A World of Knowledge
    Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౮. రాహులత్థేరగాథావణ్ణనా

    8. Rāhulattheragāthāvaṇṇanā

    ఉభయేనాతిఆదికా ఆయస్మతో రాహులత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం సిక్ఖాకామానం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా సయమ్పి తం ఠానన్తరం పత్థేత్వా సేనాసనవిసోధనవిజ్జోతనాదికం ఉళారం పుఞ్ఞం కత్వా పణిధానమకాసి. సో తతో చవిత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే అమ్హాకం బోధిసత్తం పటిచ్చ యసోధరాయ దేవియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తిత్వా రాహులోతి లద్ధనామో మహతా ఖత్తియపరివారేన వడ్ఢి, తస్స పబ్బజ్జావిధానం ఖన్ధకే (మహావ॰ ౧౦౫) ఆగతమేవ. సో పబ్బజిత్వా సత్థు సన్తికే అనేకేహి సుత్తపదేహి సులద్ధోవాదో పరిపక్కఞాణో విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౨.౬౮-౮౫) –

    Ubhayenātiādikā āyasmato rāhulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ sikkhākāmānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā senāsanavisodhanavijjotanādikaṃ uḷāraṃ puññaṃ katvā paṇidhānamakāsi. So tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde amhākaṃ bodhisattaṃ paṭicca yasodharāya deviyā kucchimhi nibbattitvā rāhuloti laddhanāmo mahatā khattiyaparivārena vaḍḍhi, tassa pabbajjāvidhānaṃ khandhake (mahāva. 105) āgatameva. So pabbajitvā satthu santike anekehi suttapadehi suladdhovādo paripakkañāṇo vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.68-85) –

    ‘‘పదుముత్తరస్స భగవతో, లోకజేట్ఠస్స తాదినో;

    ‘‘Padumuttarassa bhagavato, lokajeṭṭhassa tādino;

    సత్తభూమమ్హి పాసాదే, ఆదాసం సన్థరిం అహం.

    Sattabhūmamhi pāsāde, ādāsaṃ santhariṃ ahaṃ.

    ‘‘ఖీణాసవసహస్సేహి, పరికిణ్ణో మహాముని;

    ‘‘Khīṇāsavasahassehi, parikiṇṇo mahāmuni;

    ఉపాగమి గన్ధకుటిం, ద్విపదిన్దో నరాసభో.

    Upāgami gandhakuṭiṃ, dvipadindo narāsabho.

    ‘‘విరోచేన్తో గన్ధకుటిం, దేవదేవో నరాసభో;

    ‘‘Virocento gandhakuṭiṃ, devadevo narāsabho;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే ఠితో సత్థా, ఇమా గాథా అభాసథ.

    Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘యేనాయం జోతితా సేయ్యా, ఆదాసోవ సుసన్థతో;

    ‘‘Yenāyaṃ jotitā seyyā, ādāsova susanthato;

    తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘సోణ్ణమయా రూపిమయా, అథో వేళురియామయా;

    ‘‘Soṇṇamayā rūpimayā, atho veḷuriyāmayā;

    నిబ్బత్తిస్సన్తి పాసాదా, యే కేచి మనసో పియా.

    Nibbattissanti pāsādā, ye keci manaso piyā.

    ‘‘చతుసట్ఠిక్ఖత్తుం దేవిన్దో, దేవరజ్జం కరిస్సతి;

    ‘‘Catusaṭṭhikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;

    సహస్సక్ఖత్తుం చక్కవత్తీ, భవిస్సతి అనన్తరా.

    Sahassakkhattuṃ cakkavattī, bhavissati anantarā.

    ‘‘ఏకవీసతికప్పమ్హి, విమలో నామ ఖత్తియో;

    ‘‘Ekavīsatikappamhi, vimalo nāma khattiyo;

    చాతురన్తో విజితావీ, చక్కవత్తీ భవిస్సతి.

    Cāturanto vijitāvī, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘నగరం రేణువతీ నామ, ఇట్ఠకాహి సుమాపితం;

    ‘‘Nagaraṃ reṇuvatī nāma, iṭṭhakāhi sumāpitaṃ;

    ఆయామతో తీణి సతం, చతురస్ససమాయుతం.

    Āyāmato tīṇi sataṃ, caturassasamāyutaṃ.

    ‘‘సుదస్సనో నామ పాసాదో, విస్సకమ్మేన మాపితో;

    ‘‘Sudassano nāma pāsādo, vissakammena māpito;

    కూటాగారవరూపేతో, సత్తరతనభూసితో.

    Kūṭāgāravarūpeto, sattaratanabhūsito.

    ‘‘దససద్దావివిత్తం తం, విజ్జాధరసమాకులం;

    ‘‘Dasasaddāvivittaṃ taṃ, vijjādharasamākulaṃ;

    సుదస్సనంవ నగరం, దేవతానం భవిస్సతి.

    Sudassanaṃva nagaraṃ, devatānaṃ bhavissati.

    ‘‘పభా నిగ్గచ్ఛతే తస్స, ఉగ్గచ్ఛన్తేవ సూరియే;

    ‘‘Pabhā niggacchate tassa, uggacchanteva sūriye;

    విరోచేస్సతి తం నిచ్చం, సమన్తా అట్ఠయోజనం.

    Virocessati taṃ niccaṃ, samantā aṭṭhayojanaṃ.

    ‘‘కప్పసతసహస్సమ్హి, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘తుసితా సో చవిత్వాన, సుక్కమూలేన చోదితో;

    ‘‘Tusitā so cavitvāna, sukkamūlena codito;

    గోతమస్స భగవతో, అత్రజో సో భవిస్సతి.

    Gotamassa bhagavato, atrajo so bhavissati.

    ‘‘సచేవసేయ్య అగారం, చక్కవత్తీ భవేయ్య సో;

    ‘‘Sacevaseyya agāraṃ, cakkavattī bhaveyya so;

    అట్ఠానమేతం యం తాదీ, అగారే రతిమజ్ఝగా.

    Aṭṭhānametaṃ yaṃ tādī, agāre ratimajjhagā.

    ‘‘నిక్ఖమిత్వా అగారమ్హా, పబ్బజిస్సతి సుబ్బతో;

    ‘‘Nikkhamitvā agāramhā, pabbajissati subbato;

    రాహులో నామ నామేన, అరహా సో భవిస్సతి.

    Rāhulo nāma nāmena, arahā so bhavissati.

    ‘‘కికీవ అణ్డం రక్ఖేయ్య, చామరీ వియ వాలధిం;

    ‘‘Kikīva aṇḍaṃ rakkheyya, cāmarī viya vāladhiṃ;

    నిపకో సీలసమ్పన్నో, మమం రక్ఖి మహాముని.

    Nipako sīlasampanno, mamaṃ rakkhi mahāmuni.

    ‘‘తస్సాహం ధమ్మమఞ్ఞాయ, విహాసిం సాసనే రతో;

    ‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

    సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, విహరామి అనాసవో.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā aññaṃ byākaronto –

    ౨౯౫.

    295.

    ‘‘ఉభయేనేవ సమ్పన్నో, రాహులభద్దోతి మం విదూ;

    ‘‘Ubhayeneva sampanno, rāhulabhaddoti maṃ vidū;

    యఞ్చమ్హి పుత్తో బుద్ధస్స, యఞ్చ ధమ్మేసు చక్ఖుమా.

    Yañcamhi putto buddhassa, yañca dhammesu cakkhumā.

    ౨౯౬.

    296.

    ‘‘యఞ్చ మే ఆసవా ఖీణా, యఞ్చ నత్థి పునబ్భవో;

    ‘‘Yañca me āsavā khīṇā, yañca natthi punabbhavo;

    అరహా దక్ఖిణేయ్యోమ్హి, తేవిజ్జో అమతద్దసో.

    Arahā dakkhiṇeyyomhi, tevijjo amataddaso.

    ౨౯౭.

    297.

    ‘‘కామన్ధా జాలపచ్ఛన్నా, తణ్హాఛదనఛాదితా;

    ‘‘Kāmandhā jālapacchannā, taṇhāchadanachāditā;

    పమత్తబన్ధునా బద్ధా, మచ్ఛావ కుమినాముఖే.

    Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe.

    ౨౯౮.

    298.

    ‘‘తం కామం అహముజ్ఝిత్వా, ఛేత్వా మారస్స బన్ధనం;

    ‘‘Taṃ kāmaṃ ahamujjhitvā, chetvā mārassa bandhanaṃ;

    సమూలం తణ్హమబ్బుయ్హ, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో’’తి. –

    Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtosmi nibbuto’’ti. –

    చతస్సో గాథా అభాసి.

    Catasso gāthā abhāsi.

    తత్థ ఉభయేనేవ సమ్పన్నోతి జాతిసమ్పదా, పటిపత్తిసమ్పదాతి ఉభయసమ్పత్తియాపి సమ్పన్నో సమన్నాగతో. రాహులభద్దోతి మం విదూతి ‘‘రాహులభద్దో’’తి మం సబ్రహ్మచారినో సఞ్జానన్తి. తస్స హి జాతసాసనం సుత్వా బోధిసత్తేన ‘‘రాహు జాతో, బన్ధనం జాత’’న్తి వుత్తవచనం ఉపాదాయ సుద్ధోదనమహారాజా ‘‘రాహులో’’తి నామం గణ్హి. తత్థ ఆదితో పితరా వుత్తపరియాయమేవ గహేత్వా ఆహ – ‘‘రాహులభద్దోతి మం విదూ’’తి. భద్దోతి చ పసంసావచనమేతం.

    Tattha ubhayeneva sampannoti jātisampadā, paṭipattisampadāti ubhayasampattiyāpi sampanno samannāgato. Rāhulabhaddoti maṃ vidūti ‘‘rāhulabhaddo’’ti maṃ sabrahmacārino sañjānanti. Tassa hi jātasāsanaṃ sutvā bodhisattena ‘‘rāhu jāto, bandhanaṃ jāta’’nti vuttavacanaṃ upādāya suddhodanamahārājā ‘‘rāhulo’’ti nāmaṃ gaṇhi. Tattha ādito pitarā vuttapariyāyameva gahetvā āha – ‘‘rāhulabhaddoti maṃ vidū’’ti. Bhaddoti ca pasaṃsāvacanametaṃ.

    ఇదాని తం ఉభయసమ్పత్తిం దస్సేతుం ‘‘యఞ్చమ్హీ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ న్తి యస్మా. -సద్దో సముచ్చయత్థో. అమ్హి పుత్తో బుద్ధస్సాతి సమ్మాసమ్బుద్ధస్స ఓరసపుత్తో అమ్హి. ధమ్మేసూతి లోకియేసు లోకుత్తరేసు చ ధమ్మేసు, చతుసచ్చధమ్మేసూతి అత్థో. చక్ఖుమాతి మగ్గపఞ్ఞాచక్ఖునా చక్ఖుమా చ అమ్హీతి యోజేతబ్బం.

    Idāni taṃ ubhayasampattiṃ dassetuṃ ‘‘yañcamhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yanti yasmā. Ca-saddo samuccayattho. Amhi putto buddhassāti sammāsambuddhassa orasaputto amhi. Dhammesūti lokiyesu lokuttaresu ca dhammesu, catusaccadhammesūti attho. Cakkhumāti maggapaññācakkhunā cakkhumā ca amhīti yojetabbaṃ.

    పున అపరాపరేహిపి పరియాయేహి అత్తని ఉభయసమ్పత్తిం దస్సేతుం – ‘‘యఞ్చ మే ఆసవా ఖీణా’’తి గాథమాహ. తత్థ దక్ఖిణేయ్యోతి దక్ఖిణారహో. అమతద్దసోతి నిబ్బానస్స దస్సావీ. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.

    Puna aparāparehipi pariyāyehi attani ubhayasampattiṃ dassetuṃ – ‘‘yañca me āsavā khīṇā’’ti gāthamāha. Tattha dakkhiṇeyyoti dakkhiṇāraho. Amataddasoti nibbānassa dassāvī. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ఇదాని యాయ విజ్జాసమ్పత్తియా చ విముత్తిసమ్పత్తియా చ అభావేన సత్తకాయో కుమినే బన్ధమచ్ఛా వియ సంసారే పరివత్తతి, తం ఉభయసమ్పత్తిం అత్తని దస్సేతుం ‘‘కామన్ధా’’తి గాథాద్వయమాహ. తత్థ కామేహి కామేసు వా అన్ధాతి కామన్ధా. ‘‘ఛన్దో రాగో’’తిఆదివిభాగేహి (చూళని॰ అజితమాణవపుచ్ఛానిద్దేస ౮) కిలేసకామేహి రూపాదీసు వత్థుకామేసు అనాదీనవదస్సితాయ అన్ధీకతా. జాలపచ్ఛన్నాతి సకలం భవత్తయం అజ్ఝోత్థరిత్వా ఠితేన విసత్తికాజాలేన పకారతో ఛన్నా పలిగుణ్ఠితా. తణ్హాఛదనఛాదితాతి తతో ఏవ తణ్హాసఙ్ఖాతేన ఛదనేన ఛాదితా నివుతా సబ్బసో పటికుజ్జితా. పమత్తబన్ధునా బద్ధా, మచ్ఛావ కుమినాముఖేతి కుమినాముఖే మచ్ఛబన్ధానం మచ్ఛపసిబ్బకముఖే బద్ధా మచ్ఛా వియ పమత్తబన్ధునా మారేన యేన కామబన్ధనేన బద్ధా ఇమే సత్తా తతో న నిగచ్ఛన్తి అన్తోబన్ధనగతావ హోన్తి.

    Idāni yāya vijjāsampattiyā ca vimuttisampattiyā ca abhāvena sattakāyo kumine bandhamacchā viya saṃsāre parivattati, taṃ ubhayasampattiṃ attani dassetuṃ ‘‘kāmandhā’’ti gāthādvayamāha. Tattha kāmehi kāmesu vā andhāti kāmandhā. ‘‘Chando rāgo’’tiādivibhāgehi (cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddesa 8) kilesakāmehi rūpādīsu vatthukāmesu anādīnavadassitāya andhīkatā. Jālapacchannāti sakalaṃ bhavattayaṃ ajjhottharitvā ṭhitena visattikājālena pakārato channā paliguṇṭhitā. Taṇhāchadanachāditāti tato eva taṇhāsaṅkhātena chadanena chāditā nivutā sabbaso paṭikujjitā. Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukheti kumināmukhe macchabandhānaṃ macchapasibbakamukhe baddhā macchā viya pamattabandhunā mārena yena kāmabandhanena baddhā ime sattā tato na nigacchanti antobandhanagatāva honti.

    తం తథారూపం కామం బన్ధనభూతం ఉజ్ఝిత్వా పుబ్బభాగపటిపత్తియా పహాయ కిలేసమారస్స బన్ధనం ఛేత్వా, పున అరియమగ్గసత్థేన అనవసేసతో సముచ్ఛిన్దిత్వా తతో ఏవ అవిజ్జాసఙ్ఖాతేన మూలేన సమూలం, కామతణ్హాదికం తణ్హం అబ్బుయ్హ ఉద్ధరిత్వా సబ్బకిలేసదరథపరిళాహాభావతో, సీతిభూతో సఉపాదిసేసాయ నిబ్బానధాతుయా నిబ్బుతో, అహం అస్మి హోమీతి అత్థో.

    Taṃ tathārūpaṃ kāmaṃ bandhanabhūtaṃ ujjhitvā pubbabhāgapaṭipattiyā pahāya kilesamārassa bandhanaṃ chetvā, puna ariyamaggasatthena anavasesato samucchinditvā tato eva avijjāsaṅkhātena mūlena samūlaṃ, kāmataṇhādikaṃ taṇhaṃ abbuyha uddharitvā sabbakilesadarathapariḷāhābhāvato, sītibhūto saupādisesāya nibbānadhātuyā nibbuto, ahaṃ asmi homīti attho.

    రాహులత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Rāhulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౮. రాహులత్థేరగాథా • 8. Rāhulattheragāthā


    © 1991-2025 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact