Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૭. પિયજાતિકસુત્તં
7. Piyajātikasuttaṃ
૩૫૩. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ગહપતિસ્સ એકપુત્તકો પિયો મનાપો કાલઙ્કતો હોતિ. તસ્સ કાલંકિરિયાય નેવ કમ્મન્તા પટિભન્તિ ન ભત્તં પટિભાતિ. સો આળાહનં ગન્ત્વા કન્દતિ – ‘‘કહં, એકપુત્તક, કહં, એકપુત્તકા’’તિ! અથ ખો સો ગહપતિ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો તં ગહપતિં ભગવા એતદવોચ – ‘‘ન ખો તે, ગહપતિ, સકે ચિત્તે ઠિતસ્સ ઇન્દ્રિયાનિ, અત્થિ તે ઇન્દ્રિયાનં અઞ્ઞથત્ત’’ન્તિ. ‘‘કિઞ્હિ મે, ભન્તે, ઇન્દ્રિયાનં નાઞ્ઞથત્તં ભવિસ્સતિ; મય્હઞ્હિ, ભન્તે, એકપુત્તો પિયો મનાપો કાલઙ્કતો. તસ્સ કાલંકિરિયાય નેવ કમ્મન્તા પટિભન્તિ, ન ભત્તં પટિભાતિ. સોહં આળાહનં ગન્ત્વા કન્દામિ – ‘કહં, એકપુત્તક, કહં, એકપુત્તકા’’’તિ! ‘‘એવમેતં, ગહપતિ, એવમેતં, ગહપતિ 1! પિયજાતિકા હિ, ગહપતિ, સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’’તિ. ‘‘કસ્સ ખો 2 નામેતં, ભન્તે, એવં ભવિસ્સતિ – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ? પિયજાતિકા હિ ખો, ભન્તે, આનન્દસોમનસ્સા પિયપ્પભવિકા’’તિ. અથ ખો સો ગહપતિ ભગવતો ભાસિતં અનભિનન્દિત્વા પટિક્કોસિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ.
353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa gahapatissa ekaputtako piyo manāpo kālaṅkato hoti. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti na bhattaṃ paṭibhāti. So āḷāhanaṃ gantvā kandati – ‘‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’’ti! Atha kho so gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘na kho te, gahapati, sake citte ṭhitassa indriyāni, atthi te indriyānaṃ aññathatta’’nti. ‘‘Kiñhi me, bhante, indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati; mayhañhi, bhante, ekaputto piyo manāpo kālaṅkato. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti. Sohaṃ āḷāhanaṃ gantvā kandāmi – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’’’ti! ‘‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati 3! Piyajātikā hi, gahapati, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’ti. ‘‘Kassa kho 4 nāmetaṃ, bhante, evaṃ bhavissati – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti? Piyajātikā hi kho, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā’’ti. Atha kho so gahapati bhagavato bhāsitaṃ anabhinanditvā paṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
૩૫૪. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા અક્ખધુત્તા ભગવતો અવિદૂરે અક્ખેહિ દિબ્બન્તિ. અથ ખો સો ગહપતિ યેન તે અક્ખધુત્તા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા અક્ખધુત્તે એતદવોચ – ‘‘ઇધાહં, ભોન્તો, યેન સમણો ગોતમો તેનુપસઙ્કમિં; ઉપસઙ્કમિત્વા સમણં ગોતમં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિં. એકમન્તં નિસિન્નં ખો મં, ભોન્તો, સમણો ગોતમો એતદવોચ – ‘ન ખો તે, ગહપતિ, સકે ચિત્તે ઠિતસ્સ ઇન્દ્રિયાનિ, અત્થિ તે ઇન્દ્રિયાનં અઞ્ઞથત્ત’ન્તિ. એવં વુત્તે, અહં, ભોન્તો, સમણં ગોતમં એતદવોચં – ‘કિઞ્હિ મે, ભન્તે, ઇન્દ્રિયાનં નાઞ્ઞથત્તં ભવિસ્સતિ; મય્હઞ્હિ, ભન્તે, એકપુત્તકો પિયો મનાપો કાલઙ્કતો. તસ્સ કાલંકિરિયાય નેવ કમ્મન્તા પટિભન્તિ, ન ભત્તં પટિભાતિ . સોહં આળાહનં ગન્ત્વા કન્દામિ – કહં, એકપુત્તક, કહં, એકપુત્તકા’તિ! ‘એવમેતં, ગહપતિ, એવમેતં, ગહપતિ! પિયજાતિકા હિ, ગહપતિ, સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ. ‘કસ્સ ખો નામેતં, ભન્તે, એવં ભવિસ્સતિ – પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા? પિયજાતિકા હિ ખો, ભન્તે, આનન્દસોમનસ્સા પિયપ્પભવિકા’તિ. અથ ખ્વાહં, ભોન્તો, સમણસ્સ ગોતમસ્સ ભાસિતં અનભિનન્દિત્વા પટિક્કોસિત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કમિ’’ન્તિ. ‘‘એવમેતં, ગહપતિ, એવમેતં, ગહપતિ! પિયજાતિકા હિ, ગહપતિ, આનન્દસોમનસ્સા પિયપ્પભવિકા’’તિ . અથ ખો સો ગહપતિ ‘‘સમેતિ મે અક્ખધુત્તેહી’’તિ પક્કામિ. અથ ખો ઇદં કથાવત્થુ અનુપુબ્બેન રાજન્તેપુરં પાવિસિ.
