Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
౧౨. సోళసనిపాతో
12. Soḷasanipāto
౧. పుణ్ణాథేరీగాథావణ్ణనా
1. Puṇṇātherīgāthāvaṇṇanā
సోళసనిపాతే ఉదహారీ అహం సీతేతిఆదికా పుణ్ణాయ థేరియా గాథా. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారా తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తీ విపస్సిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా హేతుసమ్పన్నతాయ సఞ్జాతసంవేగా భిక్ఖునీనం సన్తికం గన్త్వా ధమ్మం సుత్వా లద్ధప్పసాదా పబ్బజిత్వా పరిసుద్ధసీలా తీణి పిటకాని ఉగ్గహేత్వా బహుస్సుతా ధమ్మధరా ధమ్మకథికా చ అహోసి. యథా చ విపస్సిస్స భగవతో సాసనే, ఏవం సిఖిస్స వేస్సభుస్స కకుసన్ధస్స కోణాగమనస్స కస్సపస్స చ భగవతో సాసనే పబ్బజిత్వా సీలసమ్పన్నా బహుస్సుతా ధమ్మధరా ధమ్మకథికా చ అహోసి. మానధాతుకత్తా పన కిలేసే సముచ్ఛిన్దితుం నాసక్ఖి. మానోపనిస్సయవసేన కమ్మస్స కతత్తా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే అనాథపిణ్డికస్స సేట్ఠినో ఘరదాసియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తి, పుణ్ణాతిస్సా నామం అహోసి. సా సీహనాదసుత్తన్తదేసనాయ (మ॰ ని॰ ౧.౧౪౬ ఆదయో) సోతాపన్నా హుత్వా పచ్ఛా ఉదకసుద్ధికం బ్రాహ్మణం దమేత్వా సేట్ఠినా సమ్భావితా హుత్వా తేన భుజిస్సభావం పాపితా తం పబ్బజ్జం అనుజానాపేత్వా పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తీ న చిరస్సేవ సహ పటిసమ్భిదాహి అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేరీ ౨.౪.౧౮౪-౨౦౩) –
Soḷasanipāte udahārī ahaṃ sītetiādikā puṇṇāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā hetusampannatāya sañjātasaṃvegā bhikkhunīnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā laddhappasādā pabbajitvā parisuddhasīlā tīṇi piṭakāni uggahetvā bahussutā dhammadharā dhammakathikā ca ahosi. Yathā ca vipassissa bhagavato sāsane, evaṃ sikhissa vessabhussa kakusandhassa koṇāgamanassa kassapassa ca bhagavato sāsane pabbajitvā sīlasampannā bahussutā dhammadharā dhammakathikā ca ahosi. Mānadhātukattā pana kilese samucchindituṃ nāsakkhi. Mānopanissayavasena kammassa katattā imasmiṃ buddhuppāde anāthapiṇḍikassa seṭṭhino gharadāsiyā kucchimhi nibbatti, puṇṇātissā nāmaṃ ahosi. Sā sīhanādasuttantadesanāya (ma. ni. 1.146 ādayo) sotāpannā hutvā pacchā udakasuddhikaṃ brāhmaṇaṃ dametvā seṭṭhinā sambhāvitā hutvā tena bhujissabhāvaṃ pāpitā taṃ pabbajjaṃ anujānāpetvā pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.4.184-203) –
‘‘విపస్సినో భగవతో, సిఖినో వేస్సభుస్స చ;
‘‘Vipassino bhagavato, sikhino vessabhussa ca;
కకుసన్ధస్స మునినో, కోణాగమనతాదినో.
Kakusandhassa munino, koṇāgamanatādino.
‘‘కస్సపస్స చ బుద్ధస్స, పబ్బజిత్వాన సాసనే;
‘‘Kassapassa ca buddhassa, pabbajitvāna sāsane;
భిక్ఖునీ సీలసమ్పన్నా, నిపకా సంవుతిన్ద్రియా.
Bhikkhunī sīlasampannā, nipakā saṃvutindriyā.
‘‘బహుస్సుతా ధమ్మధరా, ధమ్మత్థపటిపుచ్ఛికా;
‘‘Bahussutā dhammadharā, dhammatthapaṭipucchikā;
ఉగ్గహేతా చ ధమ్మానం, సోతా పయిరుపాసితా.
Uggahetā ca dhammānaṃ, sotā payirupāsitā.
‘‘దేసేన్తీ జనమజ్ఝేహం, అహోసిం జినసాసనే;
‘‘Desentī janamajjhehaṃ, ahosiṃ jinasāsane;
బాహుసచ్చేన తేనాహం, పేసలా అభిమఞ్ఞిసం.
Bāhusaccena tenāhaṃ, pesalā abhimaññisaṃ.
‘‘పచ్ఛిమే చ భవే దాని, సావత్థియం పురుత్తమే;
‘‘Pacchime ca bhave dāni, sāvatthiyaṃ puruttame;
అనాథపిణ్డినో గేహే, జాతాహం కుమ్భదాసియా.
Anāthapiṇḍino gehe, jātāhaṃ kumbhadāsiyā.
‘‘గతా ఉదకహారియం, సోత్థియం దిజమద్దసం;
‘‘Gatā udakahāriyaṃ, sotthiyaṃ dijamaddasaṃ;
సీతట్టం తోయమజ్ఝమ్హి, తం దిస్వా ఇదమబ్రవిం.
Sītaṭṭaṃ toyamajjhamhi, taṃ disvā idamabraviṃ.
‘‘ఉదహారీ అహం సీతే, సదా ఉదకమోతరిం;
‘‘Udahārī ahaṃ sīte, sadā udakamotariṃ;
అయ్యానం దణ్డభయభీతా, వాచాదోసభయట్టితా.
Ayyānaṃ daṇḍabhayabhītā, vācādosabhayaṭṭitā.
‘‘కస్స బ్రాహ్మణ త్వం భీతో, సదా ఉదకమోతరి;
‘‘Kassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto, sadā udakamotari;
వేధమానేహి గత్తేహి, సీతం వేదయసే భుసం.
Vedhamānehi gattehi, sītaṃ vedayase bhusaṃ.
‘‘జానన్తీ వత మం భోతి, పుణ్ణికే పరిపుచ్ఛసి;
‘‘Jānantī vata maṃ bhoti, puṇṇike paripucchasi;
కరోన్తం కుసలం కమ్మం, రున్ధన్తం కతపాపకం.
Karontaṃ kusalaṃ kammaṃ, rundhantaṃ katapāpakaṃ.
‘‘యో చ వుడ్ఢో దహరో వా, పాపకమ్మం పకుబ్బతి;
‘‘Yo ca vuḍḍho daharo vā, pāpakammaṃ pakubbati;
దకాభిసేచనా సోపి, పాపకమ్మా పముచ్చతి.
Dakābhisecanā sopi, pāpakammā pamuccati.
‘‘ఉత్తరన్తస్స అక్ఖాసిం, ధమ్మత్థసంహితం పదం;
‘‘Uttarantassa akkhāsiṃ, dhammatthasaṃhitaṃ padaṃ;
తఞ్చ సుత్వా స సంవిగ్గో, పబ్బజిత్వారహా అహు.
Tañca sutvā sa saṃviggo, pabbajitvārahā ahu.
‘‘పూరేన్తీ ఊనకసతం, జాతా దాసికులే యతో;
‘‘Pūrentī ūnakasataṃ, jātā dāsikule yato;
తతో పుణ్ణాతి నామం మే, భుజిస్సం మం అకంసు తే.
Tato puṇṇāti nāmaṃ me, bhujissaṃ maṃ akaṃsu te.
‘‘సేట్ఠిం తతోనుజానేత్వా, పబ్బజిం అనగారియం;
‘‘Seṭṭhiṃ tatonujānetvā, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
న చిరేనేవ కాలేన, అరహత్తమపాపుణిం.
Na cireneva kālena, arahattamapāpuṇiṃ.
‘‘ఇద్ధీసు చ వసీ హోమి, దిబ్బాయ సోతధాతుయా;
‘‘Iddhīsu ca vasī homi, dibbāya sotadhātuyā;
చేతోపరియఞాణస్స, వసీ హోమి మహామునే.
Cetopariyañāṇassa, vasī homi mahāmune.
‘‘పుబ్బేనివాసం జానామి, దిబ్బచక్ఖు విసోధితం;
‘‘Pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhitaṃ;
సబ్బాసవపరిక్ఖీణా, నత్థి దాని పునబ్భవో.
Sabbāsavaparikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
‘‘అత్థధమ్మనిరుత్తీసు, పటిభానే తథేవ చ;
‘‘Atthadhammaniruttīsu, paṭibhāne tatheva ca;
ఞాణం మే విమలం సుద్ధం, బుద్ధసేట్ఠస్స వాహసా.
Ñāṇaṃ me vimalaṃ suddhaṃ, buddhaseṭṭhassa vāhasā.
‘‘భావనాయ మహాపఞ్ఞా, సుతేనేవ సుతావినీ;
‘‘Bhāvanāya mahāpaññā, suteneva sutāvinī;
మానేన నీచకులజా, న హి కమ్మం వినస్సతి.
Mānena nīcakulajā, na hi kammaṃ vinassati.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా ఉదానవసేన –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena –
౨౩౬.
236.
‘‘ఉదహారీ అహం సీతే, సదా ఉదకమోతరిం;
‘‘Udahārī ahaṃ sīte, sadā udakamotariṃ;
అయ్యానం దణ్డభయభీతా, వాచాదోసభయట్టితా.
Ayyānaṃ daṇḍabhayabhītā, vācādosabhayaṭṭitā.
౨౩౭.
237.
‘‘కస్స బ్రాహ్మణ త్వం భీతో, సదా ఉదకమోతరి;
‘‘Kassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto, sadā udakamotari;
వేధమానేహి గత్తేహి, సీతం వేదయసే భుసం.
Vedhamānehi gattehi, sītaṃ vedayase bhusaṃ.
౨౩౮.
238.
‘‘జానన్తీ వత మం భోతి, పుణ్ణికే పరిపుచ్ఛసి;
‘‘Jānantī vata maṃ bhoti, puṇṇike paripucchasi;
కరోన్తం కుసలం కమ్మం, రున్ధన్తం కతపాపకం.
Karontaṃ kusalaṃ kammaṃ, rundhantaṃ katapāpakaṃ.
౨౩౯.
239.
‘‘యో చ వుడ్ఢో దహరో వా, పాపకమ్మం పకుబ్బతి;
‘‘Yo ca vuḍḍho daharo vā, pāpakammaṃ pakubbati;
దకాభిసేచనా సోపి, పాపకమ్మా పముచ్చతి.
Dakābhisecanā sopi, pāpakammā pamuccati.
౨౪౦.
240.
‘‘కో ను తే ఇదమక్ఖాసి, అజానన్తస్స అజానకో;
‘‘Ko nu te idamakkhāsi, ajānantassa ajānako;
‘దకాభిసేచనా నామ, పాపకమ్మా పముచ్చతి’.
‘Dakābhisecanā nāma, pāpakammā pamuccati’.
౨౪౧.
241.
‘‘సగ్గం నూన గమిస్సన్తి, సబ్బే మణ్డూకకచ్ఛపా;
‘‘Saggaṃ nūna gamissanti, sabbe maṇḍūkakacchapā;
నాగా చ సుసుమారా చ, యే చఞ్ఞే ఉదకే చరా.
Nāgā ca susumārā ca, ye caññe udake carā.
౨౪౨.
242.
‘‘ఓరబ్భికా సూకరికా, మచ్ఛికా మిగబన్ధకా;
‘‘Orabbhikā sūkarikā, macchikā migabandhakā;
చోరా చ వజ్ఝఘాతా చ, యే చఞ్ఞే పాపకమ్మినో;
Corā ca vajjhaghātā ca, ye caññe pāpakammino;
దకాభిసేచనా తేపి, పాపకమ్మా పముచ్చరే.
Dakābhisecanā tepi, pāpakammā pamuccare.
౨౪౩.
243.
‘‘సచే ఇమా నదియో తే, పాపం పుబ్బే కతం వహుం;
‘‘Sace imā nadiyo te, pāpaṃ pubbe kataṃ vahuṃ;
పుఞ్ఞమ్పి మా వహేయ్యుం తే, తేన త్వం పరిబాహిరో.
Puññampi mā vaheyyuṃ te, tena tvaṃ paribāhiro.
౨౪౪.
244.
‘‘యస్స బ్రాహ్మణ త్వం భీతో, సదా ఉదకమోతరి;
‘‘Yassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto, sadā udakamotari;
తమేవ బ్రహ్మే మాకాసి, మా తే సీతం ఛవిం హనే.
Tameva brahme mākāsi, mā te sītaṃ chaviṃ hane.
౨౪౫.
245.
‘‘కుమ్మగ్గపటిపన్నం మం, అరియమగ్గం సమానయి;
‘‘Kummaggapaṭipannaṃ maṃ, ariyamaggaṃ samānayi;
దకాభిసేచనా భోతి, ఇమం సాటం దదామి తే.
Dakābhisecanā bhoti, imaṃ sāṭaṃ dadāmi te.
౨౪౬.
246.
‘‘తుయ్హేవ సాటకో హోతు, నాహమిచ్ఛామి సాటకం;
‘‘Tuyheva sāṭako hotu, nāhamicchāmi sāṭakaṃ;
సచే భాయసి దుక్ఖస్స, సచే తే దుక్ఖమప్పియం.
Sace bhāyasi dukkhassa, sace te dukkhamappiyaṃ.
౨౪౭.
247.
‘‘మాకాసి పాపకం కమ్మం, ఆవి వా యది వా రహో;
‘‘Mākāsi pāpakaṃ kammaṃ, āvi vā yadi vā raho;
సచే చ పాపకం కమ్మం, కరిస్ససి కరోసి వా.
Sace ca pāpakaṃ kammaṃ, karissasi karosi vā.
౨౪౮.
248.
‘‘న తే దుక్ఖా పముత్యత్థి, ఉపేచ్చాపి పలాయతో;
‘‘Na te dukkhā pamutyatthi, upeccāpi palāyato;
సచే భాయసి దుక్ఖస్స, సచే తే దుక్ఖమప్పియం.
Sace bhāyasi dukkhassa, sace te dukkhamappiyaṃ.
౨౪౯.
249.
‘‘ఉపేహి సరణం బుద్ధం, ధమ్మం సఙ్ఘఞ్చ తాదినం;
‘‘Upehi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammaṃ saṅghañca tādinaṃ;
సమాదియాహి సీలాని, తం తే అత్థాయ హేహితి.
Samādiyāhi sīlāni, taṃ te atthāya hehiti.
౨౫౦.
250.
‘‘ఉపేమి సరణం బుద్ధం, ధమ్మం సఙ్ఘఞ్చ తాదినం;
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammaṃ saṅghañca tādinaṃ;
సమాదియామి సీలాని, తం మే అత్థాయ హేహితి.
Samādiyāmi sīlāni, taṃ me atthāya hehiti.
౨౫౧.
251.
‘‘బ్రహ్మబన్ధు పురే ఆసిం, అజ్జమ్హి సచ్చబ్రాహ్మణో;
‘‘Brahmabandhu pure āsiṃ, ajjamhi saccabrāhmaṇo;
తేవిజ్జో వేదసమ్పన్నో, సోత్తియో చమ్హి న్హాతకో’’తి. –
Tevijjo vedasampanno, sottiyo camhi nhātako’’ti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ ఉదహారీతి ఘటేన ఉదకం వాహికా. సీతే తదా ఉదకమోతరిన్తి సీతకాలేపి సబ్బదా రత్తిన్దివం ఉదకం ఓతరిం. యదా యదా అయ్యకానం ఉదకేన అత్థో, తదా తదా ఉదకం పావిసిం, ఉదకమోతరిత్వా ఉదకం ఉపనేసిన్తి అధిప్పాయో. అయ్యానం దణ్డభయభీతాతి అయ్యకానం దణ్డభయేన భీతా. వాచాదోసభయట్టితాతి వచీదణ్డభయేన చేవ దోసభయేన చ అట్టితా పీళితా, సీతేపి ఉదకమోతరిన్తి యోజనా.
Tattha udahārīti ghaṭena udakaṃ vāhikā. Sīte tadā udakamotarinti sītakālepi sabbadā rattindivaṃ udakaṃ otariṃ. Yadā yadā ayyakānaṃ udakena attho, tadā tadā udakaṃ pāvisiṃ, udakamotaritvā udakaṃ upanesinti adhippāyo. Ayyānaṃ daṇḍabhayabhītāti ayyakānaṃ daṇḍabhayena bhītā. Vācādosabhayaṭṭitāti vacīdaṇḍabhayena ceva dosabhayena ca aṭṭitā pīḷitā, sītepi udakamotarinti yojanā.
అథేకదివసం పుణ్ణా దాసీ ఘటేన ఉదకం ఆనేతుం ఉదకతిత్థం గతా. తత్థ అద్దస అఞ్ఞతరం బ్రాహ్మణం ఉదకసుద్ధికం హిమపాతసమయే మహతి సీతే వత్తమానే పాతోవ ఉదకం ఓతరిత్వా ససీసం నిముజ్జిత్వా మన్తే జప్పిత్వా ఉదకతో ఉట్ఠహిత్వా అల్లవత్థం అల్లకేసం పవేధన్తం దన్తవీణం వాదయమానం. తం దిస్వా కరుణాయ సఞ్చోదితమానసా తతో నం దిట్ఠిగతా వివేచేతుకామా ‘‘కస్స, బ్రాహ్మణ, త్వం భీతో’’తి గాథమాహ. తత్థ కస్స, బ్రాహ్మణ, త్వం కుతో చ నామ భయహేతుతో భీతో హుత్వా సదా ఉదకమోతరి సబ్బకాలం సాయం పాతం ఉదకం ఓతరి. ఓతరిత్వా చ వేధమానేహి కమ్పమానేహి గత్తేహి సరీరావయవేహి సీతం వేదయసే భుసం సీతదుక్ఖం అతివియ దుస్సహం పటిసంవేదయసి పచ్చనుభవసి.
Athekadivasaṃ puṇṇā dāsī ghaṭena udakaṃ ānetuṃ udakatitthaṃ gatā. Tattha addasa aññataraṃ brāhmaṇaṃ udakasuddhikaṃ himapātasamaye mahati sīte vattamāne pātova udakaṃ otaritvā sasīsaṃ nimujjitvā mante jappitvā udakato uṭṭhahitvā allavatthaṃ allakesaṃ pavedhantaṃ dantavīṇaṃ vādayamānaṃ. Taṃ disvā karuṇāya sañcoditamānasā tato naṃ diṭṭhigatā vivecetukāmā ‘‘kassa, brāhmaṇa, tvaṃ bhīto’’ti gāthamāha. Tattha kassa, brāhmaṇa, tvaṃ kuto ca nāma bhayahetuto bhīto hutvā sadāudakamotari sabbakālaṃ sāyaṃ pātaṃ udakaṃ otari. Otaritvā ca vedhamānehi kampamānehi gattehi sarīrāvayavehi sītaṃ vedayase bhusaṃ sītadukkhaṃ ativiya dussahaṃ paṭisaṃvedayasi paccanubhavasi.
జానన్తీ వత మం భోతీతి, భోతి పుణ్ణికే, త్వం తం ఉపచితం పాపకమ్మం రున్ధన్తం నివారణసమత్థం కుసలం కమ్మం ఇమినా ఉదకోరోహనేన కరోన్తం మం జానన్తీ వత పరిపుచ్ఛసి.
Jānantī vata maṃ bhotīti, bhoti puṇṇike, tvaṃ taṃ upacitaṃ pāpakammaṃ rundhantaṃ nivāraṇasamatthaṃ kusalaṃ kammaṃ iminā udakorohanena karontaṃ maṃ jānantī vata paripucchasi.
నను అయమత్థో లోకే పాకటో ఏవ. కథాపి మయం తుయ్హం వదామాతి దస్సేన్తో ‘‘యో చ వుడ్ఢో’’తి గాథమాహ. తస్సత్థో – వుడ్ఢో వా దహరో వా మజ్ఝిమో వా యో కోచి హింసాదిభేదం పాపకమ్మం పకుబ్బతి అతివియ కరోతి, సోపి భుసం పాపకమ్మనిరతో దకాభిసేచనా సినానేన తతో పాపకమ్మా పముచ్చతి అచ్చన్తమేవ విముచ్చతీతి.
Nanu ayamattho loke pākaṭo eva. Kathāpi mayaṃ tuyhaṃ vadāmāti dassento ‘‘yo ca vuḍḍho’’ti gāthamāha. Tassattho – vuḍḍho vā daharo vā majjhimo vā yo koci hiṃsādibhedaṃ pāpakammaṃpakubbati ativiya karoti, sopi bhusaṃ pāpakammanirato dakābhisecanā sinānena tato pāpakammā pamuccati accantameva vimuccatīti.
తం సుత్వా పుణ్ణికా తస్స పటివచనం దేన్తీ ‘‘కో ను తే’’తిఆదిమాహ. తత్థ కో ను తే ఇదమక్ఖాసి, అజానన్తస్స అజానకోతి కమ్మవిపాకం అజానన్తస్స తే సబ్బేన సబ్బం కమ్మవిపాకం అజానతో అజానకో అవిద్దసు బాలో ఉదకాభిసేచనహేతు పాపకమ్మతో పముచ్చతీతి, ఇదం అత్థజాతం కో ను నామ అక్ఖాసి, న సో సద్ధేయ్యవచనో, నాపి చేతం యుత్తన్తి అధిప్పాయో.
Taṃ sutvā puṇṇikā tassa paṭivacanaṃ dentī ‘‘ko nu te’’tiādimāha. Tattha ko nu te idamakkhāsi, ajānantassaajānakoti kammavipākaṃ ajānantassa te sabbena sabbaṃ kammavipākaṃ ajānato ajānako aviddasu bālo udakābhisecanahetu pāpakammato pamuccatīti, idaṃ atthajātaṃ ko nu nāma akkhāsi, na so saddheyyavacano, nāpi cetaṃ yuttanti adhippāyo.
ఇదానిస్స తమేవ యుత్తిఅభావం విభావేన్తీ ‘‘సగ్గం నూన గమిస్సన్తీ’’తిఆదిమాహ. తత్థ నాగాతి విజ్ఝసా. సుసుమారాతి కుమ్భీలా. యే చఞ్ఞే ఉదకే చరాతి యే చఞ్ఞేపి వారిగోచరా మచ్ఛమకరనన్దియావత్తాదయో చ, తేపి సగ్గం నూన గమిస్సన్తి దేవలోకం ఉపపజ్జిస్సన్తి మఞ్ఞే, ఉదకాభిసేచనా పాపకమ్మతో ముత్తి హోతి చేతి అత్థో.
Idānissa tameva yuttiabhāvaṃ vibhāventī ‘‘saggaṃ nūna gamissantī’’tiādimāha. Tattha nāgāti vijjhasā. Susumārāti kumbhīlā. Ye caññe udake carāti ye caññepi vārigocarā macchamakaranandiyāvattādayo ca, tepi saggaṃ nūna gamissanti devalokaṃ upapajjissanti maññe, udakābhisecanā pāpakammato mutti hoti ceti attho.
ఓరబ్భికాతి ఉరబ్భఘాతకా. సూకరికాతి సూకరఘాతకా. మచ్ఛికాతి కేవట్టా. మిగబన్ధకాతి మాగవికా. వజ్ఝఘాతాతి వజ్ఝఘాతకమ్మే నియుత్తా.
Orabbhikāti urabbhaghātakā. Sūkarikāti sūkaraghātakā. Macchikāti kevaṭṭā. Migabandhakāti māgavikā. Vajjhaghātāti vajjhaghātakamme niyuttā.
పుఞ్ఞమ్పి మా వహేయ్యున్తి ఇమా అచిరవతిఆదయో నదియో యథా తయా పుబ్బే కతం పాపం తత్థ ఉదకాభిసేచనేన సచే వహుం నీహరేయ్యుం, తథా తయా కతం పుఞ్ఞమ్పి ఇమా నదియో వహేయ్యుం పవాహేయ్యుం. తేన త్వం పరిబాహిరో అస్స తథా సతి తేన పుఞ్ఞకమ్మేన త్వం పరిబాహిరో విరహితోవ భవేయ్యాతి న చేతం యుత్తన్తి అధిప్పాయో. యథా వా ఉదకేన ఉదకోరోహకస్స పుఞ్ఞపవాహనం న హోతి, ఏవం పాపపవాహనమ్పి న హోతి ఏవ. కస్మా? న్హానస్స పాపహేతూనం అప్పటిపక్ఖభావతో. యో యం వినాసేతి, సో తస్స పటిపక్ఖో. యథా ఆలోకో అన్ధకారస్స, విజ్జా చ అవిజ్జాయ, న ఏవం న్హానం పాపస్స. తస్మా నిట్ఠమేత్థ గన్తబ్బం ‘‘న ఉదకాభిసేచనా పాపతో పరిముత్తీ’’తి. తేనాహ భగవా –
Puññampi mā vaheyyunti imā aciravatiādayo nadiyo yathā tayā pubbe kataṃ pāpaṃ tattha udakābhisecanena sace vahuṃ nīhareyyuṃ, tathā tayā kataṃ puññampi imā nadiyo vaheyyuṃ pavāheyyuṃ. Tena tvaṃparibāhiroassa tathā sati tena puññakammena tvaṃ paribāhiro virahitova bhaveyyāti na cetaṃ yuttanti adhippāyo. Yathā vā udakena udakorohakassa puññapavāhanaṃ na hoti, evaṃ pāpapavāhanampi na hoti eva. Kasmā? Nhānassa pāpahetūnaṃ appaṭipakkhabhāvato. Yo yaṃ vināseti, so tassa paṭipakkho. Yathā āloko andhakārassa, vijjā ca avijjāya, na evaṃ nhānaṃ pāpassa. Tasmā niṭṭhamettha gantabbaṃ ‘‘na udakābhisecanā pāpato parimuttī’’ti. Tenāha bhagavā –
‘‘న ఉదకేన సుచీ హోతి, బహ్వేత్థ న్హాయతీ జనో;
‘‘Na udakena sucī hoti, bahvettha nhāyatī jano;
యమ్హి సచ్చఞ్చ ధమ్మో చ, సో సుచీ సో చ బ్రాహ్మణో’’తి. (ఉదా॰ ౯; నేత్తి॰ ౧౦౪);
Yamhi saccañca dhammo ca, so sucī so ca brāhmaṇo’’ti. (udā. 9; netti. 104);
ఇదాని యది పాపం పవాహేతుకామోసి, సబ్బేన సబ్బం పాపం మా కరోహీతి దస్సేతుం ‘‘యస్స, బ్రాహ్మణా’’తి గాథమాహ. తత్థ తమేవ బ్రహ్మే మాకాసీతి యతో పాపతో త్వం భీతో, తమేవ పాపం బ్రహ్మే, బ్రాహ్మణ, త్వం మా అకాసి. ఉదకోరోహనం పన ఈదిసే సీతకాలే కేవలం సరీరమేవ బాధతి . తేనాహ – ‘‘మా తే సీతం ఛవిం హనే’’తి, ఈదిసే సీతకాలే ఉదకాభిసేచనేన జాతసీతం తవ సరీరచ్ఛవిం మా హనేయ్య మా బాధేసీతి అత్థో.
Idāni yadi pāpaṃ pavāhetukāmosi, sabbena sabbaṃ pāpaṃ mā karohīti dassetuṃ ‘‘yassa, brāhmaṇā’’ti gāthamāha. Tattha tameva brahme mākāsīti yato pāpato tvaṃ bhīto, tameva pāpaṃ brahme, brāhmaṇa, tvaṃ mā akāsi. Udakorohanaṃ pana īdise sītakāle kevalaṃ sarīrameva bādhati . Tenāha – ‘‘mā te sītaṃ chaviṃ hane’’ti, īdise sītakāle udakābhisecanena jātasītaṃ tava sarīracchaviṃ mā haneyya mā bādhesīti attho.
కుమ్మగ్గపటిపన్నం మన్తి ‘‘ఉదకాభిసేచనేన సుద్ధి హోతీ’’తి ఇమం కుమ్మగ్గం మిచ్ఛాగాహం పటిపన్నం పగ్గయ్హ ఠితం మం. అరియమగ్గం సమానయీతి ‘‘సబ్బపాపస్స అకరణం, కుసలస్స ఉపసమ్పదా’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౯౦; ధ॰ ప॰ ౧౮౩; నేత్తి॰ ౩౦, ౧౧౬, ౧౨౪; పేటకో॰ ౨౯) ఇమం బుద్ధాదీహి అరియేహి గతమగ్గం సమానయి, సమ్మదేవ ఉపనేసి, తస్మా భోతి ఇమం సాటకం తుట్ఠిదానం ఆచరియభాగం తుయ్హం దదామి, తం పటిగ్గణ్హాతి అత్థో.
Kummaggapaṭipannaṃ manti ‘‘udakābhisecanena suddhi hotī’’ti imaṃ kummaggaṃ micchāgāhaṃ paṭipannaṃ paggayha ṭhitaṃ maṃ. Ariyamaggaṃ samānayīti ‘‘sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā’’ti (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183; netti. 30, 116, 124; peṭako. 29) imaṃ buddhādīhi ariyehi gatamaggaṃ samānayi, sammadeva upanesi, tasmā bhoti imaṃ sāṭakaṃ tuṭṭhidānaṃ ācariyabhāgaṃ tuyhaṃ dadāmi, taṃ paṭiggaṇhāti attho.
సా తం పటిక్ఖిపిత్వా ధమ్మం కథేత్వా సరణేసు సీలేసు చ పతిట్ఠాపేతుం ‘‘తుయ్హేవ సాటకో హోతు, నాహమిచ్ఛామి సాటక’’న్తి వత్వా ‘‘సచే భాయసి దుక్ఖస్సా’’తిఆదిమాహ. తస్సత్థో – యది తువం సకలాపాయికే సుగతియఞ్చ అఫాసుకతాదోభగ్గతాదిభేదా దుక్ఖా భాయసి. యది తే తం అప్పియం న ఇట్ఠం. ఆవి వా పరేసం పాకటభావేన అప్పటిచ్ఛన్నం కత్వా కాయేన వాచాయ పాణాతిపాతాదివసేన వా యది వా రహో అపాకటభావేన పటిచ్ఛన్నం కత్వా మనోద్వారేయేవ అభిజ్ఝాదివసేన వా అణుమత్తమ్పి పాపకం లామకం కమ్మం మాకాసి మా కరి. అథ పన తం పాపకమ్మం ఆయతిం కరిస్ససి, ఏతరహి కరోసి వా, ‘‘నిరయాదీసు చతూసు అపాయేసు మనుస్సేసు చ తస్స ఫలభూతం దుక్ఖం ఇతో ఏత్తో వా పలాయన్తే మయి నానుబన్ధిస్సతీ’’తి అధిప్పాయేన ఉపేచ్చ సఞ్చిచ్చ పలాయతోపి తే తతో పాపతో ముత్తి మోక్ఖా నత్థి, గతికాలాదిపచ్చయన్తరసమవాయే సతి విపచ్చతే ఏవాతి అత్థో. ‘‘ఉప్పచ్చా’’తి వా పాఠో, ఉప్పతిత్వాతి అత్థో. ఏవం పాపస్స అకరణేన దుక్ఖాభావం దస్సేత్వా ఇదాని పుఞ్ఞస్స కరణేనపి తం దస్సేతుం ‘‘సచే భాయసీ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ తాదినన్తి దిట్ఠాదీసు తాదిభావప్పత్తం. యథా వా పురిమకా సమ్మాసమ్బుద్ధా పస్సితబ్బా, తథా పస్సితబ్బతో తాది, తం బుద్ధం సరణం ఉపేహీతి యోజనా. ధమ్మసఙ్ఘేసుపి ఏసేవ నయో. తాదీనం వరబుద్ధానం ధమ్మం, అట్ఠన్నం అరియపుగ్గలానం సఙ్ఘం సమూహన్తి యోజనా. తన్తి సరణగమనం సీలానం సమాదానఞ్చ. హేహితీతి భవిస్సతి.
Sā taṃ paṭikkhipitvā dhammaṃ kathetvā saraṇesu sīlesu ca patiṭṭhāpetuṃ ‘‘tuyheva sāṭako hotu, nāhamicchāmi sāṭaka’’nti vatvā ‘‘sace bhāyasi dukkhassā’’tiādimāha. Tassattho – yadi tuvaṃ sakalāpāyike sugatiyañca aphāsukatādobhaggatādibhedā dukkhā bhāyasi. Yadi te taṃ appiyaṃ na iṭṭhaṃ. Āvi vā paresaṃ pākaṭabhāvena appaṭicchannaṃ katvā kāyena vācāya pāṇātipātādivasena vā yadi vā raho apākaṭabhāvena paṭicchannaṃ katvā manodvāreyeva abhijjhādivasena vā aṇumattampi pāpakaṃ lāmakaṃ kammaṃ mākāsi mā kari. Atha pana taṃ pāpakammaṃ āyatiṃ karissasi, etarahi karosi vā, ‘‘nirayādīsu catūsu apāyesu manussesu ca tassa phalabhūtaṃ dukkhaṃ ito etto vā palāyante mayi nānubandhissatī’’ti adhippāyena upecca sañcicca palāyatopi te tato pāpato mutti mokkhā natthi, gatikālādipaccayantarasamavāye sati vipaccate evāti attho. ‘‘Uppaccā’’ti vā pāṭho, uppatitvāti attho. Evaṃ pāpassa akaraṇena dukkhābhāvaṃ dassetvā idāni puññassa karaṇenapi taṃ dassetuṃ ‘‘sace bhāyasī’’tiādi vuttaṃ. Tattha tādinanti diṭṭhādīsu tādibhāvappattaṃ. Yathā vā purimakā sammāsambuddhā passitabbā, tathā passitabbato tādi, taṃ buddhaṃ saraṇaṃ upehīti yojanā. Dhammasaṅghesupi eseva nayo. Tādīnaṃ varabuddhānaṃ dhammaṃ, aṭṭhannaṃ ariyapuggalānaṃ saṅghaṃ samūhanti yojanā. Tanti saraṇagamanaṃ sīlānaṃ samādānañca. Hehitīti bhavissati.
సో బ్రాహ్మణో సరణేసు సీలేసు చ పతిట్ఠాయ అపరభాగే సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా ఘటేన్తో వాయమన్తో న చిరస్సేవ తేవిజ్జో హుత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా ఉదానేన్తో ‘‘బ్రహ్మబన్ధూ’’తి గాథమాహ.
So brāhmaṇo saraṇesu sīlesu ca patiṭṭhāya aparabhāge satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā ghaṭento vāyamanto na cirasseva tevijjo hutvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānento ‘‘brahmabandhū’’ti gāthamāha.
తస్సత్థో – అహం పుబ్బే బ్రాహ్మణకులే ఉప్పత్తిమత్తేన బ్రహ్మబన్ధు నామాసిం. తథా ఇరుబ్బేదాదీనం అజ్ఝేనాదిమత్తేన తేవిజ్జో వేదసమ్పన్నో సోత్తియో న్హాతకో చ నామాసిం. ఇదాని సబ్బసో బాహితపాపతాయ సచ్చబ్రాహ్మణో పరమత్థబ్రాహ్మణో, విజ్జత్తయాధిగమేన తేవిజ్జో, మగ్గఞాణసఙ్ఖాతేన వేదేన సమన్నాగతత్తా వేదసమ్పన్నో, నిత్థరసబ్బపాపతాయ న్హాతకో చ అమ్హీతి. ఏత్థ చ బ్రాహ్మణేన వుత్తగాథాపి అత్తనా వుత్తగాథాపి పచ్ఛా థేరియా పచ్చేకం భాసితాతి సబ్బా థేరియా గాథా ఏవ జాతాతి.
Tassattho – ahaṃ pubbe brāhmaṇakule uppattimattena brahmabandhu nāmāsiṃ. Tathā irubbedādīnaṃ ajjhenādimattena tevijjo vedasampanno sottiyo nhātako ca nāmāsiṃ. Idāni sabbaso bāhitapāpatāya saccabrāhmaṇo paramatthabrāhmaṇo, vijjattayādhigamena tevijjo, maggañāṇasaṅkhātena vedena samannāgatattā vedasampanno, nittharasabbapāpatāya nhātako ca amhīti. Ettha ca brāhmaṇena vuttagāthāpi attanā vuttagāthāpi pacchā theriyā paccekaṃ bhāsitāti sabbā theriyā gāthā eva jātāti.
పుణ్ణాథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Puṇṇātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
సోళసనిపాతవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Soḷasanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౧. పుణ్ణాథేరీగాథా • 1. Puṇṇātherīgāthā