Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ
3. Tatiyavaggo
೧. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Puggalasuttavaṇṇanā
೧೩೨. ‘‘ನೀಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ’’ತಿಆದಿ ಅಪ್ಪಕಾಸನಭಾವೇನ ತಮತೀತಿ ತಮೋ, ತೇನ ತಮೇನ ಯುತ್ತೋತಿ ತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂಯೋಗತೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ತಬ್ಬೋಹಾರೋ ಯಥಾ ‘‘ಮಚ್ಛೇರಯೋಗತೋ ಮಚ್ಛೇರೋ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಮೋತಿ ಅಪ್ಪಕಾಸನಭಾವೇನ ತಮೋ ತಮಭೂತೋ ಅನ್ಧಕಾರೋ ವಿಯ ಜಾತೋ, ಅನ್ಧಕಾರತ್ತಂ ವಾ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ತಮಮೇವ ಪರಮ್ಪರತೋ ಅಯನಂ ಗತಿ ನಿಟ್ಠಾ ಏತಸ್ಸಾತಿ ತಮಪರಾಯಣೋ, ತಮಪರಾಯಣತಂ ವಾ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಞಾಯೇನಪಿ ತಮಗ್ಗಹಣೇನ ಖನ್ಧತಮೋವ ಕಥಿತೋ, ನ ಅನ್ಧಕಾರತಮೋ। ಖನ್ಧತಮೋತಿ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿರಹಿತಾ ಖನ್ಧಪವತ್ತಿಯೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ‘‘ಉಚ್ಚೇ ಕುಲೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೋ’’ತಿಆದಿ ಪಕಾಸನಭಾವೇನ ಜೋತೇತೀತಿ ಜೋತಿ, ತೇನ ಜೋತಿನಾ ಯುತ್ತೋತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ತಮೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇತರೇ ದ್ವೇತಿ ಜೋತಿತಮಪರಾಯಣೋ ಜೋತಿಜೋತಿಪರಾಯಣೋತಿ ಇತರೇ ದ್ವೇ ಪುಗ್ಗಲೇ।
132. ‘‘Nīce kule paccājāto’’tiādi appakāsanabhāvena tamatīti tamo, tena tamena yuttoti tamo puggalo vuccati, taṃyogato puggalassa tabbohāro yathā ‘‘maccherayogato macchero’’ti. Tasmā tamoti appakāsanabhāvena tamo tamabhūto andhakāro viya jāto, andhakārattaṃ vā pattoti attho. Vuttalakkhaṇaṃ tamameva paramparato ayanaṃ gati niṭṭhā etassāti tamaparāyaṇo, tamaparāyaṇataṃ vā pattoti attho. Ñāyenapi tamaggahaṇena khandhatamova kathito, na andhakāratamo. Khandhatamoti ca sampattirahitā khandhapavattiyeva daṭṭhabbā. ‘‘Ucce kule paccājāto’’tiādi pakāsanabhāvena jotetīti joti, tena jotinā yuttotiādi sabbaṃ tame vuttanayeneva veditabbaṃ. Itare dveti jotitamaparāyaṇo jotijotiparāyaṇoti itare dve puggale.
ವೇಣುವೇತ್ತಾದಿಕೇಹಿ ಪೇಳಾದಿಕಾರಕಾ ವಿಲೀವಕಾರಕಾ। ಮಿಗಮಚ್ಛಾದೀನಂ ನಿಸಾದನತೋ ನೇಸಾದಾ, ಮಾಗವಿಕಮಚ್ಛಬನ್ಧಾದಯೋ। ರಥೇಸು ಚಮ್ಮೇನ ಹನನಕರಣತೋ ರಥಕಾರಾ ಚಮ್ಮಕಾರಾ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಪು’’ ಇತಿ ಕರೀಸಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಂ ಕುಸೇನ್ತಿ ಅಪನೇನ್ತೀತಿ ಪುಕ್ಕುಸಾ, ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡಕಾ। ದುಬ್ಬಣ್ಣೋತಿ ವಿರೂಪೋ। ಓಕೋಟಿಮಕೋತಿ ಆರೋಹಾಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಿಮಕೋಟಿಕೋ, ರಸ್ಸಕಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಕುಣ್ಡಕೋ’’ತಿ। ಲಕು ವಿಯ ಘಟಿಕಾ ವಿಯ ಡೇತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಹಿ ಲಕುಣ್ಡಕೋ, ರಸ್ಸೋ। ಕಣತಿ ನಿಮೀಲತೀತಿ ಕಾಣೋ। ತಂ ಪನಸ್ಸ ನಿಮೀಲನಂ ಏಕೇನ ಅಕ್ಖಿನಾ ದ್ವೀಹಿಪಿ ವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಕ್ಖಿಕಾಣೋ ವಾ ಉಭಯಕ್ಖಿಕಾಣೋ ವಾ’’ತಿ। ಕುಣನಂ ಕುಣೋ, ಹತ್ಥವೇಕಲ್ಲಂ, ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಕುಣೀ। ಖಞ್ಜೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಾದವಿಕಲೋ। ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯಸಙ್ಖಾತೋ ಸರೀರಸ್ಸ ಪಕ್ಖೋ ಪದೇಸೋ ಹತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪಕ್ಖಹತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪೀಠಸಮ್ಪೀ’’ತಿ। ಪದೀಪೇ ಪದೀಪನೇ ಏತಬ್ಬಂ ನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪದೀಪೇಯ್ಯಂ, ತೇಲಕಪಲ್ಲಾದಿಉಪಕರಣಂ। ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।
Veṇuvettādikehi peḷādikārakā vilīvakārakā. Migamacchādīnaṃ nisādanato nesādā, māgavikamacchabandhādayo. Rathesu cammena hananakaraṇato rathakārā cammakārā vuttā. ‘‘Pu’’ iti karīsassa nāmaṃ, taṃ kusenti apanentīti pukkusā, pupphachaḍḍakā. Dubbaṇṇoti virūpo. Okoṭimakoti ārohābhāvena heṭṭhimakoṭiko, rassakāyoti attho. Tenāha ‘‘lakuṇḍako’’ti. Laku viya ghaṭikā viya ḍeti pavattatīti hi lakuṇḍako, rasso. Kaṇati nimīlatīti kāṇo. Taṃ panassa nimīlanaṃ ekena akkhinā dvīhipi vāti āha ‘‘ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā’’ti. Kuṇanaṃ kuṇo, hatthavekallaṃ, so etassa atthīti kuṇī. Khañjo vuccati pādavikalo. Heṭṭhimakāyasaṅkhāto sarīrassa pakkho padeso hato assāti pakkhahato. Tenāha ‘‘pīṭhasampī’’ti. Padīpe padīpane etabbaṃ netabbanti padīpeyyaṃ, telakapallādiupakaraṇaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
ಆಗಮನವಿಪತ್ತೀತಿ ಆಗಮನಟ್ಠಾನವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿ ಆಗಮೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಕತ್ವಾ। ಪುಬ್ಬುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿ। ಚಣ್ಡಾಲಾದಿಸಭಾವಾ ಹಿಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಯಾ, ಪಠಮುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಪಚ್ಚಯಾ, ತೇಹೇವಸ್ಸ ವಿಪತ್ತಿ ಏವ, ನ ಸಮ್ಪತ್ತಿ। ಪವತ್ತಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಪವತ್ತೇ ಸುಖಪಚ್ಚಯವಿಪತ್ತಿ। ತಾದಿಸೇ ನಿಹೀನಕುಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋಪಿ ಕೋಚಿ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಿಯಾ, ಅಯಂ ಪನ ದುಗ್ಗತೋ ದುರೂಪೋ ಹೋತಿ। ಆಜೀವುಪಾಯವಿಪತ್ತೀತಿ ಆಜೀವನುಪಾಯವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿ। ಸುಖೇನ ಹಿ ಜೀವಿಕಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಉಪಾಯಭೂತಾ ಹತ್ಥಿಸಿಪ್ಪಾದಯೋ ಇಮಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಪುಪ್ಫಛಡ್ಡಕಸಿಲಾಕೋಟ್ಟನಾದಿಕಮ್ಮಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಸಿರವುತ್ತಿಕೇ’’ತಿ। ಅತ್ತಭಾವವಿಪತ್ತೀತಿ ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿ। ದುಕ್ಖಕಾರಣಸಮಾಯೋಗೋತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯಸಮೋಧಾನಂ। ಸುಖಕಾರಣವಿಪತ್ತೀತಿ ಸುಖಪಚ್ಚಯಪರಿಹಾನಿ। ಉಪಭೋಗವಿಪತ್ತೀತಿ ಉಪಭೋಗಸುಖಸ್ಸ ವಿನಾಸೋ ಅನುಪಲದ್ಧಿ। ಜೋತಿ ಚೇವ ಜೋತಿಪರಾಯಣಭಾವೋ ಚ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ।
Āgamanavipattīti āgamanaṭṭhānavasena vipatti āgamo etthāti katvā. Pubbuppannapaccayavipattīti paṭhamuppannapaccayavasena vipatti. Caṇḍālādisabhāvā hissa mātāpitaro paṭhamuppannapaccayā, paṭhamuppattiyā vā paccayā, tehevassa vipatti eva, na sampatti. Pavattapaccayavipattīti pavatte sukhapaccayavipatti. Tādise nihīnakule uppannopi koci vibhavasampanno siyā, ayaṃ pana duggato durūpo hoti. Ājīvupāyavipattīti ājīvanupāyavasena vipatti. Sukhena hi jīvikaṃ pavattetuṃ upāyabhūtā hatthisippādayo imassa natthi, pupphachaḍḍakasilākoṭṭanādikammaṃ pana katvā jīvikaṃ pavatteti. Tenāha ‘‘kasiravuttike’’ti. Attabhāvavipattīti upadhivipatti. Dukkhakāraṇasamāyogoti kāyikacetasikadukkhuppattiyā paccayasamodhānaṃ. Sukhakāraṇavipattīti sukhapaccayaparihāni. Upabhogavipattīti upabhogasukhassa vināso anupaladdhi. Joti ceva jotiparāyaṇabhāvo ca sukkapakkho.
ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹೀತಿ ಲಕ್ಖಣವಚನಂ ಏತಂ ಯಥಾ ‘‘ಯದಿ ಮೇ ಬ್ಯಾಧಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ದಾತಬ್ಬಮಿದಮೋಸಧ’’ನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹಿ, ತತ್ಥ ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪರಿಭಾಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋತಿ ದಾನಂ ದಾತುಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತತಾಯ ಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೋ।
Dasahi akkosavatthūhīti lakkhaṇavacanaṃ etaṃ yathā ‘‘yadi me byādhitā honti, dātabbamidamosadha’’nti, tasmā dasahi akkosavatthūhi, tattha vā yena kenaci paribhāsatīti attho. Ekaggacittoti dānaṃ dātuṃ apekkhitatāya samāhitacitto.
ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Puggalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತಂ • 1. Puggalasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Puggalasuttavaṇṇanā