354. Tena kho pana samayena sambahulā akkhadhuttā bhagavato avidūre akkhehi dibbanti. Atha kho so gahapati yena te akkhadhuttā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā akkhadhutte etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhonto, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ, bhonto, samaṇo gotamo etadavoca – ‘na kho te, gahapati, sake citte ṭhitassa indriyāni, atthi te indriyānaṃ aññathatta’nti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhonto, samaṇaṃ gotamaṃ etadavocaṃ – ‘kiñhi me, bhante, indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati; mayhañhi, bhante, ekaputtako piyo manāpo kālaṅkato. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti . Sohaṃ āḷāhanaṃ gantvā kandāmi – kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti! ‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati! Piyajātikā hi, gahapati, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti. ‘Kassa kho nāmetaṃ, bhante, evaṃ bhavissati – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā? Piyajātikā hi kho, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā’ti. Atha khvāhaṃ, bhonto, samaṇassa gotamassa bhāsitaṃ anabhinanditvā paṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkami’’nti. ‘‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati! Piyajātikā hi, gahapati, ānandasomanassā piyappabhavikā’’ti . Atha kho so gahapati ‘‘sameti me akkhadhuttehī’’ti pakkāmi. Atha kho idaṃ kathāvatthu anupubbena rājantepuraṃ pāvisi.
૩૫૫. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો મલ્લિકં દેવિં આમન્તેસિ – ‘‘ઇદં તે, મલ્લિકે, સમણેન ગોતમેન ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’’’તિ. ‘‘સચેતં, મહારાજ, ભગવતા ભાસિતં, એવમેત’’ન્તિ. ‘‘એવમેવ પનાયં મલ્લિકા યઞ્ઞદેવ સમણો ગોતમો ભાસતિ તં તદેવસ્સ અબ્ભનુમોદતિ’’. ‘‘સચેતં, મહારાજ, ભગવતા ભાસિતં એવમેતન્તિ. સેય્યથાપિ નામ, યઞ્ઞદેવ આચરિયો અન્તેવાસિસ્સ ભાસતિ તં તદેવસ્સ અન્તેવાસી અબ્ભનુમોદતિ – ‘એવમેતં, આચરિય, એવમેતં, આચરિયા’’’તિ. ‘‘એવમેવ ખો ત્વં, મલ્લિકે, યઞ્ઞદેવ સમણો ગોતમો ભાસતિ તં તદેવસ્સ અબ્ભનુમોદસિ’’. ‘‘સચેતં, મહારાજ , ભગવતા ભાસિતં એવમેત’’ન્તિ. ‘‘ચરપિ, રે મલ્લિકે, વિનસ્સા’’તિ. અથ ખો મલ્લિકા દેવી નાળિજઙ્ઘં બ્રાહ્મણં આમન્તેસિ – ‘‘એહિ ત્વં, બ્રાહ્મણ, યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમ; ઉપસઙ્કમિત્વા મમ વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દાહિ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છ – ‘મલ્લિકા, ભન્તે, દેવી ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતિ, અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છતી’તિ. એવઞ્ચ વદેહિ – ‘ભાસિતા નુ ખો, ભન્તે, ભગવતા એસા વાચા – પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ . યથા તે ભગવા બ્યાકરોતિ તં સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા મમ આરોચેય્યાસિ. ન હિ તથાગતા વિતથં ભણન્તી’’તિ. ‘‘એવં, ભોતી’’તિ ખો નાળિજઙ્ઘો બ્રાહ્મણો મલ્લિકાય દેવિયા પટિસ્સુત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો નાળિજઙ્ઘો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘મલ્લિકા, ભો ગોતમ, દેવી ભોતો ગોતમસ્સ પાદે સિરસા વન્દતિ; અપ્પાબાધં અપ્પાતઙ્કં લહુટ્ઠાનં બલં ફાસુવિહારં પુચ્છતિ; એવઞ્ચ વદેતિ – ‘ભાસિતા નુ ખો, ભન્તે, ભગવતા એસા વાચા – પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’’’તિ.
355. Atha kho rājā pasenadi kosalo mallikaṃ deviṃ āmantesi – ‘‘idaṃ te, mallike, samaṇena gotamena bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ, evameta’’nti. ‘‘Evameva panāyaṃ mallikā yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodati’’. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ evametanti. Seyyathāpi nāma, yaññadeva ācariyo antevāsissa bhāsati taṃ tadevassa antevāsī abbhanumodati – ‘evametaṃ, ācariya, evametaṃ, ācariyā’’’ti. ‘‘Evameva kho tvaṃ, mallike, yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodasi’’. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja , bhagavatā bhāsitaṃ evameta’’nti. ‘‘Carapi, re mallike, vinassā’’ti. Atha kho mallikā devī nāḷijaṅghaṃ brāhmaṇaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, brāhmaṇa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘mallikā, bhante, devī bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘bhāsitā nu kho, bhante, bhagavatā esā vācā – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti . Yathā te bhagavā byākaroti taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi. Na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhotī’’ti kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo mallikāya deviyā paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mallikā, bho gotama, devī bhoto gotamassa pāde sirasā vandati; appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘bhāsitā nu kho, bhante, bhagavatā esā vācā – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti.
૩૫૬. ‘‘એવમેતં, બ્રાહ્મણ, એવમેતં, બ્રાહ્મણ! પિયજાતિકા હિ, બ્રાહ્મણ, સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકાતિ. તદમિનાપેતં, બ્રાહ્મણ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા. ભૂતપુબ્બં, બ્રાહ્મણ, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા અઞ્ઞતરિસ્સા ઇત્થિયા માતા કાલમકાસિ. સા તસ્સા કાલકિરિયાય ઉમ્મત્તિકા ખિત્તચિત્તા રથિકાય રથિકં 5 સિઙ્ઘાટકેન સિઙ્ઘાટકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવમાહ – ‘અપિ મે માતરં અદ્દસ્સથ 6, અપિ મે માતરં અદ્દસ્સથા’તિ? ઇમિનાપિ ખો એતં, બ્રાહ્મણ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકાતિ.
356. ‘‘Evametaṃ, brāhmaṇa, evametaṃ, brāhmaṇa! Piyajātikā hi, brāhmaṇa, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti. Tadamināpetaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā. Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā mātā kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathikāya rathikaṃ 7 siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha 8, api me mātaraṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ભૂતપુબ્બં , બ્રાહ્મણ, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા અઞ્ઞતરિસ્સા ઇત્થિયા પિતા કાલમકાસિ… ભાતા કાલમકાસિ… ભગિની કાલમકાસિ… પુત્તો કાલમકાસિ… ધીતા કાલમકાસિ… સામિકો કાલમકાસિ. સા તસ્સ કાલકિરિયાય ઉમ્મત્તિકા ખિત્તચિત્તા રથિકાય રથિકં સિઙ્ઘાટકેન સિઙ્ઘાટકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવમાહ – ‘અપિ મે સામિકં અદ્દસ્સથ, અપિ મે સામિકં અદ્દસ્સથા’તિ? ઇમિનાપિ ખો એતં, બ્રાહ્મણ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકાતિ.
‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… sāmiko kālamakāsi. Sā tassa kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me sāmikaṃ addassatha, api me sāmikaṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ભૂતપુબ્બં , બ્રાહ્મણ, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા અઞ્ઞતરસ્સ પુરિસસ્સ માતા કાલમકાસિ. સો તસ્સા કાલકિરિયાય ઉમ્મત્તકો ખિત્તચિત્તો રથિકાય રથિકં સિઙ્ઘાટકેન સિઙ્ઘાટકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવમાહ – ‘અપિ મે માતરં અદ્દસ્સથ, અપિ મે માતરં અદ્દસ્સથા’તિ ? ઇમિનાપિ ખો એતં, બ્રાહ્મણ , પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકાતિ.
‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa mātā kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya ummattako khittacitto rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha, api me mātaraṃ addassathā’ti ? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa , pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ભૂતપુબ્બં, બ્રાહ્મણ, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા અઞ્ઞતરસ્સ પુરિસસ્સ પિતા કાલમકાસિ… ભાતા કાલમકાસિ… ભગિની કાલમકાસિ… પુત્તો કાલમકાસિ… ધીતા કાલમકાસિ… પજાપતિ કાલમકાસિ. સો તસ્સા કાલકિરિયાય ઉમ્મત્તકો ખિત્તચિત્તો રથિકાય રથિકં સિઙ્ઘાટકેન સિઙ્ઘાટકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવમાહ – ‘અપિ મે પજાપતિં અદ્દસ્સથ, અપિ મે પજાપતિં અદ્દસ્સથા’તિ? ઇમિનાપિ ખો એતં, બ્રાહ્મણ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકાતિ.
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… pajāpati kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya ummattako khittacitto rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me pajāpatiṃ addassatha, api me pajāpatiṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ભૂતપુબ્બં, બ્રાહ્મણ, ઇમિસ્સાયેવ સાવત્થિયા અઞ્ઞતરા ઇત્થી ઞાતિકુલં અગમાસિ. તસ્સા તે ઞાતકા સામિકં 9 અચ્છિન્દિત્વા અઞ્ઞસ્સ દાતુકામા. સા ચ તં ન ઇચ્છતિ. અથ ખો સા ઇત્થી સામિકં એતદવોચ – ‘ઇમે, મં 10, અય્યપુત્ત, ઞાતકા ત્વં 11 અચ્છિન્દિત્વા અઞ્ઞસ્સ દાતુકામા. અહઞ્ચ તં ન ઇચ્છામી’તિ. અથ ખો સો પુરિસો તં ઇત્થિં દ્વિધા છેત્વા અત્તાનં ઉપ્ફાલેસિ 12 – ‘ઉભો પેચ્ચ ભવિસ્સામા’તિ. ઇમિનાપિ ખો એતં, બ્રાહ્મણ, પરિયાયેન વેદિતબ્બં યથા પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’’તિ.
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarā itthī ñātikulaṃ agamāsi. Tassā te ñātakā sāmikaṃ 13 acchinditvā aññassa dātukāmā. Sā ca taṃ na icchati. Atha kho sā itthī sāmikaṃ etadavoca – ‘ime, maṃ 14, ayyaputta, ñātakā tvaṃ 15 acchinditvā aññassa dātukāmā. Ahañca taṃ na icchāmī’ti. Atha kho so puriso taṃ itthiṃ dvidhā chetvā attānaṃ upphālesi 16 – ‘ubho pecca bhavissāmā’ti. Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’ti.
૩૫૭. અથ ખો નાળિજઙ્ઘો બ્રાહ્મણો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના યેન મલ્લિકા દેવી તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા યાવતકો અહોસિ ભગવતા સદ્ધિં કથાસલ્લાપો તં સબ્બં મલ્લિકાય દેવિયા આરોચેસિ. અથ ખો મલ્લિકા દેવી યેન રાજા પસેનદિ કોસલો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાનં પસેનદિં કોસલં એતદવોચ – ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, પિયા તે વજિરી કુમારી’’તિ? ‘‘એવં, મલ્લિકે, પિયા મે વજિરી કુમારી’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, વજિરિયા તે કુમારિયા વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘વજિરિયા મે, મલ્લિકે, કુમારિયા વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા જીવિતસ્સપિ સિયા અઞ્ઞથત્તં, કિં પન મે ન ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ.
357. Atha kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena mallikā devī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ mallikāya deviyā ārocesi. Atha kho mallikā devī yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te vajirī kumārī’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me vajirī kumārī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, vajiriyā te kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Vajiriyā me, mallike, kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, પિયા તે વાસભા ખત્તિયા’’તિ? ‘‘એવં, મલ્લિકે, પિયા મે વાસભા ખત્તિયા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, વાસભાય તે ખત્તિયાય વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘વાસભાય મે, મલ્લિકે, ખત્તિયાય વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા જીવિતસ્સપિ સિયા અઞ્ઞથત્તં, કિં પન મે ન ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te vāsabhā khattiyā’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me vāsabhā khattiyā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, vāsabhāya te khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Vāsabhāya me, mallike, khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, પિયો તે વિટટૂભો 17 સેનાપતી’’તિ? ‘‘એવં , મલ્લિકે, પિયો મે વિટટૂભો સેનાપતી’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, વિટટૂભસ્સ તે સેનાપતિસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘વિટટૂભસ્સ મે, મલ્લિકે, સેનાપતિસ્સ વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા જીવિતસ્સપિ સિયા અઞ્ઞથત્તં , કિં પન મે ન ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyo te viṭaṭūbho 18 senāpatī’’ti? ‘‘Evaṃ , mallike, piyo me viṭaṭūbho senāpatī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, viṭaṭūbhassa te senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Viṭaṭūbhassa me, mallike, senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ , kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, પિયા તે અહ’’ન્તિ? ‘‘એવં, મલ્લિકે, પિયા મેસિ ત્વ’’ન્તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, મય્હં તે વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘તુય્હઞ્હિ મે, મલ્લિકે, વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા જીવિતસ્સપિ સિયા અઞ્ઞથત્તં, કિં પન મે ન ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te aha’’nti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā mesi tva’’nti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, mayhaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Tuyhañhi me, mallike, vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, પિયા તે કાસિકોસલા’’તિ? ‘‘એવં, મલ્લિકે, પિયા મે કાસિકોસલા. કાસિકોસલાનં, મલ્લિકે, આનુભાવેન કાસિકચન્દનં પચ્ચનુભોમ, માલાગન્ધવિલેપનં ધારેમા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, મહારાજ, કાસિકોસલાનં તે વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા ઉપ્પજ્જેય્યું સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘કાસિકોસલાનઞ્હિ, મલ્લિકે , વિપરિણામઞ્ઞથાભાવા જીવિતસ્સપિ સિયા અઞ્ઞથત્તં, કિં પન મે ન ઉપ્પજ્જિસ્સન્તિ સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા’’તિ? ‘‘ઇદં ખો તં, મહારાજ, તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન સન્ધાય ભાસિતં – ‘પિયજાતિકા સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા પિયપ્પભવિકા’’’તિ.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te kāsikosalā’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me kāsikosalā. Kāsikosalānaṃ, mallike, ānubhāvena kāsikacandanaṃ paccanubhoma, mālāgandhavilepanaṃ dhāremā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, kāsikosalānaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Kāsikosalānañhi, mallike , vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti.
‘‘અચ્છરિયં, મલ્લિકે, અબ્ભુતં, મલ્લિકે! યાવઞ્ચ સો ભગવા પઞ્ઞાય અતિવિજ્ઝ મઞ્ઞે 19 પસ્સતિ. એહિ, મલ્લિકે, આચમેહી’’તિ 20. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો ઉટ્ઠાયાસના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા તિક્ખત્તું ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ, નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ, નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સા’’તિ.
‘‘Acchariyaṃ, mallike, abbhutaṃ, mallike! Yāvañca so bhagavā paññāya ativijjha maññe 21 passati. Ehi, mallike, ācamehī’’ti 22. Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.
પિયજાતિકસુત્તં નિટ્ઠિતં સત્તમં.
Piyajātikasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. પિયજાતિકસુત્તવણ્ણના • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૭. પિયજાતિકસુત્તવણ્ણના • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā