Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
૪. પોતલિયસુત્તવણ્ણના
4. Potaliyasuttavaṇṇanā
૩૧. અઙ્ગા નામ જનપદિનો રાજકુમારા, તેસં નિવાસો એકોપિ જનપદો રુળ્હિવસેન અઙ્ગાત્વેવ વુચ્ચતીતિ આહ ‘‘અઙ્ગાયેવ સો જનપદો’’તિ. મહિયા પનસ્સ ઉત્તરેન યા આપોતિ મહિયા નદિયા યા આપો તસ્સ જનપદસ્સ ઉત્તરેન હોન્તિ. તાસં અવિદૂરત્તા સો જનપદો ઉત્તરાપોતિ વુચ્ચતિ. સા પન મહી કત્થચિ કત્થચિ ભિજ્જિત્વા ગતાતિ આહ ‘‘કતરમહિયા ઉત્તરેન યા આપો’’તિ. તત્થાતિ તસ્સા મહિયા આગમનતો પટ્ઠાય અયં આવિભાવકથા. યસ્મા (અ॰ નિ॰ ટી॰ ૩.૮.૧૯) લોકિયા જમ્બુદીપો હિમવા તત્થ પતિટ્ઠિતસમુદ્દદહપબ્બતનદિયોતિ એતેસુ યં યં ન મનુસ્સગોચરં, તત્થ સયં સમ્મૂળ્હા અઞ્ઞેપિ સમ્મોહયન્તિ, તત્થ તત્થ સમ્મોહવિધમનત્થં ‘‘અયં કિર જમ્બુદીપો’’તિઆદિમારદ્ધં. દસસહસ્સયોજનપરિમાણો આયામતો ચ વિત્થારતો ચાતિ અધિપ્પાયો. તેનાહ ‘‘તત્થા’’તિઆદિ. ઉદકેન અજ્ઝોત્થટો તદુપભોગિસત્તાનં પુઞ્ઞક્ખયેન.
31. Aṅgā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhivasena aṅgātveva vuccatīti āha ‘‘aṅgāyeva so janapado’’ti. Mahiyā panassa uttarena yā āpoti mahiyā nadiyā yā āpo tassa janapadassa uttarena honti. Tāsaṃ avidūrattā so janapado uttarāpoti vuccati. Sā pana mahī katthaci katthaci bhijjitvā gatāti āha ‘‘kataramahiyā uttarena yā āpo’’ti. Tatthāti tassā mahiyā āgamanato paṭṭhāya ayaṃ āvibhāvakathā. Yasmā (a. ni. ṭī. 3.8.19) lokiyā jambudīpo himavā tattha patiṭṭhitasamuddadahapabbatanadiyoti etesu yaṃ yaṃ na manussagocaraṃ, tattha sayaṃ sammūḷhā aññepi sammohayanti, tattha tattha sammohavidhamanatthaṃ ‘‘ayaṃ kira jambudīpo’’tiādimāraddhaṃ. Dasasahassayojanaparimāṇo āyāmato ca vitthārato cāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Udakena ajjhotthaṭo tadupabhogisattānaṃ puññakkhayena.
સુન્દરદસ્સનં કૂટન્તિ સુદસ્સનકૂટં, યં લોકે ‘‘હેમકૂટ’’ન્તિ વુચ્ચતિ. મૂલગન્ધો કાળાનુસારિયાદિ. સારગન્ધો ચન્દનાદિ. ફેગ્ગુગન્ધો સલલાદિ. તચગન્ધો લવઙ્ગાદિ. પપટિકગન્ધો કબિત્થાદિ. રસગન્ધો સજ્જાદિ, પત્તગન્ધો તમાલહિરિવેરાદિ. પુપ્ફગન્ધો નાગકુઙ્કુમાદિ. ફલગન્ધો જાતિફલાદિ. ગન્ધગન્ધો સબ્બેસં ગન્ધાનં ગન્ધો. યસ્સ હિ રુક્ખસ્સ સબ્બેસમ્પિ મૂલાદીનં ગન્ધો અત્થિ, સો ઇધ ગન્ધો નામ. તસ્સ ગન્ધસ્સ ગન્ધો ગન્ધગન્ધો. સબ્બાનિ પુથુલતો પઞ્ઞાસયોજનાનિ, આયામતો પન ઉબ્બેધતો વિય દ્વિયોજનસતાનેવાતિ વદન્તિ.
Sundaradassanaṃ kūṭanti sudassanakūṭaṃ, yaṃ loke ‘‘hemakūṭa’’nti vuccati. Mūlagandho kāḷānusāriyādi. Sāragandho candanādi. Pheggugandho salalādi. Tacagandho lavaṅgādi. Papaṭikagandho kabitthādi. Rasagandho sajjādi, pattagandho tamālahiriverādi. Pupphagandho nāgakuṅkumādi. Phalagandho jātiphalādi. Gandhagandho sabbesaṃ gandhānaṃ gandho. Yassa hi rukkhassa sabbesampi mūlādīnaṃ gandho atthi, so idha gandho nāma. Tassa gandhassa gandho gandhagandho. Sabbāni puthulato paññāsayojanāni, āyāmato pana ubbedhato viya dviyojanasatānevāti vadanti.
મનોહરસિલાતલાનીતિ ઓતરણત્થાય મનુઞ્ઞસોપાનસિલાતલાનિ. સુપટિયત્તાનીતિ તદુપભોગિસત્તાનં સાધારણકમ્માનુભાવેન સુટ્ઠુ પટિયત્તાનિ સુપ્પવત્તિતાનિ હોન્તિ. મચ્છકચ્છપાદયો ઉદકં મલિનં કરોન્તિ, તદભાવતો ફલિકસદિસનિમ્મલુદકાનિ. તિરિયતો દીઘં ઉગ્ગતકૂટન્તિ ‘‘તિરચ્છાનપબ્બત’’ન્તિ આહ.
Manoharasilātalānīti otaraṇatthāya manuññasopānasilātalāni. Supaṭiyattānīti tadupabhogisattānaṃ sādhāraṇakammānubhāvena suṭṭhu paṭiyattāni suppavattitāni honti. Macchakacchapādayo udakaṃ malinaṃ karonti, tadabhāvato phalikasadisanimmaludakāni. Tiriyato dīghaṃ uggatakūṭanti ‘‘tiracchānapabbata’’nti āha.
આપણાનિ એવ વોહારસ્સ મુખભૂતાનીતિ આહ ‘‘આપણમુખસહસ્સાની’’તિ. વિભત્તાનીતિ વવત્થિતાનિ અઞ્ઞમઞ્ઞાસમ્ભિન્નાનિ. વસનટ્ઠાનન્તિ અત્તનો યથાફાસુકં વસિતબ્બટ્ઠાનં. આસતિ એત્થાતિ આસનં, નિસીદિતબ્બટ્ઠાનાનિ.
Āpaṇāni eva vohārassa mukhabhūtānīti āha ‘‘āpaṇamukhasahassānī’’ti. Vibhattānīti vavatthitāni aññamaññāsambhinnāni. Vasanaṭṭhānanti attano yathāphāsukaṃ vasitabbaṭṭhānaṃ. Āsati etthāti āsanaṃ, nisīditabbaṭṭhānāni.
અસારુપ્પં પટિચ્ચ ઉપ્પજ્જનકસ્સ છાદનતો છન્નં અનુચ્છવિકં, તદેવ અજ્ઝાસયસમ્પત્તિં પતિરૂપેતિ પકાસેતીતિ પતિરૂપં. તેનાહ ‘‘નપ્પતિરૂપ’’ન્તિ. કારણવેવચનાનીતિ ઞાપકકારણવેવચનાનિ. ઞાપકઞ્હિ કારણં અધિપ્પેતં. અત્થં આકરોતિ પકાસેતીતિ આકારો, તમેવ લીનં ગુળ્હં અત્થં ગમેતીતિ લિઙ્ગં, સો તેન નિમીયતીતિ નિમિત્તન્તિ વુચ્ચતિ. ઇદાનિ તમેવત્થં વિવરિતું ‘‘દીઘદસવત્થ…પે॰… નિમિત્તાતિ વુત્તા’’તિ આહ. તેતિ આકારાદયો. તથા હિ પન મેતિઆદિના પોતલિયો ગહપતિ ‘‘પરિબ્બાજકનિયામેન અહં જીવામિ, તસ્મા ગહપતિ ન હોમીતિ વદતિ. ઓવદન્તોતિ અનુસાસન્તો. ઉપવદન્તોતિ પરિભાસન્તો.
Asāruppaṃ paṭicca uppajjanakassa chādanato channaṃ anucchavikaṃ, tadeva ajjhāsayasampattiṃ patirūpeti pakāsetīti patirūpaṃ. Tenāha ‘‘nappatirūpa’’nti. Kāraṇavevacanānīti ñāpakakāraṇavevacanāni. Ñāpakañhi kāraṇaṃ adhippetaṃ. Atthaṃ ākaroti pakāsetīti ākāro, tameva līnaṃ guḷhaṃ atthaṃ gametīti liṅgaṃ, so tena nimīyatīti nimittanti vuccati. Idāni tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘dīghadasavattha…pe… nimittāti vuttā’’ti āha. Teti ākārādayo. Tathā hi pana metiādinā potaliyo gahapati ‘‘paribbājakaniyāmena ahaṃ jīvāmi, tasmā gahapati na homīti vadati. Ovadantoti anusāsanto. Upavadantoti paribhāsanto.
૩૨. ગેધભૂતો લોભોતિ ગિજ્ઝનસભાવો લોભો. અગિજ્ઝનલક્ખણો ન લોભો, અનિન્દાભૂતં અઘટ્ટનન્તિ નિન્દાય પટિપક્ખભૂતં પરેસં અઘટ્ટનં. નિન્દાઘટ્ટનાતિ નિન્દાવસેન પરેસં ઘટ્ટના અક્કોસના. બ્યવહારવોહારોપીતિ કયવિક્કયલક્ખણો સબ્યોહારોપિ દાનગ્ગહણં વોહારો. ‘‘દત્તો તિસ્સો’’ તિઆદિના વોહરણં પઞ્ઞાપનન્તિ પઞ્ઞત્તિ વોહારો. યથાધિપ્પેતસ્સ અત્થસ્સ વોહરણં કથનં બોધનન્તિ વચનં વોહારો. યાથાવતો અયાથાવતો ચ વોહરતિ એતેનાતિ વોહારો, ચેતના. અયમિધાધિપ્પેતોતિ અયં ચેતનાલક્ખણો વોહારો ઇધ ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો, સો ચ ખો સાવજ્જોવ સમુચ્છેદસ્સ ઇચ્છિતત્તા. ઇદાનિ ચતુબ્બિધસ્સપિ વોહારસ્સ ઇધ સમ્ભવં દસ્સેતું ‘‘યસ્મા વા’’તિઆદિ વુત્તં. ગિહીતિ ચેતના નત્થીતિ અહં ગિહીતિ ચેતનાપવત્તિ નત્થિ. ગિહીતિ વચનં નત્થીતિ ગિહીતિ અત્તનો પરેસઞ્ચ વચનપ્પવત્તિ નત્થિ. ગિહીતિ પણ્ણત્તિ નત્થીતિ ગિહીતિ સમઞ્ઞા નત્થિ. ગિહીતિ બ્યવહારો નત્થીતિ સમુદાચારો નત્થિ.
32.Gedhabhūto lobhoti gijjhanasabhāvo lobho. Agijjhanalakkhaṇo na lobho, anindābhūtaṃ aghaṭṭananti nindāya paṭipakkhabhūtaṃ paresaṃ aghaṭṭanaṃ. Nindāghaṭṭanāti nindāvasena paresaṃ ghaṭṭanā akkosanā. Byavahāravohāropīti kayavikkayalakkhaṇo sabyohāropi dānaggahaṇaṃ vohāro. ‘‘Datto tisso’’ tiādinā voharaṇaṃ paññāpananti paññatti vohāro. Yathādhippetassa atthassa voharaṇaṃ kathanaṃ bodhananti vacanaṃ vohāro. Yāthāvato ayāthāvato ca voharati etenāti vohāro, cetanā. Ayamidhādhippetoti ayaṃ cetanālakkhaṇo vohāro idha imasmiṃ atthe adhippeto, so ca kho sāvajjova samucchedassa icchitattā. Idāni catubbidhassapi vohārassa idha sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘yasmā vā’’tiādi vuttaṃ. Gihīti cetanā natthīti ahaṃ gihīti cetanāpavatti natthi. Gihīti vacanaṃ natthīti gihīti attano paresañca vacanappavatti natthi. Gihīti paṇṇatti natthīti gihīti samaññā natthi. Gihīti byavahāro natthīti samudācāro natthi.
૩૩. પાણાતિપાતોવ સંયોજનં. કસ્મા? બન્ધનભાવેન પવત્તનતો નિસ્સરિતું અપ્પદાનતો. પાણાતિપાતસ્સ અત્થિતાય સો પુગ્ગલો ‘‘પાણાતિપાતી’’તિ વુચ્ચતીતિ આહ – ‘‘પાણાતિપાતસ્સ…પે॰… હોતી’’તિ. યઞ્હિ યસ્સ અત્થિ, તેન સો અપદિસ્સતીતિ. બહુતાયાતિ અચક્ખુકાદિભેદેન બહુભાવતો. પાણાતિપાતસ્સ પટિપક્ખો અપાણાતિપાતો. સો પન અત્થતો કાયદ્વારિકો સીલસંવરોતિ આહ ‘‘કાયિકસીલસંવરેના’’તિ. અત્તાપિ મં ઉપવદેય્યાતિઆદિ પાણાતિપાતે આદીનવદસ્સનં. આદીનવદસ્સિનો હિ તતો ઓરમણં. દેસનાવસેનાતિ અઞ્ઞત્થ સુત્તે અભિધમ્મે ચ દસસુ સંયોજનેસુ પઞ્ચસુ નીવરણેસુ દેસનાવસેન અપરિયાપન્નમ્પિ સંયોજનન્તિપિ નીવરણન્તિપિ ઇધ વુત્તં. કસ્મા? તદત્થસમ્ભવતો. તેનાહ – ‘‘વટ્ટબન્ધનટ્ઠેન હિતપ્પટિચ્છાદનટ્ઠેન ચા’’તિ, પાણાતિપાતો હિ અપાણાતિપાતપચ્ચયં હિતં પટિચ્છાદેન્તોવ ઉપ્પજ્જતીતિ. એકો અવિજ્જાસવોતિ ઇદં સહજાતવસેન વુત્તં, ઉપનિસ્સયવસેન પન ઇતરેસમ્પિ આસવાનં યથારહં સમ્ભવો વેદિતબ્બો. પાણાતિપાતી હિ પુગ્ગલો ‘‘તપ્પચ્ચયં અત્થં કરિસ્સામી’’તિ કામે પત્થેતિ. દિટ્ઠિં ગણ્હાતિ, ભવવિસેસં પચ્ચાસીસતિ. તત્થ ઉપ્પન્નં વિહનતિ બાધતીતિ વિઘાતો, દુક્ખં, પરિળાહનં અનત્થુપ્પાદવસેન ઉપતાપનં પરિળાહો, અયમેતેસં વિસેસો. સબ્બત્થાતિ સબ્બેસુ વારેસુ. ઇમિના ઉપાયેનાતિ અતિદેસેન પન પરિગ્ગહિતો અત્થો પરતો આગમિસ્સતીતિ.
33.Pāṇātipātova saṃyojanaṃ. Kasmā? Bandhanabhāvena pavattanato nissarituṃ appadānato. Pāṇātipātassa atthitāya so puggalo ‘‘pāṇātipātī’’ti vuccatīti āha – ‘‘pāṇātipātassa…pe… hotī’’ti. Yañhi yassa atthi, tena so apadissatīti. Bahutāyāti acakkhukādibhedena bahubhāvato. Pāṇātipātassa paṭipakkho apāṇātipāto. So pana atthato kāyadvāriko sīlasaṃvaroti āha ‘‘kāyikasīlasaṃvarenā’’ti. Attāpi maṃ upavadeyyātiādi pāṇātipāte ādīnavadassanaṃ. Ādīnavadassino hi tato oramaṇaṃ. Desanāvasenāti aññattha sutte abhidhamme ca dasasu saṃyojanesu pañcasu nīvaraṇesu desanāvasena apariyāpannampi saṃyojanantipi nīvaraṇantipi idha vuttaṃ. Kasmā? Tadatthasambhavato. Tenāha – ‘‘vaṭṭabandhanaṭṭhena hitappaṭicchādanaṭṭhena cā’’ti, pāṇātipāto hi apāṇātipātapaccayaṃ hitaṃ paṭicchādentova uppajjatīti. Eko avijjāsavoti idaṃ sahajātavasena vuttaṃ, upanissayavasena pana itaresampi āsavānaṃ yathārahaṃ sambhavo veditabbo. Pāṇātipātī hi puggalo ‘‘tappaccayaṃ atthaṃ karissāmī’’ti kāme pattheti. Diṭṭhiṃ gaṇhāti, bhavavisesaṃ paccāsīsati. Tattha uppannaṃ vihanati bādhatīti vighāto, dukkhaṃ, pariḷāhanaṃ anatthuppādavasena upatāpanaṃ pariḷāho, ayametesaṃ viseso. Sabbatthāti sabbesu vāresu. Iminā upāyenāti atidesena pana pariggahito attho parato āgamissatīti.
૩૪-૪૦. ઇમસ્મિં પદેતિ એતેન સત્તસુપિ વારેસુ તથા આગતં પદં સામઞ્ઞતો ગહિતં. તેનાહ ‘‘ઇમિના’’તિઆદિ. રોસનં કાયિકં વાચસિકઞ્ચાતિ તપ્પટિપક્ખો અરોસોપિ તથા દુવિધોતિ આહ ‘‘કાયિકવાચસિકસંવરેના’’તિ. યથા અભિજ્ઝા લોભો, અનભિજ્ઝા અલોભો, એવં અકોધૂપાયાસો અબ્યાપાદો, સંવરે સુખન્તિ સંવરોતિ દટ્ઠબ્બો, અનતિલોભો પન સતિસંવરે, અનતિમાનો ઞાણસંવરે સઙ્ગહં ગચ્છતીતિ દટ્ઠબ્બં. ઇમેસુ પન પદેસુ એવં સબ્બવારેસુ યોજના કાતબ્બાતિ સમ્બન્ધો.
34-40.Imasmiṃ padeti etena sattasupi vāresu tathā āgataṃ padaṃ sāmaññato gahitaṃ. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi. Rosanaṃ kāyikaṃ vācasikañcāti tappaṭipakkho arosopi tathā duvidhoti āha ‘‘kāyikavācasikasaṃvarenā’’ti. Yathā abhijjhā lobho, anabhijjhā alobho, evaṃ akodhūpāyāso abyāpādo, saṃvare sukhanti saṃvaroti daṭṭhabbo, anatilobho pana satisaṃvare, anatimāno ñāṇasaṃvare saṅgahaṃ gacchatīti daṭṭhabbaṃ. Imesu pana padesu evaṃ sabbavāresu yojanā kātabbāti sambandho.
એવં આસવુપ્પત્તિ વેદિતબ્બાતિ એત્થ વુત્તસ્સપિ એકજ્ઝં વુચ્ચમાનત્તા ‘‘પુન અયં સઙ્ખેપવિનિચ્છયો’’તિ વુત્તં. અસમ્મોહત્થં આરમ્મણસ્સ. પુરિમેસુ તાવ ચતૂસુ વારેસુ વિરમિતું ન સક્કોમીતિ વત્તબ્બં. ‘‘અત્તાપિ મં ઉપવદેય્યા’’તિ એતસ્સ પદસ્સ અત્થવણ્ણનાયં ‘‘ન સક્કોમી’’તિ, ‘‘અનુવિજ્જાપિ મં વિઞ્ઞૂ ગરહેય્યુ’’ન્તિ એતસ્સ પદસ્સ અત્થવણ્ણનાયં ‘‘ન સક્કોતી’’તિ વત્તબ્બં, ઇમિના નયેન પચ્છિમેસુપિ ચતૂસુ યથારહં યોજના વેદિતબ્બા. અતિમાને ભવાસવઅવિજ્જાસવાતિ વુત્તં માનેન સહ દિટ્ઠિયા અનુપ્પજ્જનતો, અતિમાનો પન કામરાગેનપિ ઉપ્પજ્જતેવાતિ ‘‘અતિમાને કામાસવઅવિજ્જાસવા’’તિ વત્તબ્બં સિયા, સ્વાયં નયો વુત્તનયત્તા સુવિઞ્ઞેય્યોતિ ન દસ્સિતો. પાતિમોક્ખસંવરસીલં કથિતં આદિતો ચતૂહિ છટ્ઠેન વાતિ પઞ્ચહિ વારેહિ, સેસેહિ તીહિ પાતિમોક્ખસંવરસીલે ઠિતસ્સ ભિક્ખુનો પટિસઙ્ખાપહાનં, સબ્બેહિપિ પન ભિક્ખુભાવે ઠિતસ્સ ગિહિવોહારસમુચ્છેદો કથિતો. તત્થ સબ્બત્થ વત્તં ‘‘ઇદઞ્ચિદઞ્ચ મય્હં કાતું નપ્પતિરૂપ’’ન્તિ પટિસઙ્ખાનવસેન અકરણં પજહનઞ્ચ પટિસઙ્ખાપહાનં.
Evaṃ āsavuppatti veditabbāti ettha vuttassapi ekajjhaṃ vuccamānattā ‘‘puna ayaṃ saṅkhepavinicchayo’’ti vuttaṃ. Asammohatthaṃ ārammaṇassa. Purimesu tāva catūsu vāresu viramituṃ na sakkomīti vattabbaṃ. ‘‘Attāpi maṃ upavadeyyā’’ti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkomī’’ti, ‘‘anuvijjāpi maṃ viññū garaheyyu’’nti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkotī’’tivattabbaṃ, iminā nayena pacchimesupi catūsu yathārahaṃ yojanā veditabbā. Atimāne bhavāsavaavijjāsavāti vuttaṃ mānena saha diṭṭhiyā anuppajjanato, atimāno pana kāmarāgenapi uppajjatevāti ‘‘atimāne kāmāsavaavijjāsavā’’ti vattabbaṃ siyā, svāyaṃ nayo vuttanayattā suviññeyyoti na dassito. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ kathitaṃ ādito catūhi chaṭṭhena vāti pañcahi vārehi, sesehi tīhi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno paṭisaṅkhāpahānaṃ, sabbehipi pana bhikkhubhāve ṭhitassa gihivohārasamucchedo kathito. Tattha sabbattha vattaṃ ‘‘idañcidañca mayhaṃ kātuṃ nappatirūpa’’nti paṭisaṅkhānavasena akaraṇaṃ pajahanañca paṭisaṅkhāpahānaṃ.
કામાદીનવકથાવણ્ણના
Kāmādīnavakathāvaṇṇanā
૪૨. ઉપસુમ્ભેય્યાતિ એત્થ ઉપ-સદ્દો સમીપત્થો, સુમ્ભનં વિક્ખેપનં. તેનેવ તમેનન્તિ ભુમ્મત્થે ઉપયોગવચનન્તિ આહ – ‘‘તસ્સ સમીપે ખિપેય્યા’’તિ, તસ્સ કુક્કુરસ્સ સમીપે અટ્ઠિકઙ્કલં ખિપેય્યાતિ અત્થો. નિમ્મંસત્તા કઙ્કલન્તિ વુચ્ચતીતિ ઇમિના વિગતમંસાય અટ્ઠિકઙ્કલિકાય ઉરટ્ઠિમ્હિ વા પિટ્ઠિકણ્ટકે વા સીસટ્ઠિમ્હિ વા કઙ્કલ-સદ્દો નિરુળ્હોતિ દસ્સેતિ. સુનિક્કન્તન્તિ નિલ્લિખિતં કત્વાવ નિબ્બિસેસં લિખિતં.
42.Upasumbheyyāti ettha upa-saddo samīpattho, sumbhanaṃ vikkhepanaṃ. Teneva tamenanti bhummatthe upayogavacananti āha – ‘‘tassa samīpe khipeyyā’’ti, tassa kukkurassa samīpe aṭṭhikaṅkalaṃ khipeyyāti attho. Nimmaṃsattā kaṅkalanti vuccatīti iminā vigatamaṃsāya aṭṭhikaṅkalikāya uraṭṭhimhi vā piṭṭhikaṇṭake vā sīsaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷhoti dasseti. Sunikkantanti nillikhitaṃ katvāva nibbisesaṃ likhitaṃ.
એકત્તુપટ્ઠાનસ્સ અજ્ઝુપેક્ખનવસેન પવત્તિયા એકત્તા. તેનાહ ‘‘ચતુત્થઝાનુપેક્ખા’’તિ. યસ્મા પનસ્સ આરમ્મણમ્પિ એકસભાવમેવ, તસ્મા આહ ‘‘સા હી’’તિઆદિ. લોકામિસસઙ્ખાતાતિ અપરિઞ્ઞાતવત્થુના લોકેન આમસિતબ્બતો, લોકે વા આમિસોતિ સઙ્ખં ગતાય વસેન કામગુણાનં કામભાવો ચ આમિસભાવો ચ, સો એવ નિપ્પરિયાયતો આમિસન્તિ વત્તબ્બતં અરહતિ. કામગુણામિસાતિ કામગુણે છન્દરાગા. ગહણટ્ઠેન ભુસં આદાનટ્ઠેન.
Ekattupaṭṭhānassa ajjhupekkhanavasena pavattiyā ekattā. Tenāha ‘‘catutthajhānupekkhā’’ti. Yasmā panassa ārammaṇampi ekasabhāvameva, tasmā āha ‘‘sā hī’’tiādi. Lokāmisasaṅkhātāti apariññātavatthunā lokena āmasitabbato, loke vā āmisoti saṅkhaṃ gatāya vasena kāmaguṇānaṃ kāmabhāvo ca āmisabhāvo ca, so eva nippariyāyato āmisanti vattabbataṃ arahati. Kāmaguṇāmisāti kāmaguṇe chandarāgā. Gahaṇaṭṭhena bhusaṃ ādānaṭṭhena.
૪૩. ડયનં આકાસેન ગમનન્તિ આહ ‘‘ઉપ્પતિત્વા ગચ્છેય્યા’’તિ. ગિજ્ઝાદીનં વાસિફરસુ ન હોતીતિ આહ – ‘‘મુખતુણ્ડકેન ડસન્તા તચ્છેય્યુ’’ન્તિ. વિસ્સજ્જેય્યુન્તિ એત્થ ‘‘વિસ્સજ્જન’’ન્તિ આકડ્ઢનં અધિપ્પેતં અનેકત્થત્તા ધાતૂનં, આકડ્ઢનઞ્ચ અનુબન્ધિત્વા પાતનન્તિ આહ ‘‘મંસપેસિં નખેહિ કડ્ઢિત્વા પાતેય્યુ’’ન્તિ.
43. Ḍayanaṃ ākāsena gamananti āha ‘‘uppatitvā gaccheyyā’’ti. Gijjhādīnaṃ vāsipharasu na hotīti āha – ‘‘mukhatuṇḍakena ḍasantā taccheyyu’’nti. Vissajjeyyunti ettha ‘‘vissajjana’’nti ākaḍḍhanaṃ adhippetaṃ anekatthattā dhātūnaṃ, ākaḍḍhanañca anubandhitvā pātananti āha ‘‘maṃsapesiṃ nakhehi kaḍḍhitvā pāteyyu’’nti.
૪૭. પુરિસસ્સ આરોહનયોગ્યં પોરિસેય્યં.
47. Purisassa ārohanayogyaṃ poriseyyaṃ.
૪૮. સમ્પન્નં સુન્દરં ફલમસ્સાતિ સમ્પન્નફલં. ફલૂપપન્નન્તિ ફલેહિ ઉપેતન્તિ આહ ‘‘બહુફલ’’ન્તિ.
48. Sampannaṃ sundaraṃ phalamassāti sampannaphalaṃ. Phalūpapannanti phalehi upetanti āha ‘‘bahuphala’’nti.
૫૦. સુવિદૂરવિદૂરેતિ અરિયસ્સ વિનયે વોહારસમુચ્છેદતો સુટ્ઠુ વિદૂરભૂતે એવ વિદૂરે અહં ઠિતો. કસ્સચિ નામ અત્થસ્સપિ અજાનનતો ન આજાનન્તીતિ અનાજાનીયાતિ કત્તુસાધનમસ્સ દસ્સેન્તો અજાનનકેતિ અજાનન્તભોજનસીસેન તેસં દાતબ્બપચ્ચયે વદતિ. સેસં સુવિઞ્ઞેય્યમેવ.
50.Suvidūravidūreti ariyassa vinaye vohārasamucchedato suṭṭhu vidūrabhūte eva vidūre ahaṃ ṭhito. Kassaci nāma atthassapi ajānanato na ājānantīti anājānīyāti kattusādhanamassa dassento ajānanaketi ajānantabhojanasīsena tesaṃ dātabbapaccaye vadati. Sesaṃ suviññeyyameva.
પોતલિયસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.
Potaliyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૪. પોતલિયસુત્તં • 4. Potaliyasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. પોતલિયસુત્તવણ્ણના • 4. Potaliyasuttavaṇṇanā