖణా నానాతి అధిప్పాయో. ఏతాసు పన పచ్చవేక్ఖణాసూతి ఏతాసు కామగుణపచ్చవేక్ఖణాదీసు ద్వాదససు పచ్చవేక్ఖణాసు. ఏకం పచ్చవేక్ఖణం పచ్చవేక్ఖతి ద్వాదససు నయేసు ఏకేనేవ కిచ్చసిద్ధితో. అఞ్ఞో భిక్ఖు. ఏకన్తి అఞ్ఞం పచ్చవేక్ఖతి. అఞ్ఞత్థో హి అయం ఏకసద్దో ‘‘ఇత్థేకే’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౩.౨౧, ౨౭) వియాతి. నానాభిక్ఖూనం పన ఏకా పచ్చవేక్ఖణా, నానాభిక్ఖూనం నానాపచ్చవేక్ఖణాతి ఏవం చతుక్కపచ్చవేక్ఖణమ్పి ఏత్థ సమ్భవతి. ఇమస్స పన ద్వయస్స వసేన అభిసమయో నత్థీతి తదుభయం అట్ఠకథాయం న ఉద్ధటం. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
Tato vuṭṭhāyāti maggānantaraphalato vuṭṭhāya. Maggānantarato hi vuṭṭhito maggato vuṭṭhito viya hotīti tathā vuttaṃ. ‘‘Phalānantaraṃ magga’’nti ettha phalaṃ anantaraṃ etassāti phalānantaraṃ. ‘‘Phalānantaraṃ magga’’nti padadvayenapi anāgāmimaggaphalāni ceva vadatīti evamettha attho daṭṭhabbo. Nīvaraṇādīsupi eseva nayoti ettha, ‘‘pahīnā nu kho me pañca nīvaraṇā’’tiādinā yojanā veditabbā. Etesanti ettha etesaṃ nīvaraṇapañcupādānakkhandhasatipaṭṭhānādīnaṃ. Pahānādīnīti pahānapariññābhāvanāsacchikiriyā. Nānāpaccavekkhaṇā hotīti tā paccavekkhaṇā nānāti adhippāyo. Etāsu pana paccavekkhaṇāsūti etāsu kāmaguṇapaccavekkhaṇādīsu dvādasasu paccavekkhaṇāsu. Ekaṃ paccavekkhaṇaṃ paccavekkhati dvādasasu nayesu ekeneva kiccasiddhito. Añño bhikkhu. Ekanti aññaṃ paccavekkhati. Aññattho hi ayaṃ ekasaddo ‘‘ittheke’’tiādīsu (ma. ni. 3.21, 27) viyāti. Nānābhikkhūnaṃ pana ekā paccavekkhaṇā, nānābhikkhūnaṃ nānāpaccavekkhaṇāti evaṃ catukkapaccavekkhaṇampi ettha sambhavati. Imassa pana dvayassa vasena abhisamayo natthīti tadubhayaṃ aṭṭhakathāyaṃ na uddhaṭaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
పిణ్డపాతపారిసుద్ధిసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.
Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౯. పిణ్డపాతపారిసుద్ధిసుత్తం • 9. Piṇḍapātapārisuddhisuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౯. పిణ్డపాతపారిసుద్ధిసుత్తవణ్ణనా • 9. Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanā