| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya |
೯. ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತಂ
9. Poṭṭhapādasuttaṃ
ಪೋಟ್ಠಪಾದಪರಿಬ್ಬಾಜಕವತ್ಥು
Poṭṭhapādaparibbājakavatthu
೪೦೬. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಸಮಯಪ್ಪವಾದಕೇ ತಿನ್ದುಕಾಚೀರೇ ಏಕಸಾಲಕೇ ಮಲ್ಲಿಕಾಯ ಆರಾಮೇ ಪಟಿವಸತಿ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ತಿಂಸಮತ್ತೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸತೇಹಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ।
406. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.
೪೦೭. ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅತಿಪ್ಪಗೋ ಖೋ ತಾವ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಸಮಯಪ್ಪವಾದಕೋ ತಿನ್ದುಕಾಚೀರೋ ಏಕಸಾಲಕೋ ಮಲ್ಲಿಕಾಯ ಆರಾಮೋ, ಯೇನ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ಸಮಯಪ್ಪವಾದಕೋ ತಿನ್ದುಕಾಚೀರೋ ಏಕಸಾಲಕೋ ಮಲ್ಲಿಕಾಯ ಆರಾಮೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
407. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo, yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo tenupasaṅkami.
೪೦೮. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪರಿಸಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಉನ್ನಾದಿನಿಯಾ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದಾಯ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಿಯಾ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ರಾಜಕಥಂ ಚೋರಕಥಂ ಮಹಾಮತ್ತಕಥಂ ಸೇನಾಕಥಂ ಭಯಕಥಂ ಯುದ್ಧಕಥಂ ಅನ್ನಕಥಂ ಪಾನಕಥಂ ವತ್ಥಕಥಂ ಸಯನಕಥಂ ಮಾಲಾಕಥಂ ಗನ್ಧಕಥಂ ಞಾತಿಕಥಂ ಯಾನಕಥಂ ಗಾಮಕಥಂ ನಿಗಮಕಥಂ ನಗರಕಥಂ ಜನಪದಕಥಂ ಇತ್ಥಿಕಥಂ ಸೂರಕಥಂ ವಿಸಿಖಾಕಥಂ ಕುಮ್ಭಟ್ಠಾನಕಥಂ ಪುಬ್ಬಪೇತಕಥಂ ನಾನತ್ತಕಥಂ ಲೋಕಕ್ಖಾಯಿಕಂ ಸಮುದ್ದಕ್ಖಾಯಿಕಂ ಇತಿಭವಾಭವಕಥಂ ಇತಿ ವಾ।
408. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā. Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
೪೦೯. ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ; ದಿಸ್ವಾನ ಸಕಂ ಪರಿಸಂ ಸಣ್ಠಪೇಸಿ – ‘‘ಅಪ್ಪಸದ್ದಾ ಭೋನ್ತೋ ಹೋನ್ತು, ಮಾ ಭೋನ್ತೋ ಸದ್ದಮಕತ್ಥ। ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಅಪ್ಪಸದ್ದಕಾಮೋ ಖೋ ಸೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಸದ್ದಸ್ಸ ವಣ್ಣವಾದೀ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಪರಿಸಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ।
409. Addasā kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati. Appasaddakāmo kho so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī. Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
೪೧೦. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯೇನ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಏತು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ। ಸ್ವಾಗತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ। ಚಿರಸ್ಸಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಇಮಂ ಪರಿಯಾಯಮಕಾಸಿ, ಯದಿದಂ ಇಧಾಗಮನಾಯ। ನಿಸೀದತು, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ, ಇದಂ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞತ್ತ’’ನ್ತಿ।
410. Atha kho bhagavā yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā, idaṃ āsanaṃ paññatta’’nti.
ನಿಸೀದಿ ಭಗವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ। ಪೋಟ್ಠಪಾದೋಪಿ ಖೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಅಞ್ಞತರಂ ನೀಚಂ ಆಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಾಯ ನುತ್ಥ 1, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ, ಕಾ ಚ ಪನ ವೋ ಅನ್ತರಾಕಥಾ ವಿಪ್ಪಕತಾ’’ತಿ?
Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Poṭṭhapādopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kāya nuttha 2, poṭṭhapāda, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಕಥಾ
Abhisaññānirodhakathā
೪೧೧. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತಿಟ್ಠತೇಸಾ, ಭನ್ತೇ, ಕಥಾ, ಯಾಯ ಮಯಂ ಏತರಹಿ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ। ನೇಸಾ, ಭನ್ತೇ, ಕಥಾ ಭಗವತೋ ದುಲ್ಲಭಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪಚ್ಛಾಪಿ ಸವನಾಯ। ಪುರಿಮಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ದಿವಸಾನಿ ಪುರಿಮತರಾನಿ, ನಾನಾತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಕೋತೂಹಲಸಾಲಾಯ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೇ ಕಥಾ ಉದಪಾದಿ – ‘ಕಥಂ ನು ಖೋ, ಭೋ, ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’ತಿ? ತತ್ರೇಕಚ್ಚೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಅಹೇತೂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿಪಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ಅಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತೀ’ತಿ। ಇತ್ಥೇಕೇ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
411. Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭhatesā, bhante, kathā, yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā, bhante, kathā bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni, nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kotūhalasālāya sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ abhisaññānirodhe kathā udapādi – ‘kathaṃ nu kho, bho, abhisaññānirodho hotī’ti? Tatrekacce evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Yasmiṃ samaye uppajjanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye nirujjhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘ತಮಞ್ಞೋ ಏವಮಾಹ – ‘ನ ಖೋ ಪನ ಮೇತಂ 3, ಭೋ, ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸಞ್ಞಾ ಹಿ, ಭೋ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅತ್ತಾ। ಸಾ ಚ ಖೋ ಉಪೇತಿಪಿ ಅಪೇತಿಪಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಪೇತಿ, ಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅಪೇತಿ, ಅಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತೀ’ತಿ। ಇತ್ಥೇಕೇ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ 4, bho, evaṃ bhavissati. Saññā hi, bho, purisassa attā. Sā ca kho upetipi apetipi. Yasmiṃ samaye upeti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apeti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘ತಮಞ್ಞೋ ಏವಮಾಹ – ‘ನ ಖೋ ಪನ ಮೇತಂ, ಭೋ, ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸನ್ತಿ ಹಿ, ಭೋ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಮಹಾನುಭಾವಾ। ತೇ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಉಪಕಡ್ಢನ್ತಿಪಿ ಅಪಕಡ್ಢನ್ತಿಪಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಪಕಡ್ಢನ್ತಿ, ಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅಪಕಡ್ಢನ್ತಿ, ಅಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತೀ’ತಿ। ಇತ್ಥೇಕೇ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, samaṇabrāhmaṇā mahiddhikā mahānubhāvā. Te imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘ತಮಞ್ಞೋ ಏವಮಾಹ – ‘ನ ಖೋ ಪನ ಮೇತಂ, ಭೋ, ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸನ್ತಿ ಹಿ, ಭೋ, ದೇವತಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಮಹಾನುಭಾವಾ। ತಾ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಂ ಉಪಕಡ್ಢನ್ತಿಪಿ ಅಪಕಡ್ಢನ್ತಿಪಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಪಕಡ್ಢನ್ತಿ, ಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅಪಕಡ್ಢನ್ತಿ, ಅಸಞ್ಞೀ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತೀ’ತಿ। ಇತ್ಥೇಕೇ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ।
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, devatā mahiddhikā mahānubhāvā. Tā imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ ಉದಪಾದಿ – ‘ಅಹೋ ನೂನ ಭಗವಾ, ಅಹೋ ನೂನ ಸುಗತೋ, ಯೋ ಇಮೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸುಕುಸಲೋ’ತಿ। ಭಗವಾ, ಭನ್ತೇ, ಕುಸಲೋ, ಭಗವಾ ಪಕತಞ್ಞೂ ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧಸ್ಸ। ಕಥಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ?
‘‘Tassa mayhaṃ, bhante, bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘aho nūna bhagavā, aho nūna sugato, yo imesaṃ dhammānaṃ sukusalo’ti. Bhagavā, bhante, kusalo, bhagavā pakataññū abhisaññānirodhassa. Kathaṃ nu kho, bhante, abhisaññānirodho hotī’’ti?
ಸಹೇತುಕಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಕಥಾ
Sahetukasaññuppādanirodhakathā
೪೧೨. ‘‘ತತ್ರ , ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಅಹೇತೂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿಪೀ’ತಿ, ಆದಿತೋವ ತೇಸಂ ಅಪರದ್ಧಂ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಸಹೇತೂ ಹಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿಪಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿಪಿ। ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ’’।
412. ‘‘Tatra , poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipī’ti, āditova tesaṃ aparaddhaṃ. Taṃ kissa hetu? Sahetū hi, poṭṭhapāda, sappaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati’’.
೪೧೩. ‘‘ಕಾ ಚ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ? ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘ಇಧ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ತಥಾಗತೋ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅರಹಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ…ಪೇ॰… (ಯಥಾ ೧೯೦-೨೧೨ ಅನುಚ್ಛೇದೇಸು, ಏವಂ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ)। ಏವಂ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ತಸ್ಸಿಮೇ ಪಞ್ಚನೀವರಣೇ ಪಹೀನೇ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯತಿ, ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಪೀತಿ ಜಾಯತಿ, ಪೀತಿಮನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ, ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋ ಸುಖಂ ವೇದೇತಿ, ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೋ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ, ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಕಾಮಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ವಿವೇಕಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ವಿವೇಕಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮ-ಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಂ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
413. ‘‘Kā ca sikkhā’’ti? Bhagavā avoca – ‘‘idha, poṭṭhapāda, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu, evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, poṭṭhapāda, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… tassime pañcanīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati. So vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā kāmasaññā, sā nirujjhati. Vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, vivekajapītisukhasukhuma-saccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayaṃ sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ವಿವೇಕಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಸಮಾಧಿಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ , ಸಮಾಧಿಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti , samādhijapītisukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’’ತಿ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಸಮಾಧಿಜಪೀತಿಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Upekkhāsukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, upekkhāsukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā upekkhāsukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Adukkhamasukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, adukkhamasukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾ 5, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā rūpasaññā 6, sā nirujjhati. Ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಯಾ ಪುರಿಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸುಖುಮಸಚ್ಚಸಞ್ಞೀಯೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಿಕ್ಖಾ ಏಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
೪೧೪. ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಇಧ ಸಕಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ, ಸೋ ತತೋ ಅಮುತ್ರ ತತೋ ಅಮುತ್ರ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಫುಸತಿ। ತಸ್ಸ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಚೇತಯಮಾನಸ್ಸ ಮೇ ಪಾಪಿಯೋ, ಅಚೇತಯಮಾನಸ್ಸ ಮೇ ಸೇಯ್ಯೋ। ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೇತೇಯ್ಯಂ, ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯಂ, ಇಮಾ ಚ ಮೇ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝೇಯ್ಯುಂ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಓಳಾರಿಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ; ಯಂನೂನಾಹಂ ನ ಚೇವ ಚೇತೇಯ್ಯಂ ನ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ನ ಚೇವ ಚೇತೇತಿ, ನ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ। ತಸ್ಸ ಅಚೇತಯತೋ ಅನಭಿಸಙ್ಖರೋತೋ ತಾ ಚೇವ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಓಳಾರಿಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಸೋ ನಿರೋಧಂ ಫುಸತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅನುಪುಬ್ಬಾಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧ-ಸಮ್ಪಜಾನ-ಸಮಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ।
414. ‘‘Yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati. Tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ, abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ na ca abhisaṅkhareyya’nti. So na ceva ceteti, na ca abhisaṅkharoti. Tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti. So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hoti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಪಿ ನು ತೇ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಏವರೂಪಾ ಅನುಪುಬ್ಬಾಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧ-ಸಮ್ಪಜಾನ-ಸಮಾಪತ್ತಿ ಸುತಪುಬ್ಬಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ। ಏವಂ ಖೋ ಅಹಂ , ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘ಯತೋ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಭಿಕ್ಖು ಇಧ ಸಕಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ, ಸೋ ತತೋ ಅಮುತ್ರ ತತೋ ಅಮುತ್ರ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಫುಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಠಿತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಚೇತಯಮಾನಸ್ಸ ಮೇ ಪಾಪಿಯೋ, ಅಚೇತಯಮಾನಸ್ಸ ಮೇ ಸೇಯ್ಯೋ। ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಚೇತೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯಂ, ಇಮಾ ಚ ಮೇ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝೇಯ್ಯುಂ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಓಳಾರಿಕಾ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ; ಯಂನೂನಾಹಂ ನ ಚೇವ ಚೇತೇಯ್ಯಂ, ನ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ನ ಚೇವ ಚೇತೇತಿ, ನ ಚಾಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ, ತಸ್ಸ ಅಚೇತಯತೋ ಅನಭಿಸಙ್ಖರೋತೋ ತಾ ಚೇವ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಓಳಾರಿಕಾ ಸಞ್ಞಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ । ಸೋ ನಿರೋಧಂ ಫುಸತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅನುಪುಬ್ಬಾಭಿಸಞ್ಞಾನಿರೋಧ-ಸಮ್ಪಜಾನ-ಸಮಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀ’’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದಾ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, api nu te ito pubbe evarūpā anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti sutapubbā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante. Evaṃ kho ahaṃ , bhante, bhagavato bhāsitaṃ ājānāmi – ‘yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati, tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ, na ca abhisaṅkhareyya’’nti. So na ceva ceteti, na cābhisaṅkharoti, tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti . So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hotī’’’ti. ‘‘Evaṃ, poṭṭhapādā’’ti.
೪೧೫. ‘‘ಏಕಞ್ಞೇವ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಉದಾಹು ಪುಥೂಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಪೇತೀ’’ತಿ? ‘‘ಏಕಮ್ಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ, ಪುಥೂಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಪೇಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಯಥಾ ಕಥಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಏಕಮ್ಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಪುಥೂಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಪೇತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನಿರೋಧಂ ಫುಸತಿ, ತಥಾ ತಥಾಹಂ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ। ಏವಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏಕಮ್ಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ, ಪುಥೂಪಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಪೇಮೀ’’ತಿ।
415. ‘‘Ekaññeva nu kho, bhante, bhagavā saññaggaṃ paññapeti, udāhu puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Ekampi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā ekampi saññaggaṃ paññapeti, puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Yathā yathā kho, poṭṭhapāda, nirodhaṃ phusati, tathā tathāhaṃ saññaggaṃ paññapemi. Evaṃ kho ahaṃ, poṭṭhapāda, ekampi saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti.
೪೧೬. ‘‘ಸಞ್ಞಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಞಾಣಂ, ಉದಾಹು ಞಾಣಂ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಸಞ್ಞಾ, ಉದಾಹು ಸಞ್ಞಾ ಚ ಞಾಣಞ್ಚ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಞ್ಞಾ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಞಾಣಂ, ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದಾ ಚ ಪನ ಞಾಣುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಕಿರ ಮೇ ಞಾಣಂ ಉದಪಾದೀ’ತಿ। ಇಮಿನಾ ಖೋ ಏತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಯಥಾ ಸಞ್ಞಾ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಞಾಣಂ, ಸಞ್ಞುಪ್ಪಾದಾ ಚ ಪನ ಞಾಣುಪ್ಪಾದೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
416. ‘‘Saññā nu kho, bhante, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, udāhu ñāṇaṃ paṭhamaṃ uppajjati, pacchā saññā, udāhu saññā ca ñāṇañca apubbaṃ acarimaṃ uppajjantī’’ti? ‘‘Saññā kho, poṭṭhapāda, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hoti. So evaṃ pajānāti – ‘idappaccayā kira me ñāṇaṃ udapādī’ti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ – yathā saññā paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hotī’’ti.
ಸಞ್ಞಾಅತ್ತಕಥಾ
Saññāattakathā
೪೧೭. ‘‘ಸಞ್ಞಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅತ್ತಾ, ಉದಾಹು ಅಞ್ಞಾ ಸಞ್ಞಾ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ? ‘‘ಕಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಸೀ’’ತಿ ? ‘‘ಓಳಾರಿಕಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಮಿ ರೂಪಿಂ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಂ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖ’’ನ್ತಿ 7। ‘‘ಓಳಾರಿಕೋ ಚ ಹಿ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಾ ಅಭವಿಸ್ಸ ರೂಪೀ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖೋ। ಏವಂ ಸನ್ತಂ ಖೋ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತದಮಿನಾಪೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ , ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತಿಟ್ಠತೇವ ಸಾಯಂ 8, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಾ ರೂಪೀ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖೋ, ಅಥ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ಖೋ ಏತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।
417. ‘‘Saññā nu kho, bhante, purisassa attā, udāhu aññā saññā añño attā’’ti? ‘‘Kaṃ pana tvaṃ, poṭṭhapāda, attānaṃ paccesī’’ti ? ‘‘Oḷārikaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi rūpiṃ cātumahābhūtikaṃ kabaḷīkārāhārabhakkha’’nti 9. ‘‘Oḷāriko ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho. Evaṃ santaṃ kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda , pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ 10, poṭṭhapāda, oḷāriko attā rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
೪೧೮. ‘‘ಮನೋಮಯಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಮಿ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಿಂ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಮನೋಮಯೋ ಚ ಹಿ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಾ ಅಭವಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಏವಂ ಸನ್ತಮ್ಪಿ ಖೋ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತದಮಿನಾಪೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತಿಟ್ಠತೇವ ಸಾಯಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಾ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಅಥ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಇಮಿನಾಪಿ ಖೋ ಏತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।
418. ‘‘Manomayaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriya’’nti. ‘‘Manomayo ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, manomayo attā sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
೪೧೯. ‘‘ಅರೂಪಿಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಮಿ ಸಞ್ಞಾಮಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಅರೂಪೀ ಚ ಹಿ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಾ ಅಭವಿಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾಮಯೋ, ಏವಂ ಸನ್ತಮ್ಪಿ ಖೋ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತದಮಿನಾಪೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ। ತಿಟ್ಠತೇವ ಸಾಯಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅರೂಪೀ ಅತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾಮಯೋ, ಅಥ ಇಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಾ ಚ ಸಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಇಮಿನಾಪಿ ಖೋ ಏತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।
419. ‘‘Arūpiṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi saññāmaya’’nti. ‘‘Arūpī ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa saññāmayo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, arūpī attā saññāmayo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
೪೨೦. ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಪನೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಯಾ ಞಾತುಂ – ‘ಸಞ್ಞಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ ‘ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾತಿ ವಾ’ತಿ? ‘‘ದುಜ್ಜಾನಂ ಖೋ ಏತಂ 11, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ತಯಾ ಅಞ್ಞದಿಟ್ಠಿಕೇನ ಅಞ್ಞಖನ್ತಿಕೇನ ಅಞ್ಞರುಚಿಕೇನ ಅಞ್ಞತ್ರಾಯೋಗೇನ ಅಞ್ಞತ್ರಾಚರಿಯಕೇನ – ‘ಸಞ್ಞಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾತಿ ವಾ’’’ತಿ।
420. ‘‘Sakkā panetaṃ, bhante, mayā ñātuṃ – ‘saññā purisassa attā’ti vā ‘aññāva saññā añño attāti vā’ti? ‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ 12, poṭṭhapāda, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attāti vā’’’ti.
‘‘ಸಚೇ ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಯಾ ದುಜ್ಜಾನಂ ಅಞ್ಞದಿಟ್ಠಿಕೇನ ಅಞ್ಞಖನ್ತಿಕೇನ ಅಞ್ಞರುಚಿಕೇನ ಅಞ್ಞತ್ರಾಯೋಗೇನ ಅಞ್ಞತ್ರಾಚರಿಯಕೇನ – ‘ಸಞ್ಞಾ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಾವ ಸಞ್ಞಾ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ವಾ; ‘ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’ನ್ತಿ? ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಖೋ ಏತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ – ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’ನ್ತಿ।
‘‘Sace taṃ, bhante, mayā dujjānaṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attā’ti vā; ‘kiṃ pana, bhante, sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti? Abyākataṃ kho etaṃ, poṭṭhapāda, mayā – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti.
‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’’ನ್ತಿ ? ‘‘ಏತಮ್ಪಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತಂ – ‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’’ನ್ತಿ।
‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti ? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ‘ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ‘ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ … ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರಂ… ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರಂ… ‘ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ‘ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ… ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏತಮ್ಪಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತಂ – ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ, ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’’ನ್ತಿ।
‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘antavā loko…pe… ‘anantavā loko … ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಅಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ನ ಹೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ ನ ಧಮ್ಮಸಂಹಿತಂ ನಾದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಂ, ನ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ನ ವಿರಾಗಾಯ ನ ನಿರೋಧಾಯ ನ ಉಪಸಮಾಯ ನ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಮಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ।
‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā abyākata’’nti? ‘‘Na hetaṃ, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ na dhammasaṃhitaṃ nādibrahmacariyakaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, tasmā etaṃ mayā abyākata’’nti.
‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಬ್ಯಾಕತಂ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಬ್ಯಾಕತಂ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಬ್ಯಾಕತಂ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ।
‘‘Kiṃ pana, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā byākata’’nti.
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏತಞ್ಹಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ, ಏತಂ ಧಮ್ಮಸಂಹಿತಂ, ಏತಂ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಂ, ಏತಂ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ; ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ಮಯಾ ಬ್ಯಾಕತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಮೇತಂ, ಭಗವಾ, ಏವಮೇತಂ, ಸುಗತ । ಯಸ್ಸದಾನಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Etañhi, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ, etaṃ dhammasaṃhitaṃ, etaṃ ādibrahmacariyakaṃ, etaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati; tasmā etaṃ mayā byākata’’nti. ‘‘Evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata . Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
೪೨೧. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಂ ಸಮನ್ತತೋ ವಾಚಾ 13 ಸನ್ನಿತೋದಕೇನ ಸಞ್ಝಬ್ಭರಿಮಕಂಸು – ‘‘ಏವಮೇವ ಪನಾಯಂ ಭವಂ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಯಞ್ಞದೇವ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭಾಸತಿ, ತಂ ತದೇವಸ್ಸ ಅಬ್ಭನುಮೋದತಿ – ‘ಏವಮೇತಂ ಭಗವಾ ಏವಮೇತಂ, ಸುಗತಾ’ತಿ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ 14 ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಏಕಂಸಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮ – ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ, ‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ, ‘ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ, ‘ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ, ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’ನ್ತಿ ವಾ, ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರ’ನ್ತಿ ವಾ , ‘ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ವಾ, ‘ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ವಾ, ‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ವಾ, ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ವಾ’’ತಿ।
421. Atha kho te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ samantato vācā 15 sannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ, sugatā’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci 16 samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā, ‘antavā loko’ti vā, ‘anantavā loko’ti vā, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā , ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā’’ti.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭೋ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಏಕಂಸಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ, ‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ ವಾ…ಪೇ॰… ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ವಾ; ಅಪಿ ಚ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ತಥಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಂ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಂ। ಭೂತಂ ಖೋ ಪನ ತಚ್ಛಂ ತಥಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಂ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಂ, ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ವಿಞ್ಞೂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ ಸುಭಾಸಿತತೋ ನಾಬ್ಭನುಮೋದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?
Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako te paribbājake etadavoca – ‘‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?
ಚಿತ್ತಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಪೋಟ್ಠಪಾದವತ್ಥು
Cittahatthisāriputtapoṭṭhapādavatthu
೪೨೨. ಅಥ ಖೋ ದ್ವೀಹತೀಹಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಚಿತ್ತೋ ಚ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಚ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪನ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತದಾ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಮನ್ತತೋ ವಾಚಾಸನ್ನಿತೋದಕೇನ ಸಞ್ಝಬ್ಭರಿಮಕಂಸು – ‘ಏವಮೇವ ಪನಾಯಂ ಭವಂ ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಯಞ್ಞದೇವ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭಾಸತಿ, ತಂ ತದೇವಸ್ಸ ಅಬ್ಭನುಮೋದತಿ – ‘ಏವಮೇತಂ ಭಗವಾ ಏವಮೇತಂ ಸುಗತಾ’’ತಿ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಏಕಂಸಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮ – ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರ’’ನ್ತಿ ವಾ, ‘‘ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾ’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೇ ಏತದವೋಚಂ – ‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭೋ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಏಕಂಸಿಕಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ – ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ ವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ವಾ; ಅಪಿ ಚ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ತಥಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಂ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಂ। ಭೂತಂ ಖೋ ಪನ ತಚ್ಛಂ ತಥಂ ಪಟಿಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತತಂ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮತಂ, ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಾದಿಸೋ ವಿಞ್ಞೂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ ಸುಭಾಸಿತತೋ ನಾಬ್ಭನುಮೋದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?
422. Atha kho dvīhatīhassa accayena citto ca hatthisāriputto poṭṭhapādo ca paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā citto hatthisāriputto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Poṭṭhapādo pana paribbājako bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tadā maṃ, bhante, te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato samantato vācāsannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatā’’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, te paribbājake etadavocaṃ – ‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?
೪೨೩. ‘‘ಸಬ್ಬೇವ ಖೋ ಏತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅನ್ಧಾ ಅಚಕ್ಖುಕಾ; ತ್ವಂಯೇವ ನೇಸಂ ಏಕೋ ಚಕ್ಖುಮಾ। ಏಕಂಸಿಕಾಪಿ ಹಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ; ಅನೇಕಂಸಿಕಾಪಿ ಹಿ ಖೋ , ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ।
423. ‘‘Sabbeva kho ete, poṭṭhapāda, paribbājakā andhā acakkhukā; tvaṃyeva nesaṃ eko cakkhumā. Ekaṃsikāpi hi kho, poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā; anekaṃsikāpi hi kho , poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā.
‘‘ಕತಮೇ ಚ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ? ‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ 17 ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ; ‘ಅಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’ತಿ 18 ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ; ‘ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’ತಿ 19 ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ…ಪೇ॰… ‘ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’ತಿ 20 ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ‘ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರ’ನ್ತಿ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ‘ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರ’ನ್ತಿ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ‘ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ… ‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ।
‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? ‘Sassato loko’ti 21 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘asassato loko’ti 22 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘antavā loko’ti 23 kho poṭṭhapāda…pe… ‘anantavā loko’ti 24 kho poṭṭhapāda… ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto.
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ? ನ ಹೇತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾ ನ ಧಮ್ಮಸಂಹಿತಾ ನ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಾ ನ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ನ ವಿರಾಗಾಯ ನ ನಿರೋಧಾಯ ನ ಉಪಸಮಾಯ ನ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ನ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಮಯಾ ಅನೇಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ’’।
‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Na hete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā na dhammasaṃhitā na ādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā’’.
ಏಕಂಸಿಕಧಮ್ಮೋ
Ekaṃsikadhammo
೪೨೪. ‘‘ಕತಮೇ ಚ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ ? ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ। ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಪಞ್ಞತ್ತೋ।
424. ‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā ? Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto.
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ? ಏತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾ , ಏತೇ ಧಮ್ಮಸಂಹಿತಾ, ಏತೇ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಾ ಏತೇ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ವಿರಾಗಾಯ ನಿರೋಧಾಯ ಉಪಸಮಾಯ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಬೋಧಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇ ಮಯಾ ಏಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದೇಸಿತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾ।
‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Ete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā , ete dhammasaṃhitā, ete ādibrahmacariyakā ete nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā.
೪೨೫. ‘‘ಸನ್ತಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ? ತೇ ಚೇ ಮೇ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ‘ಆಮಾ’ತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ವಿಹರಥಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
425. ‘‘Santi, poṭṭhapāda, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಏಕಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಏಕನ್ತಸುಖಿಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಥಾ’ತಿ 25? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಜಾನಾಥ – ‘‘ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಅಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾ’’’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti 26? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಯಾ ತಾ ದೇವತಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ, ತಾಸಂ ಭಾಸಮಾನಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾಥ – ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ, ಮಾರಿಸಾ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ, ಮಾರಿಸಾ, ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ; ಮಯಮ್ಪಿ ಹಿ, ಮಾರಿಸಾ, ಏವಂಪಟಿಪನ್ನಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti ? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
೪೨೬. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪುರಿಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಹಂ ಯಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಜನಪದೇ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀ, ತಂ ಇಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಕಾಮೇಮೀ’ತಿ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ತ್ವಂ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಂ ಇಚ್ಛಸಿ ಕಾಮೇಸಿ, ಜಾನಾಸಿ ತಂ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಂ ಖತ್ತಿಯೀ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ವಾ ವೇಸ್ಸೀ ವಾ ಸುದ್ದೀ ವಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘ನೋ’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ , ಯಂ ತ್ವಂ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಂ ಇಚ್ಛಸಿ ಕಾಮೇಸಿ, ಜಾನಾಸಿ ತಂ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಂ ಏವಂನಾಮಾ ಏವಂಗೋತ್ತಾತಿ ವಾ, ದೀಘಾ ವಾ ರಸ್ಸಾ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಾ ವಾ ಕಾಳೀ ವಾ ಸಾಮಾ ವಾ ಮಙ್ಗುರಚ್ಛವೀ ವಾತಿ, ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ವಾ ನಿಗಮೇ ವಾ ನಗರೇ ವಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘ನೋ’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ತ್ವಂ ನ ಜಾನಾಸಿ ನ ಪಸ್ಸಸಿ, ತಂ ತ್ವಂ ಇಚ್ಛಸಿ ಕಾಮೇಸೀ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘ಆಮಾ’ತಿ ವದೇಯ್ಯ।
426. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi taṃ kāmemī’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa , yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ , ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi , poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’’ತಿ? ತೇ ಚೇ ಮೇ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ‘ಆಮಾ’ತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ವಿಹರಥಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’’’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಏಕಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಏಕನ್ತಸುಖಿಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಥಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಜಾನಾಥ – ‘‘ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಅಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಯಾ ತಾ ದೇವತಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ, ತಾಸಂ ಭಾಸಮಾನಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾಥ – ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ, ಮಾರಿಸಾ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ, ಮಾರಿಸಾ, ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ; ಮಯಮ್ಪಿ ಹಿ, ಮಾರಿಸಾ, ಏವಂಪಟಿಪನ್ನಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’’’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
೪೨೭. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪುರಿಸೋ ಚಾತುಮಹಾಪಥೇ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಆರೋಹಣಾಯ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಸ್ಸ ತ್ವಂ 27 ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಆರೋಹಣಾಯ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೋಸಿ, ಜಾನಾಸಿ ತಂ ಪಾಸಾದಂ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಉತ್ತರಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಉಚ್ಚೋ ವಾ ನೀಚೋ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮೋ ವಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘ನೋ’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ತ್ವಂ ನ ಜಾನಾಸಿ ನ ಪಸ್ಸಸಿ, ತಸ್ಸ ತ್ವಂ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಆರೋಹಣಾಯ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೋಸೀ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘ಆಮಾ’ತಿ ವದೇಯ್ಯ।
427. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ 28 pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಸಚ್ಚಂ ಕಿರ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏವಂವಾದಿನೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ – ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖೀ ಅತ್ತಾ ಹೋತಿ ಅರೋಗೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’ತಿ ? ತೇ ಚೇ ಮೇ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ‘ಆಮಾ’ತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ವಿಹರಥಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti ? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಏಕಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಏಕಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ರತ್ತಿಂ ಉಪಡ್ಢಂ ವಾ ದಿವಸಂ ಏಕನ್ತಸುಖಿಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಥಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಜಾನಾಥ ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಅಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘ನೋ’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘ತ್ಯಾಹಂ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಅಪಿ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಯಾ ತಾ ದೇವತಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ ತಾಸಂ ದೇವತಾನಂ ಭಾಸಮಾನಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾಥ- ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ, ಮಾರಿಸಾ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾತ್ಥ , ಮಾರಿಸಾ, ಏಕನ್ತಸುಖಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ; ಮಯಮ್ಪಿ ಹಿ, ಮಾರಿಸಾ, ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನಾ ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನಾ’ತಿ? ಇತಿ ಪುಟ್ಠಾ ‘‘ನೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ tāsaṃ devatānaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha- ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha , mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃ paṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti? Iti puṭṭhā ‘‘no’’ti vadanti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತೇಸಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
ತಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭಾ
Tayo attapaṭilābhā
೪೨೮. ‘‘ತಯೋ ಖೋ ಮೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭಾ – ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ। ಕತಮೋ ಚ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ? ರೂಪೀ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖೋ 29, ಅಯಂ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ। ಕತಮೋ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ? ರೂಪೀ ಮನೋಮಯೋ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಅಯಂ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ। ಕತಮೋ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ? ಅರೂಪೀ ಸಞ್ಞಾಮಯೋ, ಅಯಂ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ।
428. ‘‘Tayo kho me, poṭṭhapāda, attapaṭilābhā – oḷāriko attapaṭilābho, manomayo attapaṭilābho, arūpo attapaṭilābho. Katamo ca, poṭṭhapāda, oḷāriko attapaṭilābho? Rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho 30, ayaṃ oḷāriko attapaṭilābho. Katamo manomayo attapaṭilābho? Rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, ayaṃ manomayo attapaṭilābho. Katamo arūpo attapaṭilābho? Arūpī saññāmayo, ayaṃ arūpo attapaṭilābho.
೪೨೯. ‘‘ಓಳಾರಿಕಸ್ಸಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮಿ – ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾತಿ। ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಮಸ್ಸ – ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ದುಕ್ಖೋ ಚ ಖೋ ವಿಹಾರೋತಿ, ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಚೇವ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ಪಾಮುಜ್ಜಂ ಚೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪೀತಿ ಚ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಸುಖೋ ಚ ವಿಹಾರೋ।
429. ‘‘Oḷārikassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi – yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāroti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
೪೩೦. ‘‘ಮನೋಮಯಸ್ಸಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮಿ ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾತಿ । ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ದುಕ್ಖೋ ಚ ಖೋ ವಿಹಾರೋ’ತಿ, ನ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಚೇವ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ , ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ಪಾಮುಜ್ಜಂ ಚೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪೀತಿ ಚ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಸುಖೋ ಚ ವಿಹಾರೋ।
430. ‘‘Manomayassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti . Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
೪೩೧. ‘‘ಅರೂಪಸ್ಸಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮಿ ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ , ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾತಿ। ಸಿಯಾ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ದುಕ್ಖೋ ಚ ಖೋ ವಿಹಾರೋ’ತಿ, ನ ಖೋ ಪನೇತಂ , ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಚೇವ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ, ಪಾಮುಜ್ಜಂ ಚೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪೀತಿ ಚ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಸುಖೋ ಚ ವಿಹಾರೋ।
431. ‘‘Arūpassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ , poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
೪೩೨. ‘‘ಪರೇ ಚೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಮ್ಹೇ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ , ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ, ತೇಸಂ ಮಯಂ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ – ‘ಅಯಂ ವಾ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ಮಯಂ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ।
432. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso , oḷāriko attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
೪೩೩. ‘‘ಪರೇ ಚೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಮ್ಹೇ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ? ತೇಸಂ ಮಯಂ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ – ‘ಅಯಂ ವಾ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಯಸ್ಸ ಮಯಂ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ , ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ।
433. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti? Tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, manomayo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
೪೩೪. ‘‘ಪರೇ ಚೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಅಮ್ಹೇ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ , ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ, ತೇಸಂ ಮಯಂ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ – ‘ಅಯಂ ವಾ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಯಸ್ಸ ಮಯಂ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ।
434. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha , yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
೪೩೫. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪುರಿಸೋ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಆರೋಹಣಾಯ ತಸ್ಸೇವ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ। ತಮೇನಂ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಸ್ಸ ತ್ವಂ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಆರೋಹಣಾಯ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೋಸಿ, ಜಾನಾಸಿ ತಂ ಪಾಸಾದಂ, ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಉತ್ತರಾಯ ವಾ ದಿಸಾಯ ಉಚ್ಚೋ ವಾ ನೀಚೋ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮೋ ವಾ’ತಿ? ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಅಯಂ ವಾ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಪಾಸಾದೋ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ಆರೋಹಣಾಯ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಕರೋಮಿ, ತಸ್ಸೇವ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ’ತಿ।
435. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya tasseva pāsādassa heṭṭhā. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ, puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? So evaṃ vadeyya – ‘ayaṃ vā so, āvuso, pāsādo, yassāhaṃ ārohaṇāya nisseṇiṃ karomi, tasseva pāsādassa heṭṭhā’ti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
೪೩೬. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪರೇ ಚೇ ಅಮ್ಹೇ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ…ಪೇ॰… ಕತಮೋ ಪನ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ತುಮ್ಹೇ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ, ತೇಸಂ ಮಯಂ ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಮ – ‘ಅಯಂ ವಾ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಯಸ್ಸ ಮಯಂ ಪಹಾನಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮ, ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ವೋ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಹೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವೋದಾನಿಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಞ್ಞಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥಾ’ತಿ।
436. ‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, pare ce amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ನನು ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ? ‘‘ಅದ್ಧಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕತಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
೪೩೭. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಚಿತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘೋ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ; ಓಳಾರಿಕೋ ವಾಸ್ಸ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚೋ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘೋ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ; ಮನೋಮಯೋ ವಾಸ್ಸ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚೋ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯೇ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ಮೋಘೋ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ; ಅರೂಪೋ ವಾಸ್ಸ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
437. Evaṃ vutte citto hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yasmiṃ, bhante, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; oḷāriko vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; manomayo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho manomayo attapaṭilābho hoti; arūpo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hotī’’ti.
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ ; ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ।
‘‘Yasmiṃ, citta, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati ; oḷāriko attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; manomayo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.
೪೩೮. ‘‘ಸಚೇ ತಂ, ಚಿತ್ತ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಹೋಸಿ ತ್ವಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ನ ತ್ವಂ ನಾಹೋಸಿ; ಭವಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ನ ತ್ವಂ ನ ಭವಿಸ್ಸಸಿ; ಅತ್ಥಿ ತ್ವಂ ಏತರಹಿ, ನ ತ್ವಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ, ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಚಿತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ?
438. ‘‘Sace taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ nāhosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?
‘‘ಸಚೇ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಅಹೋಸಿ ತ್ವಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ನ ತ್ವಂ ನ ಅಹೋಸಿ; ಭವಿಸ್ಸಸಿ ತ್ವಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ನ ತ್ವಂ ನ ಭವಿಸ್ಸಸಿ; ಅತ್ಥಿ ತ್ವಂ ಏತರಹಿ, ನ ತ್ವಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಅಹೋಸಾಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ನಾಹಂ ನ ಅಹೋಸಿಂ; ಭವಿಸ್ಸಾಮಹಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ, ನಾಹಂ ನ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ; ಅತ್ಥಾಹಂ ಏತರಹಿ, ನಾಹಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।
‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ na ahosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘ahosāhaṃ atītamaddhānaṃ, nāhaṃ na ahosiṃ; bhavissāmahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nāhaṃ na bhavissāmi; atthāhaṃ etarahi, nāhaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘ಸಚೇ ಪನ ತಂ, ಚಿತ್ತ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಯೋ ತೇ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ 31 ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ? ಯೋ 32 ತೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನಾಗತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ? ಯೋ 33 ತೇ ಏತರಹಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ 34 ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ತ್ವಂ, ಚಿತ್ತ, ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ?
‘‘Sace pana taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova 35 te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno? Yo 36 te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno? Yo 37 te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova 38 te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?
‘‘ಸಚೇ ಪನ ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಯೋ ತೇ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ। ಯೋ ತೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನಾಗತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ। ಯೋ ತೇ ಏತರಹಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ತೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಂ – ‘ಯೋ ಮೇ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ಮೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚೋ ಅಹೋಸಿ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ। ಯೋ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನಾಗತೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ಮೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಚ್ಚೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ। ಯೋ ಮೇ ಏತರಹಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ಸೋವ ಮೇ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಸಚ್ಚೋ, ಮೋಘೋ ಅತೀತೋ, ಮೋಘೋ ಅನಾಗತೋ’ತಿ। ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।
‘‘Sace pana maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yo me ahosi atīto attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco ahosi, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo me bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco bhavissati, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo me etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
೪೩೯. ‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಚಿತ್ತ, ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ।
439. ‘‘Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati. Oḷāriko attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.
೪೪೦. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಚಿತ್ತ, ಗವಾ ಖೀರಂ, ಖೀರಮ್ಹಾ ದಧಿ, ದಧಿಮ್ಹಾ ನವನೀತಂ, ನವನೀತಮ್ಹಾ ಸಪ್ಪಿ, ಸಪ್ಪಿಮ್ಹಾ ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಖೀರಂ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದಧೀತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ನವನೀತನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಸಪ್ಪೀತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಖೀರಂ ತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದಧಿ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ನವನೀತಂ ಹೋತಿ… ಸಪ್ಪಿ ಹೋತಿ… ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಖೀರನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದಧೀತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ನವನೀತನ್ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಸಪ್ಪೀತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡೋ ತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಚಿತ್ತ, ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಯಸ್ಮಿಂ, ಚಿತ್ತ, ಸಮಯೇ ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ಹೋತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮನೋಮಯೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ; ಅರೂಪೋ ಅತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ ತ್ವೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಇಮಾ ಖೋ ಚಿತ್ತ, ಲೋಕಸಮಞ್ಞಾ ಲೋಕನಿರುತ್ತಿಯೋ ಲೋಕವೋಹಾರಾ ಲೋಕಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋ , ಯಾಹಿ ತಥಾಗತೋ ವೋಹರತಿ ಅಪರಾಮಸ’’ನ್ತಿ।
440. ‘‘Seyyathāpi, citta, gavā khīraṃ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṃ, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo. Yasmiṃ samaye khīraṃ hoti, neva tasmiṃ samaye dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati, na sappimaṇḍoti saṅkhaṃ gacchati; khīraṃ tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ samaye dadhi hoti…pe… navanītaṃ hoti… sappi hoti… sappimaṇḍo hoti, neva tasmiṃ samaye khīranti saṅkhaṃ gacchati, na dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati; sappimaṇḍo tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Imā kho citta, lokasamaññā lokaniruttiyo lokavohārā lokapaññattiyo , yāhi tathāgato voharati aparāmasa’’nti.
೪೪೧. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಪೋಟ್ಠಪಾದೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ! ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ। ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ।
441. Evaṃ vutte, poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
ಚಿತ್ತಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತಉಪಸಮ್ಪದಾ
Cittahatthisāriputtaupasampadā
೪೪೨. ಚಿತ್ತೋ ಪನ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ; ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ। ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
442. Citto pana hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante; abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
೪೪೩. ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಚಿತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ, ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ – ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತೋ ಹತ್ಥಿಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
443. Alattha kho citto hatthisāriputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno kho panāyasmā citto hatthisāriputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti – abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā citto hatthisāriputto arahataṃ ahosīti.
ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಮಂ।
Poṭṭhapādasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೯. ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā
