Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ચૂળનિદ્દેસપાળિ • Cūḷaniddesapāḷi |
૧૬. પિઙ્ગિયમાણવપુચ્છાનિદ્દેસો
16. Piṅgiyamāṇavapucchāniddeso
૮૯.
89.
જિણ્ણોહમસ્મિ અબલો વીતવણ્ણો 1, [ઇચ્ચાયસ્મા પિઙ્ગિયો]
Jiṇṇohamasmiabalo vītavaṇṇo2, [iccāyasmā piṅgiyo]
નેત્તા ન સુદ્ધા સવનં ન ફાસુ;
Nettā na suddhā savanaṃ na phāsu;
માહં નસ્સં મોમુહો અન્તરાવ 3, આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં;
Māhaṃ nassaṃ momuho antarāva4, ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનં.
Jātijarāya idha vippahānaṃ.
જિણ્ણોહમસ્મિ અબલો વીતવણ્ણોતિ. જિણ્ણોહમસ્મીતિ જિણ્ણો વુડ્ઢો મહલ્લકો અદ્ધગતો વયોઅનુપ્પત્તો વીસવસ્સસતિકો જાતિયા. અબલોતિ દુબ્બલો અપ્પબલો અપ્પથામો. વીતવણ્ણોતિ વીતવણ્ણો વિગતવણ્ણો વિગચ્છિતવણ્ણો. યા સા પુરિમા સુભા વણ્ણનિભા સા અન્તરહિતા, આદીનવો પાતુભૂતોતિ – જિણ્ણોહમસ્મિ અબલો વીતવણ્ણો.
Jiṇṇohamasmiabalo vītavaṇṇoti. Jiṇṇohamasmīti jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto vīsavassasatiko jātiyā. Abaloti dubbalo appabalo appathāmo. Vītavaṇṇoti vītavaṇṇo vigatavaṇṇo vigacchitavaṇṇo. Yā sā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā, ādīnavo pātubhūtoti – jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇo.
ઇચ્ચાયસ્મા પિઙ્ગિયોતિ. ઇચ્ચાતિ પદસન્ધિ…પે॰…. આયસ્માતિ પિયવચનં…પે॰…. પિઙ્ગિયોતિ તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ નામં…પે॰… અભિલાપોતિ – ઇચ્ચાયસ્મા પિઙ્ગિયો.
Iccāyasmā piṅgiyoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Piṅgiyoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā piṅgiyo.
નેત્તા ન સુદ્ધા સવનં ન ફાસૂતિ નેત્તા અસુદ્ધા અવિસુદ્ધા અપરિસુદ્ધા અવોદાતા. નો તથા ચક્ખુના રૂપે પસ્સામીતિ – નેત્તા ન સુદ્ધા. સવનં ન ફાસૂતિ સોતં અસુદ્ધં અવિસુદ્ધં અપરિસુદ્ધં અવોદાતં. નો તથા સોતેન સદ્દં સુણોમીતિ – નેત્તા ન સુદ્ધા સવનં ન ફાસુ.
Nettāna suddhā savanaṃ na phāsūti nettā asuddhā avisuddhā aparisuddhā avodātā. No tathā cakkhunā rūpe passāmīti – nettā na suddhā. Savanaṃ na phāsūti sotaṃ asuddhaṃ avisuddhaṃ aparisuddhaṃ avodātaṃ. No tathā sotena saddaṃ suṇomīti – nettā na suddhā savanaṃ na phāsu.
માહં નસ્સં મોમુહો અન્તરાવાતિ. માહં નસ્સન્તિ માહં નસ્સ માહં વિનસ્સં માહં પનસ્સં. મોમુહોતિ મોહમુહો અવિજ્જાગતો અઞ્ઞાણી અવિભાવી દુપ્પઞ્ઞો. અન્તરાવાતિ તુય્હં ધમ્મં દિટ્ઠિં પટિપદં મગ્ગં અનઞ્ઞાય અનધિગન્ત્વા અવિદિત્વા અપ્પટિલભિત્વા અફસ્સયિત્વા અસચ્છિકરિત્વા અન્તરાયેવ કાલઙ્કરેય્યન્તિ – માહં નસ્સં મોમુહો અન્તરાવ.
Māhaṃnassaṃ momuho antarāvāti. Māhaṃ nassanti māhaṃ nassa māhaṃ vinassaṃ māhaṃ panassaṃ. Momuhoti mohamuho avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppañño. Antarāvāti tuyhaṃ dhammaṃ diṭṭhiṃ paṭipadaṃ maggaṃ anaññāya anadhigantvā aviditvā appaṭilabhitvā aphassayitvā asacchikaritvā antarāyeva kālaṅkareyyanti – māhaṃ nassaṃ momuho antarāva.
આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞન્તિ. ધમ્મન્તિ આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં, ચત્તારો સતિપટ્ઠાને, ચત્તારો સમ્મપ્પધાને, ચત્તારો ઇદ્ધિપાદે, પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ, પઞ્ચ બલાનિ, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે, અરિયં અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં, નિબ્બાનઞ્ચ નિબ્બાનગામિનિઞ્ચ પટિપદં આચિક્ખાહિ દેસેહિ પઞ્ઞપેહિ પટ્ઠપેહિ વિવરાહિ વિભજાહિ ઉત્તાનીકરોહિ પકાસેહીતિ – આચિક્ખ ધમ્મં. યમહં વિજઞ્ઞન્તિ યમહં જાનેય્યં આજાનેય્યં વિજાનેય્યં પટિવિજાનેય્યં પટિવિજ્ઝેય્યં અધિગચ્છેય્યં ફસ્સેય્યં સચ્છિકરેય્યન્તિ – આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં.
Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññanti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – ācikkha dhammaṃ. Yamahaṃ vijaññanti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyanti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનન્તિ ઇધેવ જાતિજરામરણસ્સ પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનં. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –
Jātijarāya idha vippahānanti idheva jātijarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – jātijarāya idha vippahānaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘જિણ્ણોહમસ્મિ અબલો વીતવણ્ણો, [ઇચ્ચાયસ્મા પિઙ્ગિયો]
‘‘Jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇo, [iccāyasmā piṅgiyo]
નેત્તા ન સુદ્ધા સવનં ન ફાસુ;
Nettā na suddhā savanaṃ na phāsu;
માહં નસ્સં મોમુહો અન્તરાવ, આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં;
Māhaṃ nassaṃ momuho antarāva, ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાન’’ન્તિ.
Jātijarāya idha vippahāna’’nti.
૯૦.
90.
દિસ્વાન રૂપેસુ વિહઞ્ઞમાને, [પિઙ્ગિયાતિ ભગવા]
Disvāna rūpesu vihaññamāne, [piṅgiyāti bhagavā]
રુપ્પન્તિ રૂપેસુ જના પમત્તા;
Ruppanti rūpesu janā pamattā;
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો, જહસ્સુ રૂપં અપુનબ્ભવાય.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto, jahassu rūpaṃ apunabbhavāya.
દિસ્વાન રૂપેસુ વિહઞ્ઞમાનેતિ. રૂપન્તિ ચત્તારો ચ મહાભૂતા ચતુન્નઞ્ચ મહાભૂતાનં ઉપાદાય રૂપં. સત્તા રૂપહેતુ રૂપપ્પચ્ચયા રૂપકારણા હઞ્ઞન્તિ વિહઞ્ઞન્તિ ઉપહઞ્ઞન્તિ ઉપઘાતિયન્તિ 5. રૂપે સતિ વિવિધકમ્મકારણા 6 કારેન્તિ. કસાહિપિ તાળેન્તિ, વેત્તેહિપિ તાળેન્તિ, અડ્ઢદણ્ડકેહિપિ તાળેન્તિ, હત્થમ્પિ છિન્દન્તિ, પાદમ્પિ છિન્દન્તિ, હત્થપાદમ્પિ છિન્દન્તિ, કણ્ણમ્પિ છિન્દન્તિ, નાસમ્પિ છિન્દન્તિ, કણ્ણનાસમ્પિ છિન્દન્તિ, બિલઙ્ગથાલિકમ્પિ કરોન્તિ, સઙ્ખમુણ્ડિકમ્પિ કરોન્તિ, રાહુમુખમ્પિ કરોન્તિ, જોતિમાલિકમ્પિ કરોન્તિ, હત્થપજ્જોતિકમ્પિ કરોન્તિ, એરકવત્તિકમ્પિ કરોન્તિ, ચીરકવાસિકમ્પિ કરોન્તિ, એણેય્યકમ્પિ કરોન્તિ, બળિસમંસિકમ્પિ કરોન્તિ, કહાપણિકમ્પિ કરોન્તિ, ખારાપતચ્છિકમ્પિ 7 કરોન્તિ, પલિઘપરિવત્તિકમ્પિ કરોન્તિ, પલાલપીઠકમ્પિ કરોન્તિ, તત્તેનપિ તેલેન ઓસિઞ્ચન્તિ, સુનખેહિપિ ખાદાપેન્તિ, જીવન્તમ્પિ સૂલે ઉત્તાસેન્તિ, અસિનાપિ સીસં છિન્દન્તિ. એવં સત્તા રૂપહેતુ રૂપપ્પચ્ચયા રૂપકારણા હઞ્ઞન્તિ વિહઞ્ઞન્તિ ઉપહઞ્ઞન્તિ ઉપઘાતિયન્તિ. એવં હઞ્ઞમાને વિહઞ્ઞમાને ઉપહઞ્ઞમાને ઉપઘાતિયમાને દિસ્વા પસ્સિત્વા તુલયિત્વા તીરયિત્વા વિભાવયિત્વા વિભૂતં કત્વાતિ – દિસ્વાન રૂપેસુ વિહઞ્ઞમાને.
Disvāna rūpesu vihaññamāneti. Rūpanti cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Sattā rūpahetu rūpappaccayā rūpakāraṇā haññanti vihaññanti upahaññanti upaghātiyanti 8. Rūpe sati vividhakammakāraṇā 9 kārenti. Kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti, pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti, bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, baḷisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇikampi karonti, khārāpatacchikampi 10 karonti, palighaparivattikampi karonti, palālapīṭhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti. Evaṃ sattā rūpahetu rūpappaccayā rūpakāraṇā haññanti vihaññanti upahaññanti upaghātiyanti. Evaṃ haññamāne vihaññamāne upahaññamāne upaghātiyamāne disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – disvāna rūpesu vihaññamāne.
પિઙ્ગિયાતિ ભગવાતિ. પિઙ્ગિયાતિ ભગવા તં બ્રાહ્મણં નામેન આલપતિ. ભગવાતિ ગારવાધિવચનમેતં…પે॰… સચ્છિકા પઞ્ઞત્તિ, યદિદં ભગવાતિ – પિઙ્ગિયાતિ ભગવા.
Piṅgiyāti bhagavāti. Piṅgiyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – piṅgiyāti bhagavā.
રુપ્પન્તિ રૂપેસુ જના પમત્તાતિ. રુપ્પન્તીતિ રુપ્પન્તિ કુપ્પન્તિ પીળયન્તિ 11 ઘટ્ટયન્તિ, બ્યાધિતા દોમનસ્સિતા હોન્તિ. ચક્ખુરોગેન રુપ્પન્તિ કુપ્પન્તિ પીળયન્તિ ઘટ્ટયન્તિ, બ્યાધિતા દોમનસ્સિતા હોન્તિ. સોતરોગેન…પે॰… કાયરોગેન…પે॰… ડંસમકસવાતાતપસરીસપસમ્ફસ્સેહિ રુપ્પન્તિ કુપ્પન્તિ પીળયન્તિ ઘટ્ટયન્તિ, બ્યાધિતા દોમનસ્સિતા હોન્તીતિ – રુપ્પન્તિ રૂપેસુ.
Ruppantirūpesu janā pamattāti. Ruppantīti ruppanti kuppanti pīḷayanti 12 ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā honti. Cakkhurogena ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā honti. Sotarogena…pe… kāyarogena…pe… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā hontīti – ruppanti rūpesu.
અથ વા, ચક્ખુસ્મિં હીયમાને હાયમાને પરિહાયમાને વેમાને 13 વિગચ્છમાને અન્તરધાયમાને રુપ્પન્તિ…પે॰… દોમનસ્સિતા હોન્તિ. સોતસ્મિં…પે॰… ઘાનસ્મિં… જિવ્હાય… કાયસ્મિં… રૂપસ્મિં… સદ્દસ્મિં… ગન્ધસ્મિં… રસસ્મિં… ફોટ્ઠબ્બસ્મિં… કુલસ્મિં… ગણસ્મિં… આવાસસ્મિં… લાભસ્મિં… યસસ્મિં… પસંસાય… સુખસ્મિં… ચીવરસ્મિં… પિણ્ડપાતસ્મિં… સેનાસનસ્મિં… ગિલાનપચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારસ્મિં હીયમાને હાયમાને પરિહાયમાને વેમાને વિગચ્છમાને અન્તરધાયમાને રુપ્પન્તિ કુપ્પન્તિ પીળયન્તિ ઘટ્ટયન્તિ, બ્યાધિતા દોમનસ્સિતા હોન્તીતિ – એવમ્પિ રુપ્પન્તિ રૂપેસુ.
Atha vā, cakkhusmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne 14 vigacchamāne antaradhāyamāne ruppanti…pe… domanassitā honti. Sotasmiṃ…pe… ghānasmiṃ… jivhāya… kāyasmiṃ… rūpasmiṃ… saddasmiṃ… gandhasmiṃ… rasasmiṃ… phoṭṭhabbasmiṃ… kulasmiṃ… gaṇasmiṃ… āvāsasmiṃ… lābhasmiṃ… yasasmiṃ… pasaṃsāya… sukhasmiṃ… cīvarasmiṃ… piṇḍapātasmiṃ… senāsanasmiṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhārasmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne ruppanti kuppanti pīḷayanti ghaṭṭayanti, byādhitā domanassitā hontīti – evampi ruppanti rūpesu.
જનાતિ ખત્તિયા ચ બ્રાહ્મણા ચ વેસ્સા ચ સુદ્દા ચ ગહટ્ઠા ચ પબ્બજિતા ચ દેવા ચ મનુસ્સા ચ. પમત્તાતિ પમાદો વત્તબ્બો કાયદુચ્ચરિતેન વા વચીદુચ્ચરિતેન વા મનોદુચ્ચરિતેન વા પઞ્ચસુ કામગુણેસુ ચિત્તસ્સ વોસગ્ગો વોસગ્ગાનુપ્પદાનં કુસલાનં વા ધમ્માનં ભાવનાય અસક્કચ્ચકિરિયતા અસાતચ્ચકિરિયતા અનટ્ઠિતકિરિયતા ઓલીનવુત્તિતા નિક્ખિત્તચ્છન્દતા નિક્ખિત્તધુરતા અનાસેવના અભાવના અબહુલીકમ્મં 15 અનધિટ્ઠાનં અનનુયોગો પમાદો. યો એવરૂપો પમાદો પમજ્જના પમજ્જિતત્તં – અયં વુચ્ચતિ પમાદો. ઇમિના પમાદેન સમન્નાગતા જના પમત્તાતિ – રુપ્પન્તિ રૂપેસુ જના પમત્તા.
Janāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Pamattāti pamādo vattabbo kāyaduccaritena vā vacīduccaritena vā manoduccaritena vā pañcasu kāmaguṇesu cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ 16 anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo pamādo. Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo. Iminā pamādena samannāgatā janā pamattāti – ruppanti rūpesu janā pamattā.
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તોતિ. તસ્માતિ તસ્મા તંકારણા તંહેતુ તપ્પચ્ચયા તંનિદાના એવં આદીનવં સમ્પસ્સમાનો રૂપેસૂતિ – તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય. અપ્પમત્તોતિ સક્કચ્ચકારી સાતચ્ચકારી…પે॰… અપ્પમાદો કુસલેસુ ધમ્મેસૂતિ – તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamattoti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā evaṃ ādīnavaṃ sampassamāno rūpesūti – tasmā tuvaṃ piṅgiya. Appamattoti sakkaccakārī sātaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesūti – tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto.
જહસ્સુ રૂપં અપુનબ્ભવાયાતિ. રૂપન્તિ ચત્તારો ચ મહાભૂતા ચતુન્નઞ્ચ મહાભૂતાનં ઉપાદાય રૂપં. જહસ્સુ રૂપન્તિ જહસ્સુ રૂપં, પજહસ્સુ રૂપં, વિનોદેહિ રૂપં, બ્યન્તીકરોહિ રૂપં, અનભાવં ગમેહિ રૂપં. અપુનબ્ભવાયાતિ યથા તે રૂપં ઇધેવ નિરુજ્ઝેય્ય, પુનપટિસન્ધિકો ભવો ન નિબ્બત્તેય્ય કામધાતુયા વા રૂપધાતુયા વા અરૂપધાતુયા વા, કામભવે વા રૂપભવે વા અરૂપભવે વા, સઞ્ઞાભવે વા અસઞ્ઞાભવે વા નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાભવે વા, એકવોકારભવે વા ચતુવોકારભવે વા પઞ્ચવોકારભવે વા, પુન ગતિયા વા ઉપપત્તિયા વા પટિસન્ધિયા વા ભવે વા સંસારે વા વટ્ટે વા ન જનેય્ય ન સઞ્જનેય્ય ન નિબ્બત્તેય્ય નાભિનિબ્બત્તેય્ય, ઇધેવ નિરુજ્ઝેય્ય વૂપસમેય્ય અત્થં ગચ્છેય્ય પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ – જહસ્સુ રૂપં અપુનબ્ભવાય. તેનાહ ભગવા –
Jahassu rūpaṃ apunabbhavāyāti. Rūpanti cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Jahassu rūpanti jahassu rūpaṃ, pajahassu rūpaṃ, vinodehi rūpaṃ, byantīkarohi rūpaṃ, anabhāvaṃ gamehi rūpaṃ. Apunabbhavāyāti yathā te rūpaṃ idheva nirujjheyya, punapaṭisandhiko bhavo na nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā, kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā, saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā, ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā, puna gatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyāti – jahassu rūpaṃ apunabbhavāya. Tenāha bhagavā –
‘‘દિસ્વાન રૂપેસુ વિહઞ્ઞમાને, [પિઙ્ગિયાતિ ભગવા]
‘‘Disvāna rūpesu vihaññamāne, [piṅgiyāti bhagavā]
રુપ્પન્તિ રૂપેસુ જના પમત્તા;
Ruppanti rūpesu janā pamattā;
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો, જહસ્સુ રૂપં અપુનબ્ભવાયા’’તિ.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto, jahassu rūpaṃ apunabbhavāyā’’ti.
૯૧.
91.
દિસા ચતસ્સો વિદિસા ચતસ્સો, ઉદ્ધં અધો દસ દિસા ઇમાયો;
Disā catasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyo;
ન તુય્હં અદિટ્ઠં અસ્સુતં અમુતં, અથો અવિઞ્ઞાતં કિઞ્ચિ નમત્થિ લોકે;
Na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ assutaṃ amutaṃ, atho aviññātaṃ kiñci namatthi loke;
આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં, જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનં.
Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ, jātijarāya idha vippahānaṃ.
દિસા ચતસ્સો વિદિસા ચતસ્સો, ઉદ્ધં અધો દસ દિસા ઇમાયોતિ દસ દિસા.
Disācatasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyoti dasa disā.
ન તુય્હં અદિટ્ઠં અસ્સુતં અમુતં, અથો અવિઞ્ઞાતં કિઞ્ચિ નમત્થિ લોકેતિ ન તુય્હં અદિટ્ઠં અસ્સુતં અમુતં અવિઞ્ઞાતં કિઞ્ચિ અત્તત્થો વા પરત્થો વા ઉભયત્થો વા દિટ્ઠધમ્મિકો વા અત્થો સમ્પરાયિકો વા અત્થો ઉત્તાનો વા અત્થો ગમ્ભીરો વા અત્થો ગૂળ્હો વા અત્થો પટિચ્છન્નો વા અત્થો નેય્યો વા અત્થો નીતો વા અત્થો અનવજ્જો વા અત્થો નિક્કિલેસો વા અત્થો વોદાનો વા અત્થો પરમત્થો વા નત્થિ ન સતિ ન સંવિજ્જતિ નુપલબ્ભતીતિ – ન તુય્હં અદિટ્ઠં અસ્સુતં અમુતં, અથો અવિઞ્ઞાતં કિઞ્ચિ નમત્થિ લોકે.
Na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ assutaṃ amutaṃ, atho aviññātaṃ kiñci namatthi loketi na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ assutaṃ amutaṃ aviññātaṃ kiñci attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāno vā attho paramattho vā natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhatīti – na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ assutaṃ amutaṃ, atho aviññātaṃ kiñci namatthi loke.
આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞન્તિ. ધમ્મન્તિ આદિકલ્યાણં…પે॰… નિબ્બાનઞ્ચ નિબ્બાનગામિનિઞ્ચ પટિપદં આચિક્ખાહિ દેસેહિ પઞ્ઞપેહિ પટ્ઠપેહિ વિવરાહિ વિભજાહિ ઉત્તાનીકરોહિ પકાસેહિ. યમહં વિજઞ્ઞન્તિ યમહં જાનેય્યં આજાનેય્યં વિજાનેય્યં પટિવિજાનેય્યં પટિવિજ્ઝેય્યં અધિગચ્છેય્યં ફસ્સેય્યં સચ્છિકરેય્યન્તિ – આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં.
Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññanti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ…pe… nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Yamahaṃ vijaññanti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyanti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનન્તિ ઇધેવ જાતિજરામરણસ્સ પહાનં વૂપસમં પટિનિસ્સગ્ગં પટિપ્પસ્સદ્ધિં અમતં નિબ્બાનન્તિ – જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાનં. તેનાહ સો બ્રાહ્મણો –
Jātijarāya idha vippahānanti idheva jātijarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – jātijarāya idha vippahānaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘દિસા ચતસ્સો વિદિસા ચતસ્સો, ઉદ્ધં અધો દસ દિસા ઇમાયો;
‘‘Disā catasso vidisā catasso, uddhaṃ adho dasa disā imāyo;
ન તુય્હં અદિટ્ઠં અસ્સુતં અમુતં, અથો અવિઞ્ઞાતં કિઞ્ચિ નમત્થિ લોકે;
Na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ assutaṃ amutaṃ, atho aviññātaṃ kiñci namatthi loke;
આચિક્ખ ધમ્મં યમહં વિજઞ્ઞં, જાતિજરાય ઇધ વિપ્પહાન’’ન્તિ.
Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ, jātijarāya idha vippahāna’’nti.
૯૨.
92.
તણ્હાધિપન્ને મનુજે પેક્ખમાનો, [પિઙ્ગિયાતિ ભગવા]
Taṇhādhipanne manuje pekkhamāno, [piṅgiyāti bhagavā]
સન્તાપજાતે જરસા પરેતે;
Santāpajāte jarasā parete;
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો, જહસ્સુ તણ્હં અપુનબ્ભવાય.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto, jahassutaṇhaṃ apunabbhavāya.
તણ્હાધિપન્ને મનુજે પેક્ખમાનોતિ. તણ્હાતિ રૂપતણ્હા…પે॰… ધમ્મતણ્હા. તણ્હાધિપન્નેતિ તણ્હાધિપન્ને 17 તણ્હાનુગે તણ્હાનુગતે તણ્હાનુસટે તણ્હાય પન્ને પટિપન્ને અભિભૂતે પરિયાદિન્નચિત્તે. મનુજેતિ સત્તાધિવચનં. પેક્ખમાનોતિ પેક્ખમાનો દક્ખમાનો ઓલોકયમાનો નિજ્ઝાયમાનો ઉપપરિક્ખમાનોતિ – તણ્હાધિપન્ને મનુજે પેક્ખમાનો. પિઙ્ગિયાતિ ભગવાતિ. પિઙ્ગિયાતિ ભગવા તં બ્રાહ્મણં નામેન આલપતિ. ભગવાતિ ગારવાધિવચનમેતં…પે॰… સચ્છિકા પઞ્ઞત્તિ, યદિદં ભગવાતિ – પિઙ્ગિયાતિ ભગવા.
Taṇhādhipanne manuje pekkhamānoti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhādhipanneti taṇhādhipanne 18 taṇhānuge taṇhānugate taṇhānusaṭe taṇhāya panne paṭipanne abhibhūte pariyādinnacitte. Manujeti sattādhivacanaṃ. Pekkhamānoti pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – taṇhādhipanne manuje pekkhamāno. Piṅgiyāti bhagavāti. Piṅgiyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – piṅgiyāti bhagavā.
સન્તાપજાતે જરસા પરેતેતિ. સન્તાપજાતેતિ જાતિયા સન્તાપજાતે, જરાય સન્તાપજાતે, બ્યાધિના સન્તાપજાતે, મરણેન સન્તાપજાતે, સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસેહિ સન્તાપજાતે, નેરયિકેન દુક્ખેન સન્તાપજાતે…પે॰… દિટ્ઠિબ્યસનેન દુક્ખેન સન્તાપજાતે ઈતિજાતે ઉપદ્દવજાતે ઉપસગ્ગજાતેતિ – સન્તાપજાતે. જરસા પરેતેતિ જરાય ફુટ્ઠે પરેતે સમોહિતે સમન્નાગતે. જાતિયા અનુગતે જરાય અનુસટે બ્યાધિના અભિભૂતે મરણેન અબ્ભાહતે અતાણે અલેણે અસરણે અસરણીભૂતેતિ – સન્તાપજાતે જરસા પરેતે.
Santāpajāte jarasā pareteti. Santāpajāteti jātiyā santāpajāte, jarāya santāpajāte, byādhinā santāpajāte, maraṇena santāpajāte, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi santāpajāte, nerayikena dukkhena santāpajāte…pe… diṭṭhibyasanena dukkhena santāpajāte ītijāte upaddavajāte upasaggajāteti – santāpajāte. Jarasā pareteti jarāya phuṭṭhe parete samohite samannāgate. Jātiyā anugate jarāya anusaṭe byādhinā abhibhūte maraṇena abbhāhate atāṇe aleṇe asaraṇe asaraṇībhūteti – santāpajāte jarasā parete.
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તોતિ. તસ્માતિ તસ્મા તંકારણા તંહેતુ તપ્પચ્ચયા તંનિદાના એવં આદીનવં સમ્પસ્સમાનો તણ્હાયાતિ – તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય. અપ્પમત્તોતિ સક્કચ્ચકારી…પે॰… અપ્પમાદો કુસલેસુ ધમ્મેસૂતિ – તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamattoti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā evaṃ ādīnavaṃ sampassamāno taṇhāyāti – tasmā tuvaṃ piṅgiya. Appamattoti sakkaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesūti – tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto.
જહસ્સુ તણ્હં અપુનબ્ભવાયાતિ. તણ્હાતિ રૂપતણ્હા…પે॰… ધમ્મતણ્હા. જહસ્સુ તણ્હન્તિ જહસ્સુ તણ્હં પજહસ્સુ તણ્હં વિનોદેહિ તણ્હં બ્યન્તીકરોહિ તણ્હં અનભાવં ગમેહિ તણ્હં. અપુનબ્ભવાયાતિ યથા તે…પે॰… પુનપટિસન્ધિકો ભવો ન નિબ્બત્તેય્ય કામધાતુયા વા રૂપધાતુયા વા અરૂપધાતુયા વા, કામભવે વા રૂપભવે વા અરૂપભવે વા, સઞ્ઞાભવે વા અસઞ્ઞાભવે વા નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાભવે વા, એકવોકારભવે વા ચતુવોકારભવે વા પઞ્ચવોકારભવે વા, પુનગતિયા વા ઉપપત્તિયા વા પટિસન્ધિયા વા ભવે વા સંસારે વા વટ્ટે વા ન જનેય્ય ન સઞ્જનેય્ય ન નિબ્બત્તેય્ય નાભિનિબ્બત્તેય્ય, ઇધેવ નિરુજ્ઝેય્ય વૂપસમેય્ય અત્થં ગચ્છેય્ય પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ – જહસ્સુ તણ્હં અપુનબ્ભવાય. તેનાહ ભગવા –
Jahassu taṇhaṃ apunabbhavāyāti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Jahassu taṇhanti jahassu taṇhaṃ pajahassu taṇhaṃ vinodehi taṇhaṃ byantīkarohi taṇhaṃ anabhāvaṃ gamehi taṇhaṃ. Apunabbhavāyāti yathā te…pe… punapaṭisandhiko bhavo na nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā, kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā, saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā, ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā, punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyāti – jahassu taṇhaṃ apunabbhavāya. Tenāha bhagavā –
‘‘તણ્હાધિપન્ને મનુજે પેક્ખમાનો, [પિઙ્ગિયાતિ ભગવા]
‘‘Taṇhādhipanne manuje pekkhamāno, [piṅgiyāti bhagavā]
સન્તાપજાતે જરસા પરેતે;
Santāpajāte jarasā parete;
તસ્મા તુવં પિઙ્ગિય અપ્પમત્તો, જહસ્સુ તણ્હં અપુનબ્ભવાયા’’તિ.
Tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto, jahassu taṇhaṃ apunabbhavāyā’’ti.
સહ ગાથાપરિયોસાના યે તે બ્રાહ્મણેન સદ્ધિં એકચ્છન્દા એકપયોગા એકાધિપ્પાયા એકવાસનવાસિતા, તેસં અનેકપાણસહસ્સાનં વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ. તસ્સ ચ બ્રાહ્મણસ્સ વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ. સહ ધમ્મચક્ખુસ્સ પટિલાભા અજિનજટાવાકચીરતિદણ્ડકમણ્ડલુકેસા ચ મસ્સૂ ચ અન્તરહિતા ભણ્ડુકાસાયવત્થવસનો સઙ્ઘાટિપત્તચીવરધરો અન્વત્થપટિપત્તિયા પઞ્જલિકો ભગવન્તં નમસ્સમાનો નિસિન્નો હોતિ – ‘‘સત્થા મે ભન્તે ભગવા, સાવકોહમસ્મી’’તિ.
Saha gāthāpariyosānā ye te brāhmaṇena saddhiṃ ekacchandā ekapayogā ekādhippāyā ekavāsanavāsitā, tesaṃ anekapāṇasahassānaṃ virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Tassa ca brāhmaṇassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Saha dhammacakkhussa paṭilābhā ajinajaṭāvākacīratidaṇḍakamaṇḍalukesā ca massū ca antarahitā bhaṇḍukāsāyavatthavasano saṅghāṭipattacīvaradharo anvatthapaṭipattiyā pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno nisinno hoti – ‘‘satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ચૂળનિદ્દેસ-અટ્ઠકથા • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ૧૬. પિઙ્ગિયમાણવસુત્તનિદ્દેસવણ્ણના • 16. Piṅgiyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā