Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཛཱཏཀ-ཨཊྛཀཐཱ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [༢༡༤] ༤. པུཎྞནདཱིཛཱཏཀཝཎྞནཱ

    [214] 4. Puṇṇanadījātakavaṇṇanā

    པུཎྞཾ ནདིནྟི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ པཉྙཱཔཱརམིཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི། ཨེཀསྨིཉྷི དིཝསེ དྷམྨསབྷཱཡཾ བྷིཀྑཱུ ཏཐཱགཏསྶ པཉྙཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐཾ སམུཊྛཱཔེསུཾ – ‘‘ཨཱཝུསོ, སམྨཱསམྦུདྡྷོ མཧཱཔཉྙོ པུཐུཔཉྙོ ཧཱསཔཉྙོ ཛཝནཔཉྙོ ཏིཀྑཔཉྙོ གམྦྷཱིརཔཉྙོ ནིབྦེདྷིཀཔཉྙོ ཨུཔཱཡཔཉྙཱཡ སམནྣཱགཏོ’’ཏི། སཏྠཱ ཨཱགནྟྭཱ ‘‘ཀཱཡ ནུཏྠ, བྷིཀྑཝེ, ཨེཏརཧི ཀཐཱཡ སནྣིསིནྣཱ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ཨིམཱཡ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟེ ‘‘ན, བྷིཀྑཝེ, ཨིདཱནེཝ, པུབྦེཔི ཏཐཱགཏོ པཉྙཝཱ ཨུཔཱཡཀུསལོཡེཝཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི།

    Puṇṇaṃ nadinti idaṃ satthā jetavane viharanto paññāpāramiṃ ārabbha kathesi. Ekasmiñhi divase dhammasabhāyaṃ bhikkhū tathāgatassa paññaṃ ārabbha kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, sammāsambuddho mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño gambhīrapañño nibbedhikapañño upāyapaññāya samannāgato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato paññavā upāyakusaloyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ བོདྷིསཏྟོ པུརོཧིཏཀུལེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ ཝཡཔྤཏྟོ ཏཀྐསིལཱཡཾ སབྦསིཔྤཱནི ཨུགྒཎྷིཏྭཱ པིཏུ ཨཙྩཡེན པུརོཧིཏཊྛཱནཾ ལབྷིཏྭཱ བཱརཱཎསིརཉྙོ ཨཏྠདྷམྨཱནུསཱསཀོ ཨཧོསི། ཨཔརབྷཱགེ རཱཛཱ པརིབྷེདཀཱནཾ ཀཐཾ གཧེཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཀུདྡྷོ ‘‘མཱ མམ སནྟིཀེ ཝསཱི’’ཏི བོདྷིསཏྟཾ བཱརཱཎསིཏོ པབྦཱཛེསི། བོདྷིསཏྟོ པུཏྟདཱརཾ གཧེཏྭཱ ཨེཀསྨིཾ ཀཱསིཀགཱམཀེ ཝཱསཾ ཀཔྤེསི། ཨཔརབྷཱགེ རཱཛཱ ཏསྶ གུཎཾ སརིཏྭཱ ‘‘མཡ྄ཧཾ ཀཉྩི པེསེཏྭཱ ཨཱཙརིཡཾ པཀྐོསིཏུཾ ན ཡུཏྟཾ, ཨེཀཾ པན གཱཐཾ བནྡྷིཏྭཱ པཎྞཾ ལིཁིཏྭཱ ཀཱཀམཾསཾ པཙཱཔེཏྭཱ པཎྞཉྩ མཾསཉྩ སེཏཝཏྠེན པལིཝེཋེཏྭཱ རཱཛམུདྡིཀཱཡ ལཉྪེཏྭཱ པེསེསྶཱམི། ཡདི པཎྜིཏོ བྷཝིསྶཏི, པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ཀཱཀམཾསབྷཱཝཾ ཉཏྭཱ ཨཱགམིསྶཏི, ནོ ཙེ, ནཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ‘‘པུཎྞཾ ནདི’’ནྟི ཨིམཾ གཱཐཾ པཎྞེ ལིཁི –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto purohitakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā pitu accayena purohitaṭṭhānaṃ labhitvā bārāṇasirañño atthadhammānusāsako ahosi. Aparabhāge rājā paribhedakānaṃ kathaṃ gahetvā bodhisattassa kuddho ‘‘mā mama santike vasī’’ti bodhisattaṃ bārāṇasito pabbājesi. Bodhisatto puttadāraṃ gahetvā ekasmiṃ kāsikagāmake vāsaṃ kappesi. Aparabhāge rājā tassa guṇaṃ saritvā ‘‘mayhaṃ kañci pesetvā ācariyaṃ pakkosituṃ na yuttaṃ, ekaṃ pana gāthaṃ bandhitvā paṇṇaṃ likhitvā kākamaṃsaṃ pacāpetvā paṇṇañca maṃsañca setavatthena paliveṭhetvā rājamuddikāya lañchetvā pesessāmi. Yadi paṇḍito bhavissati, paṇṇaṃ vācetvā kākamaṃsabhāvaṃ ñatvā āgamissati, no ce, nāgamissatī’’ti ‘‘puṇṇaṃ nadi’’nti imaṃ gāthaṃ paṇṇe likhi –

    ༡༢༧.

    127.

    ‘‘པུཎྞཾ ནདིཾ ཡེན ཙ པེཡྻམཱཧུ, ཛཱཏཾ ཡཝཾ ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧུ།

    ‘‘Puṇṇaṃ nadiṃ yena ca peyyamāhu, jātaṃ yavaṃ yena ca guyhamāhu;

    དཱུརཾ གཏཾ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟི, སོ ཏྱཱགཏོ ཧནྡ ཙ བྷུཉྫ བྲཱཧྨཎཱ’’ཏི༎

    Dūraṃ gataṃ yena ca avhayanti, so tyāgato handa ca bhuñja brāhmaṇā’’ti.

    ཏཏྠ པུཎྞཾ ནདིཾ ཡེན ཙ པེཡྻམཱཧཱུཏི ཀཱཀཔེཡྻཱ ནདཱིཧི ཝདནྟཱ ཡེན པུཎྞཾ ནདིཾ ཀཱཀཔེཡྻམཱཧུ, ན ཧི ཨཔུཎྞཱ ནདཱི ‘‘ཀཱཀཔེཡྻཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི། ཡདཱཔི ནདཱིཏཱིརེ ཋཏྭཱ གཱིཝཾ པསཱརེཏྭཱ ཀཱཀེན པཱཏུཾ སཀྐཱ ཧོཏི, ཏདཱ ནཾ ‘‘ཀཱཀཔེཡྻཱ’’ཏི ཝདནྟི། ཛཱཏཾ ཡཝཾ ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧཱུཏི ཡཝནྟི དེསནཱསཱིསམཏྟཾ, ཨིདྷ པན སབྦམྤི ཛཱཏཾ ཨུགྒཏཾ སམྤནྣཏརུཎསསྶཾ ཨདྷིཔྤེཏཾ། ཏཉྷི ཡདཱ ཨནྟོ པཝིཊྛཀཱཀཾ པཊིཙྪཱདེཏུཾ སཀྐོཏི, ཏདཱ གུཡ྄ཧཏཱིཏི གུཡ྄ཧཾ། ཀིཾ གུཡ྄ཧཏི? ཀཱཀཾ། ཨིཏི ཀཱཀསྶ གུཡ྄ཧཾ ཀཱཀགུཡ྄ཧནྟི ཏཾ ཝདམཱནཱ ཀཱཀེན གུཡ྄ཧཝཙནསྶ ཀཱརཎབྷཱུཏེན ‘‘གུཡ྄ཧ’’ནྟི ཝདནྟི། ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཡེན ཙ གུཡ྄ཧམཱཧཱུ’’ཏི། དཱུརཾ གཏཾ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟཱིཏི དཱུརཾ གཏཾ ཝིཔྤཝུཏྠཾ པིཡཔུགྒལཾ ཡཾ ཨཱགནྟྭཱ ནིསིནྣཾ དིསྭཱ སཙེ ཨིཏྠནྣཱམོ ཨཱགཙྪཏི, ཝསྶ ཀཱཀཱཏི ཝཱ ཝསྶནྟཉྙེཝ ཝཱ སུཏྭཱ ‘‘ཡཐཱ ཀཱཀོ ཝསྶཏི, ཨིཏྠནྣཱམོ ཨཱགམིསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ ཝདནྟཱ ཡེན ཙ ཨཝ྄ཧཡནྟི ཀཐེནྟི མནྟེནྟི, ཨུདཱཧརནྟཱིཏི ཨཏྠོ། སོ ཏྱཱགཏོཏི སོ ཏེ ཨཱནཱིཏོ། ཧནྡ ཙ བྷུཉྫ, བྲཱཧྨཎཱཏི གཎྷ, བྲཱཧྨཎ, བྷུཉྫསྶུ ནཾ, ཁཱད ཨིདཾ ཀཱཀམཾསནྟི ཨཏྠོ།

    Tattha puṇṇaṃ nadiṃ yena ca peyyamāhūti kākapeyyā nadīhi vadantā yena puṇṇaṃ nadiṃ kākapeyyamāhu, na hi apuṇṇā nadī ‘‘kākapeyyā’’ti vuccati. Yadāpi nadītīre ṭhatvā gīvaṃ pasāretvā kākena pātuṃ sakkā hoti, tadā naṃ ‘‘kākapeyyā’’ti vadanti. Jātaṃ yavaṃ yena ca guyhamāhūti yavanti desanāsīsamattaṃ, idha pana sabbampi jātaṃ uggataṃ sampannataruṇasassaṃ adhippetaṃ. Tañhi yadā anto paviṭṭhakākaṃ paṭicchādetuṃ sakkoti, tadā guyhatīti guyhaṃ. Kiṃ guyhati? Kākaṃ. Iti kākassa guyhaṃ kākaguyhanti taṃ vadamānā kākena guyhavacanassa kāraṇabhūtena ‘‘guyha’’nti vadanti. Tena vuttaṃ ‘‘yena ca guyhamāhū’’ti. Dūraṃ gataṃ yena ca avhayantīti dūraṃ gataṃ vippavutthaṃ piyapuggalaṃ yaṃ āgantvā nisinnaṃ disvā sace itthannāmo āgacchati, vassa kākāti vā vassantaññeva vā sutvā ‘‘yathā kāko vassati, itthannāmo āgamissatī’’ti evaṃ vadantā yena ca avhayanti kathenti mantenti, udāharantīti attho. So tyāgatoti so te ānīto. Handa ca bhuñja, brāhmaṇāti gaṇha, brāhmaṇa, bhuñjassu naṃ, khāda idaṃ kākamaṃsanti attho.

    ཨིཏི རཱཛཱ ཨིམཾ གཱཐཾ པཎྞེ ལིཁིཏྭཱ བོདྷིསཏྟསྶ པེསེསི། སོ པཎྞཾ ཝཱཙེཏྭཱ ‘‘རཱཛཱ མཾ དཊྛུཀཱམོ’’ཏི ཉཏྭཱ དུཏིཡཾ གཱཐམཱཧ –

    Iti rājā imaṃ gāthaṃ paṇṇe likhitvā bodhisattassa pesesi. So paṇṇaṃ vācetvā ‘‘rājā maṃ daṭṭhukāmo’’ti ñatvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ༡༢༨.

    128.

    ‘‘ཡཏོ མཾ སརཏཱི རཱཛཱ, ཝཱཡསམྤི པཧེཏཝེ།

    ‘‘Yato maṃ saratī rājā, vāyasampi pahetave;

    ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙ, ཨསཏཱིཡེཝ པཱཔིཡཱ’’ཏི༎

    Haṃsā koñcā mayūrā ca, asatīyeva pāpiyā’’ti.

    ཏཏྠ ཡཏོ མཾ སརཏཱི རཱཛཱ, ཝཱཡསམྤི པཧེཏཝེཏི ཡདཱ རཱཛཱ ཝཱཡསམཾསཾ ལབྷིཏྭཱ ཏམྤི པཧེཏུཾ མཾ སརཏི། ཧཾསཱ ཀོཉྩཱ མཡཱུརཱ ཙཱཏི ཡདཱ པནསྶ ཨེཏེ ཧཾསཱདཡོ ཨུཔནཱིཏཱ བྷཝིསྶནྟི, ཨེཀཱནི ཧཾསམཾསཱདཱིནི ལཙྪཏི, ཏདཱ མཾ ཀསྨཱ ན སརིསྶཏཱིཏི ཨཏྠོ? ཨཊྛཀཐཱཡཾ པན ‘‘ཧཾསཀོཉྩམཡཱུརཱན’’ནྟི པཱཋོ། སོ སུནྡརཏརཱ, ཨིམེསཾ ཧཾསཱདཱིནཾ མཾསཾ ལབྷིཏྭཱ ཀསྨཱ མཾ ན སརིསྶཏི, སརིསྶཏིཡེཝཱཏི ཨཏྠོ། ཨསཏཱིཡེཝ པཱཔིཡཱཏི ཡཾ ཝཱ ཏཾ ཝཱ ལབྷིཏྭཱ སརཎཾ ནཱམ སུནྡརཾ, ལོཀསྨིཾ པན ཨསཏིཡེཝ པཱཔིཡཱ, ཨསཏིཀརཎཾཡེཝ ཧཱིནཾ ལཱམཀཾ, ཏཉྩ ཨམྷཱཀཾ རཉྙོ ནཏྠི། སརཏི མཾ རཱཛཱ, ཨཱགམནཾ མེ པཙྩཱསཱིསཏི, ཏསྨཱ གམིསྶཱམཱིཏི ཡཱནཾ ཡོཛཱཔེཏྭཱ གནྟྭཱ རཱཛཱནཾ པསྶི, རཱཛཱ ཏུསྶིཏྭཱ པུརོཧིཏཊྛཱནེཡེཝ པཏིཊྛཱཔེསི།

    Tattha yato maṃ saratī rājā, vāyasampi pahetaveti yadā rājā vāyasamaṃsaṃ labhitvā tampi pahetuṃ maṃ sarati. Haṃsā koñcā mayūrā cāti yadā panassa ete haṃsādayo upanītā bhavissanti, ekāni haṃsamaṃsādīni lacchati, tadā maṃ kasmā na sarissatīti attho? Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘haṃsakoñcamayūrāna’’nti pāṭho. So sundaratarā, imesaṃ haṃsādīnaṃ maṃsaṃ labhitvā kasmā maṃ na sarissati, sarissatiyevāti attho. Asatīyeva pāpiyāti yaṃ vā taṃ vā labhitvā saraṇaṃ nāma sundaraṃ, lokasmiṃ pana asatiyeva pāpiyā, asatikaraṇaṃyeva hīnaṃ lāmakaṃ, tañca amhākaṃ rañño natthi. Sarati maṃ rājā, āgamanaṃ me paccāsīsati, tasmā gamissāmīti yānaṃ yojāpetvā gantvā rājānaṃ passi, rājā tussitvā purohitaṭṭhāneyeva patiṭṭhāpesi.

    སཏྠཱ ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ རཱཛཱ ཨཱནནྡོ ཨཧོསི, པུརོཧིཏོ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི།

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā rājā ānando ahosi, purohito pana ahameva ahosi’’nti.

    པུཎྞནདཱིཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ།

    Puṇṇanadījātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཁུདྡཀནིཀཱཡ • Khuddakanikāya / ཛཱཏཀཔཱལི༹ • Jātakapāḷi / ༢༡༤. པུཎྞནདཱིཛཱཏཀཾ • 214. Puṇṇanadījātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact