| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૩. પુણ્ણોવાદસુત્તં
3. Puṇṇovādasuttaṃ
૩૯૫. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. અથ ખો આયસ્મા પુણ્ણો સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા પુણ્ણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સાધુ મં, ભન્તે, ભગવા સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદતુ, યમહં ભગવતો ધમ્મં સુત્વા એકો વૂપકટ્ઠો અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરેય્ય’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ, પુણ્ણ, સુણાહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા પુણ્ણો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –
395. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā puṇṇo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā puṇṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu maṃ, bhante, bhagavā saṃkhittena ovādena ovadatu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti. ‘‘Tena hi, puṇṇa, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā puṇṇo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘સન્તિ ખો, પુણ્ણ, ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. તં ચે ભિક્ખુ અભિનન્દતિ અભિવદતિ અજ્ઝોસાય તિટ્ઠતિ. તસ્સ તં અભિનન્દતો અભિવદતો અજ્ઝોસાય તિટ્ઠતો ઉપ્પજ્જતિ નન્દી 1. ‘નન્દીસમુદયા દુક્ખસમુદયો, પુણ્ણા’તિ વદામિ.
‘‘Santi kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Taṃ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī 2. ‘Nandīsamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi.
‘‘સન્તિ ખો, પુણ્ણ, સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા… ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા… કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા… મનોવિઞ્ઞેય્યા ધમ્મા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. તં ચે ભિક્ખુ અભિનન્દતિ અભિવદતિ અજ્ઝોસાય તિટ્ઠતિ. તસ્સ તં અભિનન્દતો અભિવદતો અજ્ઝોસાય તિટ્ઠતો ઉપ્પજ્જતિ નન્દી. ‘નન્દીસમુદયા દુક્ખસમુદયો, પુણ્ણા’તિ વદામિ.
‘‘Santi kho, puṇṇa, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Taṃ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī. ‘Nandīsamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi.
‘‘સન્તિ ચ ખો, પુણ્ણ, ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. તં ચે ભિક્ખુ નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ નાજ્ઝોસાય તિટ્ઠતિ. તસ્સ તં અનભિનન્દતો અનભિવદતો અનજ્ઝોસાય તિટ્ઠતો નન્દી નિરુજ્ઝતિ. ‘નન્દીનિરોધા દુક્ખનિરોધો, પુણ્ણા’તિ વદામિ.
‘‘Santi ca kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Taṃ ce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati. ‘Nandīnirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi.
‘‘સન્તિ ચ ખો, પુણ્ણ, સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા… ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા… જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા… કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા… મનોવિઞ્ઞેય્યા ધમ્મા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. તં ચે ભિક્ખુ નાભિનન્દતિ નાભિવદતિ નાજ્ઝોસાય તિટ્ઠતિ. તસ્સ તં અનભિનન્દતો અનભિવદતો અનજ્ઝોસાય તિટ્ઠતો નન્દી નિરુજ્ઝતિ. ‘નન્દીનિરોધા દુક્ખનિરોધો, પુણ્ણા’તિ વદામિ.
‘‘Santi ca kho, puṇṇa, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Taṃ ce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati. ‘Nandīnirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi.
‘‘ઇમિના ચ ત્વં પુણ્ણ, મયા સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદિતો કતરસ્મિં જનપદે વિહરિસ્સસી’’તિ? ‘‘ઇમિનાહં, ભન્તે, ભગવતા સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદિતો, અત્થિ સુનાપરન્તો નામ જનપદો, તત્થાહં વિહરિસ્સામી’’તિ.
‘‘Iminā ca tvaṃ puṇṇa, mayā saṃkhittena ovādena ovadito katarasmiṃ janapade viharissasī’’ti? ‘‘Imināhaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito, atthi sunāparanto nāma janapado, tatthāhaṃ viharissāmī’’ti.
૩૯૬. ‘‘ચણ્ડા ખો, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા; ફરુસા ખો, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા. સચે તં, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા અક્કોસિસ્સન્તિ પરિભાસિસ્સન્તિ, તત્થ તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મં, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા અક્કોસિસ્સન્તિ પરિભાસિસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘ભદ્દકા 3 વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, સુભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, યં મે નયિમે પાણિના પહારં દેન્તી’તિ. એવમેત્થ 4, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ.
396. ‘‘Caṇḍā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā; pharusā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā. Sace taṃ, puṇṇa, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tattha te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā 5 vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime pāṇinā pahāraṃ dentī’ti. Evamettha 6, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
‘‘સચે પન તે, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા પાણિના પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ પન તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મે, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા પાણિના પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘ભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, સુભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, યં મે નયિમે લેડ્ડુના પહારં દેન્તી’તિ. એવમેત્થ, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ.
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime leḍḍunā pahāraṃ dentī’ti. Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
‘‘સચે પન તે, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા લેડ્ડુના પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ પન તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મે, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા લેડ્ડુના પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘ભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, સુભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, યં મે નયિમે દણ્ડેન પહારં દેન્તી’તિ. એવમેત્થ, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ.
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime daṇḍena pahāraṃ dentī’ti. Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
‘‘સચે પન તે, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા દણ્ડેન પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ પન તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મે, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા દણ્ડેન પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘ભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, સુભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, યં મે નયિમે સત્થેન પહારં દેન્તી’તિ. એવમેત્થ, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ.
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime satthena pahāraṃ dentī’ti. Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
‘‘સચે પન તે, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા સત્થેન પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ પન તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મે, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા સત્થેન પહારં દસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘ભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, સુભદ્દકા વતિમે સુનાપરન્તકા મનુસ્સા, યં મં 7 નયિમે તિણ્હેન સત્થેન જીવિતા વોરોપેન્તી’તિ. એવમેત્થ, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ.
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ maṃ 8 nayime tiṇhena satthena jīvitā voropentī’ti. Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
‘‘સચે પન તં, પુણ્ણ, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા તિણ્હેન સત્થેન જીવિતા વોરોપેસ્સન્તિ, તત્થ પન તે, પુણ્ણ, કિન્તિ ભવિસ્સતી’’તિ? ‘‘સચે મં, ભન્તે, સુનાપરન્તકા મનુસ્સા તિણ્હેન સત્થેન જીવિતા વોરોપેસ્સન્તિ, તત્થ મે એવં ભવિસ્સતિ – ‘સન્તિ ખો ભગવતો સાવકા કાયે ચ જીવિતે ચ અટ્ટીયમાના હરાયમાના જિગુચ્છમાના સત્થહારકં પરિયેસન્તિ. તં મે ઇદં અપરિયિટ્ઠંયેવ સત્થહારકં લદ્ધ’ન્તિ. એવમેત્થ, ભગવા, ભવિસ્સતિ; એવમેત્થ, સુગત, ભવિસ્સતી’’તિ. ‘‘સાધુ, સાધુ, પુણ્ણ! સક્ખિસ્સસિ ખો ત્વં, પુણ્ણ, ઇમિના દમૂપસમેન સમન્નાગતો સુનાપરન્તસ્મિં જનપદે વિહરિતું. યસ્સદાનિ ત્વં, પુણ્ણ, કાલં મઞ્ઞસી’’તિ.
‘‘Sace pana taṃ, puṇṇa, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘santi kho bhagavato sāvakā kāye ca jīvite ca aṭṭīyamānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakaṃ pariyesanti. Taṃ me idaṃ apariyiṭṭhaṃyeva satthahārakaṃ laddha’nti. Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti. ‘‘Sādhu, sādhu, puṇṇa! Sakkhissasi kho tvaṃ, puṇṇa, iminā damūpasamena samannāgato sunāparantasmiṃ janapade viharituṃ. Yassadāni tvaṃ, puṇṇa, kālaṃ maññasī’’ti.
૩૯૭. અથ ખો આયસ્મા પુણ્ણો ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દિત્વા અનુમોદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા સેનાસનં સંસામેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન સુનાપરન્તો જનપદો તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન સુનાપરન્તો જનપદો તદવસરિ. તત્ર સુદં આયસ્મા પુણ્ણો સુનાપરન્તસ્મિં જનપદે વિહરતિ. અથ ખો આયસ્મા પુણ્ણો તેનેવન્તરવસ્સેન પઞ્ચમત્તાનિ ઉપાસકસતાનિ પટિવેદેસિ 9, તેનેવન્તરવસ્સેન પઞ્ચમત્તાનિ ઉપાસિકસતાનિ પટિવેદેસિ, તેનેવન્તરવસ્સેન તિસ્સો વિજ્જા સચ્છાકાસિ. અથ ખો આયસ્મા પુણ્ણો અપરેન સમયેન પરિનિબ્બાયિ.
397. Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sunāparanto janapado tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sunāparanto janapado tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā puṇṇo sunāparantasmiṃ janapade viharati. Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena pañcamattāni upāsakasatāni paṭivedesi 10, tenevantaravassena pañcamattāni upāsikasatāni paṭivedesi, tenevantaravassena tisso vijjā sacchākāsi. Atha kho āyasmā puṇṇo aparena samayena parinibbāyi.
અથ ખો સમ્બહુલા ભિક્ખૂ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો તે ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘યો સો, ભન્તે, પુણ્ણો નામ કુલપુત્તો ભગવતા સંખિત્તેન ઓવાદેન ઓવદિતો સો કાલઙ્કતો. તસ્સ કા ગતિ, કો અભિસમ્પરાયો’’તિ? ‘‘પણ્ડિતો, ભિક્ખવે, પુણ્ણો કુલપુત્તો પચ્ચપાદિ 11 ધમ્મસ્સાનુધમ્મં, ન ચ મં ધમ્માધિકરણં વિહેઠેસિ. પરિનિબ્બુતો, ભિક્ખવે, પુણ્ણો કુલપુત્તો’’તિ.
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, puṇṇo nāma kulaputto bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, puṇṇo kulaputto paccapādi 12 dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ viheṭhesi. Parinibbuto, bhikkhave, puṇṇo kulaputto’’ti.
ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના તે ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
પુણ્ણોવાદસુત્તં નિટ્ઠિતં તતિયં.
Puṇṇovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૩. પુણ્ણોવાદસુત્તવણ્ણના • 3. Puṇṇovādasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૩. પુણ્ણોવાદસુત્તવણ્ણના • 3. Puṇṇovādasuttavaṇṇanā
