Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
రాధబ్రాహ్మణవత్థుకథా
Rādhabrāhmaṇavatthukathā
౬౯. కిఞ్చాపి ఆయస్మా సారిపుత్తో జానాతీతి యోజనా. ఇమినా ‘‘కిం ను ఖో అజానన్తో పుచ్ఛీ’’తి ఆసఙ్కం నివారేతి. భగవా అనుఞ్ఞాతుకామో హోతీతి సమ్బన్ధో. పనసద్దో గరహత్థో, తథా జానన్తోపీతి అత్థో. లహుకన్తి హేతుఅన్తోగధవిసేసనం. లహుకత్తా పటిక్ఖిపిత్వాతి వుత్తం హోతి. అస్సాతి భగవతో, అజ్ఝాసయన్తి సమ్బన్ధో. ‘‘అజ్ఝాసయం విదిత్వా’’తివచనస్స యుత్తిం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘బుద్ధానం హీ’’తిఆది. హీతి సచ్చం. అయఞ్చాతి సారిపుత్తత్థేరో చ. అగ్గోతి కోటిఉక్కంసో. సేట్ఠోతి పవరో ఉత్తమో.
69. Kiñcāpi āyasmā sāriputto jānātīti yojanā. Iminā ‘‘kiṃ nu kho ajānanto pucchī’’ti āsaṅkaṃ nivāreti. Bhagavā anuññātukāmo hotīti sambandho. Panasaddo garahattho, tathā jānantopīti attho. Lahukanti hetuantogadhavisesanaṃ. Lahukattā paṭikkhipitvāti vuttaṃ hoti. Assāti bhagavato, ajjhāsayanti sambandho. ‘‘Ajjhāsayaṃ viditvā’’tivacanassa yuttiṃ dassento āha ‘‘buddhānaṃ hī’’tiādi. Hīti saccaṃ. Ayañcāti sāriputtatthero ca. Aggoti koṭiukkaṃso. Seṭṭhoti pavaro uttamo.
‘‘బ్యత్తేన భిక్ఖునా పటిబలేనా’’తి ఏత్థ బ్యత్తపటిబలానం విసేసం దస్సేతుం వుత్తం ‘‘బ్యత్తో నామా’’తిఆది. తత్థ యస్స సాట్ఠకథం వినయపిటకవాచుగ్గతం పవత్తతి, అయం బ్యత్తో నామాతి యోజనా . తస్మిన్తి వినయపిటకం వాచుగ్గతభిక్ఖుమ్హి. యస్సాతి భిక్ఖునో. సుగ్గహితన్తి సాట్ఠకథాయ సుట్ఠు గహితం. అయమ్పీతి పిసద్దో పురిమభిక్ఖుం అపేక్ఖతి. ఇమస్మిం అత్థేతి ఇమస్మిం వత్థుమ్హి, ఇమస్మిం విసయేతి అత్థో. బ్యతిరేకాన్వయవసేన పటిబలం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘యో పనా’’తిఆది. యో పన న సక్కోతీతి సమ్బన్ధో. కస్మాతి ఆహ ‘‘కాససోససేమ్హాదినా వా’’తిఆది. తత్థ కాసో చ సోసో చ సేమ్హో చ, తే ఆదయో యస్స గేలఞ్ఞస్సాతి కాససోససేమ్హాది, ఆదిసద్దేన ఏళమూగాదయో సఙ్గణ్హాతి. ఓట్ఠో చ దన్తో చ జివ్హా చ, తా ఆదయో యేసం తాలుఆదీనన్తి ఓట్ఠదన్తజివ్హాదయో, తేసం. పదబ్యఞ్జనేహీతి పదఅక్ఖరేహి. బ్యఞ్జనసద్దో హేత్థ అక్ఖరవాచకో. హాపేతీతి గలత్తా హాపేతి. అఞ్ఞథా వా వత్తబ్బన్తి అఞ్ఞేన సిథిలాదినా ఆకారేన వా వత్తబ్బం. అఞ్ఞథా వదతీతి అఞ్ఞేన ధనితాదిఆకారేన వదతి. తబ్బిపరీతోతి తస్స అపటిబలస్స విపరీతో భిక్ఖూతి సమ్బన్ధో. తతోతి జానాపేతబ్బతో. యన్తి యం ఆకారం ధాతుకమ్మమేతం, సఙ్ఘోతి కారితకమ్మమేతం. ఇధ కారితకమ్మం కితో వదతి.
‘‘Byattena bhikkhunā paṭibalenā’’ti ettha byattapaṭibalānaṃ visesaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘byatto nāmā’’tiādi. Tattha yassa sāṭṭhakathaṃ vinayapiṭakavācuggataṃ pavattati, ayaṃ byatto nāmāti yojanā . Tasminti vinayapiṭakaṃ vācuggatabhikkhumhi. Yassāti bhikkhuno. Suggahitanti sāṭṭhakathāya suṭṭhu gahitaṃ. Ayampīti pisaddo purimabhikkhuṃ apekkhati. Imasmiṃ attheti imasmiṃ vatthumhi, imasmiṃ visayeti attho. Byatirekānvayavasena paṭibalaṃ dassento āha ‘‘yo panā’’tiādi. Yo pana na sakkotīti sambandho. Kasmāti āha ‘‘kāsasosasemhādinā vā’’tiādi. Tattha kāso ca soso ca semho ca, te ādayo yassa gelaññassāti kāsasosasemhādi, ādisaddena eḷamūgādayo saṅgaṇhāti. Oṭṭho ca danto ca jivhā ca, tā ādayo yesaṃ tāluādīnanti oṭṭhadantajivhādayo, tesaṃ. Padabyañjanehīti padaakkharehi. Byañjanasaddo hettha akkharavācako. Hāpetīti galattā hāpeti. Aññathā vā vattabbanti aññena sithilādinā ākārena vā vattabbaṃ. Aññathā vadatīti aññena dhanitādiākārena vadati. Tabbiparītoti tassa apaṭibalassa viparīto bhikkhūti sambandho. Tatoti jānāpetabbato. Yanti yaṃ ākāraṃ dhātukammametaṃ, saṅghoti kāritakammametaṃ. Idha kāritakammaṃ kito vadati.
౭౧. ఉపసమ్పన్నసమనన్తరాతి ఏత్థ ఉపసమ్పన్నస్స సమనన్తరాతి అత్థం నివారేన్తో ఆహ ‘‘ఉపసమ్పన్నో హుత్వావ సమనన్తరా’’తి. ఏవసద్దేన చిరకాలం నివత్తేతి. ఉల్లుమ్పతూతి ఏత్థ ఉపుబ్బలుపధాతుయా ఉపసగ్గవసేన వా అత్థాతిసయవసేన వా ధాతూనమనేకత్థత్తా ఇధ ఉపుబ్బధరధాతుయా అత్థే వత్తతీతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘ఉద్ధరతూ’’తి. ఉట్ఠాపేత్వా, ఉక్ఖిపిత్వా వా ధరతూతి అత్థో. తమేవత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘అకుసలా’’తిఆది. తత్థ ‘‘అకుసలా వుట్ఠాపేత్వా’’తి ఇమినా సహావధినా ఉత్యూపసగ్గస్స అత్థం దస్సేతి. ‘‘కుసలే పతిట్ఠాపేతూ’’తి ఇమినా సహాధారేన ధరధాతుస్స అత్థం దస్సేతి. ఉత్యూపసగ్గస్స ఉక్ఖిపనత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘సామణేరభావా వా ఉద్ధరిత్వా’’తి. ‘‘పటిచ్చా’’తి ఇమినా ఉపాదాయాతి ఏత్థ సమీపే ఆదియిత్వాతి సద్దత్థమగహేత్వా సఙ్కేతత్థవసేన పాకటత్తా తస్స సఙ్కేతత్థం దస్సేతి, అధిప్పాయత్థం దస్సేతీతి అత్థో.
71.Upasampannasamanantarāti ettha upasampannassa samanantarāti atthaṃ nivārento āha ‘‘upasampanno hutvāva samanantarā’’ti. Evasaddena cirakālaṃ nivatteti. Ullumpatūti ettha upubbalupadhātuyā upasaggavasena vā atthātisayavasena vā dhātūnamanekatthattā idha upubbadharadhātuyā atthe vattatīti dassento āha ‘‘uddharatū’’ti. Uṭṭhāpetvā, ukkhipitvā vā dharatūti attho. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘akusalā’’tiādi. Tattha ‘‘akusalā vuṭṭhāpetvā’’ti iminā sahāvadhinā utyūpasaggassa atthaṃ dasseti. ‘‘Kusale patiṭṭhāpetū’’ti iminā sahādhārena dharadhātussa atthaṃ dasseti. Utyūpasaggassa ukkhipanatthaṃ dassento āha ‘‘sāmaṇerabhāvā vā uddharitvā’’ti. ‘‘Paṭiccā’’ti iminā upādāyāti ettha samīpe ādiyitvāti saddatthamagahetvā saṅketatthavasena pākaṭattā tassa saṅketatthaṃ dasseti, adhippāyatthaṃ dassetīti attho.
౭౩. అధిట్ఠితాతి ఏత్థ అధి నిచ్చవసేన ఠాతి పవత్తతీతి అధిట్ఠితాతి వచనత్థం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘నిచ్చప్పవత్తినీ’’తి. కస్మా చత్తారో పచ్చయా నిస్సయాతి వుత్తాతి ఆహ ‘‘యస్మా’’తిఆది. ‘‘చత్తారో’’తిఆదినా చత్తారో పచ్చయే నిస్సాయ అత్తభావో సేతి పవత్తతీతి నిస్సాయాతి అవుత్తకమ్మత్థం దస్సేతి.
73.Adhiṭṭhitāti ettha adhi niccavasena ṭhāti pavattatīti adhiṭṭhitāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘niccappavattinī’’ti. Kasmā cattāro paccayā nissayāti vuttāti āha ‘‘yasmā’’tiādi. ‘‘Cattāro’’tiādinā cattāro paccaye nissāya attabhāvo seti pavattatīti nissāyāti avuttakammatthaṃ dasseti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౧౭. పణామితకథా • 17. Paṇāmitakathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / రాధబ్రాహ్మణవత్థుకథా • Rādhabrāhmaṇavatthukathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / రాధబ్రాహ్మణవత్థుకథావణ్ణనా • Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / రాధబ్రాహ్మణవత్థుకథావణ్ణనా • Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / రాధబ్రాహ్మణవత్థుకథావణ్ణనా • Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā